Jehová Diosllam “pakasqa kaqkunataqa rikuchiyta atin”

“Qamkunapa Diosnikichikmi llapa dioskunapa diosninqa, payqa reykunapapas kamachiqnintaqmi, payllam pakasqa kaqkunataqa rikuchiyta atin” (DAN. 2:47).

¿IMATAM KUTICHIWAQ?

¿Imatam Jehová Diosqa hamuq tiempomanta willawarqanchik?

¿Pikunawanmi manchakuypaq animalpa soqta kaq umankunaqa tupan?

¿Imapim tupan manchakuypaq animalqa Nabucodonosorpa mosqosqan runa kaqllawanqa?

1, 2. ¿Imatam Jehová Diosqa ña willawarqanchik, hinaspa imapaq?

¿MAYQAN naciontaq kay Pachata kamachinqa Diospa Gobiernon runakunapa gobiernonta puchukachiptin? Kay tapukuytaqa kutichiytam atichwan Jehová Dios ‘pakasqa kaqkunata rikuchiyta atisqanrayku’. Chaypaqqa qawananchikmi Danielpa hinaspa apostol Juanpa qellqasqan librokunata.

² Paykunatam Jehová Diosqa revelaspan qawachirqa manchakuypaq animalkuna qatinasllanpi rikurimusqankumanta. Chaymantapas Danielmanmi willarqa hatunkaray runa kaqlla sayanpa mosqoy ima ninan kasqanmanta. Chaykunatam Jehová Diosqa yanapawananchikpaq Bibliapi qellqachirqa (Rom. 15:4). Hinaspapas Diospa Gobiernon kay Pachapi gobiernokunata ña puchukachinanmanta mana iskayrayanapaq (Dan. 2:44).

3. Bibliapi willakuykunata entiendenapaqqa, ¿imatam puntata yachananchik, hinaspa imanasqa?

³ Danielpawan Juanpa willakusqankuqa, manam pusaq ‘reykunallamantachu’ otaq gobiernokunallamantachu willawanchik, willawanchiktaqmi haykapi rikurimunankumanta. Chay willakusqankuta allinta entiendenapaqqa, puntatam entiendenanchik Bibliapi punta kaq willakuymanta. ¿Imanasqa? Chay punta kaq willakuymantam penden Bibliapi lliw willakuykunaqa.

CULEBRAPA MIRAYNINMANTAWAN MANCHAKUYPAQ ANIMALMANTA

4. ¿Pikunataq kanku warmipa mirayninqa, hinaspa imatam chay mirayqa ruranqa?

⁴ Punta tayta-mamanchikpa huchallikusqanku qepallantam, Jehová Diosqa willarqa huk ‘warmi’ ‘mirayniyoq’ kananmanta (leey Genesis 3:15). * Chay miraymi  culebrata otaq Satanasta umanpi chamchanan karqa. Tiempopa risqanman hinañataqmi, Jehová Diosqa willarqa chay mirayqa Abrahanpa mirayninmanta, Israel nacionmanta, Juda castamanta hinaspa Davidpa mirayninmanta rikurimunanta (Gen. 22:15-18; 49:10; Sal. 89:3, 4; Luc. 1:30-33). Chay miraymanta punta kaqmi Jesucristo karqa (Gal. 3:16). Chay miraypa partenñataqmi kanku hanaq pachaman rinankupaq suyakuyniyoq cristianokuna, paykunaqa chuya espirituwanmi akllasqa karqaku (Gal. 3:26-29). Jesuswan hanaq pachaman rinankupaq suyakuyniyoq cristianokunam, Diospa Gobiernonpi kamachinqaku, paykunatam Diosqa servichikunqa Satanasta puchukachinanpaq (Luc. 12:32; Rom. 16:20).

5, 6. a) ¿Enteron Pachapi munaychakuq hayka gobiernokunatam Danielwan Juanqa revelacionpi rikurqaku? b) ¿Imawanmi tupan Apocalipsis nisqanman hina chay animalpa umankunaqa?

