Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

Yehova Asokolola “Ifili No Kucitika Bwangu Bwangu”

Yehova Asokolola “Ifili No Kucitika Bwangu Bwangu”

Yehova Asokolola “Ifili No Kucitika Bwangu Bwangu”

“Ifyasokololwa muli lino ibuuku fintu ifyo Lesa asokolwelele Yesu Kristu pa kutila Yesu alange abasha bakwe ifili no kucitika bwangu bwangu.”—UKUS. 1:1.

KUTI MWAYASUKA SHANI?

Mu cimpashanya icikalamba, finshi fimininwako no Buteko Bwakwatisha Amaka ubwa Anglo America?

Bushe Yohane alondolola shani ukumfwana kwaba pa buteko bwa Anglo America na United Nations?

Finshi Daniele na Yohane balanda pa fyo ukuteka kwa bantunse kukapwa?

1, 2. (a) Cinshi ubusesemo bwa kwa Daniele no bwa kwa Yohane butwafwa ukucita? (b) Finshi imitwe 6 iya kubalilapo iya ciswango imininako?

IFYO Daniele na Yohane baseseme fyalilinganako muli fimo kabili filenga twaumfwikisha ifilecitika pali ino nshita e lyo ne fikacitika ku ntanshi. Finshi twingasambilila nga twalinganya iciswango ico Yohane amwene ku ciswango ca kutiinya icakwete insengo 10 ico Daniele amwene kabili ne fyo Daniele alondolwele ubupilibulo bwa cimpashanya icikalamba? Kabili finshi tulingile ukucita nga twaumfwikisha aya masesemo?

2 Natulande pa cimpashanya ico Yohane amwene mu cimonwa. (Ukus., icipa. 13) Nga fintu twasambilile mu cipande cafumineko, imitwe ya kubalilapo 6 iya ciswango imininako amabuteko ya Egupti, Asiria, Babiloni, Madai na Persia, Grisi e lyo na Roma. Aya yonse amabufumu yalipatile umwana wa mwanakashi. (Ukute. 3:15) Ubuteko bwa bena Roma, e kutila umutwe walenga 6 uwa ciswango watwalilile ukuba na maka pa myaka iingi ukutula apo Yohane alembeele icimonwa cakwe. Pa numa, umutwe walenga 7 wali no kupyana ubuteko bwa bena Roma. Buteko nshi ubwakwatishe amaka ubwali no kupyana Roma kabili finshi bwali no kucita ku mwana wa mwanakashi?

ICALO CA BRITAIN NA AMERICA FYATENDEKA UKUTEKA

3. Finshi iciswango ca kutiinya ica nsengo 10 cimininako kabili finshi insengo 10 nasho shimininako?

3 Kuti twaishiba umutwe walenga 7 uwa ciswango ica mu Ukusokolola icipandwa 13 nga twalinganya icimonwa ca kwa Yohane ku ciswango ica kutiinya ica nsengo 10 ico Daniele amwene. * (Belengeni Daniele 7:7, 8, 23, 24.) Iciswango icamwene Daniele caiminineko icalo cakwatishe amaka ica bena Roma. (Moneni charti pa mabula 12-13.) Mu myaka ya ba 400 C.E., ubuteko bwa bena Roma bwatendeke ukunenuka. Insengo 10 ishamenene mu mutwe wa ciswango shimininako amabuteko ayafumine mu buteko bwa Roma.

4, 5. (a) Finshi ifyo ulusengo ulunono lwacitile? (b) Cinshi twingeshibilako umutwe wa ciswango uwalenga 7?

4 Amabufumu nangu insengo 4 ishamenene mu mutwe wa ciswango ca kutiinya shalilumbwike sana. Insengo shitatu balishinukwile ku “lusengo lumbi ulunono.” Ifi fyacitike ilyo icalo ca Britain, icaleshishanya ifyanso kale no buteko bwa bena Roma calumbwike nga nshi. Mpaka fye na mu myaka ya ba 1600, icalo ca Britain tacakwete sana amaka. Ifitungu fimbi fitatu ifyali mu buteko bwa kale ubwa bena Roma e kutila Spain, Netherlands na France fyalikwetepo amaka sana ukucila pali Britain. Icalo ca Britain catampile ukucimfya ubuteko bumo bumo no kubapoka amaka. Pa kati ka ba 1700, Britain e yali no kukwatisha amaka ukucila ifyalo ifingi. Lelo yali tailaba umutwe walenga 7 uwa ciswango.

