Yihooway “Xuuraa Qonccissiyaagaa”

“Tumaappe ne Xoossai xoossatu Xoossaa, kawotu Godaanne xuuraa qonccissiyaagaa.” —DANE. 2:47.

WOYGADA ZAARUUTII?

Yihooway sintta wodiyaa xeelliyaagan nuussi aybaa qonccissidee?

Doˈaayyo koyro usuppun huupheti malaata gidido kawotettati awugeetee?

Doˈay Naabukadanaxoori beˈido misiliyaara gayttiyoy ayba ogetuunee?

1, 2. Yihooway nuussi ay qonccissidee, qassi i hegaadan oottidoy aybissee?

 XOOSSAA Kawotettay asa haaruwaa xayssiyo wode saˈan deˈana waannatiya kawotettati awugeetee? ‘Xuuraa qonccissiya,’ Xoossaa Yihooway nuuyyo hegaa qonccissido gishshau he oyshaa zaaruwaa eroos. I nuuni he kawotettata shaakki eranaadan, hananabaa yootiya Daaneelinne kiitettida Yohaannisi xaafidoban qonccissiis.

² Yihooway Daaneelanne Yohaannisa amarida ajjuutan doˈata bessiis. I Daaneelassi, Naabukadanaxoori beˈido issi gita birata misiliyaa aymuwaa birshshettaakka yootiis. Yihooway he taariketi nu goˈˈaassi Geeshsha Maxaafan xaafetti uttanaadan oottiis. (Roo. 15:4) I ba Kawotettay mata wode asa kawotetta ubbaa xayssanaagaa nuuni hidootidobaa minttidi ammanana mala hegaadan oottiis.—Dane. 2:44.

3. Nuuni hiraagaa loyttidi akeekanau, koyro ay erana koshshii, qassi aybissi?

³ Daaneelinne Yohaannisi xaafidobay, asa haaro gidida hosppun kawotettatu oonatettaa xallaa gidennan, he kawotettati awugee awugaappe kaallidi denddanaakkokka qonccissees. Gidikkokka, nuuni he hiraagaa loyttidi akeekana danddayiyoy, Geeshsha Maxaafan xaafettida koyro hiraagaa birshshettaa eriyoogaa xallaana. Hegaadan giyoy aybissee? Geeshsha Maxaafaa kumetta qofaynne an deˈiya hiraagay ubbay he hiraagaara gayttidaba gidiyo gishshataassa.

SHOOSHSHAA ZERETTAANNE DOˈAA

4. Maccaasee zerettaa gididay oonee, qassi he zerettay ay oottanee?

⁴ Edenen makkalay denddi simmin sohuwaara, Yihooway issi ‘maccaaseeppe’ ‘zerettay’ kiyanaagaa  qaalaa geliis. * (Doomettaabaa 3:15 nabbaba.) He zerettay wurssettan shooshshaa, Seexaanaa huuphiyaa qoxxana. Yihooway guyyeppe, he zerettay Abrahaama baggaara, Israaˈeela deriyaappe, Yihuda yaraappe, Kawuwaa Daawita zerettaappe yaanaagaa qonccissiis. (Doo. 22:15-18; 49:10; Maz. 89:3, 4; Luq. 1:30-33) He zerettau waannatiyaagee Yesuus Kiristtoosa. (Gal. 3:16) He zerettau naaˈˈantto shaahoy ayyaanan tiyettida Kiristtaanetu gubaaˈiyaa. (Gal. 3:26-29) Yesuusinne ayyaanan tiyettida he asati issippe, Xoossay Seexaanaa xayssanau goˈettiyo massaare, giishin Xoossaa Kawotetta gidoosona.—Luq. 12:32; Roo. 16:20.

5, 6. (a) Daaneelinne Yohaannisi aappun wolqqaama kawotettatubaa yootidonaa? (b) Ajjuutaa maxaafan odettida doˈaa huuphee aybaassi malaatee?

