“Tassew li l-​Alla tagħkom hu Alla taʼ l-​allat, Sid is-​slaten, u Dak li jirrivela s-​sigrieti.”​—DAN. 2:47.

INT KIF TWIEĠEB?

Ġeħova rrivelalna liema dettalji dwar il-​futur?

L-​ewwel sitt irjus tal-​bhima salvaġġa x’jirrappreżentaw?

Liema partijiet tal-​bhima salvaġġa u tax-​xbieha fil-​ħolma taʼ Nebukadnessar ifissru l-​istess affarijiet?

1, 2. Ġeħova xi rrivelalna, u għala għamel dan?

 EŻATT qabel ma s-​saltna t’Alla teqred lill-​gvernijiet umani kollha, liema minnhom se jkun l-​iktar setgħan? It-​tweġiba nafuha għax Alla Ġeħova hu “Dak li jirrivela s-​sigrieti,” u rrivelahielna f’dak li kiteb il-​profeta Danjel u l-​appostlu Ġwanni.

² Ġeħova ta lil Danjel u lil Ġwanni diversi viżjonijiet taʼ bhejjem salvaġġi. Ukoll, lil Danjel spjegalu x’kienet tfisser ħolma profetika dwar xbieha enormi tal-​metall. Ġeħova għamel ċert li dawn ir-​rakkonti jinkitbu u jiġu preservati fil-​Bibbja għall-​ġid tagħna. (Rum. 15:4) Dan għamlu biex isaħħaħ it-​tama tagħna li dalwaqt Saltnatu se tfarrak lill-​gvernijiet umani kollha.—Dan. 2:44.

3. Biex nifhmu l-​profeziji fil-​Bibbja, xi rridu nifhmu l-​ewwel, u għala?

³ Il-​profeziji taʼ Danjel u Ġwanni jirrivelaw informazzjoni dwar tmien slaten, jew ħakmiet umani, u juru f’liema ordni kellhom jidhru. Imma dawn il-​profeziji nistgħu nifhmuhom biss jekk nifhmu l-​ewwel profezija fil-​Bibbja. Għala? Għax il-​Bibbja kollha u l-​profeziji kollha li hemm fiha huma konnessi mal-​ewwel profezija.

IN-​NISEL TAS-​SERP U L-​BHIMA SALVAĠĠA

4. (a) Min huma ż-​żewġ partijiet tan-​nisel tal-​mara? (b) Dan in-​nisel x’se jagħmel?

⁴ Ftit wara r-​ribelljoni fl-​Għeden, Ġeħova wiegħed li “mara” kienet se tipproduċi ‘nisel.’ a (Aqra Ġenesi 3:15.) Dan in-​nisel kien eventwalment se jisħaq lil Satana f’rasu. Ġeħova iktar tard irrivela  li n-​nisel kellu jkun dixxendent t’Abraham, mill-​ġens t’Iżrael, mit-​tribù taʼ Ġuda, u mill-​familja tas-​Sultan David. (Ġen. 22:15-​18; 49:10; Salm 89:3, 4; Lq. 1:30-​33) Kristu Ġesù hu l-​parti prinċipali tan-​nisel. (Gal. 3:16) Il-​parti sekondarja tan-​nisel hi magħmula mill-​membri tal-​kongregazzjoni Kristjana li huma midlukin bl-​ispirtu. (Gal. 3:26-​29) Flimkien, Ġesù u dawn l-​uħud midlukin jifformaw is-​Saltna t’Alla. Alla se juża lil din is-​Saltna biex jeqred lil Satana.—Lq. 12:32; Rum. 16:20.

5, 6. (a) Danjel u Ġwanni kemm-​il gvern setgħan jidentifikaw? (b)  Xi jfissru l-​irjus tal-​bhima salvaġġa tar-​Rivelazzjoni?

