Ir al contenido

Ir al índice

Jehovaqa “pakaypi kajta” sutʼinchajmin

Jehovaqa “pakaypi kajta” sutʼinchajmin

Jehovaqa “pakaypi kajta” sutʼinchajmin

“Diosniykichejqa tukuy dioskunaj Diosninkoqa. Paymin reykunaj Señorninkoqa, tukuy pakaypi kajta sutʼinchajtaj.” (DAN. 2:47.)

¿IMATATAJ KUTICHIWAJ?

¿Imatataj Jehová imachus qhepaman kananmanta willawanchej?

¿Mayqenkunawantaj phiña animalpa sojta umasnin ninakun?

¿Lantej imantaj chantá phiña animalpa imantaj kikillanwantaj ninakun?

1, 2. ¿Imatá Jehová sutʼinchawanchej, imapajtaj?

DIOSPA REINON runaj kamachiyninta chinkachishajtin, ¿mayqen atiyniyoj gobiernostaj Biblia nisqanman jina kamachishanqanku? Jehová “pakaypi kajta sutʼincha[j]” kasqanrayku, kay tapuyman kutichiyta atinchej. Chaypajtaj profeta Daniel, apóstol Juan ima qhelqasqankuta ukhuncharinanchej tiyan.

2 Jehovaqa, paykunaman mosqoypi jina ashkha kutispi phiña animalesta rikucherqa. Chantapis uj mosqoypi jatun lantita rikukusqan, imachus ninayasqanta Danielman sutʼincharqa. Allinninchejpajtaj tukuy chaykunata Bibliapi qhelqacherqa (Rom. 15:4). Chantapis, Diospa Reinon tumpamantawan tukuy gobiernosta tukuchinanpi creeyninchejta kallpachananpaj qhelqacherqa (Dan. 2:44).

3. Bibliaj profeciasninta allinta entiendenapaj, ¿imatarajtaj entiendenanchej tiyan, imaraykú?

3 Danielpa, Juanpa profeciasninkoqa, mana pusaj “reyes[llamantachu]” chayri gobiernosllamantachu sutʼinchan, manaqa imaynatachus rikhurinankumantapis. Chaywanpis chaykunata allinta entiendenapajqa, Bibliaj ñaupaj kaj profeciantaraj entiendenanchej tiyan. ¿Imaraykú? Imaraykuchus Biblia, tukuy profeciasnin ima, chay profeciawan khuskachasqa kashan.

KATAREJ MIRAYNIN, PHIÑA ANIMAL IMA

4. ¿Pikunataj warmej miraynin kanku, imatataj chay miray ruwanqa?

4 Jehovaqa, jucha rikhurisqantawan, uj “warmi[...]” “mirayni[yoj]” kananta nerqa (Génesis 3:15 leey). * Chay miraytaj, katarita nisunman Satanasta umanpi saruspa pʼaltarpanan karqa. Tiemponmantaj Jehovaqa, chay suyasqa miray Abrahampa familianmanta, Israel llajtamanta, Judá ayllumanta, rey Davidpa mirayninmanta ima jamunanta sutʼincharqa (Gén. 22:15-18; 49:10; Sal. 89:3, 4; Luc. 1:30-33). Chay miraymanta ñaupaj kajqa, Jesucristo (Gál. 3:16). Qhepan kajtaj ajllasqa cristianos, pikunachus espíritu santowan ajllasqas kanku (Gál. 3:26-29). Jesuswan, ajllasqa cristianoswanqa, Diospa Reinonpi kamachejkuna kanku. Jehovataj chay reinonejta Satanasta pʼaltarparenqa (Luc. 12:32; Rom. 16:20).

5, 6. a) ¿Mashkha jatun gobiernostataj Daniel, Juan ima mosqoypi jina rikorqanku? b) ¿Imawantaj ninakun Apocalipsis libropi parlakusqan phiña animalpa umasnin?

