Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

Jehoväqa “pakashqa yachëkunata Musyatsikoqmi”

Jehoväqa “pakashqa yachëkunata Musyatsikoqmi”

Jehoväqa “pakashqa yachëkunata Musyatsikoqmi”

“Qamkunapa Diosnikikunaqa dioskunapa Diosnin y reykunapa mandaqnin y pakashqa yachëkunata Musyatsikoqmi.” (DAN. 2:47.)

¿IMA NINKIMANRAQ?

¿Shamoq tiempopaq imatataq Jehová willamarquntsik?

Achachïpa punta kaq joqta peqankuna, ¿pikunawantaq igualan?

¿Imachötaq igualayan Juan rikanqan achachi y Nabucodonosor suëñonqan imagen?

1, 2. ¿Imatataq Jehová musyatsimarquntsik y imapaq?

DIOSPA Gobiernon nunakunapa gobiernonta ushakätsinan witsan, ¿mëqan alläpa puëdeq mandakoqraq Patsachö mandakïkanqa? ‘Pakashqa yachëkunata Musyatsikoq’ Jehová Dios yanapamaptintsikmi kë tapukïpa respuestanta tarishun. Tsëpaqqa yachakunantsik profeta Daniel y apóstol Juan qellqayanqan librokunapitam.

2 Jehovämi kë nunakunata yanaparqan juk visionchö kë mandakoqkunata qatinallaman imëka feyu bestiakuna niraqta rikäyänampaq. Y Danieltanam willarqan juk rey suëñonchö rikanqan metalpita alläpa jatun imagen ima kanqantapis. Y noqantsikta yanapamänapaqmi Diosqa kë llapan pasakunqankunata Bibliaman qellqatsirqan (Rom. 15:4). Tsëmi Pëpa gobiernon nunakunapa gobiernonta ichikllachö ushakäratsinanman más markäkunapaq o yärakunapaq yanapamantsik (Dan. 2:44).

3. Bibliapa profecïankunata entiendinapaqqa, ¿imatataq puntata entiendenantsik y imanir?

3 Danielwan Juanqa, manam puwaq ‘reykuna’ o alläpa puëdeq mandakoqkuna pikuna kayanqanllatatsu willamantsik, sinöqa imë yuriyänampaq kaqtapis willamantsikmi. Pero kë willakïkunata alleq entiendinapaqqa, Bibliachö këkaq punta kaq profecïataran alleq entiendenantsik. ¿Imanir? Porque Bibliaqa tsë profecía cumplikänanllapaqmi willakun. Juk parlakïchöqa tsë profecïawanmi llapan profecïakunata entiendirintsik.

CULEBRAPA KASTAN Y FEYU BESTIA

4. ¿Pikunataq warmipa mirënin kayan y imataraq rurayanqa?

4 Adanwan Eva Edén huertachö rebelakuyanqanllachönam, Jehoväqa willatsikurqan juk warmipa mirënin  kanampaq kaqta (lei Génesis 3:15). * Tsë mirëmi culebrata o Satanasta peqanchö jalunan karqan. Tiempowannam, Abrahanpa kastampita, Israel nacionpita, Juda kastapita y rey Davidpa kastampita tsë Awnikunqan Mirë shamunampaq kaqta willatsikurqan (Gén. 22:15-18; 49:10; Sal. 89:3, 4; Luc. 1:30-33). Tsë mirëpa más precisaqninqa Jesucristum karqan (Gal. 3:16). Y wakin kaqnam kayarqan santo espïrituwan akrashqa ciëlopaq cristiänokuna (Gal. 3:26-29). Jesuswan ciëlopaq akrashqa cristiänokunam Diospa Gobiernonchö mandakuyan y pëkunawanmi Jehoväqa Satanasta ushakätsinqa (Luc. 12:32; Rom. 16:20).

5, 6. a) ¿Danielpawan Juanpa visionninkunachö ëkaq alläpa puëdeq mandakoqkunataq sharkuyan? b) ¿Pikunataq kayan Apocalipsis willakunqan achachïpa peqankuna o umankuna?