⁵ Din l-​ewwel profezija li ngħatat fl-​Għeden stqarret ukoll li Satana kien se jipproduċi ‘nisel.’ In-​nisel tiegħu kien se jkollu għadwa, jew mibegħda, għan-​nisel tal-​mara. Min jifforma n-​nisel tas-​serp? Dawk kollha li jimitaw il-​mibegħda taʼ Satana għal Alla u li jopponu lill-​poplu t’Alla. Minbarra organizzazzjonijiet reliġjużi u militari, Satana organizza wkoll lil nislu f’bosta gvernijiet, jew saltniet. (Lq. 4:5, 6) Uħud biss minn dawn il-​gvernijiet iġġieldu direttament kontra l-​poplu t’Alla, jiġifieri, kontra l-​ġens t’Iżrael jew il-​kongregazzjoni taʼ Kristjani midlukin. Dan jgħinna nifhmu għala l-​viżjonijiet taʼ Danjel u Ġwanni jsemmu biss tmien qawwiet setgħanin avolja kien hemm oħrajn.

⁶ Kważi elfejn sena ilu, Ġesù rxoxtat ta lill-​appostlu Ġwanni serje taʼ viżjonijiet impressjonanti ħafna. (Riv. 1:1) F’waħda minnhom, Ġwanni ra lix-​Xitan, rappreżentat bħala dragun, bilwieqfa f’xatt taʼ baħar kbir. (Aqra Rivelazzjoni 13:1, 2.) Ġwanni ra wkoll bhima salvaġġa stramba ħierġa mill-​baħar. Din kellha sebat irjus u ngħatat awtorità kbira mix-​Xitan. Iktar tard, Ġwanni ra bhima lewn l-​iskarlat li wkoll kellha sebat irjus. Din kienet xbieha tal-​bhima salvaġġa taʼ Rivelazzjoni 13:1. Anġlu qal lil Ġwanni li s-​sebat irjus tal-​bhima lewn l-​iskarlat ifissru “sebaʼ slaten,” jew gvernijiet. (Riv. 13:14, 15; 17:3, 9, 10) Meta Ġwanni kiteb il-​ktieb tar-​Rivelazzjoni, ħamsa minn dawn kienu waqgħu, wieħed kien qed jaħkem, u l-​ieħor kien “għadu ma wasalx.” X’inhi l-​identità taʼ dawn is-​saltniet, jew qawwiet dinjin? Ejja nikkunsidraw kull waħda mill-​irjus tal-​bhima deskritta fir-​Rivelazzjoni. Ukoll, se nitgħallmu iktar dwar ħafna minn dawn il-​gvernijiet mill-​ktieb taʼ  Danjel. Il-​profeziji taʼ Danjel taw dettalji dwar ftit minn dawn il-​gvernijiet mijiet taʼ snin saħansitra qabel ma kienu jeżistu.

L-​EWWEL ŻEWĠT IRJUS IFISSRU L-​EĠITTU U L-​ASSIRJA

7. L-​ewwel ras x’tirrappreżenta, u għala?

⁷ L-​ewwel ras tal-​bhima tirrappreżenta lill-​Eġittu. Għala? Għax l-​Eġittu kien l-​ewwel qawwa dinjija li wera għadwa lejn il-​poplu t’Alla. Id-​dixxendenti t’Abraham—li minnhom kellu jiġi n-​nisel imwiegħed tal-​mara—kotru fl-​Eġittu. Imbagħad, l-​Eġittu ħaqar lil Iżrael. Satana pprova jġib lill-​poplu t’Alla fix-​xejn qabel ma setaʼ jasal in-​nisel. Kif? Billi qanqal lill-​Fargħun biex joqtol lit-​tfal subien Iżraelin kollha. Imma Ġeħova ma ħalliex dan jiġri lil niesu u ħelishom mill-​Eġittu. (Eżo. 1:15-​20; 14:13) Iktar tard, lill-​Iżraelin tahom l-​Art Imwiegħda.

8. (a) X’inhi l-​identità tat-​tieni ras? (b) Din xi pprovat tagħmel?

⁸ It-​tieni ras tal-​bhima tirrappreżenta lill-​Assirja. Din is-​saltna setgħana wkoll ipprovat telimina lill-​poplu t’Alla. Huwa minnu li Ġeħova uża l-​Assirja biex jikkastiga lis-​saltna b’għaxar tribujiet minħabba l-​idolatrija u r-​ribelljoni tagħhom. Madankollu, l-​Assirja mbagħad attakkat lil Ġerusalemm. Forsi Satana ried jeqred lill-​familja taʼ slaten f’Ġerusalemm għax Ġesù kellu jiġi minn din il-​familja. Dan l-​attakk ma kienx parti mill-​iskop taʼ Ġeħova, u b’mod mirakoluż ħeles lill-​poplu leali tiegħu billi qered lill-​armata Assirjana.—2 Slat. 19:32-​35; Is. 10:5, 6, 12-​15.

