Ekuma Fwete Sila Salu kia Yave va Fulu Kiantete?

“O nu’ame uzingula unsongi waku ye mpuluz’aku lumbu ke lumbu.”—NKU. 71:15.

NKIA MVUTU OVANA?

Ekuma Noa, Mose, Yeremiya ye Paulu basila salu kia Yave va fulu kiantete muna zingu kiau?

Nkia lufimpu lulenda kusadisa mu zaya una osadila zingu kiaku?

Ekuma wabakila nzengo za sia salu kia Yave va fulu kiantete muna zingu kiaku?

1, 2. (a) Nkia nsilu kesiang’o muntu vava keyekolanga zingu kiandi kwa Yave? (b) E mbandu a Noa, Mose, Yeremiya ye Paulu, aweyi ilenda kutusadisila?

VAVA wakiyekola yo vubwa nze nlandi a Yesu, diambu disundidi mfunu wavanga muna zingu kiaku. Kuyiyekola kwa Nzambi, i diambu disundidi o mfunu ofwete bakila nzengo ngeye kibeni. Dina nze ngeye ovovele vo: ‘E Yave, nzolele wakala se Mfumu ame muna zingu kiame kiawonso. I selo kiaku. Unzayisa mana mfwete sia va fulu kiantete ye una ndenda sadila ntangw’ame, mavwa ye ngangu zame.’

² Avo u Nkristu wakiyekola, wau i nsilu wasia kwa Yave. Tusanisini muna nzengo zazi wabaka; diambu diambote ye diangangu wavanga. Kansi, wau watambulwila Yave nze Mfumu aku, aweyi osadilanga ntangw’aku? E mbandu a Noa, Mose, Yeremiya ye Paulu wa ntumwa, ilenda kutusadisa mu baka e mvutu za kiuvu kiaki. Yau awonso, basadila Yave ye nsi a ntima. E zingu kieto kiafwanana ye kiau. E nzengo babaka mu kuma kia salu basianga va fulu kiantete, zilenda kutusadisa mpe mu zaya una tulenda sadil’e ntangw’eto.—Mat. 28:19, 20; 2 Tim. 3:1.

VITILA KIZALU

3. E lumbu yeto aweyi inina betela ye lumbu ya Noa?

³ Yesu watezanesa mambu mavangamanga muna lumbu ya Noa yo oma mevangamanga mu lumbu yeto. Wavova vo: “Nze i una wa lumbu ya Noa, i una ukal’e ngiz’a Mwan’a muntu. Okala vo kadi, wauna muna lumbu yayina, ina ivitidi e kizalu, badianga yo nuanga, basompanga yo sompesanga, yamuna lumbu kiakota Noa muna nzaza, ke bazaya wo ko, yavana kiayiz’e kizalu, kiabakùkulwisa yau awonso; i una ukal’e ngiz’a Mwan’a muntu.” (Mat. 24:37-39) Wantu ayingi o unu,  bekuyivananga muna salu yau ya lumbu ke lumbu, ke bezayanga ko vonza kia lumbu eyi tuzingilanga. Ke besianga sungididi ko muna lulukisu besamunanga e selo ya Nzambi. Nze una wakala muna lumbu ya Noa, ndonga beyindulanga vo Nzambi ke vanga diambu ko muna mambu mebwanga ova nza. (2 Pet. 3:3-7) Kana una vo wantu muna lumbu yayina ke bakala ye nkal’ambote ko, aweyi Noa kasadila e ntangw’andi?

4. Aweyi Noa kasadila e ntangw’andi vava Yave kamvana e salu ye ekuma?

⁴ Vava Nzambi kanzayisa ekani diandi ye nkubik’andi, Noa watunga nzaza muna vuluza wantu ye bulu. (Etu. 6:13, 14, 22) Noa wasamuna mpe mfundis’a Yave. Petelo wa ntumwa wanyikila vo “nteleki a ndungidi,” ediadi disonganga vo Noa wasia ngolo za sadisa wantu bazaya vo e zingu kiau mu vonza kiakala. (Tanga 2 Petelo 2:5.) Adieyi obenze, nga diangangu diadi kala kele vo Noa ye esi nzo andi basia sungididi muna vanga yinkita yo vava kala ye zingu kiambote nze wantu a tandu kiakina? Ve kikilu. Wau bazaya e vonza kia lumbu bazingilanga, ke bakivana muna mambu mama ko.

DINA KASOLA MFUMU MOSI ANGIPITO

5, 6. (a) Ekuma Mose kalongelwa muna “ngangu zawonso za Angipito”? (b) Ekuma Mose kabembolwela elau dia kala nkw’etunda muna Engipito?

