Skip to content

Skip to table of contents

Iehova ese “Kahirakahira Do Idia Vara Gaudia” Ia Hahedinaraia

Iehova ese “Kahirakahira Do Idia Vara Gaudia” Ia Hahedinaraia

“Iesu Keriso ese hunia herevana ia hahedinaraia, unai be Dirava ese ia dekenai ia henia gauna, kahirakahira do idia vara gaudia be ena igui hesiai taudia dekenai ia hahedinaraia totona.”​—⁠APOK. 1:1.

EDENA BAMONA DO OI HAERE?

Kaivakuku ena peroveta herevana lalonai, edena kahana be Anglo-America Basileia Badana ia laulaulaia?

Ioane ena matahanai lalonai, dahaka ese ia hahedinaraia United Nations ena siahu be Anglo-America Basileia Badana amo ia abia?

Edena dala ai Daniela bona Ioane edia matahanai ese idia hahedinaraia, tanobada basileiadia ibounai be do idia ore?

1, 2. (a) Daniela bona Ioane edia peroveta herevadia ita hahegeregerea neganai, dahaka ita dibaia? (b) Dagedage animal ena kwarana namba 1 ia lao 6 be daidia?

 DANIELA bona Ioane edia peroveta herevadia ita hahegeregerea neganai, hari bona vaira nega ai do idia vara gaudia momo ita lalopararalaia. Dagedage animal mai ena kwarana 7, dagedage animal mai ena doana 10, bona kaivakuku badana amo dahaka ita dibaia? Unai peroveta herevadia edia anina ita diba dainai, dahaka ita karaia be namo?

2 Stadi gunana ai Apokalupo karoa 13 ai Ioane ena matahanai lalonai ia itaia dagedage animal ena anina ita herevalaia. Unai dagedage animal ena kwarana namba 1 ia lao 6 be Aigupito, Asuria, Babulonia, Mede-Parasa, Greece, bona Roma. Satani be hahine ena garana ia inai henia dainai, unai basileia goadadia ia gaukaralaia Dirava ena taunimanima ia dagedage henia totona. (Gen. 3:15) Ioane ena matahanai ia torea neganai, Roma be tanobada ena basileia badana. Roma be lagani momo ia lohia, to kwarana namba 7 ese ena gabu do ia abia. Unai kwarana namba 7 ese edena basileia ia laulaulaia, bona edena dala ai hahine ena garana ia kara henia?

BRITAIN BONA UNITED STATES

3. Dagedage animal mai ena doana 10 be daika? Bona ena doana 10 be dahaka?

3 Apokalupo karoa 13 ai Ioane ese ia herevalaia dagedage animal, bona Daniela ese ia herevalaia dagedage animal mai ena doana 10 ita hahegeregerea neganai, kwarana namba 7 ese ia laulaulaia basileiana do ita diba. a (Daniela 7:7, 8, 23, 24 duahia.) Dagedage animal mai ena doana 10 be Roma. (Rau 12-13 itaia.) To, lagani 400 C.E. ai, Roma ia parara matamaia. Daniela ese ia itaia dagedage animal ena doana 10 be Roma amo idia mai basileia idauidau.

4, 5. (a) Doana maragina be dahaka ia karaia? (b) Dagedage animal ena kwarana namba 7 be daika?

4 Daniela be dagedage animal mai ena doana 10 ia perovetalaia neganai, ia gwau unai doana 10 huanai, doana maragina ta ia tubu, bona doana toi ia kokia. Edena bamona unai ia vara? Guna, Britain be Roma ena kahana maragina ta, to gabeai ia be basileia ta ai ia lao. Spain, Netherlands, bona France danu be Roma ese ia biagudia. To, lagani 1600 lalodiai, idia be Britain ena goada idia hanaia bona basileia badadia ai idia lao. Gabeai, Britain ese unai basileia ta ta ia tuari henidia, bona lagani 1700 lalodiai ia be basileia badana bona goadana ai ia lao. To, ia be dagedage animal ena kwarana namba 7 lasi.

