‘Maataarirũo nĩ Roho Mũtheru’

“Tondũ-rĩ, mohoro marĩa maanarathwo, gũtirĩ ũrĩ woka o na rĩ nĩ ũndũ wa kwenda kwa mũndũ: no andũ nĩ maaririe ũhoro uumĩte kwĩ Ngai, mataarĩtwo nĩ Roho Mũtheru.”​—2 PET. 1:21.

MAŨNDŨ MA GWĨCŨŨRANIA

Ndũmĩrĩri ya Ngai yaheanirũo kũrĩ andĩki a Bibilia kũgerera roho mũtheru atĩa?

Nĩ ũira ũrĩkũ wonanagia atĩ Bibilia yatongoririo nĩ roho wa Ngai?

Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩka o mũthenya nĩguo ũtũũrie wendo waku harĩ Kiugo kĩa Ngai?

1. Tũbataraga Kiugo kĩa Ngai kĩrĩa gĩtongoretio nĩ roho nĩkĩ?

 HIHI ithuĩ twoimire kũ? Nĩ kĩĩ gĩtũmĩte tũkorũo tũrĩ kuo? Tũrorete kũ? Thĩ ĩhaanĩte ũũ nĩkĩ? Gũtuĩkaga atĩa harĩ ithuĩ rĩrĩa twakua? Andũ nĩ meyũragia ciũria icio kũndũ guothe thĩinĩ wa thĩ. Tũngĩmenya atĩa macokio ma ciũria icio cia bata korũo tũtikoragwo na Kiugo kĩa Ngai kĩrĩa gĩtongoretio nĩ roho? Tũtangĩkoragwo na Maandĩko Matheru, tũngĩĩrutaga na maũndũ marĩa tũhĩtũkagĩra ũtũũro-inĩ moiki. Tũngĩtuĩka tũrĩĩrutaga na maũndũ macio-rĩ, hihi nĩ tũngĩkaanagĩa na woni ta ũrĩa mũtungi wa thaburi aakoragwo naguo kwerekera “kĩrĩra kĩa Jehova”?—Thoma Thaburi 19:7.

2. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia tũtũũrie wendo witũ harĩ Bibilia ĩrĩ kĩheo kĩa goro kuuma kwĩ Ngai?

² Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, andũ amwe nĩ marekete wendo ũrĩa maarĩ naguo kwerekera ma cia Bibilia ũhwererekere. (Ringithania na Kũguũrĩrio 2:4.) Magatigana na mĩthiĩre ĩrĩa ĩkenagia Jehova. (Isa. 30:21) To mũhaka tũhaane tao. No tũhote, na nĩ twagĩrĩirũo kwĩrutanĩria gũtũũria wendo witũ harĩ Bibilia na ũrutani wayo. Bibilia nĩ kĩheo kĩa bata kuuma kũrĩ Mũũmbi witũ ũrĩa wĩ wendo. (Jak. 1:17) Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia tuongerere wendo witũ harĩ ‘kiugo kĩa Ngai’? Njĩra ĩmwe nĩ gwĩcũũrania ũhoro wa ũrĩa andĩki a Bibilia maatongoririo makĩandĩka Maandĩko. Ũguo nĩ kuuga tũthuthurie ũira mũingĩ ũrĩa wonanagia atĩ yaatongoririo nĩ roho. Gwĩka ũguo nĩ gũkuongerera kĩyo giitũ gĩa gũthoma Kiugo kĩa Ngai o mũthenya na kũhũthĩra ũtaaro wakĩo.—Ahib. 4:12.

“MAATAARIRŨO NĨ ROHO MŨTHERU”—ATĨA?

3. Anabii na andĩki a Bibilia ‘maataarirũo nĩ roho mũtheru atĩa’?

³ Kwa ihinda rĩa mĩaka 1,610—kuuma mwaka wa 1513 Mbere ya Mahinda Maitũ (M.M.M.) nginya mwaka wa  98 Mahinda Maitũ (M.M.)—andũ 40 mwanya mwanya nĩ maandĩkire Bibilia. Amwe maarĩ anabii na ‘maataarirũo nĩ roho mũtheru.’ (Thoma 2 Petero 1:20, 21.) Kiugo gĩa Kĩĩgiriki kĩrĩa gĩtaũragwo “mataarĩtwo” kiugĩte “gũkuua kĩndũ kuuma handũ hamwe nginya harĩa hangĩ,” ningĩ “no gĩtaũrũo na njĩra ingĩ ta: gũtwarũo, gũtindĩkwo, gwĩtĩkĩra ũtwarũo.” a Rĩandĩko rĩa Atũmwo 27:15 rĩhũthĩrĩte kiugo kĩu gũtaarĩria merikabu yaanyitirũo nĩ rũhuho, rũkĩmĩtwara na kũngĩ. Anabii na andĩki a Bibilia ‘maataaragwo nĩ roho mũtheru’ tondũ Ngai nĩ aaririe nao, akĩmahe wendi, na akĩmatongoria kũgerera hinya wake wa wĩki. Kwoguo, matiandĩkire meciria mao ene, ĩndĩ maandĩkire meciria ma Ngai. Mahinda mangĩ anabii na andĩki acio maatongoririo nĩ roho matiamenyaga ũhoro wa maũndũ marĩa maarathaga kana makaandĩka. (Dan. 12:8, 9) Nĩ ma, “ũhoro o wothe wandĩkĩtwo Maandĩko-inĩ nĩwekĩrirũo nĩ Ngai ngoro-inĩ ya mũwandĩki” na ndũkoragwo na mawoni ma andũ.—2 Tim. 3:16.