5 Ñaupaj kaj profecía nisqanman jinaqa, Satanaspis “mirayni[yoj]” kanan karqa, chay miraytaj warmej mirayninta chejninan karqa. ¿Pikunataj katarej miraynin kanku? Satanás jinallataj Diosta chejnejkuna, llajtantataj ñakʼarichejkuna. Tiempo pasasqanman jina Kuraj Supayqa, “reinos[pi ]” chayri gobiernospi mirayninta wakichin (Luc. 4:5, 6). Chaykunamantataj wakillan, Diospa llajtanta nisunman ñaupa tiempopi Israel llajtata chayri ajllasqa cristianosta, ruwasqankuwan ñakʼaricherqanku. Chayta yachaspaqa, Danielwan, Juanwan imaraykuchus pusaj jatun gobiernosllata rikusqankuta sumajta entiendenchej.

6 Jesusqa, 96 wata chaynejpi, Juanman tʼukuna imasta mosqoypi jina rikucherqa (Apo. 1:1). Juanqa ujninpi, mama qocha kantu tʼiyu patapi uj sierpeta sayashajta rikorqa, chaytaj Kuraj Supaywan ninakun (Apocalipsis 13:1, 2 leey). Chaymantataj mama qochamanta uj phiña animal wicharimorqa, Kuraj Supaytaj may chhika atiyta qorqa. Aswan qhepaman uj ángel, Juanman sutʼincharqa, uj puka phiña animalpa qanchis umasnin, “qanchis reyes” chayri atiyniyoj gobiernos kasqankuta. Chay animaltaj Apocalipsis 13:1 versiculopi rikhurej animalpa “lantin[...]” (Apo. 13:14, 15; 17:3, 9, 10). Juan, Apocalipsis librota qhelqashajtenqa, phishqa urmarqankuña, sojta kajtaj chay tiempopi kamachisharqa, qanchis kajtaj “manaraj jamu[sharqachu]”. ¿Mayqenkunataj chay gobiernos kanku? Kunanqa phiña animalpa umasninmanta ujmanta uj ukhuncharisun. Chantapis Daniel imatachus wakin gobiernosmanta nisqanta qhawarisun. Payqa, chay gobiernos rikhurinankupaj may chhika watas faltashajtin qhelqarqa.

ISKAY UMASQA EGIPTO, ASIRIA IMA KANKU

7. ¿Piwantaj ñaupaj kaj uma ninakun, imaraykutaj?

7 Phiña animalpa ñaupaj kaj umanqa Egiptowan ninakun. ¿Imaraykú? Imaraykuchus, chay atiyniyoj gobierno, Diospa llajtanta ñaupajta ñakʼaricherqa. Chaytataj, Abrahampa miraynin chay llajtapi may chhikaman tukusqankutawan ruwayta qallarerqa. Warmej miraynintaj chay llajtamanta jamunan karqa. Satanasqa, chay miray mana chayamunanta munaspa, Diospa llajtanta chinkachiyta munarqa. ¿Imaynamantá? Faraonwan Israelmanta tukuy qhari wawitasta wañuchichispa. Chaywanpis Jehovaqa pantacherqa, kamachisnintataj Egiptomanta kacharicherqa (Éxo. 1:15-20; 14:13). Tiempowantaj Sumaj Jallpʼaman pusarqa, maypichus llajtachakorqanku.

8. ¿Piwantaj iskay kaj uma ninakun, chantá imatá ruwayta munarqa?

8 Phiña animalpa iskay kaj umanqa Asiriawan ninakun. Chay atiyniyoj gobiernopis Diospa llajtanta chinkachiyta munarqa. Jehovaqa, Asirianejta Israelmanta chunka ayllusta castigarqa, lantista yupaychasqankurayku, Diospa contranpi sayaykusqankurayku ima. Chaywanpis Asiriaqa qhepaman Jerusalenta chinkachinayarqa. Ichapis Satanasqa reyespa familianta chinkachiyta munarqa, Jesús chay familiamanta jamunan kasqanrayku. Chaywanpis, chayqa mana Diospa munayninchu karqa. Chayrayku Jehovaqa cheqa sonqo kamachisninta salvarqa. ¿Imaynamantá? Uj angelta, Asiriospa soldadosninta chinkachinanpaj kachaspa (2 Rey. 19:32-35; Isa. 10:5, 6, 12-15).