5 Ena be Britain be basileia goadana ai ia lao, to ia biagudia North America tanodia be ia idia gwau-edeede henia. Idia ese sibodia edia gavamani idia haginia bona United States ai idia lao. United States be basileia badana ai ia lao neganai, Britain ese ia koua lasi. To, ena neivi ia gaukaralaia United States ia gimaia totona. Lagani 1914 ai, Lohiabada ena dina ia matamaia neganai, tanobada ibounai lalonai Britain be basileia badana, bona United States be mai ena faktori bona bisinesi badadia momo. b Tanobada Tuari Ginigunana ai, United States be Britain ida ia gaukara hebou. Unai dala amo idia ruaosi be Anglo-America Basileia Badana ai idia lao. Idia be dagedage animal ena kwarana namba 7. Unai basileia ese hahine ena garana be edena bamona ia kara henia?

6. Kwarana namba 7 ese Dirava ena taunimanima dekenai dahaka ia karaia?

6 Lohiabada ena dina ia matamaia murinai, kwarana namba 7 ia hedinarai bona Dirava ena taunimanima, Keriso ena tadikaka orena taudia unai, ia dagedage henidia matamaia. (Mat. 25:40) Iesu ena hereva amo ita diba, Lohiabada ena dina matamanai hahine ena garana taudia haida be tanobada ai do idia noho, bona Iesu ena gaukara do idia karaia noho. (Mat. 24:45-47; Gal. 3:26-29) Anglo-America Basileia Badana be unai helaga taudia ia inai henidia. (Apok. 13:3, 7) Tanobada Tuari Ginigunana ai, ia dagedage henidia, edia buka bona magasin ia taravatudia, bona edia gunalaia taudia haida be dibura ruma ai ia atodia. Unai dainai kahirakahira edia haroro gaukara idia hadokoa. Matahanai ta amo Iehova ese Ioane ia hamaoroa unai do ia vara. To, Dirava ma ia gwau unai helaga taudia, hahine ena garana ena kahana iharuana unai, be haroro gaukara do idia hamatamaia lou. (Apok. 11:3, 7-11) Iehova ena hereva hegeregerena, hahine ena garana orena taudia be haroro gaukara idia goadalaia lou.

ANGLO-AMERICA BONA KAIVAKUKU ENA AURI BONA RARO AENA PALAPALA

7. Kaivakuku ena aena palapala bona dagedage animal ena kwarana namba 7 be dahaka?

7 Kaivakuku badana ena aena palapala bona dagedage animal ena kwarana namba 7 be gau tamona idia laulaulaia​—⁠unai be Anglo-America Basileia Badana. Britain be Roma amo ia mai, bona United States be Britain amo ia mai. Unai dainai, ita gwau diba United States danu be Roma amo ia mai. Anina be kaivakuku ena aena palapala be auri sibona lasi, to raro danu idia mikisia. (Daniela 2:41-43 duahia.) Daniela ese ia herevalaia kaivakuku ena aena bona dagedage animal ena kwarana namba 7 be gau tamona idia laulaulaia. Unai be Anglo-America Basileia Badana ena lohia negana ia hahedinaraia. Oibe, auri sibona amo idia karaia gauna ena goada ese auri bona raro amo idia karaia gauna ena goada ia hanaia. Unai hegeregerena, Anglo-America Basileia Badana ena goada be Roma bamona lasi. Dahaka dainai Anglo-America Basileia Badana be ia goada lasi?

8, 9. (a) Edena dala ai basileia badana namba 7 be auri bamona ia goada? (b) Raro be dahaka ia laulaulaia?

8 Nega haida, Anglo-America Basileia Badana be auri bamona ia goada. Hegeregere, Tanobada Tuari Ginigunana bona Iharuana ai ia kwalimu, bona ia hamomokania ia be auri bamona. c To, Anglo-America Basileia Badana ia lohia matamaia negana amo, auri be raro ida ia mikisi vadaeni.

