Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

‘Qollan ajayump amuytʼayatäpjjänwa’

‘Qollan ajayump amuytʼayatäpjjänwa’

‘Qollan ajayump amuytʼayatäpjjänwa’

“Profetanakasti janipuniw kunsa munañanakapatjja parlapkänti, jan ukasti jupanakajj Diosar katuyata jaqenakäpjjänwa, Dios toqetarakwa parlapjjänjja, [qollan ajayumpi] amuytʼayata.” (2 PED. 1:21.)

LUPʼIÑATAKI

¿Diosajj kunjamsa arunakap qellqapjjañapatakejj Biblia qellqerinakar qollan ajayump amuytʼayäna?

¿Bibliajj Diosan amuytʼayatapunïtapjja kunanakas uñachtʼayistu?

¿Diosan Arupar munasiskakiñamatakejj kunsa sapür lurañama?

1. ¿Kunatsa Diosan amuytʼayat Bibliajj wali wakiskirejja?

 ORAQPACHANWA jaqenakajj akham jisktʼasipjje: “¿Kunjamatsa utjtanjja? ¿Kunatsa akanktanjja? ¿Kunsa lurañäni? ¿Kunatsa akapachajj akham jan walin uñjasi? ¿Jiwatanakajj kawkinkapjjesa?” sasa. Biblia jan utjkaspajja, uka jisktʼanakana ukat yaqha ukham jisktʼanakan qhanañchäwip janiw kunjamatsa yatksnati. Ukat janitï Bibliäkaspajja, experienciasakiw yatichistaspa. Ukhamäspajja, janirakiw Salmo qellqerjamajj Jehová Diosan ‘arunakapar’ munasksnati (Salmo 19:7 liytʼasiñapawa).

2. ¿Bibliarojj Diosan regaloparjam wali askit uñjaskakiñatakejj kunas yanaptʼistani?

2 Yaqhepajja, Bibliarojj janiw kunjamtï qalltan munasipkäna ukham munasjjapjjeti, ukajj wali llakkañawa (Apocalipsis 2:4 uñjjattʼarakïta). Ukatwa Jehová Diosan arunakaparjam jan sarnaqjjapjjeti (Isa. 30:21). Jiwasajj janiw ukhamar purtʼasiñasäkiti. Bibliaru ukat yatichäwinakapar wali askirjam uñjaskakiñataki chʼamachasiñasawa. Kunattejja, Bibliajj munasir Jehová Dios Awkisan mä suma regalopawa (Sant. 1:17). ¿‘Diosan Arupar’ jukʼampi munasiñatakejj kunas yanaptʼistani? Kunjamsa Biblia qellqerinakajj qollan ajayump amuytʼayatäsin qellqapjjäna ukwa amuykiptʼañasa, mä arunjja, Bibliajj Diosan amuytʼayatapunïtap kunanakas uñachtʼayistu ukanakatwa yatjjatañasa. Ukaw Biblia sapür liyiñatakisa ukat ewjjtʼanakaparjam sarnaqañatakis yanaptʼistani (Heb. 4:12).

¿KUNJAMSA ‘QOLLAN AJAYUMP AMUYTʼAYATÄPJJÄNA’?

3. ¿Kunjamsa profetanakasa ukat Biblia qellqerinakas ‘qollan ajayumpi amuytʼayatäpjjäna’?

