Aver yem sha atineakaa

Aver yem sha mver u atineakaa

Yehova Ka “Orpasenakaamyer”

Yehova Ka “Orpasenakaamyer”

Yehova Ka “Orpasenakaamyer”

“Mimi je, Aôndo wen ka Aôndo u mbaaôndo mbagenev cii, man Ter u utor kpaa, man Orpasenakaamyer.”—DAN. 2:47.

Ú NA MLUMUN WER NYI?

Ka nyi Yehova a pase se vighe vighe sha kwagh u mlu u ken hemene?

Mtom ma ataratar ma hiihii ma inyam la tile sha ityough ki nyi?

Kwagh u inyam la zua vea eev mbu Nebukadinesar yange nenge a mi la nena?

1, 2. Ka nyi Yehova a pase se, man ka sha ci u nyi?

 ZUM u Tartor u Aôndo ua kar a hemen u uumace kera la, ka ugomoti mba han vea lu hemen tar hen shighe laa? Se fa mlumun sha mpin ne, sha ci u Yehova, Aôndo u a lu “Orpasenakaamyer” la pase se. A wase se u fan ugomoti mban, sha akaa a profeti Daniel man apostoli Yohane yange ve nger la.

2 Yehova yange na ve mbampase sha kwagh u inyam kposo kposo. Shi yange pase Daniel inja i mnyam ma sha kwagh u zegeuee ugen. Yehova na i nger akaa ne ken Bibilo sha ci u iwasen yase. (Rom. 15:4) A er nahan sha ci u una taver ishimaverenkeghen i se lu a mi ser ica ia gba ga tsô Tartor na ua tim ugomoti mba uumace kera la.—Dan. 2:44.

3. Cii man se̱ fa akaaôron a profeti a ken Bibilo i̱ kôr inya yô, ka nyi i doo u se hii fana, man ka sha ci u nyi?

3 Akaaôron a profeti a Daniel man Yohane ve nger la pase se kwagh u utor shin ugomoti mba uumace anigheni, shi a pase er vea hemen sha adondo adondo la kpaa. Nahan kpa, saa se vande fan inja i kwaghôron u profeti la ve se fa akaaôron a profeti ne a kôr inya ye. Sha ci u nyi? Sha ci u Bibilo jimin cii har sha kwaghôron u profeti u hiihii ne. Shi akaaôron a profeti a ken Bibilo cica cii gba zua vea kwaghôron u profeti u hiihii ne.

INYAM MAN VOR U IYÔ

4. Ka unô ve lu vor u kwase laa, man vor la ua er nyi?

4 Adam man Ifa yange ve hemba Aôndo ato, ica gba ga maa Yehova kaa ér “kwase” una mar “vor.” * (Ôr Genese 3:15.) Vor la ua va cagh iyô ityough, ka Satan je la. Shighe kar yô, Yehova va pase ér vor la ua due ken Aberaham, shi va seer pasen ér ua due ken ikyurior i Iserael, shi va seer pasen ér a lu ken Yuda, shi va pase ér a lu ken tsombor u Tor Davidi. (Gen. 22:15-18; 49:10; Ps. 89:3, 4; Luka 1:30-33) Ka Yesu Kristu a lu vegher u vesen u vor shon ye. (Gal. 3:16) Vegher u kiriki u vor la di ka nongo u Mbakristu mba i shigh ve mkurem la. (Gal. 3:26-29) Yesu kua mba i shigh ve mkurem mban kohol hingir Tartor u Aôndo. Ka sha ikyev i Tartor ne kpa Aôndo una tim Satan kera ye.—Luka 12:32; Rom. 16:20.

5, 6. (a) Daniel man Yohane yange ve pase kwagh u utor mba hemban sha tar cii u me? (b) Mtom ma inyam i i er kwagh u i ken Mpase la tile sha ityough ki nyi?

5 Kwaghôron u profeti u hiihii u ken Eden la shi pase ér Satan una ver “vor.” Vor na ne ua kôr vor u kwase la ihyom. Ka unô ve lu vor u iyô laa? Ka mba ve ker Aôndo ihyom shi ve hendan a ior nav, er Satan nahan la. Hii sha ayange a tsuaa la je, Satan kohol mbagenev ken vor na la ve hingir ugomoti, shin ityartor kposo kposo sha tar. (Luka 4:5, 6) Nahan kpa, ka ugomoti mban kpuaa tseegh ve te num sha ior mba Aôndo jighilii ye; a lu sha ikyurior i Iserael shin Mbakristu mba i shigh ve mkurem la kpaa. Kwagh ne wase se u fan er i hii ve Daniel man Yohane ve ter ugomoti mba hemban tahav sha tar anigheni tseegh yô.

