“Pende Jára tuichave ambue jarakuéragui ha oĩ opa mburuvicha guasu ári, ha oikuaauka umi mbaʼe ojekuaaʼỹva.” (DAN. 2:47, NM)

¿MBAʼÉPA REMBOHOVÁITA?

¿Mbaʼépa Jehová oikuaauka ñandéve?

¿Máva mávapepa orrepresenta umi seis akã orekóva pe mymba ñarõ?

¿Mbaʼépepa ojojogua pe mymba ñarõ ha pe estátua ohechavaʼekue Nabucodonosor?

1, 2. ¿Mbaʼépa Jehová oikuaauka ñandéve, ha maʼerãpa?

 ¿MÁVAPA hína pe goviérno oguerekótava ipoguýpe ko Yvy Ñandejára Rréino ohundi vove yvyporakuéra goviérno? Ikatu ñambohovái ko porandu Jehová ‘oikuaauka rupi umi mbaʼe ojekuaaʼỹva’. Péro upearã tekotevẽ ñahesaʼỹijo umi lívro oĩva la Bíbliape ohaivaʼekue proféta Daniel ha apóstol Juan.

² Ñandejára ohechauka koʼã kuimbaʼépe umi visión rupive heta mymba ha omyesakã chupekuéra mbaʼépa orrepresenta umíva. Avei omombeʼu Daniélpe mbaʼépa heʼise pe estátua Nabucodonosor ohechavaʼekue iképe. Jehová ohaikapaite koʼã mbaʼe la Bíbliape ikatu hag̃uáicha ideprovécho ñandéve (Rom. 15:4). Ha upéva ñanepytyvõ jajeroviave hag̃ua Ñandejára Rréinore, koʼẽrõitéma ohundítava yvyporakuéra goviérno (Dan. 2:44).

3. Hesakã porã hag̃ua ñandéve umi profesía oĩva la Bíbliape, ¿mbaʼépa ñantende raẽ vaʼerã, ha mbaʼérepa?

³ Umi kuatiañeʼẽ ohaivaʼekue Daniel ha Juan ohechauka mávapa umi ocho “mburuvicha”, térã goviérno omanda guasuvéva, ha avei omombeʼuhína máva mávapa oisãmbyhýta ohóvo. Péro ikatu hag̃uáicha hesakã porã ñandéve koʼã téysto, tekotevẽ ñantende pe primera profesía ojehaivaʼekue Ñandejára Ñeʼẽme. ¿Mbaʼérepa? Opaite mbaʼe oĩva la Bíbliape oñekumpli upe profesía rupive, ha hese odepende entéro umi ótra profesía.

PE MBÓI ÑEMOÑARE HA PE MYMBA ÑARÕ

4. ¿Máva mávapa oike pe kuña ñemoñarépe, ha mbaʼépa ojapóta hikuái?

⁴ Adán ha Eva opeka riremi, Jehová heʼivaʼekue peteĩ “kuña” orekotaha peteĩ “ñemoñare” (elee Génesis  3:15). a Upe “ñemoñare” opyrũta pe mbói akãre, térã Satanás rehe, ha ojukáta chupe. Tiémpo rire, Jehová omombeʼu pe ñemoñare outaha Abrahán familiarégui, tetã Israel, Judá trívu ha rréi David ñemoñarégui (Gén. 22:15-18; 49:10; Sal. 89:3, 4; Luc. 1:30-33). Jesucristo hína pe párte iñimportantevéva upe ñemoñarégui (Gál. 3:16). Pe ñemoñarépe oike avei umi kristiáno ojeporavovaʼekue espíritu sánto rupive (Gál. 3:26-29). Jesús ha umi unhído haʼehína umi oisãmbyhýva Ñandejára Rréino, ha Jehová oiporúta upe goviérno ohundi hag̃ua Satanáspe (Luc. 12:32; Rom. 16:20).

5, 6. a) ¿Mboy goviérno omanda guasúvapa jatopa umi visión Daniel ha Juan ohechavaʼekuépe? b) ¿Mbaʼépa orrepresenta umi siete akã oĩva Revelaciónpe?

