Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

‘Sífiri sandu adundehabaliña’

‘Sífiri sandu adundehabaliña’

‘Sífiri sandu adundehabaliña’

‘Lugundun madimurehantiña meha wügüriña hagía lau hani houngua. Dimurei burí lúmagiñeti Bungiu hadimurehabei lugundun sífiri sandu lan adundehabaliña.’ (2 FE. 1:21)

PUNTU BURÍ LUN WASAMINARUN

Ida liña layusuruni Bungiu lani sífiri sandu lun lasubudiragüdüni luganute houn abürühatiña Bíbülia?

Ka burí resun wámabei le adügübei lun wafiñerun lúmagiñetu lan Bungiu Bíbülia?

Ka gayarabei hadügüni sagü weyu lun harufuduni teinki humani Bungiu tuagu Lererun?

1. Ka uagu megei wabarun Lererun Bungiu?

HALÍAGIÑE san wayabin? Ka uagu awanha lubéi ya? Haliñounbadiwa san? Ka uagu ítara lubéi ubóu le? Ka asuseredubei woun dan le wóunwegun? Adüga hamuti gürigia lídangiñetiña ámuñegueinarügü fulasu álügüdahani le hóuniwagua. Lun hamuga ua tan Lererun Bungiu ida luba hamuga san wasubudiruni óunabagülei lun burí álügüdahani súdiniti le? Lun hamuga úa tan Bíbülia, wafurendeiruña hamuga lídangiñe le asuseredubei woun. Siñabei hamuga wasandiruni le meha lasandirubei abürühati Sálumu luagu “lugumadin Aburemei” (aliihoualá Sálumu 19:7).

2. Kaba íderaguawa lun meferidirun wamani ínsiñeni le wasandirubei tuagu Bíbülia luma lun warihinu kei aban idewesei gebegiti lúmagiñe Bungiu?

2 Gama lumoun, híruti féridi hamaali lan fiú gürigia ínsiñeni le meha hasandirubei furumiñe luagu inarüni le tídanbei Bíbülia (konpararüalá luma Arufudúni 2:4). Kei resultóu manügün hamaali habagari kei labusenrun Heowá (Isa. 30:21). Gama lumoun, moun lumuti lasuseredun ligiaméme woun. Lunti ani gayarati wáfaagun lun meferidirun wamani ínsiñeni le wasandirubei tuagu Lererun Bungiu, lugundun tuguya aban idewesei gebegitu lúmagiñe Wabungiute le hínsiñehabubei (Sant. 1:17). Kaba íderaguawa lun gebegitima lan “lugumadin Aburemei” woun? Súdiniti wasaminarun ida liña lan hadundehóuniwa abürühatiña Bíbülia lidan hawadigimari. Lun wadügüni katei le, mosu wakutihani saragu katei le arufudubalin labürüdagüdün lan Bungiu Bíbülia. Línchahabadiwa katei le lun waliihanu sagü weyu luma lun wawinwanduni le wafurendeirubei lidan wabagari (Ebü. 4:12).

IDA LIÑA ‘LADUNDEHANIÑA SÍFIRI SANDU’?

3. Ida liña ‘ladundehaniña sífiri sandu’ profetagu hama abürühatiña Bíbülia?

3 Kéiburi bián-wein wügüriña abürüdübarun Bíbülia lidan 1,610 irumu, lúmagiñe irumu 1513 lubaragiñe lidaani Hesusu darí irumu 98. Profeta meha fiú hádangiñe ani ‘sífiri sandu adundehabaliña’ (aliihoualá 2 Féduru 1:20, 21). Dimurei güriegu le asügürawagüdübei kei ‘adundeha’ mini lan “anüga lídangiñe aban fulasu lidoun amu”, ani “gayarati lásügürawagüniwa kei: amufura, abugura, wánhingichun woungua.” * Yúsuati lidan Adügaü 27:15 lun layanuhóun tuagu aban ugunei to laduruugüdüboun garabali, o to lanügüboun, lidoun somu fulasu. Adundeha lumutiña meha Bungiu profetagu hama abürühatiña Bíbülia lau lani ‘sífiri sandu’ lau layusuruni lere lun líchugun ariñahani houn, luma lun ladundehaniña. Ligíati, mama hasaminan guánarügü habürüdǘbei, lubaragiñe lira lisaminan Bungiu habürüdǘbei. Anihein dan ibidiñeti meha houn le mini lubéi profesía le habürüdǘbei (Dan. 12:8, 9). Chóuruti “sun [lan] le bürüwañubei tidan Lererun Bungiu, Bungiu guánarügü íchugubalin haritagunrugun wügüriña lun habürüdüni” ani mama hasaminan gürigia tídanbei (2 Tim. 3:16).