6 Ken mbee u derianyom u hiihii la, Yesu Kristu u i nder un shin ku la, tese apostoli Yohane akaa a kpilighyol ken mbampase mba sha mnenge. (Mpa. 1:1) Ken mpase ugen la, Yohane nenge a derakon tile hen kpezegemnger. Derakon la lu Diabolo. (Ôr Mpase 13:1,2.) Shi Yohane nenge a inyam igen i̱ lun inja kposo, i̱ due shin zegemnger. I̱ lu a mtom mtaankarmhar shi Diabolo na i̱ tahav mbu vesen. Shighe kar yô, shi Yohane nenge a inyam i nyian bong, ingin kpa lu a mtom mtaankarmhar. Inyam ne lu eev mbu inyam Yohane vande nenge a mi ken Mpase 13:1 la. Ortyom kaa a Yohane ér mtom mtaankarmhar ma inyam i nyian bong mara tile sha ityough ki “utor utaankaruhar,” shin ugomoti utaakaruhar. (Mpa. 13:1, 14, 15; 17:3, 9, 10) Shighe u Yohane lu ngeren takerada u Mpase la, utor utaan ken mba utaankaruhar mbara gba, u môm lu her, ugen la yô, lu “a va ga.” Ityartor shin utor mba hemban sha tar cii mban lu unô? De se time nen sha mtom ma inyam i i ter kwagh u i ken Mpase ne môm môm. Shi se nenge er akaaôron a profeti a Daniel yange seer tan iwanger sha kwagh u ityartor ne igen vighe vighe, anyom kar uderi imôngo cii ve ityartor ne va hingir u lun la kpaa.

MTOM MA MHAR MA HIIHII MARA KA TARTOR U IGIPITI MAN U ASHIRIA

7. Ityough ki hiihii ki inyam la tile sha ityough ki nyi, man ka sha ci u nyi?

7 Ityough ki hiihii ki inyam la tile sha ityough ki tartor u Igipiti. Hii nan ve se fe? Ka Igipiti a lu tartor u agee u yange u hii kôron ior mba Aôndo ihyom ye. Tsombor u Aberaham u yange lu u vor u kwase la ua due ker la, za hingir u ngeen ken Igipiti kpishi. Maa tar u Igipiti gba eren u ican. Satan nôngo ér una tim ior mba Aôndo kera cii man vor la ua va ye. Yange er kwagh ne nena? Yange er kwagh ne sha u mgbeghan Farao ér a wua hanma wannomso u ken Mbaiserael cii. Yehova yange bunde awashima la, gema yima ior nav, due a ve ken kpan ken Igipiti kera. (Eks. 1:15-20; 14:13) Shighe kar yô, a hide a Mbaiserael ve za tema ken Tar u Ityendezwa la.

8. Ityough ki sha uhar ki inyam la tile sha ityough ki nyi, man yange ki nôngo ér kia er nyi?

8 Ityough ki sha uhar ki inyam la tile sha ityough ki tartor u Ashiria. Tartor u ageegh ne kpa yange u nôngo ér ua tim ior mba Aôndo kera. Er ikwe pue i Mbaiserael hemba Yehova ato, shi ve hingir u civir ieev yô, Aôndo tsaha ve sha ikyev i Mbaashiria. Nahan kpa, Mbaashiria za ta num sha Yerusalem. Adooga Satan yange soo u timin tsombortor, ú lu u a va mar Yesu ker la. Num u Mbaashiria ta sha Yerusalem ne lu awashima u Yehova ga, nahan a tim mbautyaav mbara, a gema a yima ior nav sha ivande.—2 Utor 19:32-35; Yes. 10:5, 6, 12-15.

ITYOUGH KI SHA UTAR KIRA KA TARTOR U BABILON

9, 10. (a) Yehova yange de ér Mbababilon ve er nyi? (b) Lu u nyi ia er cii ve kwaghôron a profeti una mase kuren sha mini?