⁵ Pe primera profesía oĩva la Bíbliape heʼi Satanás oguerekotaha avei ‘iñemoñare’ ha oñemoĩtaha pe kuña ñemoñare rehe. ¿Mávapa pe mbói ñemoñare? Umíva hína opavave ndaijaʼéiva Ñandejárare ha oñemoĩva hembiguaikuérare, Satanás avei ojapoháicha. Ymaite guive ko Mbói oiporu iñemoñarekuérape “umi goviérno” polítikope, térã omoĩ chupekuéra mburuvicháramo (Luc. 4:5, 6, NM). Péro koʼã goviérno apytépe oĩ umi oñemoĩ mbarete vaʼekue Jehová puévlore, tahaʼe isrraelitakuérare térã umi kristiáno unhído rehe. Jaikuaávo koʼã mbaʼe, ñanepytyvõ ñantende porã hag̃ua mbaʼérepa umi visión ohechavaʼekuépe Daniel ha Juan oñeñeʼẽ ocho goviérno imbaretévarente, oĩramo jepe hetave.

⁶ Áño 96 rupi, Jesús ohechauka apóstol Juánpe heta visión oporomongyhyjéva (Rev. 1:1). Peteĩvape Juan ohecha peteĩ dragón oĩva y rembeʼýpe, orrepresentáva Satanáspe (elee Revelación 13:1, 2). Upéi pe márgui osẽ peteĩ mymba ndevaíva siete iñakãva, ha Satanás omeʼẽ chupe tuicha autorida. Upe rireve, Juan ohecha peteĩ ‘taʼanga’ ojoguáva pe mymba ñarõ oĩvape Revelación 13:1-pe, ha avei siete iñakã péro ikolór pytã. Peteĩ ánhel omyesakã chupe umi siete akã orrepresentaha “siete mburuvicha guasu”, térã siete goviérno omanda guasuvéva ko yvy ape ári (Rev. 13:14, 15; 17:3, 9, 10). Revelación ojehaírõ guare, cinco goviérno hoʼáma, pe seiha oisãmbyhyhína, ha pe sieteha katu  “neʼĩra gueteri ou”. ¿Máva mávapa koʼã goviérno? Ñahesaʼỹijomína mbaʼépa orrepresenta peteĩteĩ umi akã ha mbaʼépa Daniel heʼivaʼekue koʼã goviérnore, oĩramo jepe umi neʼĩrava gueteri ogoverna.

EGIPTO HA ASIRIA: MOKÕI AKÃ

7. ¿Mávapepa orrepresenta pe primer akã, ha mbaʼérepa?

⁷ Pe primer akã orekóva pe mymba ñarõ orrepresenta Egíptope. ¿Mbaʼérepa? Egipto haʼe pe primer goviérno omanda guasuvéva opuʼãvaʼekue Ñandejára puévlore. Pe kuña ñemoñare ningo ouvaʼerã Abrahán familiarégui, ha upévare umi isrraelíta oñembohetavérõ guare Egíptope, Satanás ohundise chupekuéra. ¿Mbaʼépa ojapo upearã? Oiporu Faraónpe ojukapa hag̃ua umi mitãʼi isrraelítape. Péro Jehová ndohejái oiko upéva ha omosãso hembiguaikuérape Egipto poguýgui (Éxo. 1:15-20; 14:13). Upe rire ogueraha chupekuéra pe Yvy Oñeprometevaʼekuépe ha opyta hikuái oiko upépe.

8. ¿Mávapepa orrepresenta pe segundo akã, ha mbaʼépa ojapose rakaʼe?

⁸ Pe segundo akã orrepresenta Asíriape, peteĩ goviérno omanda guasúva ohundisevaʼekue avei Ñandejára puévlope. Añetehápe ningo Jehová ojevale ko tetãre okastiga hag̃ua pe rréino de diez trívupe opuʼã haguére hese ha omombaʼeguasu rupi umi taʼanga. Upéi katu Asiria opuʼãma avei Jerusalén rehe, péro upérõ guare Ñandejára ndoiporuvéima umi asíriope. Oiméne Satanás ohundise raʼe pe rréi famíliape oikuaa rupi Jesús onasetaha iñemoñarekuéragui. Péro ani hag̃ua oiko Satanás oipotáva, Jehová omondo peteĩ ánhelpe ojuka hag̃ua umi asíriope, ha upéicha osalva isiervokuéra iñeʼẽrendúvape (2 Rey. 19:32-35; Isa. 10:5, 6, 12-15).

