Jeova Ej “Kwal̦o̦k Men ko Rettino”

“Ilo m̦ool, Anij eo am̦ ej Anij in anij ran̦ im Irooj in kiiñ ro im Ej kwal̦o̦k men ko rettino.”​​—DANIEL 2:⁠47.

TA UWAAK EO AM̦?

Ta ko Jeova ear kwal̦o̦k ñan kõj kõn raan ko rej pãd im̦aan?

Ewõr jiljilimjuon bõran kidu awiia eo ak m̦okta ta mel̦el̦ein bar ko jiljino bõran?

Ilo visõn eo kõn kidu awiia eo im ettõn̦ak eo kõn ekjab kileplep eo, ta m̦õttan ko ilo kanaan kein ruo me rej juon wõt mel̦el̦eir?

1, 2. Ta men eo Jeova ear kwal̦o̦ke ñan kõj? Etke ear kõm̦m̦ane men in?

 AELÕÑ eo an Anij enaaj ko̦kkure aolep kien ko an armej. Ak m̦okta jãn an wal̦o̦k men in, ewi iaan kien kein renaaj kajoortata ioon lal̦? Eokwe jejel̦ã uwaak in kajjitõk in kõnke Jeova Anij ej “kwal̦o̦k men ko rettino” im ej kwal̦o̦ki ikijjeen bok ko me ri kanaan Daniel im rijjelõk Jon rar jei.

² Jeova ear kõm̦m̦an bwe Daniel im Jon ren lo jet visõn ko me rej kwal̦o̦k kõn kidu ko rawiia. Ear bareinwõt kwal̦o̦k ñan Daniel mel̦el̦ein ettõn̦ak eo kõn juon ekjab kileplep kõm̦m̦an jãn mããl. Ettõn̦ak in ear juon kanaan. Jeova ear kõm̦m̦an bwe Daniel im Jon ren je visõn kein rar loi bwe jen maroñ riiti ilo Baibõl̦ eo. (Rom 15:⁠4) Jeova ear kõn̦aan kal̦apl̦o̦k ad kõjatdikdik bwe m̦õttan wõt jidik Aelõñ eo an enaaj ko̦kkure aolep kien ko an armej.​—Daniel 2:⁠44.

3. Ñan ad lukkuun mel̦el̦e kõn kanaan ko ilo Baibõl̦, ta men eo jej aikuj mel̦el̦e kake m̦okta? Etke?

³ Kanaan ko an Daniel im Jon rej kwal̦o̦k kõn rualitõk kiiñ ro, mel̦el̦ein kien ak doulul ko an armej. Im ejjab men in wõt ak rej bar kwal̦o̦k kõn laajrakin an naaj men kein wal̦o̦k. Bõtab, ñan ad lukkuun mel̦el̦e kõn kanaan kein, jej aikuj m̦okta mel̦el̦e kõn kanaan eo jinointata ilo Baibõl̦. Etke? Eokwe ej kõnke aolepen bok ko ilo Baibõl̦ kab aolepen kanaan ko ie rej aolep jitõñl̦o̦k ñan kanaan eo jinointata.

INEEN JEDPÃNIT EO IM KIDU AWIIA EO

4. Wõn ro rej m̦õttan ineen kõrã eo, im ta eo ine in enaaj kõm̦m̦ane?

⁴ Ejjabto ãlikin an kar Adam im Iv jum̦ae Anij ilo jikin kallib in Iden, Jeova ear kanaan kõn juon “kõrã” me enaaj wõr juon “ineen.” * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) (Riit  Jenesis 3:15.) Ine in enaaj kar “ko̦kkure” bõran jedpãnit eo ak Setan. Tokãlik, Jeova ear kwal̦o̦k bwe ine in enaaj kar wal̦o̦ktok jãn ineen Ebream im jãn aelõñ in Israel im jãn bwijjin Juda, im bareinwõt jãn baam̦le eo an Kiiñ Devid. (Jenesis 22:​15-18; 49:10; Sam 89:​3, 4; Luk 1:​30-33) Kũraij Jijej ej m̦õttan eo el̦ap ilo ine in. (Galetia 3:​16, UBS) Im kumi in Kũrjin ri kabit ro ej m̦õttan eo juon ilo bar ine in. (Galetia 3:​26-29) Jijej im ri kabit rein jim̦or rej ejaake Aelõñ eo an Anij. Im Anij enaaj kõjerbal Aelõñ in ñan ko̦kkure Setan.​​—Luk 12:32; Rom 16:⁠20.