⁵ Yambula twabadika nona kia Mose. Wasansukila muna lumbu lwa ntinu Engipito nze mwan’a mwan’ankento a Faro. Nze etoko dia ntinu, Mose walongwa muna “ngangu zawonso za Angipito.” (Mav. 7:22; Luv. 2:9, 10) E ngangu zazi zadi kunsadisa mu toma sala e salu muna lumbu lwa Faro. Wadi kala y’etunda diampwena muna kintinu, mavwa ye zingu kia nkembo bakala kiau atinu muna lumbu yayina. Kansi, nga Mose ekani dia yangalala lekwa yayi kakala diau?

⁶ Muna kuma kia mana kalongwa kwa mase mandi muna kinsedia, Mose wazaya nsilu kasia Yave kw’akulu andi Abarayama, Isaki yo Yakobo. Mose wakwikilanga muna nsilu miami. Nanga watoma yindulanga e zingu kiandi kia kusentu ye kwikizi kiandi muna Yave. Nkia nzengo kabaka vava ntangwa yafwana mu sola sambu kafwete kala, ntinu Engipito yovo ntaudi a Nyisaele? Mose wasola “vangilwa mayi kumosi yo nkangu a Nzambi, ke mu mona wete w’esumu muna kolo kiandwelo ko.” (Tanga Ayibere 11:24-26.) I bosi, wasadila luludiku lwa Yave mu mpila kafwana sadila zingu kiandi. (Luv. 3:2, 6-10) Ekuma Mose kabakila nzengo zazi? Wakwikilanga muna nsilu mia Nzambi. Wazaya wo vo etunda kadi vwa muna Engipito ke diakwele mvu ko. Ediadi dialudi, kadi ke vavioka kolo ko Nzambi watwasa vuku kumi muna Engipito. Nga omwene diambu balenda longoka awonso bekuyiyekolanga kwa Yave o unu? Vana fulu kia sia salu yeto va  fulu kiantete yo vava nkembo mia nza yayi, tufwete sianga Yave ye salu kiandi va fulu kiantete.

YEREMIYA WAZAYA MAMBU MEBWA KUSENTU

7. Ekuma tulenda vovela vo e zingu kia Yeremiya kiafwanana ye zingu kieto?

⁷ Yeremiya wa ngunza i muntu akaka wasia salu kia Yave va fulu kiantete. Yave watumbika Yeremiya se ngunz’andi kimana kasamuna e mfundis’andi kw’abendomoki a Yerusaleme ye Yuda. Tulenda vova vo, Yeremiya mu “lumbu yambaninu” ya tandu kiakina kazingilanga. (Yer. 23:19, 20) Watoma dio zaya vo e nza ya tandu kiakina isinga fwaswa.

8, 9. (a) Ekuma diavavilanga vo Baruki kasingika ngindu zandi? (b) Adieyi tufwete sungamenanga vava tukubikanga salu ina tuzolele sala?

⁸ Adieyi kavanga Yeremiya wau kazaya e ziku kia mambu mebwa kuna sentu? Kayivana mu vava zingu kiambote ko muna tandu kiakina kiafinamanga fwaswa. Nga diangangu diadi kala kele vo kayivana mu vava zingu kiambote? Kansi, Baruki wa selo kia Yeremiya katoma bakula diambu diadi ko. Muna kuma kiaki, Yave wavumunwina Yeremiya kimana kalukisa selo kiandi vo: “Kina ntungidi mbangula, kina nkunini mvuza; ediadi muna nsi yawonso. Ng’o mambu manene okuvavila? Kuvavi mo ko: kadi, twasa ntwasa mbi muna wantu awonso, . . . kansi ikuvan’o moyo aku s’esanzu muna fulu yawonso in’okwenda.”—Yer. 45:4, 5.

⁹ Ka tuzeye ko kana nkia “mambu manene” kavavanga Baruki. * Kansi, edi tuzeye vo e lekwa kavavanga ke yadi kumvana vuvu kia kusentu ko. Yawonso kavavanga yavila emvimba vava esi Babele bafwasa Yerusaleme muna mvu wa 607 vitila tandu kia Kristu. Adieyi tulenda longoka muna nona kiaki? Ke diambi kwandi ko mu sala muna lungisa nsatu za zingu kieto kuna sentu. (Nga. 6:6-11) Kansi, nga diangangu mu fwasa e ntangwa ye ngolo zeto zawonso muna vava mavwa ma kolo kiandwelo? Dialudi, e nkubik’a Yave yakinu ye nsatu za tunga Maseka ma Kintinu, Mavula ye salu yakaka ya kintinu. Kansi, e salu yayi nluta miakwele mvu itwasanga kadi salu kia Kintinu yinungununanga. Muna kuma kiaki, vava selo yawonso ya Yave yayiyekola bekubikanga e salu yau, diambote basianga salu kia Kintinu va fulu kiantete. Nga ‘otombelang’ekulu e kintinu, ye ndungidi a [Yave]’ ye nsi a ntima wawonso?—Mat. 6:33.