KINSA KAJ UMAQA BABILONIA

9, 10. a) ¿Imatataj Jehová babilonios ruwanankuta saqerqa? b) Profecías juntʼakunanpaj, ¿imataj kanan karqa?

9 Phiña animalpa kinsa kaj umanqa Babiloniawan ninakun. Jehovaqa, babilonios Jerusalenta thuñinankuta, runastataj wata runasta jina apakapunankuta saqerqa. Payqa mana kasukoj Israelitasman ajinapi rikukunankuta willarqaña (2 Rey. 20:16-18). Chantá, Jerusalenpi “Tata Diospa wakichisqan kamachina tiyanampi” runas niña tiyaykukunankuta willallarqataj (1 Cró. 29:23). Chaywanpis “pipajchus wakichisqa” karqa chay, nisunman rey Davidpa miraynin chay atiyta jamuspa japʼikapunanta nerqa (Eze. 21:25-27).

10 Waj profecía nisqanman jinataj, Diospa Ajllasqan Mesías chayamojtin, judiosqa Jerusalén templopi Diosta yupaychashanankuraj karqa (Dan. 9:24-27). Israelitas Babiloniaman niraj apasqa kashajtinkutaj, Belenpi chay runa nacekunanta waj profeciapi willakorqa (Miq. 5:2). Chay profecías juntʼakunanpajqa judíos kacharichisqa kananku karqa, jallpʼankuman kutipunanku karqa, templotapis watejmanta sayarichinanku karqa. Chaywanpis babiloniosqa, wata runasninkuta mana kacharillajchu kanku. Chayrayku, ¿imaynatataj llajtankuman kutipunkuman karqa? Jehová profetasninnejta chayta sutʼincharqa (Amós 3:7).

11. ¿Imaswantaj Babiloniata kikinchakun? (Sutʼinchayninta leeriy.)

11 Danielqa, Babiloniaman apasqa israelitasmanta, ujnin karqa (Dan. 1:1-6). Jehovaqa chay profetanejta, Babiloniaj qhepanta mayqen atiyniyoj gobiernoschus rikhurinankuta, imaymana imaswan kikinchaspa sutʼincharqa. Sutʼincharinapaj, Rey Nabucodonosorman jatun lliphipishaj lantita mosqoypi rikucherqa (Daniel 2:1, 19, 20, 31-38 leey). Chantá lantej qori uman, Babiloniawan ninakusqanta Danielnejta sutʼincharqa. * Qolqe metalmanta pechon, makisnin imataj, qhepanta rikhurej atiyniyoj gobiernowan ninakorqa. ¿Mayqentaj chay kanman karqa, chantá imatá Diospa llajtanwan ruwanman karqa?

TAWA KAJ UMAQA MEDOPERSIA

12, 13. a) ¿Imatataj Jehová Babilonia atipasqa kananmanta sutʼincharqa? b) ¿Imaraykutaj phiña animalpa tawa kaj uman Medopersiawanpuni ninakusqanta nisunman?

12 Jehovaqa, Danielpa tiemponmanta 100 kuraj watas ñaupajta, mayqen atiyniyoj gobiernochus Babiloniata atipananta profeta Isaiasnejta sutʼincharqa. Mana imaynatachus thuñisqa kanallantachu sutʼincharqa, manaqa pichus thuñinantapis. Chaytaj, Persiamanta Ciro kanan karqa (Isa. 44:28–45:2). Danielqa Medopersia atiyniyoj gobiernota, iskay kutita mosqoypi jina rikorqa. Ujninpeqa chay atiyniyoj gobiernota nisunman Medopersiata, jukumariman rijchʼakojta rikorqa; ujnin ladonqa aswan alto karqa ujnin ladonmantaqa. Pimanchus “atisqaykita aychata mikhumuy” nikorqa (Dan. 7:5). Ujninpitaj iskay jatuchaj wajrasniyoj carneroman rijchʼakojtañataj rikorqa (Dan. 8:3, 20).