4-6. Ida liña líchuguni Heowá luganute houn ha abürüdübarun Bíbülia? Ru humá aban hénpulu.

4 Ida liñati ladundehaniña Bungiu abürühatiña Bíbülia lau lani sífiri sandu? Ariñawaguarügüti san houn kada dimurei le lunbei habürüdüni o rúwarügüti saminaü burí houn lun habürüdüni lau hererun guánarügü? Lun gunfuranda wamani, samina wamá luagun aban iyubudiri le abürüdübei aban gárada. Dan le mégeiwa lan layusurún somu dimurei, bürǘ lumutu lungua o aba lariñaguni tun lani sekretaria ka lan lunbei tabürüdüni, lárigiñe, aba laseinirunu. Anihein dan, ariñagarügü lumuti lisaminan tun, ábati tabürüdünu gárada lidan ligaburi tayanuhan. Lárigiñe, gayarabei larihinu ida liña lan terederun gárada tugía aba lamuriahan lun tasansirun somu katei. Lagumuhóun, aba laseinirunu, gürigiati le eresibirubarun gárada ariha lumutu kei ligaradan iyubudiri le.

5 Ítarameme, anihein fiú fánreinti tídangiñe Bíbülia “le labürühabei Bungiu lau guánarügü lifinga” (Afu. 31:18). Dan meha giñe mégeiwa lan layusurúniwa somu dimurei ariñaga lumuti Heowá houn abürühatiña kaba lan dimurei hayusura. Aban hénpulu, lidan Áfuriduni 34:27 aliiha wamuti le lariñagubei Heowá lun Moisesi: “Abürühabei dimurei burí le, ladüga ligía ébuubei lun daradu le nadügübei buma luma hama Ísüraelina”. Ariñagati giñe lun profeta Heremíasi: “Abürühabei sun [dimurei] le ariñaga náalibei bun tidan aban líburu” (Her. 30:2).

6 Gama lumoun, libe-agei dan lau aban milaguru aba líchuguni lisaminan lidoun haritagun luma tidoun hanigi abürühatiña Bíbülia, mama ariñagarügü lumuti kada dimurei houn. Ítarati, ígirati lun habürüdüni lidan ligaburi hayanuhan. Ariñagati Apurichihati 12:10: “Áfaaguati [apurichihati] lun ladariruni dimurei burí le richabei lun labürühani inarüni burí le”. Afuranguagüdati Lúkasi le abürüdǘbarun aban tídangiñe Ewanhéliu “álügüdahaadina giñe buidu buidu libügürü sun katei le asuseredubei lúmagiñe lagumeserun [...] kei lubudubu” (Luk. 1:3). Yusu lumuti Bungiu lani sífiri sandu lun lóunigiruni Luganute luéi hadaseiruni gürigia gafigountiña.

7. Ida liña larufudun Bungiu weiri lan lichú lau lau layusurun gürigia lun labürüdagüdünu Bíbülia?

7 Arufuda lumuti Bungiu weiri lan lichú lau lau layusurun gürigia lun labürüdagüdünu Bíbülia. Mámarügüñein ariñahani líchiga dimurei, subudigüda lumuti giñe katei burí le ánhingichubarun hanigi gürigia luma le hasandirubei. Samina wamá, lun hamuga layusurun Heowá ánheligu lun habürüdünu Bíbülia, gayarabei hamuga san habürühan luagu burí katei le hasandirubei gürigia kei anufudei, íruni luma magundani? Lau lígirun lun hanúadiruni gürigia ha gafigountiña ligaburi habürühani luganute, hingí lumutu luganute Bungiu wanigi.