⁵ Edenen odettida he koyro hiraagay Seexaanau ‘zerettay’ deˈanaagaakka yootees. Seexaanaa zerettay maccaasee zerettau morkke gidana woy a ixxana. SHooshshaa zeretta gidiyaageeti oonee? Seexaanaagaadan Xoossaa ixxiyaanne Xoossaa asaara eqettiya ubbata. Asaa naati deˈido wode ubban, dumma dumma polotikaa woy kawotetta dirijjiteti Seexaanaa zerettaa gididosona. (Luq. 4:5, 6) Gidikkokka, asaa naatu kawotettatuppe Xoossaa asaa, giishin Israaˈeela deriyaa gidin, ayyaanan tiyettida Kiristtaanetu gubaaˈiyaa qohidaageeti amaridaageetu xalla. Hegee, hara kawotettati deˈiyaaba gidikkokka, Daaneelanne Yohaannisa ajjuutay hosppun wolqqaama kawotettatubaa xallaa qonccissiyoy aybissakko nuuni akeekanaadan maaddees.

⁶ Koyro xeetu layttaa M.L. wurssettaa heeran, hayquwaappe denddida Yesuusi kiitettida Yohaannisa maalaaliya ajjuutaa bessiis. (Ajj. 1:1) Hegeetuppe issuwan, Yohaannisi miimminttiyan leemisettida, Dabloosi abbaa doona shafiyan eqqidaagaa beˈiis. (Ajjuutaa 12:18-13:2 nabbaba.) Yohaannisi issi dumma doˈay he abbaappe kiyidi, Dabloosappe gita maataa ekkidoogaakka beˈiis. Ajjuutaa 13:1n odettida doˈaa misile gidida, he zoˈo doˈaa laappun huuphee, “laappun kawota” woy kawotettata malaatiyoogaa issi kiitanchay guyyeppe Yohaannisau qonccissiis. (Ajj. 13:14, 15; 17:3, 9, 10) Yohaannisi ajjuutaa xaafiyo wode etappe ichashu kawoti kunddidosona, issoy he wode haariiddi deˈees, issoy qassi “yiichchibeenna.” He kawotettati woy alamiyaa wolqqati oonee oonee? Ajjuutaa maxaafan odettida doˈaa huupheta ane huuphiyan huuphiyan beˈoos. Daaneeli xaafidobay he kawotettatuppe darotubaa qonccissiyoobaakka beˈana; Daaneela hiraagay  hegeetuppe issoti issoti denddanaappe xeetan qoodettiya layttaa kasetidi etabaa qonccissiis.

GIBXXENNE ASOORE —KOYRONNE NAAˈˈANTTO HUUPHETA

7. Koyro huuphee oossi malaatee, qassi aybissi?

⁷ Doˈaayyo koyro huuphee Gibxxe kawotettaa malaata. Aybissi? Xoossaa asau morkke gidiyoogaa qonccissida wolqqaama kawotettay koyroogee Gibxxe gidiyo gishshataassa. Abrahaama zerettatu, giishin maccaasee zerettay etappe yaanaageetu qooday Gibxxen keehippe dariis. Yaatin, Gibxxeti Israaˈeelata huqqunnidosona. Seexaanay zerettay yaanaappe kasetidi Xoossaa asaa xayssanau koyiis. Waatidi? Israaˈeele attuma naata ubbaa woranaadan Paaroona denttettiyoogaana. Yihooway hegee polettennaadan oottiis, qassi ba asaa Gibxxe aylletettaappe kessiis. (Kes. 1:15-20; 14:13) Guyyeppe i Israaˈeeleta Hidootaa Biittan wottiis.

8. Naaˈˈantto huuphee oossi malaatee, qassi i ay oottanau malidee?

⁸ Doˈaayyo naaˈˈantto huuphee Asoore kawotettaa malaata. Ha wolqqaama kawotettaykka Xoossaa asaa xayssanau maliis. Yihooway tammu zaretu kawotettay eeqau goynnidonne makkalido gishshau eta qaxxayanau Asoore goˈettidoogee tuma. Gidikkokka, hegaappe simmin Asoore kawotettay Yerusalaame oliis. Seexaanay Yesuusakko gattiya kawotettaa turaa xayssanau halchennan aggenna. He olay Yihoowa halcho gidenna, qassi i he woraajjida olanchata xayssiyoogan, maalaaliyaabaa oottidi ammanettida ba asaa ashshiis.—2 Kaw. 19:32-35; Isi. 10:5, 6, 12-15.

BAABILOONE—HEEZZANTTA HUUPHIYAA

9, 10. (a) Yihooway Baabilooneti ay oottanaadan paqqadidee? (b) Hiraagi polettanaadan aybi hanana bessii?