3 Bibliajj mä 40 jaqenakampi qellqatawa ukat 1.610 maranakaw qellqasiwayi, 1513 nayra pacha marat 98 jichha pacha marakama. Uka jaqenakat yaqhepanakajj profetanakänwa, ukat ‘qollan ajayump amuytʼayataw’ qellqapjjäna (2 Pedro 1:20, 21 liytʼasiñapawa). Qullan Arunaka Biblian “amuytʼayata” sasin jaqokipatäki uka arojja, Griego arun “apata” sañ muni, ukat “mä cheqat maysaru apaña” sañwa munaraki, ukatjja “onjjtayata, nuktʼata” sasaw jaqokipasirakispa. * Ukat Hechos 27:15 qellqatanjja, kunjamsa mä barcojj thayampi mä cheqar apayasïna uk qhanañchtʼañatakiw uka arojj apnaqasiraki. ¿Kunjamsa profetanakas ukat Biblia qellqerinakas ‘qollan ajayump amuytʼayatäpjjäna’? Jehová Diosaw qollan ajayup toqejj jupanakamp parläna ukat irpäna. Ukatwa Diosan amuyunakap qellqapjjäna, janiw jupanakan amuyunakapak qellqapkänti. Ukat awisajj kuntï qellqapkäna ukajj kamsañsa muni uksa janiw amuyapkänti (Dan. 12:8, 9). Bibliajj “Diosan amuytʼayata[punïski]wa”, janiw jaqenakan amuyunakapanïkiti (2 Tim. 3:16).

4-6. ¿Kunjamsa Jehová Diosajj kuntï yatiyañ munkäna uk Biblia qellqerinakar amuytʼayäna? Mä uñachtʼäwimp qhanañchtʼam.

4 ¿Biblia qellqerinakarojj kunjamsa Diosajj qollan ajayump amuytʼayäna? ¿Kunjamsa qellqasiñapa ukjja arut arutti sispachäna jan ukajj kuna toqetsa qellqasiñapa uk pacha arunakapampi qellqapjjañapatakich amuytʼaypachäna? Mä empresarios carta qellqkaspa ukham amuytʼañäni, kunapachatï wali wakiskirïki ukhajja, ukatakjamaw jupa pachpajj qellqe jan ukajj secretariaparuw kunjamtï arski ukarjam qellqayi, ukat jupaw firmaraki. Awisasti, kunsa uka cartan sañapa ukjja, wakiski ukakwa secretariapar amuytʼayi ukat secretariapaw pachpa arunakapampi qellqaski. Ukjjarusti, inas empresariojj uka carta uñakipasin kunsa mayjtʼayañapa uk secretariapar sischini. Tukuyatarojj empresariow firmanti, ukat uka cartajj jupan qellqatäkaspas ukhamäjjewa.

5 Bibliajj ukhamarakiw yaqhep cheqanakajj “Diosan ampar lukʼanapampi qellqa[tänjja]” (Éxo. 31:18). Ukatjja, Jehová Dios pachpaw kuna arunak qellqasiñapas wakisi ukjja qellqerinakar sarakirïna. Amuytʼañäni, Éxodo 34:27 qellqatanjja akham siwa: “Tatitusti Moisesarojj sänwa: ‘Qellqam aka arunaka, aka arunakampiw sumaru manttanjja jumampi, ukhamarak israelitanakampisa’” sasa. Ukatjja, Jeremías profetarojj akham sarakïnwa: “Taqe kuntejj siskäma uka arunakjja mä libroru qellqantam” sasa (Jer. 30:2).

6 Ukampis jila partejj milagro toqew Diosajj Biblia qellqerinakarojj kuna toqetsa qellqapjjañapa uk amuyunakaparu ukat chuymanakaparu uchäna, ukat jupanakaw Diosan yatiyäwinakap qellqapjjäna. Ukhamwa Eclesiastés 12:10 qellqatajj qhanañchi: “[Yatiyirejj] suma arunaka jikjjatañatak thaqäna, cheqpacha säwi arunaka qellqañataki kunjämarutejj wakiski ukhamaru” sasa. Ukat Lucas qellqerejj kunjamsa librop qellqäna uk akham sasaw qhanañcharaki: “Nayasa ukhamarakiw wali amuyumpi taqe ukanakatjja qalltatpacha suma yatjjatta”, ukat ‘ukanak saraparjamaw qellqta’ sasa (Luc. 1:3). Ukat pantjasir jaqenakajj pantjat amuyunakap jan apantapjjañapatakejj Diosaw qollan ajayupampi jarkʼaqäna.