5 Nangu ca kuti Britain yalikwatishe amaka, ifyalo fya ku North America na fyo fyalifuminemo mu buteko bwa bena Roma. Icalo ca America catampile ukukwata sana amaka pantu abashilika ba calo ca Britain baleafwilisha abena America. Ilyo Ubushiku bwa kwa Shikulu bwaletendeka mu 1914, icalo ca Britain calikwete sana amaka ya kuteka ukucila ifyalo fyonse ifyabalilepo, e lyo icalo ca America na co e calepanga sana ifya kupangapanga ukucila ifyalo fyonse. * Ilyo kwali nkondo ya calo conse iya kubalilapo, icalo ca America ne ca Britain fyalyumene akapi fyatampa no kubombela pamo. Lyena umutwe wa ciswango uwalenga 7 walimoneke kabili waleitwa ukuti Anglo America. Finshi uyu umutwe wacitile ku mwana wa mwanakashi?

6. Finshi umutwe uwalenga 7 wacita ku bantu ba kwa Lesa?

6 Ilyo fye ubushiku bwa kwa Shikulu bwatendeke, umutwe walenga 7 walisanshile abantu ba kwa Lesa, bamunyina ba kwa Yesu abashalapo. (Mat. 25:40) Yesu atile, ilyo akalateka mu muulu, abashalapo bakaba abacincila ukubomba umulimo wa kwa Lesa. (Mat. 24:45-47; Gal. 3:26-29) Ubuteko ubwakwatishe amaka ubwa Anglo America bwatampile ukucusha abantu ba mushilo. (Ukus. 13:3, 7) Ilyo kwali inkondo ya calo iya kubalilapo, ubu ubuteko bwalicushishe abantu ba kwa Lesa, bwalibindile impapulo shabo shimo kabili bakakile abeminishi ba musha wa cishinka mu cifungo. Kanshi umutwe wa ciswango uwalenga 7 walibalile walesha umulimo wa kushimikila pa nshita imo. Yehova alimwenene libela ifyali no kucitika, e co alifisokolwele kuli Yohane. Lesa alyebele Yohane no kuti abana bambi aba mwanakashi bali no kutampa ukubomba sana umulimo wa kwa Lesa na kabili. (Ukus. 11:3, 7-11) Ilyashi lya muno nshiku ilya bantu ba kwa Yehova lilanda ukuti ifi fyonse fyalicitike.

UBUTEKO BWA ANGLO AMERICA NA MAKASA YA CELA NE BUMBA

7. Kumfwana nshi ukwaba pa mutwe wa ciswango uwalenga 7 ne cimpashanya icikalamba?

7 Kupalana nshi kwabapo pa mutwe wa ciswango uwalenga 7 ne cimpashanya icikalamba? Amabuteko ya Britain na America yafumine mu buteko bwa bena Roma. Inga amakasa ya cimpashanya yena? Ubusesemo butila, amakasa yalitobenkanamo icela ne bumba. (Belengeni Daniele 2:41-43.) Ubu ubulondoloshi bulomfwana ne nshita ilyo ubuteko ubwa Anglo America, umutwe walenga 7 wali no kutendeka ukuteka. Nga filya fine icela ne bumba te kuti fikatane nangu ukukosa nga bafitobenkanya, e fyo no buteko bwakwatisha amaka ubwa Anglo America bwaba, tabwakosa ukucila ubuteko bwa bena Roma umo bwafumine. Cinshi twalandila ukuti tabwakosa?

8, 9. (a) Bushe ubuteko ubwalenga 7 bwalangile shani ukuti bwalikwata amaka kwati cela? (b) Finshi ibumba lyaba ku makasa ya cimpashanya limininako?

8 Limo limo umutwe wa ciswango uwalenga 7 ulalanga ukuti e calo cakwatisha amaka no kukosa kwati cela pa fyalo fyonse. Ku ca kumwenako, walilangile ukuti e wakwatisha amaka ilyo wacimfishe mu Nkondo ya Calo Iya Kubalilapo e lyo na mu Nkondo ya Calo Iyalenga Bubili. * Pa numa ya nkondo ya calo conse iyalenga bubili, umutwe walenga 7 limo walelanga sana amaka. Lelo ukutula fye ilyo cali icalo ca maka, icela calitobenkana ne bumba.