4-6. Jehova aakinyĩirie andĩki a Bibilia ndũmĩrĩri yake na njĩra irĩkũ? Heana ngerekano.

⁴ O na kũrĩ ũguo-rĩ, Ngai aaheire andĩki a Bibilia ndũmĩrĩri yake kũgerera roho mũtheru atĩa? Hihi nĩ kwĩrũo meeragwo ciugo iria mekwandĩka kana maaheagwo ũhoro makaũtaarĩria na ciugo ciao ene? Ta wĩcirie ũrĩa mũhũri wa biacara angĩandĩkithia marũa. Hangĩgĩa ciugo irabatarania marũa-inĩ macio, aciandĩkaga we mwene kana akeera karani wake ũrĩa ekwandĩka kiugo gwa kiugo. Karani agacaba marũa macio, no kĩrore nĩ kĩa mũhũri ũcio wa biacara. Namo mahinda-inĩ mangĩ, akera karani ũrĩa tu arenda kuuga, nake karani akandĩka marũa akĩhũthĩra ũũgĩ na ciugo ciake mwene. Mũhũri ũcio wa biacara no acoke athome marũa macio na ere karani arũnge kũrĩa kũrabatara kũrũngwo. Marũa macio marĩĩka, magekĩrũo kĩrore gĩake, namo magatuĩka moimĩte kũrĩ we.

⁵ No taguo, icunjĩ imwe cia Bibilia ciaheanirũo kũgerera “kĩara kĩa Ngai.” (Tham. 31:18) Ningĩ Jehova nĩ aandĩkithirie ũhoro kiugo gwa kiugo harĩa ciugo imwe ciabataranagia. Kwa ngerekano, Thama 34:27 yugaga ũũ: ‘Nake Jehova akĩĩra Musa atĩrĩ: Wĩandĩkĩre ciugo icio, nĩ ũndũ nĩ twarĩkanĩra nawe, o na andũ a Isiraeli, o ta ũrĩa ciugo icio ithiĩte.’ Ũndũ ũmwe na ũguo, Jehova eerire mũnabii Jeremia ũũ: ‘Mohoro mothe marĩa ngũheete-rĩ, meandĩkĩre ibuku-inĩ.’—Jer. 30:2.

⁶ O na kũrĩ ũguo, maita maingĩ andĩki a Bibilia meekĩragwo ũhoro ngoro-inĩ na meciria-inĩ mao, no ti ciugo, na kwoguo nĩ mangĩahotire gũthuura ciugo ciao ene gũtaarĩria ũhoro ũcio. Kohelethu 12:10 yugaga ũũ: “Mũhunjia ũcio-rĩ, aacaragia ndeto iria ingekenia andũ, na iria ciandĩkĩtwo  irũngĩrĩirie, o cio ndeto cia ũhoro-wa-ma.” Luka, mwandĩki wa injiri ‘aatuĩririe wega maũndũ macio kuuma kĩambĩrĩria kĩamo akĩmathingatania wega o ta ũrĩa meekĩkire.’ (Luk. 1:3) Roho wa Ngai watigĩrĩire atĩ kwaga gũkinyanĩra kwa andũ gũtiathũkirie ndũmĩrĩri yake.

7. Kũhũthĩra andũ kwandĩka Bibilia kuonanagia ũũgĩ wa Ngai na njĩra ĩrĩkũ?

⁷ Kũhũthĩra andũ kwandĩka Bibilia nĩ kuonanagia ũũgĩ mũnene wa Ngai. Ciugo to ũhoro tu iheanaga, cionanagia nginya ũrĩa mwandĩki araigua. Ĩ korũo Jehova aahũthĩrire araika kwandĩka? Hihi nĩ mangĩahotire gũtaarĩria maũndũ marĩa makoragwo na andũ ta guoya, kĩeha, na gũkua ngoro? Nĩ ũndũ wa kũreka andũ matarĩ akinyanĩru mataarĩrie na ciugo ciao ũhoro ũrĩa maaheagwo kũgerera roho mũtheru, Ngai akinyĩirie andũ ndũmĩrĩri yake na njĩra itiganĩte, iramakenia, na ikagucĩrĩria ngoro na meciria mao!