5 Bibliachö punta kaq profecía willakunqannömi, Satanaspapis mirënin kanan karqan, y tsëqa warmipa mirënintam chikinan karqan. ¿Pikunataq culebrapa mirëninkuna kayan? Diosta chikeqkuna y markanta Satanasnö ushakätsita munaqkunam. Unëpita patsëmi Diabluqa entero “munducho nasioncunata” gobernayänampaq mirëninta churashqa (Luc. 4:5, 6). Tsë mandakoqkunapitaqa, Israel nacionta kar o ciëlopaq akrashqa cristiänokunata karpis, wallkaqllam Diospa markantaqa peligroman churayashqa. Tsëta musyanantsikqa alläpam precisan, tsënöpam musyashun Daniel y Juan qellqayashqankunachö alläpa puëdeq mandakoqkuna puwaqlla imanir yuriyanqanta.

6 Punta kaq siglo ushëkaptinmi, Juanta juk suëñochö Jesucristu rikätsirqan atska mantsakëpaq visionkunata (Apo. 1:1). Juk kaqchömi Juan rikarqan juk culebrata o Diabluta jatun lamar kuchunchö shëkaqta (lei Apocalipsis 13:1, 2). Tsënam lamarpita yarqaramurqan juk mantsëpaq achachi y Diablunam mandakoq këta qorirqan. Tsëpitanam juk ángel apóstol Juanta willarirqan tsë puka color mantsëpaq achachïpa qanchis peqankuna o Apocalipsis 13:1 willakunqan ‘achachïpa’ imägenninqa ‘qanchis reycuna’ o alläpa puëdeq mandakoqkuna kayanqanta (Apo. 13:14, 15; 17:3, 9, 10). Apocalipsis libro qellqakanqan witsampaqqa pitsqaqnam puëdeq mandakoq këninkunata ushariyashqa kayarqan, joqta kaqqa madakïkarqanmi y qanchis kaqqa manaraq mandakurqanraqtsu. ¿Mëqankunataq kayan tsë alläpa puëdeq mandakoqkuna? Kananmi achachïpa qanchis peqankunapita yachakurishun mëqan mandakoqkuna kayanqanta musyanapaq. Jinamampis rikärishunmi kë alläpa puëdeq mandakoqkunapaq Daniel ima willakunqankunata; wakinkunapaqqa willakurqan atska pachak watakuna pishikaptinmi.

EGIPTOWAN ASIRIAM PUNTA KAQ ISHKË PEQANKUNAQA

7. ¿Pitaq achachïpa punta kaq peqan o uman, y imanir?

7 Tsë achachïpa punta kaq peqanqa Egiptom. ¿Imanir? Porque pëmi punta kaq alläpa puëdeq mandakïninwan Diospa markanta alläpa chikirqan. Abrahanpa mirënimpitam warmipa más precisaq kaq mirënin shamunan karqan, tsëmi tsë markachö Abrahanpa kastankuna atskayäriptin Egipto mandakoq ushakätsita munarqan. Dios Awnikunqan Mirë chänanta mana munarmi Satanasqa Diospa markanta tukïnöpa ushakätsita munarqan. ¿Imanö? Llapan israelita ollqu wamrakunata faraón wanutsinampaq pensëninman churarmi. Pero Jehoväqa manam markanta ushakätsiyänanta permitirqantsu, sinöqa Egiptopitam jorqaramurqan (Éxo. 1:15-20; 14:13). Tiempowannam Awninqan Patsaman pusharqan tsëchö tärayänampaq o tiyapäkunampaq.

8. ¿Pitaq achachïpa ishkë kaq peqan y imatataq rurëta munarqan?

8 Tsë achachïpa ishkë kaq peqanqa o umanqa Asiriam, pëpis alläpa puëdeq mandakoq karmi Diospa markanta ushakätsita munarqan. Rasun kaqchöqa kë mandakoqtam Jehová utilizarqan, mana wiyakoq y juk dioskunata adorayanqampita Israelpa chunka kastankunata castiganampaq. Tsënö kaptimpis, tiempowanqa Asiriaqa Jerusalentawanmi ushakätsita munarqan. Capazchï Satanasqa munarqan Jesus shamunampaq kaq kastata ushakätsita. Pero Jerusalenta ushakätsita munayanqanqa manam Jehoväpa munënintsu karqan. Tsëmi Jehoväqa angelninta kacharqan sirweqninkunata salvar chikeqnin tröpakunata ushakäratsinampaq (2 Rey. 19:32-35; Isa. 10:5, 6, 12-15).