BABILONIA: PE AKÃ MBOHAPYHA

9, 10. a) ¿Mbaʼépa Jehová oheja ojapo umi Babiloniaygua? b) ¿Mbaʼépa tekotevẽkuri oiko oñekumpli hag̃ua pe profesía?

⁹ Pe tercer akã apóstol Juan ohechavaʼekue orrepresenta Babilóniape. Jehová oheja umi vavilónio ojagarra Jerusalén ha oguerahapa umi héntepe tembiguairã. Ñandejára heʼi porã vaʼekue umi isrraelíta naiñeʼẽrendúivape oikotaha hesekuéra upéva (2 Rey. 20:16-18). Heʼi avei ndaiporimoʼãveimaha rréi oisãmbyhýva Jerusalénpe “Ñandejára guapyhápe”, térã itrónope (1 Cró. 29:23). Upéicharamo jepe, opromete outaha peteĩ David ñemoñare “oguerekóva derécho oisãmbyhy hag̃ua” ha ojeruretaha upe autorida (Eze. 21:25-27, NM).

¹⁰ Peteĩ profesía ohechauka ou vove pe Mesías Jehová oprometevaʼekue, umi hudío omombaʼeguasutaha gueteri Ñandejárape Jerusalén témplope (Dan. 9:24-27). Ha upe mboyve, ambue profesía omombeʼúma ko Mesías onasetaha Belénpe, ha upéva ojehaivaʼekue umi isrraelíta ojegueraha mboyvéma Babilóniape (Miq. 5:2). Ikatu hag̃uáicha oñekumpli ko profesía, tekotevẽkuri oñemosãso umi hudíope, oho jey hikuái hetãme ha omopuʼã jey pe témplo. Péro umi Babiloniaygua ningo ndopoíriva hembiguaikuéragui. Upéicharõ, ¿mbaʼéichapa oñekumplíta ko profesía? Jehová oikuaauka upéva iprofetakuéra rupive (Amós 3:7).

11. ¿Mbaʼe mbaʼépa ojeʼe orrepresentaha Babilóniape? Ehecha pe nóta.

¹¹ Daniélpe ojeguerahavaʼekue avei Babilóniape (Dan. 1:1-6). Jehová oiporu ko profétape oikuaauka hag̃ua mávapa umi goviérno oisãmbyhýtava Babilonia rire. Pór ehémplo, ohechauka Nabucodonosórpe peteĩ suéño rupive peteĩ estátua de diferénte metál (elee Daniel 2:1, 19,  31-38). Ñandejára oiporu Daniélpe ikatu hag̃uáicha omyesakã ko mburuvichápe pe akã de óro orrepresentaha Babilóniape. b Ipécho ha ijyva de pláta katu orrepresenta pe goviérno oútava Babilonia rire. ¿Mbaʼe goviérnopa upéva, ha mbaʼéichapa otratáta Ñandejára puévlope?

MEDOPERSIA: PE AKÃ IRUNDYHA

12, 13. a) ¿Mbaʼépa Jehová heʼi pe goviérno oitýtavare Babilóniape? b) ¿Mbaʼérepa Medopersia orrepresenta porãiterei pe mymba ñarõ akã irundyhápe?

¹² Amo cien áño rasa Daniel tiémpo mboyve, Jehová oiporu proféta Isaíaspe oikuaauka hag̃ua mbaʼe goviérnopa oitýta Babilóniape. Heʼi mbaʼéichapa oñehundíta ko táva ha avei omombeʼu mbaʼéichapa hérata pe kuimbaʼe ojapótava upéva: Ciro, Persiaygua (Isa. 44:28-45:1, 2). Upe rire Daniel ohecha avei mokõi visión orrepresentáva ko goviérno omanda guasuvévape, Medopersia. Peteĩvape ohecha peteĩ óso opuʼãva ha ojeʼe chupe hoʼu hag̃ua “heta soʼo” (Dan. 7:5, ÑÑB). Ha pe ótrope katu ohecha peteĩ ovecha mácho mokõi hatĩva (Dan. 8:3, 20).