7. ¿Jehová Diosajj pantjasir jaqenakampi Biblia qellqayatapajj kunjamsa wali yatiñanïtap uñachtʼayistu?

7 Jehová Diosajj jaqenakampi Biblia qellqayatapajja, wali yatiñanïtapwa uñachtʼayistu. Arunakajj janiw yatichäwinakak yatiykistuti, jan ukasti kunjamsa jaqenakajj chuymapan jikjjatasipjje uksa amuytʼayarakistuwa. ¿Jehová Diosatï angelanakampi Biblia qellqayasapäna ukhajj kunjamäspänsa? ¿Kunjamsa jaqenakajj ajjsarasasa, llakitäsasa ukat chuyma pʼakintatäsas jikjjatasipjje uk amuytʼayistaspänti? Pantjasir jaqenakan pachpa arunakapampi Biblia qellqapjjañapataki qollan ajayumpi amuytʼayasajja, Jehová Diosajj munasiñapwa uñachtʼayistu ukat kunaymanitwa arunakap yatiyistu, ukat kunjamsa jaqenakajj chuymapan jikjjatasipjje ukanaksa yatiyarakistuwa.

BIBLIAJJ DIOSAN AMUYTʼAYATÄTAP KUNANAKAS UÑACHTʼAYISTU

8. ¿Kunatsa Bibliajj janipuniw mayni libronakjamäkiti sissna?

8 Bibliajj Diosan amuytʼayatapunïskiw sañatakejj walja rasonanakaw utji. Bibliaw cheqpach Diosar uñtʼañatak yanaptʼistu, janiw religionat parliri yaqha libronakjamäkiti. Sañäni, hinduismon libronakapajj religionapan yupaychañanakata, jaqenakan uñstayat yatichäwinakapata, costumbrenakata ukat kunjam sarnaqañasa ukanakakwa yatichapjje. Budismo religionan libronakapasti monasterionakan kunjamas sarnaqasiñapa ukwa qhanañchi. Ukatjja, budistanakan yatichäwinakapa ukat Budan yatichäwinakapakwa qhanañchapjje. Budajj janiw diosätwa siskänti, ukhamarus Diosat jukʼakwa parläna. Confucionismo religionan libronakapajja, kunanakas nayrajj pasäna ukanakata, sarnaqañ toqeta, layqasiñanakata ukat qʼochunakatakwa parli. Ukat islam religionat libros utjarakiwa, ukanjja mä sapa Diosakiw utji, Jupakiw kunatï jutïrin paskani uk yati sasaw qhanañchi, ukat janiw Diosan sutip aytaskisa, ukampis Diosan Jehová sutipajj waranq waranqa kutiw Biblian unsti.

9, 10. ¿Bibliajj kunanaksa Diosat yatichistu?

9 Religionat parlir libronakatjja, jila partejj jukʼakwa Diosat parlapjje ukat awisajj janiw parlapkisa. Ukampis Bibliajja, Jehová Diosaru uñtʼañataki ukat kunsa luri uk yatiñatakiw yanaptʼistu. Ukat kunjam Diosasa uk amuytʼañsa yanaptʼarakistuwa. Ukat janiw Jehová Diosajj wali chʼamanïtapa, wali yatiñanïtapa ukat cheqapar uñjirïtapa ukanakak yatichkistuti, jan ukasti jiwasar wal munasitapsa yatiyarakistuwa (Juan 3:16 ukat 1 Juan 4:19 liytʼasiñapawa). Ukhamarusa, “Diosatakejj taqe kasta jaqes maya[kiwa]. Jupasti kuna kasta jaqerus katoqakiwa, khitinakatejj jupar ajjsarki, ukhamarak aski lurapki taqe ukanakarusa” sasaw Bibliajj yaticharakistu (Hech. 10:34, 35). Bibliajj taqe kasta jaqenakar puritapajj ukwa uñachtʼayarakistu. Oraqpachanjja, niya 6.700 arunakaw parlasi ukat 100 arunakaw jila partejj oraqpachan parlasi sasaw arunakat yatjjatiri (lingüistas) jaqenakajj sapjje. Bibliajj phoqhatpachasa jan ukajj chikatakisa 2.400 arunakaruw jaqokipasiwayi. Ukat niya taqeniw pachpa arupat Biblia mä qhawqhaksa liytʼapjjaspa.