ACHACHÏPA KIMA KAQ PEQANQA BABILONIAM

9, 10. a) ¿Babiloniokuna imata rurayänantataq Jehová permitirqan? b) Profecïakuna cumplikänampaqqa, ¿imaraqtaq pasakunan karqan?

9 Juan rikanqan achachïpa kimaq kaq peqanqa alläpa puëdeq mandakoq Babiloniam. Jehovämi permitirqan babiloniokuna Jerusalenta ushakäratsir nunankunata o runankunata preso apakuyänampaq. Diosnintsikqa israelïtakunata willashqanam karqan mana wiyakoq kayanqampita castigashqa kayänampaq kaqta (2 Rey. 20:16-18). Willakurqanmi Jerusalenchö ‘Jehová mandakur täranqan’ sitioman nunakuna mandakoq manana yëkunampaq kaqta (1 Cró. 29:23). Tsënö kaptimpis awnikurqanmi Davidpa kastampita “gobernamunampaq derëchoyoq kaq” chämur tsë mandakïta chaskinampaq kaqta (Eze. 21:25-27).

10 Juk profecïanam willakurqan Mesias chänan witsanqa judïokuna Jerusalenpa templonchö Diosta adorëkäyänantaraq (Dan. 9:24-27). Babiloniaman judïokunata preso manaraq apayaptinmi, juk profecía willakurqan Belenchö Mesias yurinampaq kaqta (Miq. 5:2). Kë willakïkuna cumplikänampaqqa alläpam precisarqan judïokuna preso kayanqampita markankunaman kutiyänan y templotapis altsayänan. Pero babiloniokunaqa manam imëpis prësorëkaqkunata kachayaqtsu. ¿Tsëqa imanöraq judïokuna kutiyanman karqan? Imanö kanampaqpis Jehovämi profëtankunawan willakurqan (Amós 3:7).

11. ¿Imakunawantaq igualatsin mandakoq Babiloniata? (Ichisaq letrakunawan qellqarëkaqta rikäri.)

11 Danielpis Babiloniata apashqa kaqkunachömi këkarqan (Dan. 1:1-6). Kë profëtatam Jehová willarqan Babiloniapa qateqninman mëqan alläpa puëdeq mandakoqkuna sharkuyänampaq kaqta. Këllaman yarpärishun, Babiloniapa reynin Nabucodonosortam suëñïninchö rikätsirqan metalkunapita rurashqa alläpa jatun imägenta (lei Daniel 2:1, 19, 31-38). Danielwanmi Diosqa Nabucodonosorta willarqan tsë imägenpa öropita peqanqa Babilonia kanqanta. * Y qellëpita rurashqa pëchon y rikrankunaqa Babiloniapa qateqninman kaq rey kanqanta. ¿Mëqanraq karqan qateqninman kaq mandakoq, y imanöraq Diospa markanta tratanman karqan?

MEDOPERSIAM ACHACHÏPA CHUSKU KAQ PEQANQA

12, 13. a) ¿Imatataq Jehová nirqan Babilonia imanö ushakänampaq kaqpita? b) ¿Imanirtaq nintsik achachïpa chusku kaq peqanqa Medopersia kanqanta?

12 Manaraq Daniel kawanqan witsanmi profeta Isaïasta Jehová willarqan Babiloniata mëqan alläpa puëdeq mandakoq ushakätsinampaq kaqta. Y manam imanö ushakänanllapaqtsu willakurqan, sinöqa Persiapa mandakoqnin Ciro jutiyoq nuna ushakätsinampaqmi willakurqan (Isa. 44:28–45:2). Jinamampis, Danielqa ishkë visionkunatam rikarqan alläpa puëdeq mandakoq Medopersiapaq. Juk kaqchöqa rikarqan juk kaq makinwan tanupukïkur o tunkapakuykur juk oso shëkaqtam y “atska ëtsata” mikunampaq niyaqtam wiyan (Dan. 7:5). Y juk kaqchönam rikarqan ishkë waqrayoq carnërotanö (Dan. 8:3, 20).