5, 6. (1) Jete kien ko rekajoor me visõn ko an Daniel im Jon rar kwal̦o̦k kaki? (2) Ta mel̦el̦ein bar ko jiljilimjuon bõran kidu awiia eo ilo bok in Revelesõn?

⁵ Ilo kanaan eo jinointata Jeova ear kwal̦o̦ke ilo Iden, ear bareinwõt ba bwe enaaj wõr ineen Setan. Ine in ineen Setan enaaj kar kwal̦o̦k an kõjdate ine eo ineen kõrã eo. Innem, ineen jedpãnit eo ej kõkkar kõn wõn? Eokwe ej kõkkar kõn aolep ro im rej ãinwõt Setan ilo aer dike Anij im rej jum̦ae armej ro an. Setan ear karõk rein bwe ren ejaak doulul in kabuñ ko im jarin tarin̦ae ko. Im ejjab men in wõt ak ear bareinwõt karõk er bwe ren ejaak elõñ kien ko. (Luk 4:​5, 6) Jet wõt iaan kien kein rar jum̦ae ro doon Anij. Rar jum̦ae Ri Israel ro etto im Kũrjin ri kabit ro. Ad jel̦ã men in ej jipañ kõj ñan mel̦el̦e etke visõn ko an Daniel im Jon rej kwal̦o̦k wõt kõn rualitõk kien ko rekajoor meñe elõñl̦o̦k kar kien ko jet rekajoor.

⁶ Epaake iiõ eo 96, Jijej ear kamaroñ rijjelõk Jon bwe en lo jet visõn ko rekabwilõñlõñ. (Revelesõn 1:​1, UBS) Ilo juon iaan visõn kein, Jon ear lo an juon drakon jutak iparijet. Drakon in ej mel̦el̦ein Tepil̦ eo. (Riit Revelesõn 13:1, 2, UBS.) Jon ear bar lo juon kidu awiia me ekabwilõñlõñ im ej wal̦o̦ktok jãn lo̦jet. Ewõr jiljilimjuon bõran kidu awiia in im Tepil̦ eo ear lel̦o̦k el̦ap maroñ ñane. Tokãlik, Jon ear lo juon kidu ebũrõrõ im ebar wõr jiljilimjuon bõran. Kidu in ej ekjab in kidu awiia eo juon me Revelesõn 13:1 ej kwal̦o̦k kake. Juon enjel̦ ear jiroñ Jon bwe bar ko jiljilimjuon bõran kidu eo ebũrõrõ ej mel̦el̦ein “jiljilimjuon kiiñ” ak kien. (Revelesõn 13:​14, 15; 17:​3, 9, 10, UBS) Ilo iien eo me Jon ear je bok in Revelesõn, juon iaan kiiñ rein ear tõl ak l̦alem iaaer ejako kadede aer tõl, im eo “juon e jañin itok.” Wõn kiiñ rein ak kien kein? Jenaaj etale mel̦el̦ein bar kein kajjojo bõran kidu awiia in me bok in Revelesõn jebta 13 ej kwal̦o̦k kake. Bareinwõt, jenaaj katak kõn elõñ iaan aelõñ ak kien ko me rej wal̦o̦k ilo bok in Daniel. Elõñ bũki iiõ ko m̦okta jãn an kar wal̦o̦k kien kein, kanaan ko ilo Daniel rar tipdiki tok aolep mel̦el̦e ko kõn jet iaaer.