⁹ Yohaannisi beˈido doˈaassi heezzantto huuphee Baabiloone kawotettaa malaata. Yihooway Baabilooneti Yerusalaame xayssanaadaaninne ba asaa omooddidi efaanaadan paqqadiis. Gidikkokka, Yihooway hegaa paqqadanaappe kasetidi, hegaa mala bashshay eta bolli gakkanaagaa makkalancha Israaˈeelata akeekissiis. (2 Kaw. 20:16-18) Yerusalaamen “GODAA kawotaa araatan” uttoosona geetettida kawotu haaroy attanaagaa i kasetidi yootiis. (1 Odi. 29:23) Gidikkokka, Kawuwaa Daawita zeretta gidida, “maatai” deˈiyoogee yaanaagaanne he kawotettan haaranaagaakka Yihooway qaalaa geliis.—Hiz. 21:25-27.

¹⁰ Qaalaa gelido Masee woy Tiyettidaagee yiyo wode, Ayhudati Yerusalaamen deˈiya beetamaqidasiyan goynnanaagaa hara hiraagay qonccissees. (Dane. 9:24-27) Israaˈeelati omoodettidi Baabiloone baanaappe kase xaafettida issi hiraagay, Masee Beetaliheemen yelettanaagaa yootees. (Mik. 5:2) He hiraagati polettanaadan, Ayhudati omooduwaappe kiyananne bantta biitti simmidi beetamaqidasiyaa zaaretti keexxana koshshees. SHin Baabilooneti omooddido asaa yeddokkona. Yaatin Xoossaa asay bantta biitti waanidi simmana danddayiyoonaa? Yihooway hegaa zaaruwaa i kiittin hananabaa yootiyaageetussi qonccissiis.—Amo. 3:7.

11. Baabiloone Kawotettay ayba dumma dumma ogetun leemisettidee? (Tohossa qofaa xeella.)

¹¹ Hananabaa yootiya Daaneeli omoodettidi Baabiloone biidaageetuppe issuwaa. (Dane. 1:1-6) Alamiyan wolqqaama kawotetta gidida Baabilooneppe simmin kaalli kaallidi denddana kawotettata Yihooway ayyo qonccissiis. Dumma dumma gidida daro malaatata goˈettidi Yihooway ha xuuraa qonccissiis. Leemisuwau, I Baabiloone Kawuwaa Naabukadanaxoori dumma dumma birataappe merettida issi wogga misiliyaa aymuwan beˈanaadan oottiis. (Daaneela 2:1, 19, 31-38 nabbaba.) Worqqaappe merettida he misiliyaa huuphee Baabiloone Kawotettaa malaata gidiyoogaa  Yihooway Daaneela baggaara qonccissiis. * Baabilooneppe simmin denddiya alamiyaa wolqqaama kawotettay, biraappe merettida tiraaninne kushetun leemisettiis. He kawotettay oonee, qassi i Xoossaa asaa ayba ogiyan oyqqanee?

MEEDOONANNE PARSSE —OYDDANTTA HUUPHIYAA

12, 13. (a) Baabiloonee xoonettanaagaa xeelliyaagan Yihooway ay qonccissidee? (b) Meedoonanne Parsse kawotettay doˈaayyo oyddantta huuphe gidiyoogee bessiyaaba gididoy aybissee?

¹² Daaneela wodiyaappe xeetaappe dariya layttaa kasetidi, Yihooway Baabiloone katamaa xoonana kawotettaa xeelliyaagan keehippe koshshiyaabaa hananabaa yootiya Isiyaasa baggaara qonccissiis. Yihooway Baabiloone katamay xoonettiyo ogiyaa xalla gidennan, xoonana bitaniyaa sunttaakka yootiis. He olaa kaalettiday Parsse biittaa asa gidida Qiiroosa. (Isi. 44:28– 45:2) Daaneeli alamiyan wolqqaama gidida Meedoonanne Parsse kawotettaa xeelliyaagan hara naaˈˈu ajjuutaa beˈiis. Issi ajjuutan, he kawotettay issi baggaa xoqqu giidi eqqida beere giyo doˈaa mala gididi qoncciis. “Daro ashuwaa ma” geetettidi ayyo odettiis. (Dane. 7:5) Hara ajjuutan, Daaneeli ha waatta alamiyaa wolqqaama kawotettay, naaˈˈu kacee deˈiyo dorssa orggiyan leemisettidaagaa beˈiis.—Dane. 8:3, 20.