¹³ Jehová okumpli pe profesía oiporúvo Medopérsiape oity hag̃ua Babilóniape, ha ohejávo umi isrraelítape oho jey hetãme (2 Cró. 36:22, 23). Péro tiémpo rire, pe goviérno pérsa haimete ohundi avei Ñandejára puévlope. Lívro de Ester omombeʼu pe primer minístro Persiaygua, hérava Hamán, ojukase hague umi hudío oĩvape ipoguypekuéra, ha omoĩha voi peteĩ fécha ojapo hag̃ua upéva. Péro Ñandejára oguenohẽ chupekuéra upe situasión ijetuʼuetévagui ha osalva ipuévlope Satanás ñemoñarégui (Est. 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14). Jahechaháicha, Medopersia orrepresenta porãiterei pe mymba ñarõ akã irundyhápe.

GRECIA: PE AKÃ CINCOHA

14, 15. ¿Mbaʼépa oikuaauka Jehová Gréciagui?

¹⁴ Pe mymba ñarõ akã cincoha ningo Grecia. Daniel omombeʼúma kuri pe estátua rye ha ikuárto de kóvre orrepresentaha avei ko goviérno. Péro haʼe ohechave mokõi visión omyesakãva mbaʼeichagua goviérnopa Grecia ha ohechauka heta mbaʼe pe mburuvicha iñimportantevévagui oisãmbyhýtava ko goviérnope.

¹⁵ Peteĩ visiónpe, Daniel ohecha peteĩ leopárdo cuatro ipepóva ha orrepresentáva Gréciape. Upéva heʼise ko goviérno pyaʼeterei ojagarrataha ohóvo heta tetã (Dan. 7:6). Ambue visiónpe katu ohecha peteĩ kavara mácho hatĩ peteĩva sapyʼaitépe ojukaha peteĩ ovecha máchope, orrepresentáva Medopérsiape. Jehová omyesakã Daniélpe pe kavara mácho haʼeha Grecia, ha pe hatĩ tuichaitéva orrepresentaha peteĩ rréi omoakãtavape ko goviérno. Upéi Daniel heʼi pe mymba ratĩ opẽtaha ha hendaguépe osẽtaha cuatro michĩvéva. Ko profesía oñekumpli ojeʼe hagueichaite, ojehaíramo jepe hetaiterei áño oiko mboyve Gréciagui pe goviérno omanda guasuvéva. Alejandro Magno, pe mburuvicha iñimportantevevaʼekue Gréciape, opuʼã Medopérsiare ha oity ko goviérno. Péro pe kavara ‘ratĩ’ tuicháva ndopytaʼaréi. Alejandro omano orekórõ guare 32 áñonte, omanda guasuve jave. Ha upe rire opyta hendaguépe cuatro henerál ha odividi hikuái pe goviérno cuatro hendápe (elee Daniel 8:20-22).

16. ¿Mbaʼépa ojapo Antíoco IV?

¹⁶ Hoʼa rire Persia, Grecia ogoverna umi lugár oikohápe Ñandejára puévlo.  Upe tiémpope, umi hudío oĩmba jeýma hetãme ha omopuʼã jeýma pe témplo Jerusalénpe. Upérõ haʼekuéra Jehová puévlo gueteri, ha pe témplope oñemombaʼeguasúiti chupe. Péro síglo segúndope Jesús ou mboyve, pe mymba akã cincoha, orrepresentáva Gréciape, oñemoĩ hesekuéra. Antíoco IV, peteĩ mburuvicha ogovernáva peteĩ párte opytavaʼekue Alejandro goviérnogui, omopuʼã peteĩ altár Jerusalén témplope oñemombaʼeguasu hag̃ua umi taʼanga, ha omoĩ peteĩ léi heʼíva ojejukataha opavave hudío omombaʼeguasúvape Ñandejárape. ¡Ajépa ndaijaʼeiete Satanás ñemoñare Jehová puévlore! Péro upéi Grecia hoʼa avei ambue goviérno omanda guasuvéva poguýpe. ¿Mávapa pe mymba ñarõ akã seiha?