 IJIPT IM ASSIRIA REJ BAR KO RUO M̦OKTATA

7. Ta mel̦el̦ein bar eo kein kajuon bõran kidu awiia eo? Etke?

⁷ Bar eo kein kajuon bõran kidu awiia eo ej mel̦el̦ein Ijipt. Ijipt ear juon kien ekajoor im ear kien eo m̦oktata me ear dike im jum̦ae armej ro an Anij. Ewi wãween? Eokwe Anij ear kallim̦ur ñan Ebream bwe ine eo ineen kõrã eo enaaj kar itok jãn baam̦le eo an. Ri Israel ro rar ro ineen Ebream. Innem ãlikin aer kar em̦m̦akũtl̦o̦k ñan Ijipt im jokwe ie im tokãlik orl̦o̦k oraer, Ri Ijipt ro rar jino matõrtõr im jum̦aeiki er. Setan ear kõn̦aan ko̦kkure armej ro an Anij kõnke ear jab kõn̦aan bwe en wal̦o̦k ine eo. Kõn men in, Setan ear kõjerbal Pero bwe en kajjioñ in m̦an aolep l̦addik ro relukkuun dik nejin Ri Israel ro. Bõtab, Jeova ear jab kõtl̦o̦k bwe en tõprak jibadbad in im ear kanemkwoj armej ro an jãn Ijipt. (Exodus 1:​15-20; 14:​13) Tokãlik, Anij ear lel̦o̦k ñan Ri Israel ro Ãne in Kallim̦ur eo.

8. Ta mel̦el̦ein bar eo kein karuo bõran kidu awiia eo? Ta eo ear kajjioñ in kõm̦m̦ane?

⁸ Bar eo kein karuo bõran kidu awiia eo ej mel̦el̦ein Assiria. Kien in ekajoor ear bar kajjioñ in ko̦kkure armej ro an Anij. Jeova ear kõjerbal aelõñ in Assiria ñan kajeik bwij ko joñoul bwijjin Israel kõnke rar kabuñ ñan ekjab ko im rar jab pokake Anij. Bõtab tokãlik, Ri Assiria ro rar kajjioñ in ko̦kkure Jerusalem. Kõnke Jijej enaaj kar itok jãn menmenbwij eo an kiiñ ro an Jerusalem, bõlen eñin unin Setan ear kõn̦aan ko̦kkure ro ineen kiiñ ro ilo Jerusalem. Ak Jeova ear jab kõn̦aan bwe men in en wal̦o̦k. Kõn men in, ear ko̦kkure jarin tarin̦ae eo an Assiria im ear lo̦mo̦o̦ren armej ro an.​—2 Kiiñ 19:​32-35; Aiseia 10:​5, 6, 12-15.

BABILON EJ BAR EO KEIN KAJILU

9, 10. (1) Ta eo Jeova ear kõtl̦o̦k bwe Ri Babilon ro ren kõm̦m̦ane? (2) Ta eo ear aikuj wal̦o̦k m̦okta ñan Ri Israel ro bwe en maroñ jejjet kanaan ko?

⁹ Bar eo kein kajilu bõran kidu awiia eo me Jon ear loe ej mel̦el̦ein aelõñ in Babilon. Jeova ear kõtl̦o̦k bwe Ri Babilon ro ren ko̦kkure Jerusalem im kajebokweik armej ro an. Ak m̦okta jãn an kar wal̦o̦k men in, Jeova ear jiroñ armej ro an ta eo aelõñ in Babilon enaaj kõm̦m̦ane ñan er kõn aer jab pokake e. (2 Kiiñ 20:​16-18, UBS) Jeova ear bareinwõt jiroñ Ri Israel ro bwe eban bar kõtl̦o̦k an kiiñ ro aer jijet ‘ioon tũroon eo an’ ilo Jerusalem. (1 Kronikel 29:​23) Bõtab, Jeova ear kallim̦ur bwe enaaj wal̦o̦k juon jãn ineen Kiiñ Devid me ewõr an maroñ ñan irooj.​—Aiseia 11:​1, UBS.

¹⁰ Bar juon kanaan ear kwal̦o̦k bwe ilo iien eo Messaia eo enaaj wal̦o̦k, Ri Ju ro renaaj kabuñ ñan Anij ilo tampel̦ eo ilo Jerusalem. (Daniel 9:​24-27, UBS) Bareinwõt, m̦okta jãn an kar Ri Israel ro jebokwe ilo Babilon, ear wal̦o̦k juon kanaan bwe Messaia eo enaaj l̦otak ilo Betleem. (Maika 5:⁠2) Innem, bwe kanaan kein ren maroñ jejjet kitieer, Ri Ju ro rar aikuj rõl̦o̦k jãn aer kam̦akoko ñan Ri Babilon ro. Rar aikuj jepl̦aak ñan ijo kapijukuneer im kalõk tampel̦ eo. Bõtab, Ri Babilon ro rekõn jab kõtl̦o̦k ak kanemkwoj ri kam̦akoko ro aer. Kõn men in, enaaj ewi wãween an armej ro an Anij jepl̦aak ñan ãne eo ãneer? Eokwe, Jeova ear kwal̦o̦k uwaak eo ñan ri kanaan ro an.​—Amos 3:⁠7.