⁵ Bibliapi punta kaq willakuypa nisqanman hinaqa, Satanaspa ‘mirayninpas’ kananmi karqa, paymi warmipa mirayninpa contranpi churakunan karqa. ¿Pikunataq kanku culebrapa mirayninqa? Paykunaqa kanku, Satanas hina Diostawan llaqtanta lliw cheqniqkunam. Satanasqa ñawpaqmantaraqmi ‘nacionkunata’ otaq gobiernokunata servichikurqa miraynin kananpaq (Luc. 4:5, 6). Chay gobiernokunamantaqa wakillanmi Diospa llaqtanpa contranpi otaq Israel nacionpa chaynataq cristianokunapa contranpi mana allinkunata rurarqaku. Kaymanta yachayqa ancha allinmi, ¿imanasqa? Kaymi yanapawanchik Danielwan Juan imanasqa pusaq gobiernokunallamanta mosqokusqankuta entiendenapaq.

⁶ Kawsariramusqan qepatam, Jesucristoqa apostol Juanman revelacionpi admirakuypaq kaqkunata qawachirqa (Apo. 1:1). Huk kaqninpim Juanqa rikurqa lamar qochapa patanpi dragon sayachkaqta, kayqa tupanmi Diablowan (leey Apocalipsis 13:1 *, 2). Hinaspam lamar qochamanta manchakuypaq animal lloqsiramurqa hinaptinmi Diabloqa atiyninta qoykurqa. Chaymantañataqmi huk angel Juanman willarqa, qanchis umayoq puka animalqa enteron Pachapi munaychakuq ‘qanchis reykuna’ otaq gobiernokuna kasqanmanta, chay puka animalqa Apocalipsis 13:1 nisqanpi manchakuypaq animalpa imagenninmi (Apo. 13:14, 15; 17:3, 9, 10). Apocalipsis libro qellqakuptinqa, pichqa gobiernokunaqa chinkarurqañam, hukninqa hinallaraqmi kachkarqa, ‘hukninñataqmi manaraq hamurqaraqchu’. ¿Pikunataq  kanku chay gobiernokunaqa? Qatiqninpim qawasunchik chay animalpa sapa umankuna pikuna kasqanmanta. Qawasuntaqmi chay gobiernokunamanta manaraq wakiqnin rikurichkaptin Danielpa ima willakusqanmanta.

ISKAYNIN PUNTA KAQ UMAKUNAQA EGIPTOWAN ASIRIAM

7. ¿Mayqan naciontaq animalpa punta kaq umanwan tupan, hinaspa imanasqa?

⁷ Chay animalpa punta kaq umanqa Egiptowanmi tupan. ¿Imanasqa? Kay atiyniyoq nacionmi Diospa llaqtanpa contranpi mana allinkunata rurarqa. Chayqa qallaykurqam Abrahampa miraynin chay nacionpi llumpayllataña mirarusqanrayku, chay mirayninmantam rikurimunan karqa warmipa mirayninpas. Warmipa miraynin rikurimunanta mana munaspanmi, Satanasqa Diospa llaqtanta chinkarachiyta munarqa. Chaypaqmi Satanasqa faraonta servichikuspan Israel nacionniyoq lliw qari wawachakunata wañurachirqa. Ichaqa Jehová Diosmi lliw serviqninkunata mana wañurachinanpaq Egiptomanta librarqa (Exo. 1:15-20; 14:13). Chaymantañataqmi Prometesqa Allpaman pusarqa, hinaspam chaypi yacharqaku.

8. ¿Mayqan naciontaq animalpa iskay kaq umanwan tupan, hinaspa ima ruraytam munarqa?

⁸ Animalpa iskay kaq umanqa tupanmi Asiriawan, kay atiyniyoq nacionpas Diospa llaqtantam chinkarachiyta munarqa. Arí, Jehová Diosqa kay naciontaqa servichikurqamá Israelpa chunka castankunata castigananpaq. Ichaqa tiempopa risqanman hinam Asiria nacionqa Jerusalenta purmarachirqa. Satanasqa yaqapaschá munarqa Jerusalenpi reykunapa miraynin chinkachisqa kananta, chay miraymantamá Jesusqa chayamunan karqa. Asiria nacionpa chay rurasqanqa manamá Diospa munayninchu karqa, chayraykum Jehová Diosqa serviqninkunata librarqa huk angelwan Asiria tropakunata wañuchispan (2 Rey. 19:32-35; Isa. 10:5, 6, 12-15).