10 Jesusajj akham sänwa: “Awkijajj jichhakamaw irnaqe, nayas uka pachparakiw irnaqtjja” sasa (Juan 5:17). Jehová Diosajj “wiñayatpacha, wiñayatakiw” Diosajja. ¿Taqe kuntï Jupajj lurawayki ukanak amuytʼasmati? (Sal. 90:2.) Jehová Diosajj kuntï nayrajj lurkäna, jichhas luraski ukat jutïrinsa lurani uk Bibliakiw sistaspa. Ukat Diosatakejj kunatï walïki ukat jan walïki, ukat kunjamsa Jupar jakʼachassna uksa yaticharakistuwa (Sant. 4:8). Janiw munañanakas jikjjatañ laykusa ni llakinakas laykus Jehová Diosat jayarstʼañasäkiti.

11. ¿Kuna suma ewjjtʼanaksa Biblian jikjjatsna?

11 Atiniskaya ukat wali suma ewjjtʼanakwa Biblian jikjjattanjja. Taqe ukanakaw Bibliajj Diosan amuytʼayatätap uñachtʼayarakistu. Isaías profetajj akham sasaw mitanakapar jisktʼäna: “¿Khitirak [Jehová] Tatiturusti janiw walïktati saspasti? ¿Jan ukajj khitich juparojj yatichaspajja?” sasa (Isa. 40:13). Pablojj Isaiasan aruparjamaw akham jisktʼarakïna: “¿Khitirak Tatitun amtäwinakapsti amuytʼaspasti? ¿Khitirak Diosarusti yaticharakispasti?” sasa (1 Cor. 2:16). Cheqas janiw khitis Diosarojj amuytʼaykaspati ni yatichkarakispasa. Ukatwa kuntï Bibliajj casadonakataki, wawanakataki, ukat kusistʼañ toqeta, amigonak toqeta, trabajañ toqeta, qʼoma sarnaqañata ukat honradöñat ewjjtʼki ukarjam sarnaqktan ukhajj sumak jakastanjja. Bibliajj janipuniw jan walinak ewjjtʼkistaspati. Ukampisa jaqenakajj janiw sumpuni amuytʼasirïpkiti, ukatwa jaqenakan ewjjtʼanakapajj awisajj jan walïkaspati (Jer. 10:23). Ukatwa ewjjtʼanakap sapa kuti uñakipapjje ukat jan walïtap amuyasajj askichtʼapjjaraki. Biblian aka arunakapajj cheqapuniwa: “Jaqejja loqhe lurañanakaki lupʼi[ski]” (Sal. 94:11, Aymar Biblia).

12. ¿Kuna jan walinakatsa Bibliajj qhespiwayi?