11. Ilo kanaan ko an Daniel im Jon, ta ko rar kõkkar kake ñan aelõñ in Babilon? (Lale kõmel̦el̦e ko ilal̦ in pãrokõrããp 13.)

¹¹ Juon iaan Ri Israel ro im ear jebokwe ilo Babilon kar Daniel. (Daniel 1:​1-6) Jeova ear kwal̦o̦k ñan Daniel bwe enaaj wõr kien ko rekajoor im renaaj irooj ak tõl ãlikin Babilon. Kien kein rekajoor renaaj wal̦o̦k juon ilo̦k juon. Jeova ear kõkkar kake kajjojo kien kein rekajoor ñan kwal̦o̦k kõn ta eo enaaj wal̦o̦k. Ñan waanjoñak, Anij ear kõm̦m̦an bwe Nebukadnezar, kiiñ eo an Babilon, en ettõn̦ak kõn juon ekjab kileplep me kar kõm̦m̦ane jãn elõñ kain mããl. (Riit Daniel 2:​1, 19, 31-38.) Jeova ear kõjerbal Daniel ñan kwal̦o̦k bwe bõran ekjab in me kar kõm̦m̦an jãn kool̦ ej  mel̦el̦ein aelõñ in Babilon. * (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Im ubõn im pein ekjab in kar kõm̦m̦ane jãn jelba ej mel̦el̦ein kien eo ekajoor me enaaj wal̦o̦k ãlikin Babilon. An wõn kien in? Im ewi wãween an kar kõm̦m̦an ñan armej ro an Anij?

MEDO-PERSIA EJ BAR EO KEIN KAEMÃN

12, 13. (1) Ta eo Jeova ear kwal̦o̦k kake kõn kien eo ekajoor me enaaj anjo̦ ioon Babilon? (2) Etke jemaroñ ba bwe Medo-Põrsia ej bar eo kein kaemãn bõran kidu awiia eo?

¹² Elõñl̦o̦k jãn jibuki iiõ m̦okta jãn tõre eo an Daniel, Jeova ear lel̦o̦k ñan ri kanaan Aiseia mel̦el̦e ko kõn kien eo me enaaj anjo̦ ioon Babilon. Jeova ear kwal̦o̦k kõn wãween an naaj ri tarin̦ae ro an kien in del̦o̦ñe l̦o̦k jikin kweilo̦k eo an Babilon. Im ejjab men in wõt ak ear bar kwal̦o̦k etan ri tõl eo an kien in. Etan ri tõl in ej Sairõs im e kar kiiñ eo an Ri Midia ro im Ri Põrsia ro. (Aiseia 44:28–​45:⁠2) Jeova ear bar kwal̦o̦k ñan Daniel ruo visõn kõn kien eo an Medo-Põrsia. Ilo juon iaan visõn kein, Daniel ej lo an juon kidu bear jutak im ej iten “kañ elõñ kanniõk.” (Daniel 7:⁠5) Im ilo visõn eo juon, Daniel ej lo juon ram me ewõr ruo doon ioon bõran.​—Daniel 8:​3, 20.

¹³ Jeova ear kõjerbal aelõñ in Medo-Põrsia ñan anjo̦ ioon Babilon. Im ear kõm̦m̦an bwe aelõñ ak kien in en karõl̦o̦k Ri Israel ro bwe ren jepl̦aak ñan kapijukuneer ãinwõt an kar kanaan kake. (2 Kronikel 36:​22, 23) Bõtab tokãlik, aelõñ in ear kajjioñ in ko̦kkure armej ro an Anij. Ilo bok in Ester ilo Baibõl̦ eo, ej kwal̦o̦k kõn juon ri utiej ilo Põrsia etan Heman. L̦ein ear kõn̦aan m̦an aolep Ri Ju ro ilo aelõñ in. Heman ear jiroñ armej ro ilujen aelõñ in Põrsia bwe ren m̦an aolep Ri Ju ro ilo raan eo em̦õj an karõke. Bõtab, bar juon alen Jeova ear kõjparok armej ro an jãn an ro ineen Setan ko̦kkure er. (Ester 1:​1-3; 3:​8, 9; 8:​3, 9-14) Innem, jemaroñ ba bwe Medo-Põrsia ej bar eo kein kaemãn bõran kidu awiia eo ilo bok in Revelesõn.