9 Nega daudau lalonai, Iehova ena hesiai taudia idia ura kaivakuku ena aena ese ia laulaulaia gauna ena anina idia diba. Daniela 2:41 ese ia hahedinaraia, auri bona raro amo idia karaia kaivakuku ena aena palapala be “basileia” tamona sibona; basileia momo ia laulaulaia lasi. Unai dainai, ita laloparara “raro” ena anina be, gau ta ese Anglo-America Basileia Badana ena goada do ia hamaragia. Unai amo ena goada be Roma, kaivakuku ena auri aena ena goada bamona lasi. Daniela ia hahedinaraia raro be “taunimanima ena natudia” ia laulaulaia. (Dan. 2:43, NW d) Hari, taunimanima edia civil rights, labor union oreadia, bona idia ura sibodia edia gavamani idia haginia tanodia be Anglo-America Basileia Badana idia gwau-edeede henia noho. Unai dainai, Anglo-America Basileia Badana be ia goada lasi. Danu, gavamani taudia edia politikol lalohadai be idauidau. Unai dainai, ena be eleksen ai memba ta ia kwalimu, to ia be hegeregere lasi ia gwauhamatalaia gaudia ibounai ia hagugurua totona. Daniela ia gwau: “Unai basileia be mai ena goada, bona mai ena manoka.”​—⁠Dan. 2:42; 2 Tim. 3:1-3.

10, 11. (a) Kaivakuku ena aena dekenai dahaka do ia vara? (b) Kaivakuku ena aena kwakikwaki be gau haida idia laulaulaia, a?

10 Iseda negai, Britain bona United States be nega momo mai anina bada gaudia dekenai idia gaukara hebou. Kaivakuku badana ena peroveta herevana ai, kaivakuku ena aena be kahana ginigabena. Bona dagedage animal ena peroveta herevana lalonai, ena kwarana namba 7 be kahana ginigabena. Anina be Anglo-America Basileia Badana be tanobada ena basileia ginigabena, bona basileia badana ma ta ese do ia hadarerea lasi. Ena be Roma bamona ia goada lasi, to ia be sibona do ia manoka lasi, eiava basileia badadia ma haida ese ena gabu do idia abia lasi.

11 Kaivakuku ena aena kwakikwaki be gau haida idia laulaulaia, a? Daniela ena matahanai haida lalonai, namba haida ia gwauraia hedinarai. Hegeregere, dagedage animal haida edia kwarana ai idia noho doana edia namba ia herevalaia, badina unai namba be mai edia anina. To, Daniela ese kaivakuku ena aena kwakikwaki edia namba ia gwauraia lasi. Unai ese ia hahedinaraia idia be gau ta idia laulaulaia lasi. Unai hegeregerena, kaivakuku ena imana, imana kwakikwaki bona aena edia namba ese gau ta idia laulaulaia lasi. To, Daniela ia gwau kaivakuku ena aena be auri bona raro amo idia karaia. Unai amo ita diba, Anglo-America Basileia Badana ia lohia noho lalonai, “nadi,” Dirava ena Basileia unai, ese kaivakuku ena aena do ia botaia.​—⁠Dan. 2:45.

ANGLO-AMERICA BONA DAGEDAGE ANIMAL MAI ENA DOANA RUA

12, 13. Dagedage animal mai ena doana rua be dahaka ia laulaulaia? Bona dahaka ia karaia?

12 Iesu ese Ioane dekenai ia henia matahanai ese ia hahedinaraia, ena be Anglo-America Basileia Badana be auri bona raro amo idia karaia, to dina gabediai ia ese gau idauna ta do ia karaia. Ioane ese ia itaia dagedage animal ta mai ena doana rua be huala badana ta bamona ia hereva. Unai dagedage animal be daika? Unai dagedage animal be mai ena doana rua dainai, ia ese idia gaukara hebou namonamo gavamani rua ia laulaulaia. Unai dagedage animal be Anglo-America Basileia Badana bona ia be gau idauna ta do ia karaia.​—⁠Apokalupo 13:11-15 duahia.

13 Dagedage animal mai ena doana rua ese taunimanima ia “hamaoroa,” dagedage animal mai ena kwarana 7 ena laulau ta do idia karaia. Ioane ia gwau, unai dagedage animal ena laulau be nega sisina lalonai do ia hedinarai, bena do ia boio to ma gabeai do ia hedinarai lou. Tanobada Tuari Ginigunana murinai idia haginia orea ta dekenai unai ia vara. Britain bona United States ese bese haida idia doria unai orea lalonai do idia vareai. Unai orea ese bese ibounai do ia hatamonaia bona idia totona do ia hereva. e Unai orea be League of Nations. To, Tanobada Tuari Iharuana ai League of Nations ia boio. Unai tuari lalonai, Dirava ena taunimanima idia gwau Apokalupo ena peroveta herevana hegeregerena, unai orea be ma do ia hedinarai lou. Unai hereva ia momokani bona hari unai orea idia gwauraia United Nations.​—⁠Apok. 17:8.