KIMSA KAQ UMAQA BABILONIAM

9, 10. a) ¿Babilonia runakuna imata ruranankupaqmi Diosqa saqerqa? b) ¿Imam pasakunan karqa willakuykuna cumplikunanpaqqa?

⁹ Juanpa rikusqanman hina animalpa kimsa kaq umanqa, tupanmi Babiloniawan. Jehová Diosmi kay nacionta saqerqa Jerusalenta puchukachinanpaq hinaspa Israel castakunata presocharuspa apanankupaq. Diosqa ñam chay mana kasukuq israelitakunamanqa willarqaña chayna castigasqa kanankumanta (2 Rey. 20:16-18). Willarqataqmi Jerusalenpi ‘Diospa qayllanpi gobiernaq’ reykuna chinkachisqa kanankumanta (1 Cro. 29:23). Ichaqa prometerqataqmi rey Davidmanta huk kaqnin “derechoyoq” miraynin chayamuspan, chay gobiernota chaskinamanta (Eze. 21:25-27).

¹⁰ Bibliapi huk kaqnin willakuypa nisqanman hinaqa, Akllasqa Kamachikuq otaq Mesias chayamuptinqa, hinallaraqmi judiokunaqa Jerusalenpa templonpi Diosta yupaychachkananku karqa (Dan. 9:24-27). Israel castakuna Babiloniaman manaraq apasqa kachkaptinkuqa, huk willakuypas rimarqañam Mesiasqa Belenpi nacenanmanta (Miq. 5:2). Kay willakuykuna cumplikunanpaqqa, judiokunam librasqa kananku karqa, hinaspam llaqtankuman kutispanku kaqmanta templota hatarichinanku karqa. Ichaqa Babilonia tropakunaqa manam presochasqanku runakunataqa kachariqkuchu. ¿Imaynatamá Diosqa chayta allichanan karqa? Diosqa imayna allichananmantam serviqninkunawan willachirqa (Amos 3:7).

11. ¿Imakunawanmi tupanachisqa kachkan Babilonia nacionqa? (Qaway willakuyta.)

¹¹ Babiloniapi presochasqa huk kaqnin israelitam Daniel karqa (Dan. 1:1-6). Paytam Jehová Diosqa servichikurqa Babilonia nacionpa qepanman mayqan atiyniyoq nacionkuna rikurimunankumanta willananpaq. Chaypaqmi Diosqa rey Nabucodonosorta mosqochirqa sayachkaq hatunkaray runa kaqllata (leey Daniel 2:1, 19, 31-38).  Danielmanmi Diosqa willarqa chay mosqoypi hatunkaray runapa qorimanta uman, Babilonia nacion kasqanta. * Qollqemanta qasqonwan brazonkunañataqmi kanan karqa qatiqnin nacion. ¿Mayqantaq chay nacionqa karqa, hinaspa imaynatam Diospa llaqtanpa contranpi churakunan karqa?

TAWA KAQ UMAQA MEDOPERSIAM

12, 13. a) Babilonia nacion imayna puchukachisqa kananmanta willaspanpas, ¿imatam Diosqa willarqaña? b) ¿Imaynanpim Medopersia nacionqa allintapuni tupan manchakuypaq animalpa tawa kaq umanwan?

¹² Daniel manaraq nacechkaptinmi, pachak wata masnin ñawpaqtaraq Jehová Diosqa Isaiasman willarqa Babilonia nacionta mayqan nacion puchukachinanmanta. Imayna puchukachisqa kananmanta willaspanpas, willarqataqmi puchukachiqnin runapa sutintapas, payqa karqa Persiamanta Cirom (Isa. 44:28–45:2). Danielqa iskay kutikamam Medopersia nacionmanta mosqokurqa. Huk kaqnin mosqosqanpim kay nacionta qawarqa huklaw waqtan hoqarikuchkaq ukumarita hina, paytam nirqaku atisqankama ‘aychata mikunanpaq’ (Dan. 7:5). Hukninpiñataqmi kay nacionta qawarqa iskay waqrayoq carnerota hina (Dan. 8:3, 20).

