Jehofa ke “Moutolodi wa Diphiri”

“Ruri Modimo wa lena ke Modimo gare ga medimo, Morena wa dikgoši le Moutolodi wa diphiri.”—DAN. 2:47.

O BE O TLA ARABA BJANG?

Ke ditaba dife tša mabapi le bokamoso tšeo Jehofa a re utolletšego tšona?

Dihlogo tša pele tše tshelelago tša sebata di emela eng?

Re hwetša tswalano efe magareng ga sebata le seswantšho seo se bonwego ke Nebukadinetsara?

1, 2. Ke eng seo Jehofa a re utolletšego sona, gomme ke ka baka la’ng a dirile seo?

KE MEBUŠO efe yeo e tlago go ba e buša lefase ge Mmušo wa Modimo o fediša pušo ya batho? Re tseba karabo—re e utolletše ke “Moutolodi wa diphiri,” Jehofa Modimo. O re thušitše gore re tsebe mebušo yeo ka seo se ngwadilwego ke moporofeta Daniele le moapostola Johane.

² Jehofa o utolletše banna bao dipono tše di latelelanago tšeo di bolelago ka dibata tšeo di bego di hlatlamana. Le gona o ile a botša Daniele seo se bolelwago ke pono yeo e lorilwego ya seswantšho se segolo. Jehofa o ile a dira gore dipego tšeo di ngwalwe gomme di bolokwe ka Beibeleng gore re holege. (Baroma 15:4) Seo o se diretše gore re matlafatše kholofelo ya rena ya gore go se go ye kae Mmušo wa gagwe o tla pšhatlaganya mebušo ka moka ya batho.—Dan. 2:44.

3. E le gore re kwešiše boporofeta gabotse, sa pele re swanetše go kwešiša eng, gomme ka baka la’ng?

³ Dipego tše ka moka tša Daniele le Johane ga di re botše feela ka dikgoši tše seswai, goba mebušo ya batho, eupša di re botša le tsela yeo mebušo yeo e bego e tla latelelana ka yona. Lega go le bjalo, re ka kgona go kwešiša gabotse seo se bolelwago ke diporofeto tšeo ge feela re ka kwešiša seo se bolelwago ke boporofeta bja pele bjoo bo begilwego ka Beibeleng. Ke ka baka la’ng go le bjalo? Ke ka gobane go phethagala ga boporofeta bjoo go tšweletša sehlogo se segolo sa Beibele. Ka tsela e itšego, ke kgwekgwe ya diporofeto ka moka.

SEBATA LE PEU YA NOGA

4. Ke bomang bao ba bopago peu ya mosadi, gomme ke eng seo peu yeo e tlago go se dira?

⁴ Gateetee ka morago ga borabele bja kua Edene, Jehofa o ile a holofetša gore “mosadi” o be a tla tšweletša “peu.” *  (Bala Genesi 3:15.) Peu yeo e be e tla feleletša e pšhatlile hlogo ya noga, e lego Sathane. Ka morago Jehofa o ile a utolla gore peu yeo e be e tla tšwa go Aborahama, e le ya setšhaba sa Isiraele, ya leloko la Juda, le gona e le setlogolo sa Kgoši Dafida. (Gen. 22:15-18; 49:10; Ps. 89:3, 4; Luka 1:30-33) Karolo ya motheo ya peu yeo e ile ya ba Kriste Jesu. (Bagal. 3:16) Karolo ya bobedi ya peu yeo e bopša ke ditho tše di tloditšwego ka moya tša phuthego ya Bokriste. (Bagal. 3:26-29) Jesu gotee le batlotšwa ba ba bopa Mmušo wa Modimo, e lego sedirišwa seo Modimo a tlago go se diriša go pšhatlaganya Sathane.—Luka 12:32; Baroma 16:20.

5, 6. (a) Daniele le Johane ba bolela ka mebušo e mekae e megolo? (b) Dihlogo tša sebata sa Kutollo di emela eng?