¹³ Meedoonanne Parsse Kawotettay Baabiloone kawotettaa xooniyoogaaninne Israaˈeelati bantta biitti simmanaadan oottiyoogan hiraagaa polanaadan Yihooway goˈettiis. (2 Odi. 36:22, 23) Gidoppe attin, Meedoonanne Parsse kawotettay guyyeppe Xoossaa asaa muleera xayssiichi ashshiis. Parsse biittan kawuwaappe kaallidi maatay deˈiyo, Hamaana giyo bitanee maqqidobaa Asttiri maxaafay yootees. I Parsse Kawotetta ubban deˈiya Ayhudata ubbaa xayssanau hanotaa giigissiis, qassi eta woriyo gallassaa keeriis. Yihooway kelttiyaa gelidi, Ba asaa Seexaanaa zerettay xayssennaadan haranttuwaakka ashshiis. (Ast. 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14) Yaatiyo gishshau, Ajjuutaa maxaafan odettida doˈaayyo oyddantta huuphee Meedoonanne Parsse gidiyoogee bessiyaaba.

GIRIIKE—ICHASHANTTA HUUPHIYAA

14, 15. Beni Giriike Kawotettaa xeelliyaagan Yihooway ay qonccissidee?

¹⁴ Ajjuutaa maxaafan odettida doˈaayyo ichashantta huuphee Giriike kawotettaa malaata. Daaneeli Naabukadanaxoori aymottido aymuwaa yootido wode kasetidi qonccissidoogaadan, ha wolqqaama kawotettay, nahaasiyaa giyo birataappe merettida, misiliyaa uluwaaninne wodiratun leemisettiis. Daaneeli ha kawotettaabaanne keehippe erettida a kawuwaabaa loyttidi qonccissiya naaˈˈu ajjuutaakka beˈiis.

¹⁵ Issi ajjuutan, Daaneeli Giriikee oyddu qefee deˈiyo maahiyan leemisettidoogaa beˈiis; hegee he kawotettay eesuwan xoonanaagaa bessees. (Dane. 7:6) Daaneeli hara ajjuutan qassi, issi wogga kacee deˈiyo deeshshaa orggee, naaˈˈu kacee deˈiyo dorssaa orggiyaa, giishin Meedoonanne Parsse waatidi eesuwan woridaakko yootiis. Yihooway he deeshshay Giriike kawotettaa malaata gidiyoogaa qassi a gita kacee he kawotettaa kawotuppe issuwaa malaata gidiyoogaa Daaneelassi yootiis. Daaneeli he wogga kacee meˈˈanaagaanne a sohuwan oyddu guutta kaceti mokkanaagaa gujjidi yootiis. Ha hiraagay xaafettidoy Giriikee wolqqaama kawotetta gidanaappe xeetan qoodettiya layttaa kasetidi gidikkokka, odettida ubbabay polettiis. Beni Giriike kawotu ubbaappe keehi erettida Gita Iskkinddiri, Meedoonanne Parsse xoonida olanchata kaalettiis. Iskkinddiri hayqqees giidi qoppibeenna wodiyan hayqqin he kacee meˈˈiis. I hayqqiyo wode ayyo layttay 32,  qassi he wode i keehippe wolqqaama. Hegaappe simmin, a kawotettaa guyyeppe a olaa gadaawati oyddati shaakkidi haaridosona.—Daaneela 8:20-22 nabbaba.