9 Ityough ki sha utar ki inyam i Yohane nenge a mi la tile sha ityough ki tartor u gar u Babilon lu gartamen u ú la. Yehova yange de ér Mbababilon ve va tim Yerusalem shi ve yem a ior nav uikyangen. Kpa cii ve Yehova na ian ér i va hee ior nav nahan yô, a ta Mbaiserael icin ér aluer ve gema ishima ga yô, kwagh a er ve nahan. (2 Utor 20:16-18) Yange tsengaôron ér a va kar a utor mba uumace mba ve teman sha “Ikyônough ki torough ki TER” ken Yerusalem la kera. (1 Kron. 29:23) Nahan kpa, Yehova shi tôndo zwa ér or u ken tsombor u Davidi, un “u i lu kwagh na jim” la una va hide a ngohol tôgh ku tor kura.—Esek. 21:25-27.

10 Kwaghôron u profeti ugen yange tese ér Mbayuda vea lu civir Aôndo ken tempel u ken Yerusalem la her, shighe u Mesiya, shin Un u I Shigh Un Mkurem la una va la. (Dan. 9:24-27) Kwaghôron u profeti ugen u i nger cii man i yem a Mbaiserael uikyangen ken tar u Babilon yô, kaa ér a va mar Mesiya kan Betelehem. (Mika 5:2) Cii man akaaôron a profeti ne aa kure sha mi yô, yange gba u Mbayuda vea due ken uikyangen vea hide a yem ken tar ve, vea za maa tempel. Kpa Mbababilon pasen mbakwarev vev mayange ga. Nahan a er nan ve ior mba Aôndo vea hide a yem ken tar ve? Yehova yange pase uprofeti nav kwagh u una er yô.—Amo. 3:7.

11. Kwaghôron u profeti u Daniel man Yohane la yange pase kwagh u tartor u Babilon nena? (Nenge ngeren u shin kpe.)

11 Profeti Daniel kpa lu môm ken mba i yem a ve uikyangen ken Babilon la. (Dan. 1:1-6) Yehova yange pase Daniel ityartor i ia hemen sha tar zum u tartor u Babilon ua kar kera la. Yehova pase akaamyer ne sha akav kposo kposo. U tesen ikyav yô, yange na mnyam cier Nebukadinesar, tor u Babilon, a nenge a zegeuee, u lun a avegher kposo kposo. (Ôr Daniel 2:1, 19, 31-38.) Yehova pase sha ikyev i Daniel ér ityough ki eev mbura, ki i er ki sha zenaria la tile sha ityough ki tartor u Babilon. * Vanger man ave a eev mbura, a i er sha azurfa la tile sha ityough ki tartor u ua dondo sha tartor u Babilon la. Tartor la ua lu nyi, man ua er kwagh a ior mba Aôndo nena?

ITYOUGH KI SHA UNYIIN KIRA KA TARTOR U MBAMEDIA MAN MBAPERSHIA

12, 13. (a) Ka nyi Yehova yange pase sha kwagh u mtim u tartor u Babilon laa? (b) Se fatyô u kaan ser tartor u Mbamedia man Mbapershia lu ityough ki sha unyiin ki inyam la sha ci u nyi?

12 Yehova yange pase profeti Yesaia kwagh u tartor u ua tim Babilon la vindi vindi, anyom kar hemba deri môm cii man shighe u Daniel la ye. Yehova pase gbenda u a hemba gar u Babilon ityav la tseegh ga, yange pase iti i tor u nana hemba un la kpaa. Tor ne lu Shirushi, u lu or u ken Mbamedia man Mbapershia la. (Yes. 44:28–45:2) Shi Daniel nenge a mbampase mba sha mnenge mbagenev uhar sha kwagh u tartor u Mbamedia man Mbapershia ne. Ken mpase u sha mnenge u hiihii la, i ôr kwagh u tartor ne ér ngu er dwem nahan, i kende vegher na u môm sha. I kaa a dwem la ér “ya inyam kpishi.” (Dan. 7:5) Ken mpase u sha mnenge u sha uhar la, Daniel nenge a nomiyôngo u lun a akor ahar, nomiyôngo ne tile sha ityough ki tartor u Mbamedia man Mbapershia.—Dan. 8:3, 20.