⁵ Le gona boporofeta bjoo bja pele bjo bo boletšwego kua Edene bo ile bja bontšha gore Sathane o be a tla tšweletša “peu.” Peu ya gagwe e be e tla bontšha bonaba, goba lehloyo, go peu ya mosadi. Ke bomang bao ba bopago peu ya noga? Ke bohle bao ba ekišago lehloyo la Sathane la go hloya Modimo gomme ba ganetša batho ba Modimo. Go theoša le histori, Sathane o ile a rulaganya peu ya gagwe ka mekgatlo goba mebušo e fapafapanego ya dipolitiki. (Luka 4:5, 6) Lega go le bjalo, ke mebušo e sego kae feela ya batho yeo e ilego ya kgoma batho ba Modimo ka tsela e kgolo, e ka ba e be e le go setšhaba sa Isiraele goba go phuthego ya Bakriste ba tloditšwego. Ke ka baka la’ng taba ye e le bohlokwa? Ka gobane e hlalosa lebaka leo dipono tša Daniele le Johane di bolelago feela ka mebušo e bjalo e seswai e megolo.

⁶ Mafelelong a lekgolo la pele la nywaga C.E., Jesu yo a tsošitšwego o ile a bontšha moapostola Johane dipono tše di makatšago ka go latelelana. (Kut. 1:1) Go e nngwe ya dipono tšeo, Johane o ile a bona Diabolo, yo a swantšheditšwego ke drakone, a eme lebopong la lewatle le legolo. (Bala Kutollo 13:1, 2.) Le gona Johane o ile a bona sebata se se makatšago se etšwa ka lewatleng gomme Diabolo a se nea matla a magolo. Ka morago ga moo morongwa o ile a botša Johane gore dihlogo tše šupago tša sebata sa mmala o mohwibiduhwibidu, e lego seswantšho sa sebata sa Kutollo 13:1, di emela “dikgoši tše šupago,” goba mebušo. (Kut. 13:14, 15; 17:3, 9, 10) Nakong ya ge Johane a be a ngwala ditaba tše, tše hlano tša tšona di be di šetše di wele, e nngwe e be e buša ka nako yeo, gomme e nngwe e be “e sešo ya fihla.” Mebušo yeo e be e emela eng? Anke re ahlaahleng e nngwe le e nngwe ya dihlogo tše tša sebata seo go boletšwego ka sona pukung ya Kutollo. Re tla bona le kamoo pego ya Daniele e re thušitšego go kwešiša e mengwe ya mebušo ye, ka dinako tše dingwe e le dilo  tšeo di diragetšego nywagakgolo pele ga ge e ka thoma go buša.

EGIPITA LE ASIRIA—DIHLOGO TŠE PEDI TŠA MATHOMO

7. Hlogo ya mathomo e emela eng, gona ka baka la’ng?

⁷ Hlogo ya mathomo ya sebata e emela Egipita. Ka baka la’ng? Ka baka la gore Egipita e bile mmušo wa mathomo o mogolo woo o ilego wa bontšha batho ba Modimo bonaba. Ditlogolo tša Aborahama—tšeo peu e holofeditšwego ya mosadi e bego e tla tšwa go tšona—di ile tša ata kua Egipita. Ke moka Egipita e ile ya gatelela Isiraele. Sathane o ile a leka go fediša batho ba Modimo pele ga ge peu yeo e ka goroga. Ka tsela efe? Ka go tutueletša Farao gore a bolaye bana ka moka ba bašemanyana ba Baisiraele. Jehofa o ile a folodiša leano leo gomme a lokolla batho ba gagwe bokgobeng Egipita. (Ek. 1:15-20; 14:13) Ka morago ga moo o ile a dira gore Baisiraele e be setšhaba se se ikemetšego Nageng ya Kholofetšo.

8. Hlogo ya bobedi e emela eng, gomme e ile ya leka go dira eng?

⁸ Hlogo ya bobedi ya sebata e emela Asiria. Mmušo wo o matla le wona o ile wa leka go fediša batho ba Modimo. Ke therešo gore Jehofa o ile a diriša Asiria go otla mmušo wa meloko e lesome ka baka la borabele bja wona le go rapela ga wona medimo ya diswantšho. Lega go le bjalo, Asiria e ile ya hlasela le Jerusalema. Pakane ya Sathane e ka ba e be e le go fedišetša sa ruri lešika la bogoši leo Jesu a bego a tla tšwelela go lona mafelelong. Tlhaselo yeo e be e se karolo ya morero wa Jehofa, gomme ka mohlolo o ile a phološa batho ba gagwe ba botegago ka gore a fediše bahlasedi ba bona.—2 Dikg. 19:32-35; Jes. 10:5, 6, 12-15.

BABILONA—HLOGO YA BORARO

9, 10. (a) Jehofa o ile a dumelela Bababilona go dira’ng? (b) Ke’ng seo se bego se swanetše go direga e le gore boporofeta bo phethagale?