9 Ukutula fye na kale, ababomfi ba kwa Yehova balafwaya sana ukwishiba umwalola ubupilibulo bwa makasa ya cimpashanya. Daniele 2:41 ilondolola ukuti icela icatobenkana ne bumba “bufumu” fye bumo. Kanshi ibumba limininako “abana ba bantu” nelyo amabumba ya bantu ayatungululwa no buteko bwakwatisha amaka ubwa Anglo America kabili abantu balenga ubu ubuteko ukukanalingana amaka no buteko bwa bena Roma ubwali ubwakosa nge cela. (Dan. 2:43) Mu buteko bwa Anglo America, abantu balafwaisha ukukwata insambu ukupitila mu tubungwe utulandilako abantu, utubungwe utulandilako ababomfi no tubungwe utulwishishako abantu pa kuti bakwate ubuntungwa. Abantu yaweyawe balasuusha ukuti ubuteko bwa Anglo America tabwakosa nge cela. Na kabili, abantu balakana ifyo ubuteko bwa Anglo America bulefwaya ukucita kabili nga kwaba ukusala intungulushi, abantu abengi tabasumina ifyalanda abalebatungulula pa ucimfishe ukuti e o abantu bonse balefwaya kabili cilalenga intungulushi shalumbuka ukukwata ubwafya bwa kupeela abantu amafunde ya kukonka. Daniele asobele ati: “Ubufumu bukaba ubwakosa lubali na lubali ubwanaka.”—Dan. 2:42; 2 Tim. 3:1-3.

10, 11. (a) Finshi fikacitika ku “makasa” ya cimpashanya? (b) Finshi twingalanda pa mpendwa ya fikondo?

10 Muli ino myaka ya ba 2000, ubuteko bwa Britain na America bwalitwalilila ukumfwana sana no kubombela pamo mu ficitika mu calo. Amasesemo ayalanda pa cimpashanya icikalamba na pa ciswango yalangilila ukuti takuli ubuteko nangu bumo ubukapyana Ubuteko bwakwatisha Amaka ubwa Anglo America. Ubu bufumu ubwa kulekeleshako kuti bwacepako amaka pa buteko ubwaimininwako na molu ya cela, lelo tabwakayonaule ubwine.

11 Bushe impendwa ya fikondo fya cimpashanya yalikwata ubupilibulo? Tontonkanyeni pali ifi: Mu fimonwa fimbi, Daniele alilumbula impendwa ya fintu pamo nga, impendwa ya nsengo mu mitwe ya fiswango ifyalekanalekana. Impendwa yalikwata ubupilibulo. Nomba ilyo Daniele alelondolola ifyaba icimpashanya, talandile impendwa ya fikondo. E co kanshi, impendwa ya fikondo taimoneka ukukwata ubupilibulo lelo twalishiba ukuti icimpashanya calikwete amaboko, ifisansa, iminwe, amolu e lyo na makasa. Daniele alilanda mu kulungatika ukuti ifikondo fyapangwa ne cela ne bumba. Nga fintu alondolwele, kuti twasondwelela ukuti ubuteko bwa Anglo America e bukakwatisha amaka pa fyalo fyonse ilyo “ilibwe” ilimininako Ubufumu bwa kwa Lesa likafwanta amakasa ya cimpashanya.—Dan. 2:45.

ANGLO AMERICA NE CISWANGO ICA NSENGO SHIBILI

12, 13. Bushe iciswango ica nsengo shibili cimininako cinshi, kabili finshi cicita?

12 Nangu ca kuti ubuteko bwa Anglo America bwapangwa ne cela ne bumba, icimonwa ico Yesu alengele Yohane ukumona cilangilila ukuti ubu buteko bukatwalilila ukucita sana ifikalamba mu nshiku sha kulekelesha. Mu nshila nshi? Yohane amwene icimonwa ca ciswango ica nsengo shibili cilelanda kwati cing’wena. Bushe ici iciswango icakatama cimininako cinshi? Apo cakwata insengo shibili ninshi cimininako ifyalo fibili ifya maka. Yohane na kabili amwene ubuteko bwa Anglo America nomba pali iyi nshita bwalebomba umulimo uwaibela.—Belengeni Ukusokolola 13:11-15.