13 Er Yehova tim tartor u Babilon sha ikyev i tartor u Mbamedia man Mbapershia yô, a kure kwaghôron u profeti sha u hiden a Mbaiserael ken tar ve. (2 Kron. 36:22, 23) Nahan kpa, ken masejime yô, tartor ne môm môm shi va nôngo ér ua tim ior mba Aôndo. Takerada u Eseter pase kwagh u mker u Haman, muetor u ken tar u Pershia yange nenge sha ior mba Aôndo la. Yange wa ior kwagh ér ve tim Mbayuda mba ve lu ken tartor u Mbapershia la cica cii, shi ver iyange i a tim ve la kpaa. Nahan kpa, Yehova shi yima ior nav sha num u vor u Satan ta sha a ve sha ci u ú kôr ve ihyom la. (Eseter 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14) Nahan se fatyô u kaan ser ka tartor u Mbamedia man Mbapershia la u lu ityough ki sha unyiin ki inyam i i er kwagh u i ken Mpase la ye.

ITYOUGH KI SHA UTAAN KIRA KA TARTOR U GRIKA

14, 15. Ka nyi akaa Yehova yange pase sha kwagh u tartor u Grika u tsuaa la vighe vighe?

14 Ityough ki sha utaan ki inyam i ken Mpase la tile sha ityough ki tartor u Grika. Shighe u Daniel pase mnyam ma Tor Nebukadinesar la, a kaa ér iyav man anam a sha togula, a eev mbura tile sha ityough ki tartor u Grika. Shi Daniel yange nenge a mbampase mba sha mnenge uhar, mba i pase un kwagh u tartor ne kua tor u ú, u hemban cii la vighe vighe yô.

15 Ken mpase u hiihii la, Daniel nenge a anyam u lun a akper anyiin, u tile sha ityough ki tartor u Grika yô, man kwagh ne tese ér tartor la ua hemba ityar igen ityav fele fele. (Dan. 7:6) Ken mpase u sha mnenge u sha uhar la, Daniel ôr kwagh u kpev ugen u lu a zegekor sha kungwa, u yange ta num sha nomiyôngo, u tile sha ityough ki tartor u Mbamedia man Mbapershia, wua un la. Yehova pase Daniel ér kpev la tile sha ityough ki tartor u Grika, man zegekor la di tile sha ityough ki tor u tartor la. Daniel shi nger ér zegekor la una tôndo kera, maa akor a kiriki anyiin aa gema a mende sha ityough ki ku. Shin er i nger kwaghôron u profeti ne anyom kar uderi imôngo cii ve Grika va hingir tartor u vesen nahan kpa, hanma kwagh u yange i ôr cii va kure sha mi vough. Ka Alekesander u Tamen yange lu zegekor la ye. Lu tor u hemban cii u ken tartor u Grika u tsuaa la, shi ka un yange hemen ikyumutya i Grika ve za ta num sha Mbamedia man Mbapershia ye. Yange korough kura va tôndo kera shighe u Alekesander kpe kpoo la. Lu anyom 32 tseegh, shi lu a tahav kpishi. Nahan ukurmbautyaav nav unyiin pav tartor la ker ikwe inyiin, hemen i.—Ôr Daniel 8:20-22.

16. Tor u i yilan un ér Antiochus IV la yange er nyi?

16 Tartor u Grika ngu hembe Mbapershia ityav kera yô, u kar u hemen ior mba Aôndo. Shighe ne Mbayuda hide yem ken Tar u Ityendezwa, za maa tempel u ken Yerusalem la. Ve lu ior mba Aôndo tsua ve la her, shi tempel u ve hide ve maa la kpa za hemen u lun ijiir i mcivir u mimi her. Nahan kpa, ken derianyom u sha uhar C.S.Y. (Cii man Shighe u Yesu) la, tartor u Grika, ú ú lu ityough ki sha utaan ki inyam la, ta num sha ior mba Aôndo. Môm ken utor mba ve kar ve tema sha ityough ki Alekesander u Tamen, u i yilan un ér Tor Antiochus IV la, va maa atse a nan mbaaôndo nagh a mi ken tempel u ken Yerusalem la, shi kaa ér i wua hanma or u nan eren kwaghaôndo u Mbayuda cii. Kwa ne kpa lu vor u Satan lu tan num sha ior mba Aôndo ye. Nahan kpa, lu u ica a gba ga tsô tartor ugen ua kar a hemen sha ityough ki tartor u Grika la. Nahan ityough ki sha ataratar ki inyam la kia lu nyi?