‘YIBADIKILANGA YO VO MBOLE’

10, 11. (a) Paulu nkia mambu kasianga va fulu kiantete una kakitukidi Nkristu ko? (b) Ekuma Paulu kasobela mvimba zingu kiandi?

¹⁰ Owau yambula twabadika mbandu a Paulu. Una kakitukidi Nkristu ko, Paulu wabadikilwanga vo zingu kiasikila kekala kiau kuna sentu. Walongwa nsiku mia Kiyuda kwa nlongi wasunda ngangu y’etunda muna tandu kiakina. Wavewa e wisa kwa nganga mbuta Ayuda. Wavioka akw’andi muna zayi wa Kiyuda. (Mav. 9:1, 2; 22:3; 26:10; Ngal. 1:13, 14) Kansi, mawonso mama masoba vava Paulu kabakula vo ke kolo ko Yave o bembola e zula kia Ayuda.

¹¹ Paulu wabakula vo okala y’etunda muna Kiyuda ke diakala mfunu ko vana meso ma Yave; dia kolo kiandwelo. (Mat. 24:2) Vava Paulu kabakula ekani dia Nzambi, wamona vo o samuna e nsangu zambote i’lau diampwena. Wavova vo mana kateka sianga va fulu kiantete, “mbole” yovo titi kwandi. Paulu wabembola mana kavavanga muna Kiyuda yo kuyivana  muna samuna e nsangu zambote muna zingu kiandi kiawonso.—Tanga Filipi 3:4-8, 15; Mav. 9:15.

BADIKA MAMBU OSIANGA VA FULU KIANTETE

12. Vava Yesu kavubwa, nkia salu kasia va fulu kiantete?

¹² Noa, Mose, Yeremiya, Paulu y’akaka basadila ntangwa ye ngolo zau muna salu kia Yave. Dialudi, wantu awaya mbandu ambote basisa ina tulenda tanginina. Kansi, Yesu i mbandu isundidi kwa selo yawonso ya Yave bakiyekola. (1 Pet. 2:21) Vava kavubwa, Yesu wasadila e zingu kiandi kiawonso ova ntoto muna samuna e nsangu zambote yo kembelela Yave. Muna kuma kiaki, konso Nkristu ozolele landa mbandu a Yesu yo tambulwila vo Yave i Mfumu andi, kafwete sianga salu kia Yave va fulu kiantete muna zingu kiandi. Nga salu kia Yave osianga va fulu kiantete? Aweyi olenda sadila e salu kia Kintinu ye salu yakaka yamfunu?—Tanga Nkunga 71:15; 145:2.

13, 14. (a) Nkia salu bekasakeswanga Akristu awonso bakiyekola? (b) Nkia salu kitwasanga kiese kwa nkangu a Nzambi?

¹³ Tuka mvu miayingi, nkubik’a Yave ikasakesanga Akristu batoma badikanga yo samba kimana balenda sala se aviti a nzila. Kansi, muna kuma kia nkakalakani za zingu, akaka muna selo yakwikizi ya Yave ke belendanga sala ola 70 ko muna salu kia umbangi muna ngonde. Ke bafwete kendalala ko muna kuma kiaki. (1 Tim. 5:8) Kansi, adieyi tuvova mu kuma kiaku? Nga olenda kota mu salu kia mviti a nzila?

¹⁴ Badika e kiese bamona selo yayingi ya Nzambi muna nsungi a Luyindulu lwa mvu wau. Elau dia sala ola 30 yovo 50 diavewa kw’aviti a nzila a nsadisi, diasadisa ateleki ayingi bakivana emvimba muna salu kia umbangi muna ngonde a Malusu. (Nku. 110:3) Muna kuma kia ateleki ayingi basala e salu kia mviti a nzila nsadisi, ampangi muna nkutakani batoma yangalala. Nga olenda kubama kimana wamona e kiese kia salu kiaki? Kuna mfoko a konso lumbu, e salu kia kimviti a nzila kivananga elau kwa konso Nkristu wakiyekola mu vova ye kiese kiawonso vo: “E Yave, mpangidi mawonso ndenda vanga muna salu kiaku.”