IT-​TIELET RAS TFISSER BABILONJA

9, 10. (a) Ġeħova x’ħalliehom jagħmlu lill-​Babiloniżi? (b) Sabiex titwettaq il-​profezija, x’kellu jiġri?

⁹ It-​tielet ras tal-​bhima li ra Ġwanni tirrappreżenta lis-​saltna li Babilonja kienet il-​belt kapitali tagħha. Ġeħova ħalla lill-​Babiloniżi jeqirdu lil Ġerusalemm u jieħdu lill-​poplu tiegħu fil-​jasar. Iżda qabel ma ppermetta din l-​umiljazzjoni, Ġeħova wissa lill-​Iżraelin ribellużi li kienu se jintlaqtu minn traġedja bħal din. (2 Slat. 20:16-​18) Ġeħova qal ukoll lill-​Iżraelin li ma kienx se jibqaʼ jħalli lis-​slaten tagħhom joqogħdu fuq “it-​tron” tiegħu f’Ġerusalemm. (1 Kron. 29:23) Madankollu, Ġeħova wiegħed li dixxendent tas-​Sultan David, wieħed li kellu “d-​dritt legali,” kien se jmur u jieħu lura din l-​awtorità.—Eżek. 21:25-​27.

¹⁰ Profezija oħra indikat li l-​Lhud kienu se jkunu għadhom qed iqimu fit-​tempju f’Ġerusalemm meta jasal il-​Messija mwiegħed, jew il-​Midluk. (Dan. 9:24-​27) U qabel ma l-​Iżraelin kienu priġunieri f’Babilonja, profezija oħra qalet li l-​Messija kien se jitwieled f’Betlehem. (Mik. 5:2) Biex dawn il-​profeziji jitwettqu, il-​Lhud kellhom jinħelsu mill-​jasar, imorru lura art twelidhom, u jerġgħu jibnu t-​tempju. Imma ma kinitx id-​drawwa tal-​Babiloniżi li jeħilsu lill-​priġunieri tagħhom. Kif kienet se tingħeleb din l-​isfida? Ġeħova rrivela t-​tweġiba lill-​profeti tiegħu.—Għam. 3:7.

11. L-​Imperu Babiloniż hu rappreżentat b’liema modi differenti? (Ara n-​nota taʼ taħt.)

¹¹ Il-​profeta Danjel kien fost il-​priġunieri li ttieħdu Babilonja. (Dan. 1:1-​6) Ġeħova rrivela lil Danjel li wara Babilonja kien se jkun hemm qawwiet dinjin oħrajn li kellhom jiġu waħda wara l-​oħra. Ġeħova għarraf dawn is-​sigrieti billi uża għadd taʼ simboli differenti. Pereżempju, lis-​Sultan Nebukadnessar taʼ Babilonja tah ħolma dwar xbieha enormi li kienet magħmula minn metalli differenti. (Aqra Danjel 2:1, 19, 31-​38.)  Permezz taʼ Danjel, Ġeħova rrivela li r-​ras tad-​deheb tax-​xbieha ssimbolizzat l-​Imperu Babiloniż. b Il-​qawwa dinjija wara Babilonja hi rappreżentata mis-​sider u d-​dirgħajn tal-​fidda. X’kienet se tkun din il-​qawwa, u kif kienet se tittratta lill-​poplu t’Alla?

IR-​RABAʼ RAS TFISSER IL-​MEDO-​PERSJA

12, 13. (a) Ġeħova xi rrivela dwar il-​qawwa dinjija li kienet se tegħleb lil Babilonja? (b) Il-​Medo-​Persja għala b’mod xieraq hi rappreżentata mir-​rabaʼ ras tal-​bhima salvaġġa?

¹² Iktar minn seklu qabel żmien Danjel, permezz tal-​profeta Isaija, Ġeħova rrivela dettalji dwar il-​qawwa dinjija li kienet se tegħleb lil Babilonja. Ġeħova ma għarrafx biss b’liema mod kienet se tintrebaħ il-​belt taʼ Babilonja imma wkoll ta l-​isem taʼ min kien se jegħlibha. Dan il-​mexxej kien Ċiru l-​Persjan. (Is. 44:28–45:2) Danjel ingħata żewġ viżjonijiet oħrajn dwar il-​Qawwa Dinjija Medo-​Persjana. F’waħda minnhom, is-​saltna kienet deskritta bħal ors li fuq ġenb wieħed kien merfugħ ’il fuq. Intqallu biex ‘jiekol ħafna laħam.’ (Dan. 7:5) F’viżjoni oħra, Danjel ra lil din il-​qawwa dinjija simbolizzata minn muntun b’żewġt iqrun.—Dan. 8:3, 20.