13 Awnikunqantaqa Jehová cumplirqanmi, tsënöpam alläpa puëdeq mandakoq Medopersiata utilizarqan Babiloniata ushakätsir israelïtakunata markankunaman kutitsinampaq (2 Cró. 36:22, 23). Pero tsëpitaqa kë puëdeq mandakoqqa ichikllapam Diospa markanta ushakäratsirqantsu. Ester librom willakun Persiapa precisaq Hamán jutiyoq nuna judïokunata ushakätsinampaq imata ruranqanta, y imë ruranampaq kaqtapis. Pero Jehoväqa manam permitirqantsu Satanaspa mirënin markanta ushakätsinanta (Est. 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14). Rikanqantsiknöpis, Apocalipsis willakunqan achachïpa chusku kaq peqanqa Medopersiam karqan.

GRECIAM ACHACHÏPA PITSQA KAQ PEQANQA

14, 15. ¿Ima nirqantaq Jehová alläpa puëdeq mandakoq Greciapaq?

14 Apocalipsis willakunqan achachïpa pitsqa kaq peqanqa Greciam. Danielqa willakushqanam karqan, Nabucodonosor suëñonqan imägenpa cobrepita pachan y tita o raku chankanqa Grecia kanqanta. Jinamampis tsë profëtaqa ishkë visionkunatam chaskirqan kë gobierno y más precisaq mandakoqnin imanö kanampaq kaqta.

15 Juk visionchömi Greciaqa rikakun imëka chusku älayoq leopardonö kanqanta, tsënöqa rikätsikun kë alläpa puëdeq mandakoq raslla wakin markakunata vencir mandakïninman churanampaq kaqtam (Dan. 7:6). Juk kaq visionchönam jatun waqrayoq chivo, ishkë waqrayoq carnërota (Medopersiata) raslla wanuratsin. Jehovämi Danielta willarqan chïvoqa Grecia kanqanta y jatun waqranqa reynin kanqanta. Tsëpitanam Danielqa nin tsë jatun waqran pakiriptin, trukanchö o rantinchö chusku ichisaq waqrakuna yurimunqanta. Kë profecïaqa qellqakarqan Grecia alläpa puëdeq mandakoq këman chänampaq atska pachak watakuna pishikaptinmi. Tsënö kaptimpis, llapanmi qellqarëkanqannö cumplikarqan. Greciapa reynin Alejandro Magnom tröpankunawan Medopersiata ushakäratsirqan. Pero tsë jatun waqraqa manam unëpatsu karqan, porque reyninqa gobiernompa más alli tiemponchömi 32 watayoqlla wanurirqan. Wanuriptinllanam, tropa mandaqninkuna chuskoq nunakuna mandakoq këta rakipänakuriyarqan (lei Daniel 8:20-22).

16. ¿Imatataq rurarqan Antíoco IV?

16 Persiata ushakäratsirmi Greciaqa gobernarqan Diospa markankunata. Tsë witsampaqqa judïokunaqa Dios Awnikunqan Patsamannam kutiriyashqa kayarqan y Jerusalenchö templotam altsariyashqa kayarqan. Pëkunaqa Jehoväpa markanllaraqmi kayarqan, y templopis precisaqllaraqmi karqan adorayänampaq. Pero Jesus shamunampaq ishkë pachak watakuna pishikaptinmi kë achachïpa pitsqa kaq peqan o Greciaqa ushakätsita munarqan. Alejandropa rantin o trukan mandakoq yëkoq Antíoco IV nishqan nunam, Jerusalenpa templonchö rurarirqan mana reqishqa diospaq altarnin, nïkurnam judïokunapa religionninta qateqkunata wanutsiyänampaq mandakurqan. ¡Satanaspa mirëninqa alläpam chikikurqan! Tsënö këkaptimpis Greciataqa juk alläpa puëdeq mandakoqmi ushakäratsirqan. ¿Piraq kanman karqan achachïpa joqta kaq peqan?