KATEI LE ARUFUDUBEI LÚMAGIÑETU LAN BUNGIU

8. Ka uagu gayara lubéi wariñagun mítarantu lan Bíbülia kei to tíbiri líburu to lánina relihión?

8 Gíbeti katei arufuduti lúmagiñetu lan Bungiu Bíbülia. Mítarantu Bíbülia kei to tíbiri líburu to lánina relihión lugundun íderagua tumutiwa asubudirei Bungiu le inarünibei. Aban hénpulu, líburu to hayusuruboun indú adimurehatu luagu hani indú kultu, harufudahan, huragate, luma lúrudu le hafalarubei lidan habagari. Tidan haliburun budista ariñawagúati lúrudu le lunbei hafalaruni hani monhe hama monha. Afuranguagüda tumuti giñe larufudahan Buda. Mariñagunti meha Buda aban lan bungiu ligía, ani murusunrügüñein ladimurehan luagu Bungiu. Tidan haliburun ha lídanbaña relihión le gíribei konfusianismo ayanuhati luagu katei le asuseredubei lidan dan le sügühalibei, lúrudu le arufudubalin ida luba lan hanügüni habagari, abiñarahani luma burí uremu. Tidan líburu lani relihión islam arufudahóuati ábanrügüñein lan Bungiu le asubudirubalin le lunbei lasuseredun ámuñegü, gama lumoun, mariñagungubei tumuti Heowá lan líribei Bungiu, iri le áfuachubei tidan Bíbülia saragu milu wéiyaasu.

9, 10. Ka tarufudahabei Bíbülia woun luagu Bungiu?

9 Tibe-agei líburu lánina relihión murusunrügüñein tarufudahan luagu Bungiu. Ánhounti Bíbülia íderagua tumutiwa asubudirei Heowá Bungiu luma sun le ladügübei. Íderagua tumutiwa gunfurandei ligaburi. Ariñaga tumuti Bíbülia woun aban lan Bungiu richati, chuti lau, suntigabafu, ani ariñagatu giñe hínsiñe wamá lun (aliihoualá Huan 3:16 luma 1 Huan 4:19). Ariñagatu giñe woun “úati lan himei lan Bungiu aban gürigia luéi aban, lubaragiñe lira, resibirügü lumutiña sun ha inebehabubaña lun ani adüga haméi le buídubei, lídangiñe hamá yebe furumiñeguarügü néchani” (Adü. 10:34, 35). Sügügüdawatu Bíbülia lidan saragu iñeñein. Arufudati katei le úati lan himei lan Bungiu aban gürigia luéi aban. Ariñagatiña sásaamu lidan laturiahoun iñeñein anihein lan kéiburi 6,700 iñeñein ayanuhóuati ubouagu, kéiburi 100 lídangiñe ayanuhóuati lidan libe-agei fulasu ubouagu. Sügügüdawatu Bíbülia, dayarügü o lidan fánreinti lidan lóugiñe 2,400 iñeñein mini lan lira gayarati lan hibihinu hibe-agei gürigia ubouagu. Ligíati, sun gürigia lidan ubóu gayarati haliihan íbini aban fánreinti tídangiñe Bíbülia lidan herererun.

10 Ariñagati Hesusu:“Nadagimeinti Núguchi chülǘ lumoun dan le, au nadagimeintina giñe” (Huan 5:17). Wínwanti Heowá “lúmagiñe binadu dan lumoun lébeha dan”. Ma funa libe katei le adüga laalibei! (Sal. 90:2.) Bíbüliarügüñoun ariñagei le ladügübei lidan dan le sügühalibei, le ladügübei uguñe weyu luma le lunbei ladügüni ámuñegü. Arufudaha tumuti woun ka lan hínsiñebei lun Bungiu luma le mínsiñebei lun, ariñaga tumuti giñe woun ida luba lan wayarafadun lun Bungiu (Sant. 4:8). Maweiyasun wamá adiseda luéi Heowá ladüga wetenirun lun burí amu katei o ladüga wadiheri.

11. Ka eweridihani lánina lichú aau tíchugubei Bíbülia woun?

11 Gíbeti lichú aau tidan Bíbülia. Ligía amu resun lun wafiñerun lúmagiñetu lan Bungiu. Abürühati Pábulu: “Ka gunfuranda hamaalibei lisaminan Bungiu? Ka gayaraabei larufudahan lun Bungiu?” (1 Ko. 2:16). Sagawati bérusu le lídangiñe aban álügüdahani le ladügübei profeta Isaíasi houn gürigia ha awinwandubaña lidaaniwagu: “Ka eweridihabalin Aburemei, odi ka arufudahabei lun?” (Isa. 40:13). Úati ni aban gürigia. Lugundun úati subudihabuti luéi Heowá. Ligía buidu lubéi lidin woun dan le wafalaruni adundehani le tídanbei Bíbülia, luáguti maríei, isaanigu, wadagimanu, isebáhari, umadagu ha wanúadirubaña, luma lisudinin úaragua wamá ani benefa wagíame. Maweiyasuntiwa ibiha luriban eweridihani tídangiñe Bíbülia. Ánhañati gürigia, úati lichú aau hama lun híchugun adundehani le lunbei lahuudun súnwandan (Her. 10:23). Libe-agei dan furanguti larihín mabuidun lan eweridihani le híchugubei, ligíati mosu lubéi hasansiruni. Kei aubei tariñagei Bíbülia: “Luágurügüñein [...] libidiounigan aau hasaminara gürigia” (Sal. 94:11).