13 Jehovaqa profecianta juntʼananpaj, Babiloniata Medopersiawan atipacherqa, israelitas jallpʼankuman kutipunankutapis kamachicherqa (2 Cró. 36:22, 23). Chaywanpis Medopersiaqa, pisi tiemponman Diospa llajtanta chinkachinayarqa. Bibliapeqa Ester libropi, Persiapi kamachejkunamanta kuraj kaj Amán sutiyoj, sajra ruwayta wakichisqanta nin. Payqa Persiaj japʼiyninpi tiyakoj judiosta wañuchinanpaj, uj pʼunchayta ima ajllarqa. Chaywanpis Jehovaqa, llajtanta Kuraj Supaypa miraynin, chinkachiyta munasqanmanta salvallarqataj (Est. 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14). Arí, Apocalipsis libropi phiña animalpa tawa kaj umanqa, Medopersiawanpuni ninakun.

PHISHQA KAJ UMAQA GRECIA

14, 15. ¿Imatataj Jehová Greciamanta sutʼincharqa?

14 Phiña animalpa phishqa kaj umanqa Greciawan ninakun. Danielqa Nabucodonosorpa mosqokusqanta sutʼinchashaspa, chay lantej bronce wijsan, rakhu piernasnin ima, Greciawan ninakusqanta nerqaña. Chantapis Danielqa iskay kutipi, chay gobierno, aswan atiyniyoj kamachejnin ima, imaynachus kanankuta mosqoypi jina rikorqa.

15 Ujninpeqa Grecia, chʼejchi leonman rijchʼakorqa, wasanpitaj tawa lijrasniyoj karqa. Chaytaj usqhayllata atipananta rikucherqa (Dan. 7:6). Ujninpitaj jatun wajrayoj chivo, iskay wajrasniyoj carnerota usqhayllata wañucherqa. Chay carneroqa Medopersiawan ninakun. Jehovaqa chay chivo Greciawan ninakusqanta Danielman sutʼincharqa, jatun wajrantaj ujnin kamachejninwan. Chantá Danielqa, chay wajra pʼakikunanta, cuentanmantataj tawa aswan juchʼuy wajras pʼutumunanta nerqa. Chay profeciaqa, Grecia niraj atiyniyoj gobiernoman tukushajtin qhelqakorqa, maychus nisqanman jinataj juntʼakorqa. Alejandro Magnoqa, Greciaj aswan atiyniyoj kamachejnin jina, Medopersiawan maqanakuspa atiparqa. Chaywanpis wajraqa mana unaytachu karqa, imaraykuchus chay kamachejqa may sumajta kamachishaspa, 32 watasnillayoj wañuporqa. Wañusqantawantaj soldadosta kamachejkunasninmanta tawa, chay gobiernota partinakorqanku (Daniel 8:20-22 leey).

16. ¿Imatataj Antíoco IV ruwarqa?

16 Grecia, Persiata atipasqantawanqa, Diospa llajtan Greciaj kamachiyninpi karqa. Chay tiempopeqa judíos Sumaj Jallpʼapiña kasharqanku, Jerusalenpi templotapis sayaricherqankuña. Israelitasqa Jehovaj llajtallanpuni karqanku, templopitaj payta yupaychashallarqankupuni. Chaywanpis 168 watapi Jesús niraj jamushajtin (J.n.j.), phiña animalpa phishqa kaj uman nisunman Grecia, Diospa llajtanta ñakʼaricherqa. Antíoco IV llulla diosesta yupaychanankupaj Jerusalén templopi uj altarta ruwarqa, Judiospa religionninkupi kajkunatataj wañuchinankuta kamacherqa. Payqa Alejandroj gobiernonta partinakojkunamanta ujnin karqa. Rikunchej jina Satanasqa, maytapuni mirayta chejnikorqa. Chaywanpis Greciaqa, waj atiyniyoj gobierno rikhurejtin urmarqa. ¿Mayqentaj phiña animalpa sojta kaj uman kanman karqa?