16. Anttaykes Oyddanttoy ay oottidee?

¹⁶ Giriikee Parsse kawotettaa xooni simmidi, Xoossaa asaa biittaa haariis. He wode Ayhudati simmidi Hidootaa Biittan deˈoosona, qassi Yerusalaamen zaarettidi beetamaqidasiyaa keexxidosona. Eti he wodekka Xoossay doorido dere, qassi zaaretti keexxido beetamaqidasee he wodekka tumu goynuwaa goynniyo soho. Gidikkokka, naaˈˈantto xeetu layttan K.K., doˈaayyo ichashantta huuphee Giriikee, Xoossaa asaa naaqqiis. Iskkinddira kawotettay shaahettidaagaa laattidaageetuppe issoy, Anttaykes Oyddanttoy Yerusalaame beetamaqidasiyan eeqa goynuwau yarshshiyo sohuwaa essiis, qassi Ayhuda haymaanootiyaa kaalliya ura hayquwan qaxxayissiya higgiyaa kessiis. Hegee Seexaanaa zerettay Xoossaa asaa keehi ixxiyoogaa bessiyaaba! Gidikkokka, takkennan Giriike sohuwan hara wolqqaama kawotettay denddiis. Doˈaayyo usuppuntta huuphee oona gidanee?

ROOME—‘YASHSHIYAANNE DAGANTTIYA’ USUPPUNTTA HUUPHIYAA

17. Usuppuntta huuphee Doomettaabaa 3:15y polettiyoogaara gayttidaagan oottidobay aybee?

¹⁷ Yohaannisi doˈaa ajjuutaa beˈido wode alamiyan wolqqaama kawotetta gididi haariyaagee Roome. (Ajj. 17:10) Ha usuppuntta huuphee Doomettaabaa 3:15n deˈiya hiraagay polettiyoogaara gayttida issibaa oottiis. Seexaanay guutta wodiyau gidikkonne zerettaa “qirbbiyaa” dukkidi masunxxissanau Roome kawotettan haariyaageeta goˈettiis. Hegaadan oottidoy ayba ogiyaanee? He asati, kawotettaayyo asay azazettennaadan oottees giidi Yesuusa wordduwan mootidi etakko ehin, a woridosona. (Maa. 27:26) SHin Yihooway Yesuusa hayquwaappe denttido gishshau, he masunttay sohuwaara paxiis.

18. (a) Yihooway doorido ooratta deree awugee, qassi aybissi dooridee? (b) SHooshshaa zerettay maccaasee zerettaa ixxiyoogaanne oliyoogaa aggibeennay ayba ogiyaanee?

¹⁸ Israaˈeele biittan haymaanootiyaa kaalettiyaageeti Roomatuura Yesuusa bolli maqettidosona, qassi Israaˈeela asaappe dariya baggay a ixxiis. Yaatiyo gishshau, Israaˈeele deree Yihoowa asa gidiyoogee attiis. (Maa. 23:38; Oos. 2:22, 23) Hegaappe simmin Yihooway ooratta deriyaa, “Xoossaa Israaˈeela” dooriis. (Gal. 3:26-29; 6:16, NW) He deree Ayhudatinne Ayhuda gidennaageeti deˈiyo, ayyaanan tiyettida Kiristtaanetu gubaaˈiyaa. (Efi. 2:11-18) Yesuusi hayquwaappe denddi simminkka, shooshshaa zerettay maccaasee zerettaa ixxiyoogaanne oliyoogaa aggibeenna. Roome kawotettay, maccaasee zerettau naaˈˈantto shaaho gidida Kiristtaane gubaaˈiyaa xayssanau malidoy issitoo xalla gidenna. *

19. (a) Daaneeli usuppuntta wolqqaama kawotettaa qonccissidoy ayba ogiyaanee? (b) Hara huuphe yohoy ay qonccissii?

¹⁹ Daaneeli Naabukadanaxoorau qonccissido aymuwan birata suylee Roome kawotettaa malaata. (Dane. 2:33) Daaneeli Roome Kawotettaa xallaa gidennan, Roome kawotettaappe kiyana wolqqaama kawotettaakka qonccissiya ajjuutaa beˈiis. (Daaneela 7:7, 8 nabbaba.) Daro xeetu layttau Roome kawotettay “yashshiya, daganttiyaanne keehippe minniya” doˈaa mala gididi deˈiis. Gidikkokka, he kawotettaappe “tammu kacee” mokkanaageenne hegeetuppe issoy keehippe wolqqaamanaagee he hiraagan odettiis. He tammu kaceti oonee oonee, qassi guutta kacee oonee? Naabukadanaxoori beˈido gita misiliyaa bollaappe, he guutta kaciyaara issi mala gididaagee awugee? Sinttaa 16n deˈiya huuphe yohoy ha oyshatu zaaruwaa qonccissees.

[Tohossa qofata]

[Oyshata]