⁹ Hlogo ya boraro ya sebata seo Johane a se bonego e emela mmušo woo motsemošate wa wona e bego e le Babilona. Jehofa o ile a dumelela Bababilona gore ba hlasele Jerusalema gomme ba iše batho ba gagwe bothopša. Lega go le bjalo, pele ga ge a ka dumelela gore ba gobošwe ka tsela yeo, Jehofa o ile a lemoša Baisiraele bao ba marabele gore ba be ba tla welwa ke masetlapelo a bjalo. (2 Dikg. 20:16-18) O ile a bolela gore lešika la dikgoši tšeo di bego di tla dula “sedulong sa bogoši sa Jehofa” kua Jerusalema le tla fedišwa. (1 Dikor. 29:23) Lega go le bjalo, Jehofa o ile a holofetša le gore setlogolo sa Kgoši Dafida, e lego seo se bego se na le “tshwanelo ya molao,” se be se tla tla gomme sa tšea bogoši.—Hesek. 21:25-27.

¹⁰ Boporofeta bjo bongwe bo ile bja bontšha gore Bajuda ba be ba tla ba ba sa dutše ba rapela tempeleng kua Jerusalema ge Mesia yo a holofeditšwego, goba Motlotšwa, a goroga. (Dan. 9:24-27) Boporofeta bja pele ga bjo, e lego bjo bo ngwadilwego pele ga ge Isiraele e ka išwa bothopša kua Babilona, bo ile bja bontšha gore motho yoo o be a tla belegelwa Betlelehema. (Mika 5:2) Ge e ba diporofeto tšeo di be di tla phethega, gona go be go tla nyakega gore Bajuda ba lokollwe bothopša, ba boele nageng ya bona gomme ba tsošološe tempele. Eupša molao wa Bababilona e be e le wa gore ga ba lokolle mathopša a bona. Tlhohlo yeo e be e tla fenywa bjang? Jehofa o ile a utollela baporofeta ba gagwe karabo.—Amose 3:7.

11. Mmušo wa Babilona o swantšhetšwa ka ditsela dife tše di fapafapanego? (Bona mongwalo wa ka tlase.)

¹¹ Moporofeta Daniele o be a le gare ga mathopša ao a ilego a išwa Babilona. (Dan. 1:1-6) Jehofa o ile a mo diriša go utolla lelokelelo la mebušo yeo e bego e tla buša ka morago ga mmušo woo. Jehofa o ile a utolla diphiri tšeo, a diriša dipono tše di fapafapanego. Ka mohlala, o ile a dira gore Kgoši Nebukadinetsara wa Babilona a lore ka seswantšho se segolo kudu seo se bego se dirilwe ka dilo tša mehutahuta. (Bala Daniele 2:1, 19, 31-38.) A diriša  Daniele, Jehofa o utolotše gore hlogo ya gauta ya seswantšho seo e be e emela Mmušo wa Babilona. * Mmušo wa lefase woo o bušitšego ka morago ga Babilona o swantšhetšwa ke sehuba le matsogo a silifera. Mmušo woo e be e tla ba ofe, le gona o be o tla swara bjang batho ba Modimo?

BAMEDIA LE BAPERESIA—HLOGO YA BONE

12, 13. (a) Jehofa o ile a utolla eng ka go fenywa ga Babilona? (b) Ke ka baka la’ng Bamedia le Baperesia ba swantšhetšwa gabotse ke hlogo ya bone ya sebata?

¹² Nywaga ya ka godimo ga e lekgolo pele ga mehla ya Daniele, Jehofa o ile a utollela moporofeta Jesaya ditaba ka botlalo mabapi le mmušo wa lefase woo o bego o tla fenya Babilona. Jehofa ga se a mmotša feela tsela yeo motse wa Babilona o bego o tla wa ka yona eupša o ile a mmotša le leina la motho yo a bego a tlo o thopa. Mmuši yoo e be e le Korese wa Moperesia. (Jes. 44:28–45:2) Daniele o ile a amogela dipono tše dingwe gape tše pedi tša mabapi le Mmušo wa Lefase wa Bamedia le Baperesia. Go e nngwe ya dipono tšeo, mmušo woo o ile wa swantšhwa le bere yeo e bego e emišitšwe ka lehlakore le tee. E ile ya botšwa gore e “je nama e ntši.” (Dan. 7:5) Ponong e nngwe gape, Daniele o ile a bona mmušo wo wa mohlakanelwa o swantšhetšwa ke kgapa ya manaka a mabedi.—Dan. 8:3, 20.