12 Nayra maranakanjja kunjamsa jaqenakajj Biblian suma yatiyäwinakap chhaqtayañ munapjjäna, ukaw Bibliajj Diosan Arupapunïtap uñachtʼayarakistu. 168 nayra pacha maranjja, Asiria markankir Antíoco IV reyejj Diosan amuytʼayata Leyenakwa phichhantañatak thaqhayäna. 303 jichha pacha maranjja, Roma markan Diocleciano emperadorajj cristianonakan tantachasiñ utanakap tʼunthapisiñapataki ukat Qollan Qellqatanak phichhantasiñapatakiw mä decreto apsüna, cristianonakajj tunka maraw ukham arknaqat uñjasipjjäna. 100 maranak qhepatjja, Biblian cheqa yatichäwinakap jan yatiyasiñapatakejj tatakuranakaw pʼeqtʼapjjäna, ukat taqe jaqenakan Bibliat jan yateqapjjañapatakejj janiw Biblia yaqha arunakar jaqoqasiñap munapkänti. Supayamp arkirinakapampejj walsa Biblia chhaqtayañ munapkchïnjja, janiw chhaqtayawayapkiti, ukatwa jichhürunakkamajj Biblianïtanjja. Bibliajj jaqenakataki Jehová Diosan regalopawa, ukatwa Diosajj jan khitin tukjañapatak jarkʼaqawayi.

KUNATSA WALJANEJJ BIBLIAR CONFIYAPJJE

13. ¿Kunatsa Bibliajj Diosan amuytʼayatapuniw sissna?

13 ¿Kunatsa Bibliajj Diosan amuytʼayatapuniw saraksna? Kunatï cheqäki ukpun parli, nayra sarnaqäwinakatsa, ciencia toqetsa cheqwa parli, profecianakapas phoqhasiwayiwa, jaqenakan jakäwip cheqañchañatakis chʼamanirakiwa, janirakiw may may parlkiti ukat aka yatichäwi qalltan utjki uka jisktʼanakarus qhanañcharakiwa. Bibliajj Diosan Arupapuniwa sapjjañapatakejj kunas waljanir yanaptʼawayi uk jichhajj uñjañäni.

14-16. 1) Bibliajj Diosan amuytʼayatapunïskiwa sasin confiyapjjañapatakejja, ¿kunas mä musulmanaru, mä hinduistaru ukat mä agnosticor yanaptʼäna? 2) ¿Bibliajj Diosan amuytʼayatätap uñachtʼayki ukanakat kawkïrinaksa jumajj yatiykasajj uñachtʼayta?

14 Anwar * jilatat parltʼañäni, jupajj Oriente Medio uksa toqenwa musulmán religionanwa jilsuwayi. Norteamérica toqen jakaskäna ukhajja, Jehová Diosan Qhanañchirinakapaw utapar visittʼapjjäna. Ukat jupajj akham siwa: “Uka tiemponjja, cristianöpjjtwa siri religionanakarojj jan walitwa uñjayäta. Kunattejj jupanakajj walja jaqenakar jiwarayapjjatapwa yatiyäta. Ukat niyakejjay taqe kun yatjjatañ munirïstjja, Bibliat yatichäma satajj iyaw sayätwa”. Mä qhawqha tiempotjja, jupajj markaparuw kutʼjjäna ukat janiw Jehová Diosan Qhanañchirinakapamp jikisjjänti. Walja maranak qhepatsti Europa toqenwa jakasjjarakïna, ukanwa Bibliat wasitat yatjjatjjäna, ukat akham sasaw amuyjjäna: “Biblian profecianakap phoqhasitapasa, jan may may parlatapasa ukat Jehová Diosan servirinakapajj wali munasirïpjjatapasa, Bibliajj Diosan Arupapunïskatapwa uñachtʼayitu” sasa. Anwar jilatajj 1998 maranwa bautisasiwayi.

15 Jichhajj 16 marani Asha kullakat parltʼañäni, jupan familiapajj hinduismo yupaychäwinkirïpjjewa. Jupajj akham siwa: “Kunapachatï templor sarirïta jan ukajj llakinakan uñjasirïta ukhakiw Diosat mayisirïta, ukampis taqe kunas sumakïskiri ukhajj janiw Diosat amtasirïkti”. Mä urojja “Jehová Diosan Qhanañchirinakapaw utar visittʼapjjetäna ukhat aksaruw jakäwijajj mayjtʼawayi” sasa. Ashajj Bibliatwa yatjjatjjäna ukat wali sumwa Jehová Diosamp apasjjäna. ¿Kunatsa Bibliajj Diosan amuytʼayataw sispachäna? “Bibliaw taqe jisktʼanakajar qhanañchtʼitu, ukarakiw Diosar jan uñjkasin confiyañatak yanaptʼitu. Ukatakejj janiw mä templor sarañasa ni idolonakar qonqortʼasiñajas wakiskänti” sasaw jupajj qhanañchtʼi.