¹³ Ġeħova uża l-​Medo-​Persja biex tegħleb lil Babilonja u tħalli lill-​Iżraelin imorru lura f’arthom, eżatt bħalma kien bassar. (2 Kron. 36:22, 23) Imma iktar tard, il-​Medo-​Persja pprovat teqred lill-​poplu t’Alla. Fil-​ktieb Bibliku t’Ester naqraw li Ħaman, uffiċjal importanti ferm tal-​Persja, ried joqtol lil-​Lhud kollha li kienu jgħixu f’din is-​saltna kbira. Ħaman qal lin-​nies madwar l-​imperu kollu biex joqtlu lil-​Lhud kollha f’ġurnata magħżula minnu. Madankollu, Ġeħova għal darb’oħra pproteġa lill-​poplu tiegħu mill-​mibegħda tan-​nisel taʼ Satana. (Est. 1:1-​3; 3:8, 9; 8:3, 9-​14) Għalhekk, il-​Medo-​Persja b’mod xieraq hi rappreżentata mir-​rabaʼ ras tal-​bhima tar-​Rivelazzjoni.

IL-​ĦAMES RAS TFISSER IL-​GREĊJA

14, 15. Ġeħova liema dettalji jirrivela dwar l-​Imperu Grieg tal-​qedem?

¹⁴ Il-​ħames ras tal-​bhima salvaġġa tar-​Rivelazzjoni tirrappreżenta lill-​Greċja. Bħalma kien irrivela Danjel iktar qabel meta interpreta l-​ħolma taʼ Nebukadnessar, din l-​istess qawwa hi simbolizzata miż-​żaqq u l-​koxxtejn tar-​ram aħmar tax-​xbieha. Danjel ingħata wkoll żewġ viżjonijiet li jipprovdu dettalji tal-​għaġeb kemm dwar is-​saltna tal-​Greċja kif ukoll dwar l-​akbar ħakkiem tagħha.

¹⁵ F’viżjoni minnhom, Danjel ra lill-​Greċja rappreżentata minn leopard b’erbaʼ ġwienaħ, u dan indika li dan l-​imperu kien se jegħleb nazzjonijiet oħrajn malajr ħafna. (Dan. 7:6) F’viżjoni oħra, Danjel iddeskriva kif bodbod b’qarn wieħed prominenti malajr joqtol muntun b’żewġt iqrun, il-​Medo-​Persja. Ġeħova qal lil Danjel li l-​bodbod irrappreżenta lill-​Greċja u l-​qarn il-​kbir irrappreżenta wieħed mis-​slaten tagħha. Danjel kiteb ukoll li l-​qarn il-​kbir kien se jinkiser u erbat iqrun iżgħar kienu se jikbru floku. Avolja din il-​profezija nkitbet mijiet taʼ snin qabel ma l-​Greċja saret dominanti, kull dettall seħħ. Alessandru l-​Kbir, l-​iktar sultan prominenti tal-​Greċja tal-​qedem, mexxa lill-​armata  Griega kontra l-​Medo-​Persja. Però, dan il-​qarn ma damx ma nkiser għax fl-​età taʼ 32 sena biss is-​sultan kbir miet fl-​aqwa tal-​poter tiegħu. Imbagħad, is-​saltna tiegħu eventwalment inqasmet bejn erbgħa mill-​ġenerali tiegħu.—Aqra Danjel 8:20-​22.