¹³ Jehofa o ile a diriša Mmušo wa Bamedia le Baperesia go phethagatša boporofeta ka gore o fenye Babilona gomme o bušetše Baisiraele nageng ya bona. (2 Dikor. 36:22, 23) Lega go le bjalo, wona mmušo wo ka morago o ile wa nyaka go fediša batho ba Modimo. Puku ya Beibele ya Esitere e begile ka leano leo le bego le logilwe ke tonakgolo ya Peresia, e lego monna yo a bitšwago Hamani. O be a rulagantše gore Bajuda ka moka bao ba bego ba dula ka tlase ga Mmušo o mogolo wa Baperesia ba bolawe gomme a ntšhitše le letšatši leo polao yeo ya molokwanarite e bego e tla dirwa ka lona. E bile feela ka morago ga gore Jehofa a tsene ditaba gare moo batho ba Gagwe ba ilego ba šireletšwa gape bonabeng bja peu ya Sathane. (Esitere 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14) Ka gona, Bamedia le Baperesia ba swantšhetšwa gabotse ke hlogo ya bone ya sebata sa Kutollo.

GERIKA—HLOGO YA BOHLANO

14, 15. Ke ditaba dife tšeo Jehofa a di utollago ka Mmušo wa Gerika ya bogologolo?

¹⁴ Hlogo ya bohlano ya sebata sa puku ya Kutollo e emela Gerika. Go etša ge Daniele a utolotše peleng ge a be a hlalosa toro ya Nebukadinetsara, mmušo wo o swantšhetšwa ke mpa ya koporo le dirope tša seswantšho seo. Le gona Daniele o ile a bona dipono tše dingwe tše pedi tšeo di tšweletšago ditaba tše di makatšago ka bokamoso bja mmušo wo le ka mmuši wa wona yo a tumilego kudu.

¹⁵ Go e nngwe ya dipono tšeo, Daniele o ile a bona Gerika e swantšhwa le lepogo la maphego a mane, e lego seo se bontšhago gore mmušo wo o be o tla fenya ka lebelo le legolo. (Dan. 7:6) Ponong e nngwe, Daniele o hlalosa kamoo pudi yeo e bego e na le lenaka le tee le legolo e bolayago gateetee kgapa ya manaka a mabedi, e lego Bamedia le Baperesia. Jehofa o ile a botša Daniele gore pudi yeo e be e swantšhetša Gerika gomme lenaka le legolo le be le swantšhetša e nngwe ya dikgoši tša yona. Daniele o ile a ba a ngwala le gore lenaka leo le legolo le be le tla robega gomme legatong la lona gwa mela manaka a mane a manyenyane. Gaešita le ge boporofeta bjo bo be bo ngwadilwe nywaga e makgolo pele ga ge Gerika e ka ba mmušo o mogolo, se sengwe le se sengwe seo se bego se ngwadilwe ka yona se ile sa phethagala. Alexander yo Mogolo, e lego kgoši e tumilego kudu ya Gerika ya bogologolo, o ile a etelela pele go hlaseleng Bamedia le Baperesia. Lega go le bjalo, go se go ye kae lenaka leo le ile la robega, nakong ya ge kgoši yeo e kgolo e be e ehwa gomme mmušo wa yona o be o le matla kudu;  e hwile e na le nywaga e 32 feela. Ke moka, mafelelong mmušo wa gagwe o ile wa aroganywa gomme wa tšewa ke balaodi ba bane ba madira a gagwe.—Bala Daniele 8:20-22.