¹³ Jehová Diosqa willakusqantam cumplirqa Medopersia nacionwan Babilonia nacionta puchukachispan, hinaptinmi israelitakunata saqerqaku llaqtankuman kutinankupaq (2 Cro. 36:22, 23). Ichaqa tiempo pasaruptinmi, kay nacionqa Diospa llaqtanta yaqalla puchukarachirqa. Bibliapi Ester qellqam willakun Persia nacionniyoq Aman sutiyoq runa, chay nacionpi yachaq lliw judiokunata wañurachinanpaq tantearusqanta hinaspa haykapi chayta rurananmantapas. Ichaqa Diosmi harkarurqa, chaynapim Diospa llaqtanqa kaqmanta librasqa karqa Satanaspa miraynin mana puchukachinanpaq (Est. 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14). Qawasqanchikman hinaqa, Apocalipsis qellqapi manchakuypaq animalpa tawa kaq umanqa allintapunim tupan Medopersia nacionwan.

PICHQA KAQ UMAQA GRECIAM

14, 15. ¿Imakunatam Diosqa willakurqa Grecia nacionmanta?

¹⁴ Apocalipsis qellqapi manchakuypaq animalpa pichqa kaq umanqa Grecia nacionmi. Danielpas willakurqañam Nabucodonosorpa mosqosqan hatunkaray runapa wiksanmanta moqonkama broncemanta kaqqa, Grecia nacion kasqanmanta. Diosqa iskay mosqoykunatam Danielman qorqa kay nacionwan kamachiqninpas imayna kananmanta.

¹⁵ Huk kaqnin mosqoyninpim Grecia nacionqa rikurin tawa raprayoq uturungu hina, chaymi qawachin huk law nacionkunata utqayllaman atipananmanta (Dan. 7:6). Huknin mosqoyninpiñataqmi hatun waqrayoq chivato utqayllaman wañuchin iskay waqrayoq carnerota, kayqa Medopersia nacionmi. Jehová Diosmi Danielman nirqa chay chivatoqa Grecia nacion kasqanmanta hinaspa iskay ñawinpa chawpinpi hatun waqranñataq kamachiqnin kasqanta. Danielqa willakurqataqmi chay hatun waqran pakisqa kananmanta hinaspa chaypa rantinpi tawa waqrakuna rikurimunanmanta. Kay willakuyqa pachaknintin watakuna ñawpaqtaraqmi, manaraq Grecia atiysapa nacion kachkaptin qellqakurqa. Chaywanpas willakuypa nisqanman hinam cumplikurqa. Grecia nacionta kamachiq Alejandro Magnom, Medopersia nacionpa contranpi hoqarikuruspan atiparurqa. Chay “waqram” ichaqa mana unaytachu takyarqa, 32 watallanpim allinta kamachichkaspan wañukurqa. Wañuruptinñataqmi tropankunata tawa kamachiqkuna chay nacionta rakinakururqaku (leey Daniel 8:20-22).

16. ¿Imatam rurarqa Antíoco IV sutiyoq kamachiq?

¹⁶ Grecia nacion kamachikuyta qallaykuspanqa,  munaychakurqataqmi Diospa llaqtantapas. Chay tiempopaqqa, Diospa llaqtanqa Prometesqa Allpaman kutiruspankum Jerusalenpi templotapas kaqmanta hatarirachirqakuña. Judiokunaqa hinallaraqmi Diospa llantan karqaku, hinaspapas Jehová Diostam hinallaraq templopi yupaychachkarqaku. Ichaqa, cristianokunapa tiemponmanta yaqa iskay pachak wata ñawpaqtaraqmi, manchakuypaq animalpa pichqa kaq umanqa otaq Grecia nacionqa Diospa llaqtanpa contranpi hoqarikururqa. Grecia nacionpi Antíoco IV sutiyoq huk kaqnin kamachiqninmi, Jerusalen templopi taytacha-mamachapaq altarta rurarurqa hinaspam kamachirqa lliw judio religionniyoqkunata wañuchinankupaq. ¡Anchatamá Satanaspa mirayninqa Diospa llaqtanta cheqnirqa! Ichaqa pisi tiempollamantam Grecia nacionqa huk nacionpa makinpi wichiykurqa. ¿Pitaq karqa chay manchakuypaq animalpa soqta kaq umanqa?