GREECE EJ BAR EO KEIN KAL̦ALEM

14, 15. Ta ko Jeova ear kwal̦o̦k kake kõn kien eo etto an Greece?

¹⁴ Bar eo kein kal̦alem bõran kidu awiia eo ilo bok in Revelesõn ej mel̦el̦ein Greece. Ilo ettõn̦ak eo an Nebukadnezar me Daniel ear kwal̦o̦k mel̦el̦ein, lo̦jien im ipin ekjab eo me kar kõm̦m̦ane jãn bronze ak jinibõrõrõ ej bar mel̦el̦ein Greece. Jeova ear bar lel̦o̦k ñan Daniel ruo visõn ko me el̦apl̦o̦k aer kwal̦o̦k kõn aelõñ in Greece im kõn ri tõl eo an aelõñ in me ear lukkuun utiej im buñbuñ.

¹⁵ Ilo juon iaan visõn kein, Daniel ear lo juon leopard me ewõr emãn pein bao likin. Leopard in ej mel̦el̦ein Greece im aelõñ in enaaj kar lukkuun m̦õkaj an anjo̦ ioon aelõñ ko jet. (Daniel 7:⁠6) Ilo visõn eo juon, Daniel ear lo juon got me ewõr juon doon kileplep ikõtaan mejen. Got in ear m̦õkaj im m̦an ram eo me ewõr ruo doon ioon bõran me ej mel̦el̦ein Medo-Põrsia. Jeova ear kwal̦o̦k ñan Daniel bwe got eo ej mel̦el̦ein Greece im bwe doon kileplep eo ej mel̦el̦ein juon iaan ri tõl eo an aelõñ in. Daniel ear bareinwõt je im ba bwe doon kileplep in enaaj bwilo̦k im enaaj wõr emãn doon ko reddik me renaaj eddek im bõk jikin. Aolep mel̦el̦e kein rar jejjet im m̦ool meñe kar jei elõñ buki iiõ ko m̦okta jãn an kar Greece erom juon aelõñ ekajoor. Doon kileplep eo ilo got eo ear jutak kõn Alexandar, ri tõl eo el̦ap. L̦ein ear kiiñ eo me eutiej im kajoortata an kien eo etto an Greece im ear tõl ri tarin̦ae ro an aelõñ in ñan tarin̦ae ippãn Medo-Põrsia. Ke doon kileplep eo ilo got eo ear bwilo̦k, men in ear jitõñl̦o̦k ñan iien eo ke Alexandar ear mej ilo jidimkij ke ear 32 wõt an iiõ. Ear juon ri tõl eo me ekanooj in utiej im kajoor. Tokãlik, kar ajeji  jikin ko me rar pãd ium̦win kien eo an Greece ñan kapen ro emãn an Alexandar.​—Riit Daniel 8:​20-22.

16. Ta eo Antiochus Kein Kaemãn ear kõm̦m̦ane?

¹⁶ Ãlikin an kar Greece anjo̦ ioon Põrsia, aelõñ in ear irooj ioon Ri Israel ro. Ilo iien in em̦õj an kar Ri Ju ro jepl̦aak ñan ijo jikier im kalõk tampel̦ eo ilo Jerusalem. Anij ear watõk wõt rein ilo iien in ãinwõt ro doon, im ear kõn̦aan wõt bwe tampel̦ eo en ijo me armej ro an rej aikuj kabuñ ñan e. Ilo iiõ eo 168 m̦okta jãn Kũraij, Greece ear jino jum̦ae im matõrtõre armej ro an Anij. Kiiñ eo etan Antiochus Kein Kaemãn, eo kar kamaroñ e ñan irooj ioon aelõñ eo an Alexandar me kar ajije, ear kalõk juon lokatok an ri pegan ro ilo tampel̦ eo ilo Jerusalem. Kiiñ in ear ba bwe jabdewõt eo im ej l̦oor m̦antin kabuñ eo an Ri Ju ro enaaj mej. Ro rej m̦õttan ine eo ineen Setan rej jino bar jum̦ae armej ro an Anij. Bõtab ejjabto im enaaj wõr bar juon aelõñ ak kien ekajoor me enaaj bõk jikin Greece. An wõn kien in? Ta mel̦el̦ein bar eo kein kajiljino bõran kidu awiia eo?