ITYOUGH KI SHA ATARATAR KIRA KA TARTOR U ROMA, KI “CIER IYOL,” SHI KI “TA IHINDI KPAA”

17. Ka kwagh u vesen u nyi ityough ki sha ataratar kira yange ki er sha u kuren kwaghôron u profeti u ken Genese 3:15 laa?

17 Shighe u Yohane nenge a mpase u sha mnenge sha kwagh u inyam la, lu tartor u Roma lu hemen ye. (Mpa. 17:10) Tartor ne lu ityough ki sha ataratar ki inyam la, man yange u er kwagh u vesen sha u kuren kwaghôron u profeti u i nger ken Genese 3:15 la. Satan yange cagh vor la “ikishinguhar” sha ikyev i ushoja mba Mbaroma. Yange ve er kwagh ne nena? Ve ôr Yesu ijir i aiegh, ve kaa ér ngu or u hendan a gomoti, shi ve wua un kpaa. (Mat. 27:26) Kpa ica gba ga je tsô, ivav i i cagh un ikishinguhar la bee, sha ci u Yehova nder Yesu shin ku.

18. (a) Ka ikyurior i he i nyi Yehova yange tsua, man lu sha ci u nyi? (b) Vor u iyô la yange u za hemen u tswamen vor u kwase la her nena?

18 Mbahemenev mba kwaghaôndo mba ken Iserael yange ve zua zwa vea Mbaroma sha Yesu, shi ior kpishi ken tar u Iserael kpa venda un. Nahan Yehova venda ikyurior i Iserael i sha marami la. (Mat. 23:38; Aer. 2:22, 23) A gema a tsua ikyurior i he, ka “Iserael u Aôndo” je la. (Gal. 3:26-29; 6:16) Ikyurior ne lu nongo u mba i shigh ve mkurem, mba ve due ken Mbayuda man Atôatyev la. (Ef. 2:11-18) Shighe u Yesu kpe shi i nder un shin ku kera la kpa, vor u iyô la shi za hemen u tswamen vor u kwase la her. Mbaroma nôngo acin imôngo ér vea tim nôngo u Kristu, u u lu vegher u kiriki u vor la la. *

19. (a) Daniel yange pase kwagh u tartor u sha ataratar la nena? (b) Ka nyi se time sha mi ken ngeren u dondon nee?

19 Ken mnyam ma Daniel pase Tor Nebukadinesar la, i kaa ér ahambeangahar a lun iyôgh la tile sha ityough ki tartor u Roma. (Dan. 2:33) Daniel shi nenge a mpase u sha mnenge ugen, u a er kwagh u tartor u Roma kua tartor ugen u ua due ken Roma la kpaa yô. (Ôr Daniel 7:7, 8.) Tartor u Roma yange u lu er inyam i ‘cier iyol, i tan ihindi, man i taver iyol kpishi’ nahan, anyom uderi imôngo. Nahan kpa, kwaghôron u profeti la tsengaôron ér, “akor pue” aa mende sha ityough ki inyam la, kpa korough môm ku kiriki ken a, ku a hemba lun tseer tseer. Ka nyi i lu akor a pue ne, man ka nyi i lu korough ku kiriki kura? Ka sha nyi gbenda nahan korough ku kiriki kura ku zough sha zegeuee u ken mnyam ma Nebukadinesar laa? Ngeren u a lu sha peeji 14 la una na mbamlumun sha mbampin mban.

[Ngeren mba shin kpe]

^ Kwase ne tile sha ityough ki nongo u Yehova u sha, ka mbatyomov je la. Bibilo yila ve ér kwase u Yehova.—Yes. 54:1; Gal. 4:26; Mpa. 12:1, 2.

^ Ityough ki inyam i i er kwagh u i ken takerada u Daniel la, man ityough ki sha utar ki inyam i i er kwagh u i ken takerada u Mpase la cii tile sha ityough ki tartor u Babilon. Nenge kwaghkperan u sha peeji 12-13 la.

^ Shighe u Mbaroma va tim Yerusalem ken inyom i 70 la, Mbaiserael mba sha marami mbara kera lu ikyurior i Aôndo tsua i ga. Nahan mtim ne lu vor u kwase la i ta num sha u ga, shi lu sha u kuren kwaghôron u ken Genese 3:15 la kpaa ga.

[Mbampin Mba Ngeren u Henen]