“MANTSAKËPAQ FEYU” ACHACHÏPA JOQTA KAQ PEQANQA RÖMAM

17. ¿Génesis 3:15 cumplikänampaq ima alläpa precisaqtataq rurarqan achachïpa joqta kaq peqan?

17 Apóstol Juan visionta chaskinqan witsanqa Romam alläpa puëdeq mandakoq këkarqan (Apo. 17:10). Génesis 3:15 ninqan cumplikänampaqqa kë joqta kaq peqam alläpa precisaq rurëkunata rurarqan. Satanasmi römanö mandakoqkunata utilizarqan warmipa mirëninta “atakanchö” kaninampaq. ¿Imanötaq tsëtaqa rurarqan? Jesucristuta wanutsiyänanrëkur Roma gobiernopa contranmi churakashqa nir acusatsirmi (Mat. 27:26). Pero Satanás kanishqanqa rasllam kachakärirqan o sänarirqan; Jehovämi Jesusta sharkaratsimurqan.

18. a) ¿Ima mushoq markatataq Jehová akrarirqan y imanir? b) ¿Imanötaq culebrapa mirënin warmipaq mirëninta ushakätsita munarqan?

18 Israelpa religioso pushaqninkunaqa Roma autoridadkunawan juntakarkurmi Jesusta condenayarqan y wakin kaq israelïtakunapis despreciayarqanmi. Tsëmi Israelta Jehová despreciarqan (Mat. 23:38; Hech. 2:22, 23). Trukanpaqnam o rantinnam akrarqan ‘Dios Yayaman rasumpa firmi criyicug Israel marcata’ (Gal. 3:26-29; 6:16, NTCN). Këkunaqa kayan ciëlopaq akrashqa kaqkunam, judïokuna y mana judío kaqkunapis (Efe. 2:11-18). Jesus kawariramuptimpis, culebrapa mirëninqa warmipa mirëninta chikir sïguirqanmi, Römam tukïnöpa ushakätsita munarqan warmipa wakin mirëninta o ciëlopaq akrashqakunata. *

19. a) ¿Joqta kaq alläpa puëdeq mandakoq imanö kanqantataq Daniel rikätsikurqan? b) ¿Imatataq yachakushun qateqnin kaq yachatsikïchö?

19 Qonqurpita o qonqupita uraman hiërropita kaqqa Roma kanqantam profeta Daniel willarqan Nabucodonosorta (Dan. 2:33). Tsënö kaptimpis, kë profëtaqa juk visión mastam rikarqan, y tsëqa manam Römallawantsu chipyëpa igualarqan, sinöqa qateqnin kaq alläpa puëdeq mandakoqwampis igualarqanmi (lei Daniel 7:7, 8). Römaqa atska pachak watapam “mantsakëpaq feyu” mandakoq karqan, jina chikeqninkunatapis alläpa dominaqmi karqan. Tsënö kaptimpis profecïaqa rikätsikurqan Römapita “chunka waqrankuna” yurimunantam, y juk ichikllan kaqmi más precisaqman tikrarinan karqan. ¿Pikunataq kayan tsë chunka waqrakuna? ¿Pitaq ichikllëlla kaq waqra? Y alläpa jatun imägenpa cuerpompita, ¿mëqan partenwantaq igualan? Kë tapukïkunapa respuestantaqa tarishun 14 kaq päginachö këkaq yachatsikïchömi.

[Päginapa ura kuchunchö willakï]

^ par. 4 Kë ‘warmiqa’ Jehoväpa warmin cuentam, pëkunaqa kayan ciëlochö espïritunö këkaqkuna llapan sirweqninkunam (Isa. 54:1; Gal. 4:26; Apo. 12:1, 2).

^ par. 11 Daniel libro parlanqan imägenpa peqan o uman y Apocalipsis libro parlanqan achachïpa kima kaq peqanqa Babiloniallam. Rikäri 12 y 13 kaq päginata.

^ par. 18 70 watachömi Jerusalenta Roma ushakätsirqan, pero tsëwanqa Génesis 3:15 texto manam cumplikëkarqantsu, porque tsë witsampaqqa Israel nacionqa mananam Jehoväpa markannatsu karqan.

[Yachakunapaq kaqpa tapukïninkuna]