ROM EJ BAR EO KEIN KAJILJINO ME “EAR KAAMIJAK”

17. Ewi wãween an kar Rom kajejjete kitien kanaan eo ilo Jenesis 3:⁠15?

¹⁷ Rom ekar kien eo ekajoor ilo iien eo ke Jon ear lo visõn eo kõn kidu awiia eo. (Revelesõn 17:​10) Bar eo kein kajiljino bõran kidu awiia eo ear jutak kõn Rom im aelõñ in ear kajejjete juon iaan men ko kar kwal̦o̦k ilo kanaan eo ilo Jenesis 3:15. Etke? Kõnke kanaan eo ear ba bwe jedpãnit eo enaaj ko̦kkure “jim̦win neen” ine eo. Im eñin men eo ear wal̦o̦k. Ewi wãween? Eokwe, Setan ear kõjerbal ri utiej ro an Rom ñan riab im n̦aruon Jijej im ba bwe ej jum̦ae aelõñ eo aer im kõn men in rar m̦ane ñan mej. (Matu 27:​26) Bõtab, jim̦win neen ine eo ear mo̦ tokãlik kõnke Jeova ear kajerkakpejeik Jijej.

18. (1) Aelõñ ta eo ekããl Jeova ear kããlõte? Etke? (2) Ewi wãween an kar ineen jedpãnit eo wõnm̦aanl̦o̦k ilo an kõjdate im jum̦ae ineen kõrã eo?

¹⁸ Ri tõl in kabuñ ro an Israel rar kobal̦o̦k ippãn Rom ñan m̦an Jijej. Im enañin aolep Ri Israel ro rar jab tõmak bwe Jijej ej Messaia eo im rar kaarmejjete. Kõn men in, Jeova ear kaarmejjete Ri Israel ro im ear jab bar watõk er armej ro an. (Matu 23:38; Jerbal 2:​22, 23, UBS) Ear kããlõt juon aelõñ ekããl n̦aetan “Israel an Anij.” (Galetia 3:​26-29; 6:​16) Aelõñ in ej ejaakin Kũrjin ri kabit ro. Rein rar Ri Ju im ro jãn aelõñ ko jet. (Epesõs 2:​11-18) Ãlikin an kar Jijej mej im tokãlik jerkakpeje, ineen jedpãnit eo ear wõnm̦aanl̦o̦k ilo an kõjdate im jum̦ae ineen kõrã eo. Elõñ alen an kar aelõñ in Rom kajjioñ in ko̦kkure kumi in Kũrjin ri kabit ro. Rein rar m̦õttan ineen kõrã eo. *​​—Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.

19. (1) Ta eo Daniel ear ba kõn aelõñ eo ekajoor me ej kein kajiljino? (2) Ta kajjitõk ko me jenaaj etali ilo katak eo tok juon?

¹⁹ Ilo ettõn̦ak eo an Nebukadnezar me Daniel ear kwal̦o̦k l̦o̦k mel̦el̦ein ñan e, neen ekjab eo me kar kõm̦m̦ane jãn aen ej mel̦el̦ein Rom. (Daniel 2:​33) Daniel ear bareinwõt lo juon visõn me ej kwal̦o̦k kõn aelõñ in Rom. Bõtab, ear lo bar juon aelõñ me enaaj itok jãn Rom im enaaj kajoorl̦o̦k. (Riit Daniel 7:​7, 8.) Ium̦win elõñ buki iiõ ko, Rom ear ãinwõt juon menin mour me “ear kaamijak im kalõl̦ño̦ñ im kanooj dipen.” Bõtab ekkar ñan kanaan eo, enaaj eddek “joñoul doon” jãn aelõñ in. Innem “bar juon doon, e dik,” enaaj wal̦o̦k im l̦apl̦o̦k an kajoor jãn er. Ta mel̦el̦ein doon ko joñoul? Im doon eo juon me edik ej kõkkar kõn wõn? Im ewi wãween an doon in edik ekkejell̦o̦k ippãn ettõn̦ak eo an Nebukadnezar kõn ekjab kileplep eo? Eokwe katak eo ilo peij 16 enaaj uwaaki kajjitõk kein aolep.

[Kamelele eo itulal]

[Kajitõk ko ñan katak]