14. Dahaka dainai Ioane ia gwau dagedage animal ena laulau be “king namba 8”?

14 Ioane ese dagedage animal mai ena kwarana 7 ena laulau ia gwauraia “king namba 8.” Dahaka dainai ia gwauraia “king”? Badina ia be dagedage animal ena kwarana namba 8 bamona ia vara lasi, to ia be laulau sibona. Ia be United Nations ena memba tanodia amo iena siahu ia abia, to Anglo-America Basileia Badana amo siahu bada ia abia. (Apok. 17:10, 11) Unai dainai, Ioane ese dagedage animal ena laulau ia gwauraia “king,” badina gwaumaoro ia abia kara ta do ia karaia, bona unai ese tanobada do ia haidaua.

DAGEDAGE ANIMAL ENA LAULAU ESE ARIARA HAHINENA IA HADIKAIA

15, 16. Ariara hahinena be dahaka ia laulaulaia? Hari, tomadiho momo dekenai dahaka ia vara noho?

15 Ioane ia gwau ariara hahine ta be dagedage animal kakakakana latanai ia helai. Unai dagedage animal kakakakana be dagedage animal mai ena kwarana 7 ena toana hegeregerena. Ariara hahinena ena ladana be “Babulonia Badana.” (Apok. 17:1-6) Ia be tomadiho koikoi oreadia ibounai ia laulaulaia. Kerisendom ena tomadiho koikoidia ibounai be Babulonia Badana ena kahana ta. Tomadiho koikoi oreadia iboudiai ese dagedage animal ena laulau, unai be League of Nations bona United Nations, idia durua bona idia biagua toho.

16 Baibel ia gwau Babulonia Badana be “ranu momo” latanai ia helai. “Ranu” be Babulonia Badana idia durua taudia ia laulaulaia. To, Lohiabada ena dina ai, taunimanima be Babulonia Badana idia durua lasi, guna bamona. Unai be hegeregere “ranu ia kaukau.” (Apok. 16:12; 17:15) Oibe, dagedage animal ena laulau be nega ginigunana ia hedinarai neganai, Kerisendom tomadiho oreadia ese tano momo idia biagua. To hari, momo be unai tomadiho oreadia bona edia gunalaia taudia idia matauraia lasi. Momo idia abia dae hekwakwanai momo be tomadiho oreadia ese idia havaraia. Bona ma haida idia gwau, tanobada gavamanidia ese tomadiho ibounai idia kokia be namo.

17. Kahirakahira tomadiho koikoi oreadia dekenai dahaka do ia vara, bona dahaka dainai?

17 Tomadiho koikoi oreadia edia siahu be metairametaira do ia ore lasi. Ariara hahinena be mai ena siahu ida king momo do ia biagua, bona ena ura do idia karaia noho. To, kahirakahira “Dirava ese iena palani be edia kudouna dekenai [do] ia atoa, iena ura idia hagugurua totona.” (Apokalupo 17:16, 17 duahia.) Anina be Iehova ese tanobada gavamanidia, anina be United Nations unai, do ia gaukaralaia tomadiho koikoi oreadia idia haorea totona. Ariara hahinena be unai gavamani do ia biagudia lou lasi, bona ena dava bada kohudia do ia haboioa. Lagani 20 o 30 gunanai, momo idia laloa taunimanima be tomadiho do idia matauraia bona do ia goada noho. To hari, unai ia idau. Oibe, ariara hahinena ena siahu be metairametaira do ia ore lasi, to karaharaga gavamani ese do idia haorea.​—⁠Apok. 18:7, 8, 15-19.

DAGEDAGE ANIMAL DO IDIA HAOREDIA

18. (a) Dagedage animal be dahaka do ia karaia? Bona dahaka do ia vara? (b) Dirava ena Basileia ese edena gavamani do ia haoredia? (Rau 17 ena maua itaia.)