12. Ida liña hálugun gürigia hagünrinchagunu Bíbülia?

12 Ruti giñe abahüdaguni luagu dan de sügühalibei resun woun lun wafiñerun lúmagiñetu lan Bungiu inarüniti Bíbülia. Álugatiña meha saragu gürigia hagumuchun lau luganute Bungiu. Lidan irumu 168 lubaragiñe lidaani Hesusu, óunaagüdati Antíoco gádürü le lurúeite Asiria tuagu sun líburu lánina Lúrudu lun tágudun. Lidan irumu 303 lárigiñe lidaani Hesusu, ruti urúei rómana Diocleciano gumadi lun lagünrinchawagun fulasu le ñein lubéi hadamuridagua kristiánugu luma lun tagudún Lererun Bungiu. Sigiti agünrinchawaguni le luagu kéiburi diisi irumu. Lárigiñe sígulu unsu, hóuchatiña tábutigu ligilisi Katoliku (o papas) hararamuni tásügürawagüdüniwa Bíbülia lidoun ámuñegueinarügü iñeñein, ladüga mabusenrun hamá hafurendeirun gürigia tuagu. Íbini áluga lan Satanási hama lánigu lun hagumuchun tau Bíbülia, magünrinchawagungiru anuhagua darí lumoun wadaani. Mígirunti Heowá lun lagünrinchaguni ni aban gürigia idewesei le líchugubei houn gürigia.

KATEI BURÍ LE AFIÑERAGÜDÜBALIÑA SARAGU GÜRIGIA

13. Ka uagu gayara lubéi wafiñerun lúmagiñetu lan Bungiu Bíbülia?

13 Anihein amu resun lun wafiñerun lúmagiñetu lan Bungiu Bíbülia: úaraguati saminaü le tídanbei, ariñaga tumuti inarüni lidan luáguti siensia, gúnfulihali profesía le tídanbei, richaguatiña wügüriña ha abürühabarun. Gabafutu giñe Bíbülia lun tasansiruni habagari gürigia, dan le tabahüdagun luagu dan le sügühalibei ariñaga tumuti inarüni, ani rutu aban óunabagülei buiti lun burí álügüdahani le lídanbei párafu aban. Ariha waméi ka lan íderagubaliña fiú gürigia afiñera lúmagiñetu lan Bungiu Bíbülia.

14-16. a) Ka adügübei lun hafiñerun ǘrüwa gürigia lúmagiñetu lan Bungiu Bíbülia? b) Ka katei hínsiñetimabei hun hayusurun lidan hani ministeriu lun híderaguniña gürigia afiñera lúmagiñetu lan Bungiu Bíbülia?

14 Lidan meha hani musulmán relihión laweirida Anwar, * lidan ban ageiraü ñéingiñe lubéi laboucha weyu. Lidan meha anihán lan awinwanda luagu fiú dan Meriga, aba hachülürün gefentiña luagu Heowá abisidahei lúbiñe. Ariñagati Anwar: “Mínsiñeti meha hani kristiánu relihión nun ladüga sun katei wuribati le tadügübei ligilisi lidan dan le sügühalibei. Gama lumoun, hínsiñeti meha nun nafurendeirun katei iseriti, ligía nánharunbei lun naturiahanu Bíbülia”. Fiú dan lárigiñe, aba lagiribudun Anwar lageiroun ani aba madari laaña lan gefentiña luagu Heowá. Fiú irumu lárigiñe, aba láguyun Yuropoun ábaya lagumeserun aturiahoun Bíbülia. Ariñagati: “Lagunfulirun profesía, lúaran saminaü le tídanbei, ábanmeme lan saminaü tidan lúmagiñe tagumeseha darí tagumuchun luma hínsiñegua lubúeingu Heowá hámagua adügati lun nachoururuni lúmagiñetu lan Bungiu Bíbülia”. Badiseiti Anwar lidan irumu 1998.