16 Paulajj católica religionan uywatänwa, qhepatsti janiw khitis Diosar uñtʼkaspati sasaw amuyjjäna, mä arunjja, agnosticöjjänwa. Ukat kunas pasäna uk jupa pachpaw qhanañchistu: “Mä amigojampiw jikista, jupasti jipïnwa [hippie] ukat walja phajjsinakaw jan jikisjjapjjayätti, jupar uñjta ukhajj janiw nayrjamäjjänti, suma askichtʼata ukat kusisitänwa, ukatwa akham jisktʼta: ‘¿Kunas kamachjjtam? ¡Mayjäjjarakitätasa! ¿Kawkirus sarta?’ sasa. Jehová Diosan Qhanañchirinakapampiw Bibliat yateqta sasaw jupajj situ ukat jankʼakiw Bibliat yatiyitu”. Paulajja, Diosan Arupajj jaqenakar sum sarnaqañ yanaptʼañataki chʼamanïtap uñjasaw Bibliat yatjjatañ munäna ukat Diosan amuytʼayatapunïskiw sasin confiyarakïna.

“ARUNAKAMAJJ SARNAQÄWIJATAK QHANAWA”

17. Biblia sapür liyiñasa ukat kuntï liykta ukanak lupʼiñasa, ¿kunatakis yanaptʼätamjja?

17 Bibliajj Diosan wali suma regalopapuniwa, ukjja Jehová Diosaw qollan ajayup toqejj churistu. Ukhamasti sapüruw liytʼañama, ukhamatwa Bibliaru ukat Diosarus wal munasïta (Sal. 1:1, 2). Bibliat yatjjatañatakejja, Diosat mayisisapuniw qalltañama ukhamata Diosan qollañ ajayupampi yanaptʼatäñataki (Luc. 11:13). Diosan amuyunakapajj Biblianwa jikjjatasi, kuntï ukan siski uka toqenakat lupʼisajja, kunjamtï Diosajj amuyki ukhamwa jumajj amuyjjarakïta.

18. ¿Kunatsa Bibliat jukʼampi yatjjataskakiñ munta?

18 Bibliat jukʼampi yatjjatasajja ukarjamaw sarnaqañama (Salmo 119:105 liytʼasiñapawa). Kunjamtï maynejj espejot uñkatasis askichtʼaskejja, ukhamwa Qollan Arunakarjamajj kunan mejorañamas wakisi uk amuytʼasiñama ukat jankʼakiw ukarjam lurañamaraki (Sant. 1:23-25). Bibliajja, espadar uñtat wali chʼamaniwa, ukampiw cheqa yatichäwinaka arjjatañasa ukat suma chuymani jaqenakarojj kʼari yatichäwinak apanukupjjañapataki yanaptʼañasa (Efe. 6:17). Ukanak lurkasajja, Biblia qellqeri profetanakasa ukat mayni chachanakas Diosan ‘qollan ajayupamp amuytʼayatäsin’ Biblia qellqapjjatapat yuspärañasawa.

[Qhanañchäwinaka]

^ Diccionario del griego bíblico, Amador Ángel García Santos, ukat Biblia Comentada, Profesores de Salamanca.

^ Yaqha sutinakampi uchatawa.

[Jiskt’anaka]

[29 janan qhanañchäwipa]

Sapüruw Biblia liyiñama, ukhamatwa Diosarojj jukʼampi munasïta

[26 janan fotopa]

Cartajj khitin firmapanïkitï ukan apayanitawa