16. Ke’ng seo Antiochus IV a ilego a se dira?

¹⁶ Ka morago ga gore Gerika e fenye Peresia, e ile ya buša naga ya batho ba Modimo. Ka nako yeo, Bajuda ba be ba boetše Nageng ya Kholofetšo e bile ba tsošološitše tempele ya Jerusalema. E be e sa dutše e le batho ba Modimo bao ba kgethilwego, le gona tempele e tsošološitšwego e be e sa dutše e le lefelo le legolo la borapedi bja therešo. Lega go le bjalo, lekgolong la bobedi la nywaga B.C.E., Gerika, e lego hlogo ya bohlano ya sebata, e ile ya hlasela batho ba Modimo. Antiochus IV, e lego yo mongwe wa bahlatlami ba mmušo o aroganego wa Alexander, o ile a hloma aletare ya baheitene mabaleng a tempele kua Jerusalema gomme a bea molao wa gore motho yo a latelago bodumedi bja Bajuda a otlwe ka lehu. Ruri seo e be e le lehloyo leo le bego le bonagatšwa ke peu ya Sathane! Lega go le bjalo, go se go ye kae Gerika e ile ya tlošwa boemong bja go ba mmušo wa lefase. Ke eng yeo e bego e tla ba hlogo ya botshelela ya sebata?

ROMA—HLOGO YA BOTSHELELA YEO E BEGO ‘E BOIFIŠA E BILE E TŠHOŠA’

17. Hlogo ya botshelela e kgathile tema efe e bohlokwa go phethagatšweng ga Genesi 3:15?

¹⁷ Roma e be e le mmušo o matla ge Johane a be a amogela dipono tša mabapi le sebata. (Kut. 17:10) Hlogo ya botshelela e ile ya kgatha tema e bohlokwa go phethagatšweng ga boporofeta bjo bo begilwego go Genesi 3:15. Sathane o ile a kweša peu bohloko ka go e loma “serethe” a diriša bahlankedi ba Roma gore ba e bakele ntho ya nakwana. Seo se diregile bjang? Baroma ba ile ba phara Jesu ka molato wa maaka wa gore o lwantšha mmušo gomme ba mmolaya. (Mat. 27:26) Eupša go se go ye kae ntho yeo e ile ya fola ka gobane Jehofa o ile a tsoša Jesu bahung.

18. (a) Jehofa o ile a kgetha setšhaba sefe se sefsa, gomme ka baka la’ng? (b) Peu ya noga e ile ya tšwela pele bjang e bontšha peu ya mosadi bonaba?

¹⁸ Baetapele ba bodumedi ba Isiraele ba ile ba loga maanomabe le Roma gore ba lwe le Jesu, le gona karolo e kgolo ya setšhaba sa Isiraele e ile ya mo gana. Ka gona, Jehofa o ile a lahla Isiraele ya tlhago gore e se sa hlwa e le setšhaba sa gagwe. (Mat. 23:38; Dit. 2:22, 23) Ga bjale o ile a kgetha setšhaba se sefsa, “Isiraele ya Modimo.” (Bagal. 3:26-29; 6:16) Setšhaba seo e be e le phuthego ya Bakriste ba tloditšwego yeo e bego e bopša ke Bajuda le Bantle. (Baef. 2:11-18) Ka morago ga lehu la Jesu le tsogo ya gagwe, peu ya noga e ile ya tšwela pele e bontšha bonaba go peu ya mosadi. Roma e ile ya leka ka makga a mantši go fedišetša phuthego ya Bokriste sa ruri, e lego karolo ya bobedi ya peu ya mosadi. *

19. (a) Daniele o hlalosa bjang mmušo wa lefase wa botshelela? (b) Ke eng seo se tlago go ahlaahlwa ke se sengwe sa dihlogo tša makasine wo?

¹⁹ Torong yeo Daniele a ilego a e hlathollela Nebukadinetsara, Roma e swantšhetšwa ke maoto a tšhipi. (Dan. 2:33) Le gona Daniele o ile a bona pono yeo e sa hlalosego feela Mmušo wa Roma eupša e hlalosago le mmušo o latelago wa lefase woo o bego o tla tšwa go Roma. (Bala Daniele 7:7, 8.) Go theoša le nywagakgolo, Roma e be e bonagala go manaba a yona ‘e boifiša, e tšhoša e bile e le matla ka mo go sa tlwaelegago.’ Lega go le bjalo, boporofeta bjoo bo bontšhitše gore “manaka a lesome” a be a tla tšwelela mmušong wo gomme le lengwe la ona le be le tla ba le legolo go feta a mangwe. Manaka a a lesome a emela eng, gomme lenaka le lenyenyane lona le emela eng? Lenaka leo le lenyenyane le sepedišana bjang le tlhaloso ya seswantšho se segolo kudu seo se bonwego ke Nebukadinetsara? Sehlogo se se lego go letlakala 14 se tla ahlaahla dikarabo tša dipotšišo tšeo.

[Mengwalo ya tlase]

[Dipotšišo tša Thuto]