SOJTA KAJ UMAQA ROMA, “ANCHA MANCHARINA JINA KARQA”

17. ¿Imaynatataj sojta kaj uma Génesis 3:15 juntʼakunanpaj mayta yanaparqa?

17 Phiña animalta mosqoypi jina Juan rikushajtin, Roma atiyniyoj gobierno kasharqa (Apo. 17:10). Chantapis sojta kaj umaqa, Génesis 3:15 versiculopi profecía juntʼakunanpaj mayta yanaparqa. Satanasqa Romamanta kamachejkunawan, mirayta “chaki talonninmanta” mana unaytachu khanicherqa. ¿Imaynamantá? Jesusta llulla parlaykunawan juchachachispa, wañuchichispa ima (Mat. 27:26). Chaywanpis khanisqa kasqanqa usqhayllata thañiporqa, imaraykuchus Jehová kausaricherqa.

18. a) ¿Ima mosoj llajtatataj Jehová ajllakorqa, imaraykutaj? b) ¿Imaynamantataj katarej miraynin warmej mirayninta ñakʼarichillarqapuni?

18 Israelpi Leymanta yachachejkunaqa, Romamanta kajkunawan Jesusta wañuchinankupaj ujchakorqanku, yaqha llajtantintaj Jesusta qhesacharqa. Chayrayku Jehovaqa, Israel llajtata qhesacharqa (Mat. 23:38; Hech. 2:22, 23). Cuentanmantataj mosoj llajtata ajllakorqa: “Diospa nacionnin Israel[ta]” (Gál. 3:26-29; 6:16). Chayqa ajllasqa cristianosmanta qotuchakuy, maypichus judíos, mana judíos ima kanku (Efe. 2:11-18). Jesús kausarisqantawan, katarej miraynin warmej mirayninta ñakʼarichishallarqapuni. Romaqa ashkha kutispi warmej qhepa kaj mirayninta, nisunman ajllasqa cristianosta chinkachiyta munarqa. *

19. a) ¿Imatataj Daniel sojta kaj atiyniyoj gobiernomanta nerqa? b) ¿Imatataj ujnin yachaqanapi yachakusun?

19 Daniel Nabucodonosorpa mosqoyninta sutʼinchasqanpeqa, lantej fierro tʼususnin Romawan ninakun (Dan. 2:33). Chaywanpis Danielqa, waj kutipi mana Romallamantachu, manaqa qhepan atiyniyoj gobierno Romamanta pʼutumunanmantawan rikorqa (Daniel 7:7, 8 leey). May chhika watasta Romaqa, enemigosninpaj “ancha mancharina jina karqa, manchachikunapaj jinapuni, manchay kallpayojtaj”. Chaywanpis chay profeciaqa chay atiyniyoj gobiernomanta, “chunka wajras[...]” pʼutumunanta, chantá waj aswan juchʼuy wajrita pʼutumunanta sutʼincharqa. Chay wajritataj aswan atiyniyoj kanan karqa. ¿Mayqenkunataj chunka wajras karqanku? ¿Mayqenwantaj aswan juchʼuy wajrita ninakun, chantá jatun lantej imanwantaj ninakun? Kay tapuykunaman, ujnin yachaqanapi 14 paginapi kutichisun.

[Sutʼinchaykunasnin]

^ párr. 4 Chay “warmeqa” janajpachapi Jehovaj tukuy kamachisninwan ninakun. Bibliataj Jehovaj warmin jina kasqanta nin (Isa. 54:1; Gál. 4:26; Apo. 12:1, 2).

^ párr. 11 Daniel libropi lantej uman, chantá Apocalipsis libropi phiña animalpa kinsa kaj uman, Babiloniawan ninakun. Kay 12-13 paginaspi dibujosta qhawariy.

^ párr. 18 Roma Jerusalenta 70 watapi thuñishajtenqa, Israel llajta niña Diospa ajllasqan llajtachu karqa. Chayrayku, Jerusalenta thuñispaqa, Génesis 3:15 nisqan juntʼakunanpaj mana yanaparqachu.

[Tapuykuna]