ROMA: PE AKÃ SEIHA, ‘IÑARÕ HA OPOROMONGYHYJE’

17. ¿Mbaʼérepa jaʼekuaa pe mymba ñarõ akã seiha okumpliha peteĩ párte iñimportantetereíva Génesis 3:15-pe?

¹⁷ Apóstol Juan ohechárõ guare pe mymba ñarõ pe visiónpe, Roma haʼevaʼekue pe goviérno omanda guasuvéva ko yvy ape ári (Rev. 17:10). Ko mymba ñarõ akã seiha okumpli peteĩ párte iñimportantetereíva pe profesía oĩvape Génesis 3:15-pe. Satanás oiporuvaʼekue umi mburuvicha Romayguápe oisuʼu hag̃ua “ipytápe” pe kuña ñemoñarépe. ¿Mbaʼéichapa ojapo upéva? Umi rrománo heʼi Jesús oñemoĩha igoviernokuérare, upévare okondena ha ojuka chupe hikuái (Mat. 27:26). Upéicharõ jepe, ndoperhudikaʼaréi Jesúspe, Jehová omoingove jey rupi chupe.

18. a) ¿Mávapepa Ñandejára oiporavo umi Israelgua rendaguépe, ha mbaʼérepa? b) ¿Mbaʼéichapa pe mbói ñemoñare opersegi meme pe kuña ñemoñarépe?

¹⁸ Umi omoakãva hudiokuéra rrelihión oñemoĩ peteĩ ñeʼẽme Roma ndive ikatu hag̃uáicha opersegi Jesúspe. Avei opavave lénto umi Israelgua omboyke chupe, ha upévare Jehová orrechasa Israélpe (Mat. 23:38; Hech. 2:22, 23). Upéi Ñandejára oiporavo peteĩ tetã ipyahúva, hérava ‘Israel Ñandejára mbaʼéva’ (Gál. 3:26-29; 6:16, JMP). Umíva hína entéro kristiáno unhído, tahaʼe hudío térã ambue tetãygua (Efe. 2:11-18). Jesús oñemoingove jey rire, pe mbói ñemoñare opersegi meme pe kuña ñemoñarépe. ¿Mbaʼéichapa ojapo upéva? Heta vése Roma oñehaʼãmbaite ohundi umi kristiáno upe tiempopeguápe, haʼéva avei pe kuña ñemoñare. c

19. a) ¿Mbaʼépa heʼi Daniel pe sexto goviérno omanda guasuvéva rehe? b) ¿Mbaʼépa ñahesaʼỹijóta ótro artíkulope?

¹⁹ Pe taʼanga Nabucodonosor ohechavaʼekue iképe, hetyma de iérro, ha upéva orrepresenta Rómape (Dan. 2:33). Péro Daniel ohecha avei ambue visión ohechauka porãitereíva mbaʼeichagua goviérnopa Roma, ha mbaʼeichaguátapa pe goviérno omanda guasuvéva osẽtava chugui (elee Daniel 7:7, 8). Heta tiémpore Roma haʼevaʼekue iñenemigokuérape g̃uarã peteĩ goviérno ‘iñarõ, oporomongyhyje ha imbaretetereíva’. Péro pe profesía heʼi avei ko goviérnogui osẽtaha “diez hatĩ”, ha avei ambue hatĩ michĩva okakuaataha ohóvo oiko peve chugui pe goviérno iñimportantevéva. ¿Máva mávapepa orrepresenta umi diez hatĩ? ¿Mávapa pe hatĩ michĩvéva osẽvaʼekue avei, ha mbaʼe pártepa upéva pe estátua tuichaitévape? Pe artíkulo oñepyrũva páhina 14-pe ombohováita koʼã porandu.

[Nóta]

[Porandu ñahesaʼỹijóva]