“PURAMINTI MANCHARIKUYPAQ” SOQTA KAQ UMAQA ROMAM

17. ¿Imatam soqta kaq umaqa rurarurqa Genesis 3:15 nisqanpi willakuy cumplikunanpaq?

¹⁷ Manchakuypaq animalmanta apostol Juanman Dios willaptinqa, Roma nacionmi enteron Pachapi munaychakuchkarqa (Apo. 17:10). Kay soqta kaq umam Genesis 3:15 nisqanpi willakuyman hina rurarurqa. Satanasmi Roma nacionpi kamachiqkunata servichikurqa, warmipa mirayninta “talonninpi” kachunanpaq. ¿Imaynatam chayta rurarqa? Chaytaqa rurarqa yanqakunamanta Jesusta tumpaspanku Roma tropakunawan wañuchispanmi (Mat. 27:26, NM). Ichaqa chay kachusqanqa chayllam sanoyarurqa Jehová Dios Jesusta kawsarirachiptin.

18. a) ¿Ima mosoq naciontam Diosqa akllarurqa, hinaspa imanasqa? b) ¿Imaynatam Satanaspa mirayninqa warmipa mirayninpa contranpi hinalla churakurqa?

¹⁸ Judiokunapa religionninpi punta apaqkunam Jesusta wañuchinankupaq Romapi kamachikuqkunawan hukllawakururqaku hinaspapas yaqa llapallan judiokunam qepancharurqaku. Chayraykum Jehová Diosqa Israel nacionta qepancharurqa (Mat. 23:38; Hech. 2:22, 23). Hinaspanmi mosoq nacionta akllarurqa, chayqa karqa ‘Diospa Israelninmi’ (Gal. 3:26-29; 6:16, NM). Chaypim karqaku hanaq pachaman rinankupaq suyakuyniyoq judiokunawan mana judio kaqkunapas (Efe. 2:11-18). Jesuspa kawsariramusqan qepamanqa, hinallaraqmi Satanaspa mirayninqa warmipa mirayninpa contranpi churakurqa. Roma nacionmi achka kutipi cristianokunata chinkachiyta munarqa, paykunaqa warmipa mirayninpa partenmi karqaku. *

19. a) ¿Soqta kaq nacion imayna kananmantam Danielqa rimarqa? b) ¿Imamantam 14 paginapa yachachikuyninpim qawasun?

¹⁹ Danielqa willakurqataqmi Nabucodonosorpa mosqosqan hatunkaray runapa moqonmanta chakinkama fierromanta kaqqa, Roma nacion kasqanmanta (Dan. 2:33). Danielqa huk mosqoyninpipas rikurqataqmi Roma nacion imayna kananmanta, hinaspa chay nacionmanta mayqan nacion lloqsinanmantapas (leey Daniel 7:7, 8). Pachaknintin watakunam Roma nacionqa enemigonkunapaq ‘puraminti mancharikuypaq llumpay kallpasapa’ karqa. Bibliam ichaqa willakurqaña chay nacionmanta ‘chunka waqrakuna’ rikurimunanmanta, hinaspam taksa kaq waqracha aswan atiyniyoq kananmanta. ¿Pikunataq kanku chay chunka waqrakunaqa? ¿Piwantaq tupan chay taksa waqrachaqa, hinaspa Nabucodonosorpa mosqosqan runa kaqllapa mayqan partentaq karqa? Chaytaqa 14 paginapa yachachikuyninpim qawasun.

[Willakuykuna]

[Kay yachachikuypa tapukuyninkuna]