15 Disisi irumu tau Asha, hádangiñetu aban familia ha indú hani relihión. Ariñagatu: ‘Dánrügüñein meha nidin ténpulurugu o dan gaturobulin nan nafurieida, gama lumoun masaminarunti meha luagu Bungiu dan le buidu lan lidin nun. Aban weyu, aba hadaünrün gefentiña luagu Heowá luagu nubeneri ábati lasansirun nibagari sunsuinagubei’. Aba taturiahanu Asha Bíbülia, aba tasubudiruni Heowá ani adügatu umadaguaü luma. Ka afiñeragüdübarun lúmagiñetu lan Bungiu Bíbülia? Ariñagatu: ‘Óunaba tumuti Bíbülia sun nálügüdahan, íderagua tumutina lun nafiñerun luagu Bungiu sin nidin áhuduragua ligibugiñe aban guáriua’.

16 Lidan meha aban familia katoliku taweirida Paula. Dan le taweiridunbei aba machourun tani anhein anihein lubéi Bungiu. Lárigiñe aba lasuseredun aban katei tun ani abahüdaguatu: “Aba nadurangun luma aban numada lüha meha marihinani, wínwantiwa meha lidan lidaani hígiruni saragu gürigia hadiburi sin hasaruni ani yúsutiña meha düroga. Gama lumoun, sansihali meha. Lau narihin lau ságua laali lan lídiuma, sawa ligía lídiburi, ani gunda ligía, ábati nálügüdüni: ‘Ka san asuseredubei bun, halíañahañadibu san?’ Aba lóunabunina luagu aturiaha lumutu lan meha Bíbülia hama gefentiña luagu Heowá ani aba lagumeserun apurichiha nun”. Ladüga tarihini Paula ida liña lan lasansiruni inarüni le tídanbei Bíbülia libagari tumada, adügati katei le lun busén tan tafurendeiruni uganu le tídanbei Bíbülia ani adügati giñe lun tafiñerun lúmagiñetu lan Bungiu.

“IGEMERI BERERUN LUN NUGUDI”

17. Ida luba líderaguniwa waliihanu Lererun Bungiu sagü weyu luma lun wasaminarun hulili luagu le waliihabei tidan?

17 Bíbülia aban lubuidun idewesei to líchuguboun Bungiu woun lau layusuruni lani sífiri sandu. Anhoun waliiha lau sun wagundan sagü weyu laganwounduba ínsiñeni le wasandirubei tuagu luma luagu Bungiu (Sal. 1:1, 2). Furíei wamá sagü waliihanu Bíbülia, lun líchuguni Bungiu lani sífiri sandu woun, gayara láamuga gunfuranda wamani le waliihabei (Luk. 11:13). Anihein lisaminan Bungiu tidan Bíbülia, ligíati dan le wararamun asaminara luagu le waliihabei tidan, gayarati wafurendeirun asaminara ítara kei lasaminarun Bungiu.

18. Ka uagu busén hubéi hasigirun afurendeira tídangiñe Bíbülia?

18 Eibume laganwoundun hafurendeiruni inarüni le tídanbei Bíbülia, adüga huméi lidan hibagari (aliihoualá Sálumu 119:105). Íderagua tumutiwa Bíbülia lun waríaagun woungua kamá hamuga waríaguña woungua tidan aban isubusei, ani ánhadün ariha megei humá somu asansiruni adüga huméi lau lóufudagun (Sant. 1:23-25). Ítara tiña Lererun Bungiu kei aban eféin. Gayarati hayusurunu lun hafuranguagüdüni hafiñen houn amu gürigia luma lun híderaguniña gürigia ha ǘnabugubaña agidarei arufudahani lánina relihión le mama inarüniti tídangiñe hanigi (Efe. 6:17). Danme le hayusurunu Bíbülia teinki humaña profetagu hama amu wügüriña ha layusurubaña Bungiu lun habürüdüni uganu le tídanbei Bíbülia ‘lugundun sífiri sandu lan adundehabaliña’.

[Abürüdǘni burí]

^ par. 3 Diccionario del griego bíblico, labürüdün Amador Ángel García Santos, tuma Biblia Comentada, to habürüdüboun máisturugu Salamankana.

^ par. 14 Sánsiwaali fiú iri.

[Álügüdahani lánina aturiahani]

[Ariñahani lidan létüra wéinamuti lidan páhina 32]

Aliiha humoun Bíbülia sagü weyu lun laganwoundun ínsiñeni le hasandirubei luagu Le abürüdagüdübarun

[Iyawaü to lídanboun páhina 29]

Gárada to laseiniruboun aban gürigia afiñewati lúmagiñetu lan