13 Ici ciswango cilafwilisha sana ificita icimpashanya ca ciswango. Yohane alembele ati icimpashanya ca ciswango cali no kwisa, lelo cali no kuya kabili cali no kubwela na kabili. E fyacitike ku kabungwe ako Britain na America baleafwilisha, balefwaya ukuti kaleikatanya ifyalo no kwimininako amabufumu ya pa calo conse. * Aka akabungwe akamoneke pa numa ya Nkondo ya Calo Iya Kubalilapo ni League of Nations. Kalifuminepo ilyo inkondo yalenga bubili yatendeke. Ilyo kwali iyi nkondo, abantu ba kwa Lesa balandile ukuti ukulingana no busesemo ubwa mu Ukusokolola, icimpashanya ca ciswango cili no kwisa na kabili. Ca cine, calishile nomba caleitwa ukuti United Nations.—Ukus. 17:8.

14. Ni mwi Yohane aloseshe ilyo alandile ukuti icimpashanya ca ciswango ni “mfumu iyalenga 8”?

14 Yohane alondolola icimpashanya ca ciswango ukuti ni “mfumu yalenga 8.” Ni mwi aloseshe? Talondolola ukuti icimpashanya mutwe walenga 8 uwa ciswango pantu cimpashanya fye ica ciswango. Amaka cakwata yafuma ku fyalo ifyaba muli aka kabungwe, maka maka ku buteko bwakwatisha maka ubwa Anglo America. (Ukus. 17:10, 11) Lelo balacipeela amaka ya kubomba imilimo imo nge mfumu, iingacita fimo ifingalenga ifintu mu calo ukwaluka.

ICIMPASHANYA CA CISWANGO CAONAULA CILENDE

15, 16. Bushe cilende emininako cinshi, kabili bushe abantu bacili balemutungilila?

15 Nga fintu Yohane alandile, cilende wa mampalanya anina pa cimpashanya ca ciswango icakashika ce, kabili e ucitungulula. Uyu cilende ni “Babiloni Mukalamba.” (Ukus. 17:1-6) Cilende emininako ukupepa kwa bufi, maka maka abatila Bena Kristu. Utubungwe twa kupepa kwa bufi tulapepelako icimpashanya ca ciswango kabili tulacitungulula.

16 Nangu cibe fyo, mu Bushiku bwa kwa Shikulu, Babiloni Mukalamba alimona uko amenshi, e kutila abantu abamutungilila baleka ukumutungilila nge fyo balecita kale. (Ukus. 16:12; 17:15) Ku ca kumwenako, ilyo icimpashanya ca ciswango camoneke pa kubalilapo fye, amacalici ya batila Bena Kristu, abatungilila sana Babiloni Mukalamba balifulile sana ku Bulaya na ku America. Pali ino nshita, abantu abengi balileka ukutungilila sana amacalici ne ntungulushi shabo. Na kuba abantu abengi batontonkanya ukuti ifilonganino fya mapepo e filenga nangu ukusangwilako ku fimfulunganya. Abantu abengi no tubungwe twa basambilila sana ku Bulaya na ku America tabalefwaya ukuti ifilonganino fya mapepo filetungulula abantu.

17. Cinshi cikacitika ku kupepa kwa bufi, kabili mulandu nshi?

17 Ukupepa kwa bufi takwakafumininepo fye. Cilende akatwalilila ukukwata amaka ya kusonga ishamfumu ukucita ifyo afwaya mpaka Lesa akalenge imitima ya shamfumu ukucita ifyo Lesa afwaya. (Belengeni Ukusokolola 17:16, 17.) Nomba line Yehova ali no kulenga aba mapolitiki abatungululwa na Satana kabili abemininwako na United Nations ukwimina ukupepa kwa bufi. Bakamupoka amaka ya kusonga amabuteko kabili bakonaula ifyuma fyakwe. Kale, calemoneka kwati ifya musango yu te kuti ficitike. Pali ino nshita, cilende uwanina pa ciswango icakashika cee, ali mupepi no kuwa. Nangu cibe fyo, amaka ya kwa cilende tayakalepwa panono panono. Akawa mu kupumikisha kabili ukuwa kwakwe kukaba ukukalamba.—Ukus. 18:7, 8, 15-19.