18 Tomadiho koikoi oreadia idia ore murinai, dagedage animal, Satani ese ia biagudia tanobada gavamanidia, ese Dirava ena Basileia do idia tuari henia. To, tanobada ena lohia taudia be guba dekenai idia daekau diba lasi dainai, tanobada ai Dirava ena Basileia idia durua taudia do idia tuari henia. Unai neganai, Dirava ena tuari ginigabena do ia matamaia. (Apok. 16:13-16; 17:12-14) Unai tuari be Daniela ese ia perovetalaia. (Daniela 2:44 duahia BHğ.) Apokalupo 13:1 ese ia herevalaia dagedage animal, iena laulau, bona dagedage animal mai ena doana rua be do idia ore.

19. Ita diba kahirakahira dahaka do ia vara? Bona dahaka ita karaia be namo?

19 Hari, ita be Apokalupo karoa 13 ese ia herevalaia dagedage animal ena kwarana namba 7 ena lohia negana ai ita noho. Unai dagedage animal dekenai kwara matamata ma haida do idia vara lasi. Anglo-America Basileia Badana ena lohia neganai, tomadiho koikoi oreadia do idia haoredia. Daniela bona Ioane ese idia perovetalaia herevadia be idia guguru noho. Ita diba, kahirakahira tomadiho koikoi oreadia do idia ore, bona Aramagedono tuarina do ia vara. Oibe, Dirava ese do idia vara gaudia be ita dekenai ia hadibaia vadaeni. To, ita be unai peroveta herevadia edia hahegani ibounai do ita badinaia, a? (2 Pet. 1:19) Hari be nega namona Iehova ita kamonai henia, bona ena Basileia ita durua.​—⁠Apok. 14:6, 7.

[Footnotes]

a Baibel ai, namba 10 be orea ta ena kahana ibounai ia guguru karana ia laulaulaia. Unai dainai, doana 10 be Roma amo idia mai basileia ibounai idia laulaulaia.

b Britain bona United States be lagani 1700 amo ema bona hari idia do lohia noho. To, Ioane ena matahanai ese ia hahedinaraia Lohiabada ena dina matamanai, idia be basileia badana tamona ai do idia lao. Apokalupo bukana ai idia noho matahanai idauidau be “Lohiabada ena dina” idia hahedinaraia. (Apok. 1:10) Tanobada Tuari Ginigunana ai, Britain bona United States be tanobada basileia badana tamona bamona idia gaukara hebou.

c Daniela ia peroveta bamona, Tanobada Tuari Iharuana ai, Anglo-America Basileia Badana be dika bada ia havaraia. (Dan. 8:24) Hegeregere, United States ese atom bomu badadia rua be Anglo-America Basileia Badana ia inai henia besena ta dekenai ia negea. Unai bomu ese dika bada idia havaraia.

d “To oi itaia auri be raro manokana danu idia mikisi hegeregerena, idia be taunimanima ena natudia ida do idia mikisi; to ta be ma ta dekenai do ia kamokau lasi, auri bona raro idia mikisi tamona lasi hegeregerena.”

e Apokalupo Ena Hagugurua Negana Ia Kahirakahira! bukana rau 240, 241, 253 itaia.

[Study Questions]

[Box on page 17]

DANIELA 2:44 ESE IA HEREVALAIA “UNAI BASILEIA IBOUNAI” BE DAIDIA?

Daniela 2:44 (BHğ) ia gwau, Dirava ena Basileia ese “unai basileia ibounai do ia hamakohia, bona haorea momokani.” Unai siri be kaivakuku ese ia laulaulaia basileiadia sibona ia herevalaia.

Daniela 2:44 be tanobada ena basileia ma haida dekenai do ia vara gauna ia herevalaia lasi. To, Apokalupo bukana ese unai ia hahedinaraia namonamo. Ia gwau “tanobada ibounai edia king taudia” be do idia haboua, “Siahu Ibounai Diravana ena dina badana ena tuari totona.” (Apok. 16:14; 19:19-21) Anina be kaivakuku ese ia laulaulaia basileiadia, bona tanobada ena basileia ma haida be Aramagedono ai Iehova ese do ia haoredia.