15. O nleke una vo Nkristu nki’ekani kafwete kala diau ekolo ketanganga sikola?

¹⁵ Avo u nleke wa Nkristu ofinamene manisa tanga sikola, una yo vimpi wambote, kuna ye mbebe zayingi ko, nga oyindulanga elau dia kota mu salu kia mviti a nzila a ngonde ke ngonde? Ka lukatikisu ko, alongi eno kuna sikola bekwikilanga vo otanga sikola zandá i mpila yambote nulenda kubikila e zingu kieno kia kusentu. E ngindu zau mu kuma kia kusentu ke zasikila ko, mu nzimbu ye nkubika za wantu besianga e vuvu. Kansi, avo ukivene emvimba muna salu kia Yave, osadila ntangwa ye zingu kiaku muna salu kilenda kuvana vuvu kiasikila kia kusentu. Dikusadisa mu landa mbandu alunga a Yesu. E nzengo zazi zilenda kutwasila kiese kiayingi, kutanina yo zingila ngwizani ye kuyiyekola kwaku kwa Yave.—Mat. 6:19-21; 1 Tim. 6:9-12.

16, 17. Nkia yuvu bafwete kiyuvula Akristu mu kuma kia salu kia Yave?

¹⁶ O unu selo yayingi ya Nzambi, besalanga kwayingi muna lunga-lunga esi nzo au. Dialudi, akaka besalanga nkutu yamuna ola zina vo ke za sala ko. (1 Tim. 6:8) Akiti bekutufilanga mu kwikila vo avo ka tusumbidi ko lekwa yawonso yampa ivaikiswanga, ka tulendi kala ye zingu kiakiese ko. Kansi, Akristu akieleka ke beyambulanga ko vo e nza ya Satana yabavukumuna muna sola dina bafwete sia va fulu kiantete.  (1 Yoa. 2:15-17) Adieyi tuvova mu kuma ki’awana bayambula sala mu kuma kia kimbuta? O sia salu kia Yave va fulu kiantete yo sala se mviti a nzila, i mpila yambote balenda sadila ntangw’au.

¹⁷ Selo yawonso ya Yave bakiyekola balenda kiyuvula vo: Nkia salu yisianga va fulu kiantete muna zingu kiame? Nga salu kia Kintinu yisianga va fulu kiantete? Nga yitangininanga ntim’a mvevo kasonga Yesu? Nga ilemvokelanga luludiku lwa Yesu lwa kwamanana kunlanda? Nga ndenda singika nkubika zame kimana yakala ye ntangwa yayingi ya sala e salu kia Kintinu ye salu yakaka ya mwanda? Avo kilenda wokesa e salu kiame kia umbangi ko mu kuma kia nkakalakani za zingu, nga ndenda songanga fu kia kuyivana kuna mvevo?

“O ZOLA YO SALA”

18, 19. Nkia diambu ofwete lombelanga lusadisu muna sambu? Ekuma sambu kiaki kilenda yangidikila Yave?

¹⁸ Diakiese dikalanga mu mona o vema besonganga nkangu a Nzambi. Kansi, akaka ke bekalanga y’etima dia sala salu kia mviti a nzila ko kana una vo e zingu kiau kilenda kubavana elau dia kota mu salu kiaki. (Luv. 4:10; Yer. 1:6) Adieyi olenda vanga kele vo ngeye mpe i wau omonanga? Lomba lusadisu lwa Yave muna sambu. Paulu wavova kwa mpangi zandi za akwikizi vo Yave i “yun’osalang’omo yeno, o zola yo sala, muna luzolo luandi.” (Fili. 2:13) Avo kukalanga y’ekani dia wokesa salu kia umbangi ko, lomba lusadisu lwa Yave muna sambu kimana kavana luzolo ye ndekwa muna sala e salu kiaki.—2 Pet. 3:9, 11.

¹⁹ Noa, Mose, Yeremiya, Paulu yo Yesu akwa kwikizi bakala. Basadila ntangwa ye ngolo zau muna samuna nsangu za Yave za lulukisu. Ke bayambula ko vo konso diambu diabavunza. Wau vo mbaninu a nza yayi ifinamene, yeto awonso twayekola zingu kieto kwa Nzambi, tufwete vanganga mawonso muna kwamanana landa mbandu ambote yasisa wantu awaya beyikwanga mu Nkand’a Nzambi. (Mat. 24:42; 2 Tim. 2:15) Muna vanga ediadi, tulenda yangidika Yave yo vwa nsambu zandi.—Tanga Malaki 3:10.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

[Yuvu ya Longoka]

[Foto ina muna lukaya lwa 21]

Wantu ke balemvokela lulukisu lwa Noa ko

[Foto ina muna lukaya lwa 24]

Nga oyindulanga elau dia sala se mviti a nzila a ngonde ke ngonde?