IFISWANGO FYAONAULWA

18. (a) Finshi ifyo iciswango cikacita kabili finshi fikafumamo? (b) Mabufumu nshi yakonaulwa ayo ilembo lya kwa Daniele 2:44 lyalandapo? (Moneni akabokoshi pe bula 17.)

18 Ukupepa kwa bufi nga kwaonaulwa, aba mapolitiki abatungululwa na Satana bakasansa Ubufumu bwa kwa Lesa. Apo iciswango te kuti cisanse Ubufumu bwa kwa Lesa mu muulu, ishamfumu sha pe sonde shikasansa abantu bonse abatungilila Ubufumu bwa kwa Lesa pano isonde. Ici cikalenga Lesa akalete inkondo yakwe. (Ukus. 16:13-16; 17:12-14) Daniele alilondolola cimo icikacitika muli iyi inkondo ya kulekeleshako. (Belengeni Daniele 2:44.) Iciswango icalondololwa pa Ukusokolola 13:1, ne cimpashanya ca ciko e lyo ne ciswango ca nsengo shibili fyonse fikonaulwa.

19. Finshi tulingile ukucetekela ukuti e fyo Yehova akacita kabili ino ni nshita ya kucita finshi?

19 Tuleikala mu nshita ilyo umutwe walenga 7 uleteka. Takwakabe imitwe na imbi iikamoneka mu ciswango ilyo tacilaonaulwa. Ubuteko bwa Anglo America e bukalateka ilyo ukupepa kwa bufi kukonaulwa. Ifingi fyo Daniele na Yohane baseseme fyalifikilishiwa. Kanshi tulingile ukucetekela ukuti ukupepa kwa bufi kuli no kupwa e lyo ne nkondo ya Armagedone ili mupepi no kwisa. Lesa alisokolwela kabela ifili no kucitika. Kanshi tulebika amano ku mashiwi ya busesemo aya kutusoka. (2 Pet. 1:19) Ino e nshita ilyo tulingile ukulaumfwila Yehova no kulatungilila Ubufumu bwakwe.—Ukus. 14:6, 7.

[Amafutunoti]

^ para. 3 Muli Baibolo, impendwa 10 ilingi line imininako ifintu ifyakumanina, kanshi muli ili ilyashi iyi impendwa ileimininako amabufumu ayafumine mu buteko bwa bena Roma.

^ para. 5 Nangu ca kuti ifyalo ifyapanga Anglo America e ko fyali ukutula muli ba 1700, Yohane alondolwele ukuti fyali no kutampa ukuteka ilyo ubushiku bwa kwa Shikulu bwali no kutendeka. Na kuba icimonwa ica mwi buuku lya Ukusokolola, califikilishiwa mu “bushiku bwa kwa Shikulu.” (Ukus. 1:10) Umutwe walenga 7, e kutila Britain na America bakwatishe amaka no kutampa ukuteka ilyo inkondo ya kubalilapo yatendeke kabili e lintu batampile ukubombela pamo.

^ para. 8 Daniele alimwenene libela ifyo ubu bufumu bwali no kucimfya mu nkondo ilyo atile: “Ikonaula mu cipesha amano.” (Dan. 8:24) Ku ca kumwenako, ubuteko bwa bena America bwalyonawile sana abalwani ba Anglo America ilyo bwaponeshe iminshinga ibili iya atomiki.

^ para. 13 Moneni icitabo ca Ukusokolola—Akalume ka Kuko Kakalamba Nakapalama!, amabula 240, 241 na 253.

[Ifipusho]

[Akabokoshi pe bula 17]

NI BANI BABA MULI “AYA MABUFUMU YONSE”?

Ubusesemo pali Daniele 2:44 butila Ubufumu bwa kwa Lesa “bukashonaula no kupwisha aya mabufumu yonse.” Ubu busesemo bulanda pa mabufumu ayaimininwako ne filundwa fyalekanalekana ifya cimpashanya.

Inga amabufumu yambi aya bantunse? Ubusesemo ubwalinganako ubwaba mu Ukusokolola bulalondolola bwino sana. Bulondolola ukuti “ishamfumu sha ba pano isonde shonse,” shikalonganikwa ku kulwa na Yehova pa “bushiku bukalamba ubwa kwa Lesa Wa Maka Yonse.” (Ukus. 16:14; 19:19-21) Kanshi te mabufumu fye ayaba mu cimpashanya ayakonaulwa pa Armagedone lelo na mabuteko yonse aya bantunse.