16. X’għamel Antijoku IV?

¹⁶ Wara li għelbet lill-​Persja, il-​Greċja ħakmet fuq Iżrael. Sadanittant, il-​Lhud kienu reġgħu ssetiljaw fl-​Art Imwiegħda u kienu reġgħu bnew it-​tempju f’Ġerusalemm. Kienu għadhom il-​poplu magħżul t’Alla, u t-​tempju mibni mill-​ġdid kien għadu ċ-​ċentru għall-​qima vera. Madankollu, fit-​tieni seklu Q.E.K., il-​Greċja, il-​ħames ras tal-​bhima salvaġġa, attakkat lill-​poplu t’Alla. Antijoku IV, wieħed mill-​werrieta tal-​imperu maqsum t’Alessandru, poġġa artal pagan fit-​tempju f’Ġerusalemm u qal li dawk li pprattikaw ir-​reliġjon tal-​Lhud kellhom jiġu kastigati bil-​mewt. X’att taʼ mibegħda minn parti min-​nisel taʼ Satana! Iżda qawwa dinjija oħra ma damitx ma ħadet post il-​Greċja. X’kien se jkun is-​sitt ras tal-​bhima salvaġġa?

IS-​SITT RAS TFISSER RUMA, LI KIENET “TAL-​BIŻAʼ U TERRIBBLI”

17. Is-​sitt ras kellha liema rwol importanti fit-​twettiq taʼ Ġenesi 3:15?

¹⁷ Ruma kienet il-​qawwa dinjija meta Ġwanni ngħata l-​viżjoni tal-​bhima salvaġġa. (Riv. 17:10) Din is-​sitt ras kellha rwol importanti fit-​twettiq tal-​profezija mniżżla f’​Ġenesi 3:15. Satana uża uffiċjali Rumani biex jisħqu lin-​nisel fl-​‘għarqub.’ Ir-​Rumani ttrattaw lil Ġesù bħala ribell li ġġieled kontra l-​gvern tagħhom, iġġudikawh, u qatluh. (Mt. 27:26) Imma din il-​ferita ma damitx ma fieqet għax Ġeħova qajjem lil Ġesù mill-​mewt.

18. (a) Ġeħova għażel liema ġens ġdid, u għala? (b) In-​nisel tas-​serp kif baqaʼ juri mibegħda lejn in-​nisel tal-​mara?

¹⁸ Il-​mexxejja reliġjużi t’Iżrael ikkonfoffaw maʼ Ruma kontra Ġesù, u l-​biċċa l-​kbira mill-​ġens ukoll ċaħduh. B’hekk, Ġeħova ċaħad lil Iżrael naturali milli jkun il-​poplu tiegħu. (Mt. 23:38; Atti 2:22, 23) Issa hu għażel ġens ġdid, “l-​Israel t’Alla.” (Gal. 3:26-​29; 6:16) Dan il-​ġens kien il-​kongregazzjoni taʼ Kristjani midlukin magħmula kemm minn Lhud kif ukoll minn Ġentili. (Efes. 2:11-​18) Wara l-​mewt u l-​irxoxt taʼ Ġesù, in-​nisel tas-​serp baqaʼ juri mibegħda lejn in-​nisel tal-​mara. Iktar minn darba, Ruma pprovat iġġibha fix-​xejn lill-​kongregazzjoni Kristjana, il-​parti sekondarja tan-​nisel. c

19. (a) Danjel kif jiddeskrivi s-​sitt qawwa dinjija? (b) L-​artiklu f’paġna 14 se jwieġeb liema mistoqsijiet?

¹⁹ Fil-​ħolma li Danjel interpreta għal Nebukadnessar, Ruma hi rappreżentata mir-​riġlejn tal-​ħadid. (Dan. 2:33) Danjel ra wkoll viżjoni li tiddeskrivi tajjeb mhux biss l-​Imperu Ruman imma wkoll il-​qawwa dinjija li jmiss li kienet se toħroġ minn Ruma. (Aqra Danjel 7:7, 8.) Għal mijiet taʼ snin, Ruma kienet bħal bhima “tal-​biżaʼ u terribbli u b’saħħitha iktar mis-​soltu.” Madankollu, il-​profezija bassret li “għaxart iqrun” kienu se jikbru minn dan l-​imperu u wieħed b’mod partikulari kien se jikseb prominenza. X’inhuma dawn l-​għaxart iqrun, u x’inhi l-​identità tal-​qarn żgħir? Il-​qarn żgħir b’liema mod jaqbel mad-​deskrizzjoni tax-​xbieha enormi li ra Nebukadnessar? L-​artiklu f’paġna 14 se jwieġeb dawn il-​mistoqsijiet.

[Noti ta’ taħt]

[Mistoqsijiet ta’ Studju]