8. Nĩkĩ kĩngĩtũma tuuge atĩ Bibilia ndĩtariĩ ta ibuku rĩngĩ o rĩothe rĩa kĩĩndini?

⁸ Nĩ kũrĩ ũira mũingĩ wonanagia atĩ Bibilia nĩ Kiugo kĩa Ngai kĩrĩa gĩtongoretio nĩ roho. Bibilia ĩtũheaga ũhoro wĩgiĩ Ngai na njĩra ĩkĩrĩte ibuku rĩngĩ o rĩothe rĩa kĩĩndini. Kwa ngerekano, ndini ya Kĩĩhĩndĩ nĩ ĩkoragwo na mabuku ma nyĩmbo metagwo Vedic, marĩa mataarĩirie mĩtugo ya kĩĩndini ĩgiĩ nyĩmbo icio, mĩandĩko ya ũũgĩ ĩtagwo Upanishads, na ng’ano cia kũgegania ta Ramayana na Mahabharata. Gĩcunjĩ kĩmwe kĩa Mahabharata nĩ ibuku rĩĩho rĩĩtagwo Bhagavad Gita, rĩrĩa rĩkoragwo na motaaro makoniĩ mĩtugo. Nao Aabuddha makoragwo na Tipitaka (Mabuku Matatũ), ibuku rĩmwe rĩamo rĩarĩrĩirie mawatho ma mĩikaranĩrie ya atungatĩri arũme na andũ a anja. Narĩo rĩngĩ rĩkaarĩrĩria ũrutani wa ndini ya Kĩĩbuddha. Rĩa gatatũ nĩ maandĩko ma ũrutani ũrĩa Buddha arutanire na kanua. Buddha we mwene ndooigire atĩ we nĩ ngai, o na ndaaririe ũhoro mũingĩ wĩgiĩ Ngai. Maandĩko ma ndini ya Confucius nĩ mũtukanio wa maandĩko megiĩ maũndũ maanekĩka, mawatho megiĩ mĩtugo, ũgo na nyĩmbo. Nĩ ma, ibuku itheru rĩa Ithĩramu nĩ rĩrutanaga atĩ Ngai nĩ ũmwe, owe ũĩ maũndũ mothe nginya mahinda mokĩte, no rĩtiguũragia rĩĩtwa rĩa Ngai, Jehova, rĩrĩa rĩonekaga maita ngiri nyingĩ thĩinĩ wa Bibilia.

9, 10. Nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩĩruta kuumana na Bibilia?

⁹ O na mabuku maingĩ manene ma kĩĩndini makĩaragia ũhoro mũnini wĩgiĩ Ngai, Bibilia nĩ ĩtũheaga ũhoro wĩgiĩ Jehova Ngai na mawĩko make. Nĩ ĩtũteithagia kuona ũrĩa Jehova atariĩ na njĩra itiganĩte. Bibilia ĩguũragia atĩ Ngai nĩ mwene hinya wothe, ũũgĩ na kĩhooto, o na ĩgatũguũrĩria atĩ nĩ Ngai ũtwendete. (Thoma Johana 3:16; 1 Johana 4:19.) Ningĩ, Bibilia ĩtwĩraga ũũ: “Ngai ndatĩagĩra andũ maũthĩ: no thĩinĩ wa ndũrĩrĩ ciothe mũndũ ũrĩa ũmwĩtigagĩra na ageka maũndũ ma ũthingu nĩetĩkagĩrũo nĩwe.” (Atũm. 10:34, 35) Ũndũ ũmwe wonanagia ũguo nĩ atĩ, andũ aingĩ nĩ makoragwo na Bibilia. Athomi a maũndũ megiĩ thiomi moigaga  atĩ harĩ thiomi 6,700 iria ciaragio thĩinĩ wa thĩ ũmũthĩ, thiomi ta 100 ihũthagĩrũo nĩ gĩcunjĩ kĩa 90 harĩ igana kĩa aikari a thĩ. No rĩrĩ, Bibilia ĩtaũrĩtwo na thiomi makĩria ma 2,400 ĩrĩ yothe kana icunjĩ. Hakuhĩ mũndũ wothe no ahote kwĩgĩĩra narĩ gĩcunjĩ kĩa Bibilia.

¹⁰ Jesu oigire ũũ: ‘Awa nginya rĩu atũire o arutaga wĩra, o na niĩ no ndutaga.’ (Joh. 5:17) ‘Kuuma o tene na nginya tene, Jehova nĩ Mũrungu.’ Kwoguo ta wĩcirie maũndũ marĩa mothe aanahingia! (Thab. 90:2) No Bibilia iiki ĩtũmenyithagia maũndũ marĩa Ngai eekire tene, marĩa ekaga ũmũthĩ o na marĩa arĩĩka. Ningĩ Maandĩko nĩ matũrutaga kĩrĩa kĩmũkenagia na kĩrĩa gĩtamũkenagia, na magatuonia ũrĩa tũngĩmũkuhĩrĩria. (Jak. 4:8) Rekei tũtikanetĩkĩrie ũndũ kana mĩtangĩko iitũ o na ĩrĩkũ ĩtũme tũmũraihĩrĩrie.

11. Nĩ ũũgĩ ũrĩkũ mũnene na wa kwĩhokeka ũkoragwo thĩinĩ wa Bibilia?

¹¹ Ũũgĩ mũnene na wa kwĩhokeka ũrĩa ũkoragwo thĩinĩ wa Bibilia wonanagia atĩ Kĩhumo kĩa ibuku rĩu ti andũ. Mũtũmwo Paulo aandĩkire ũũ: “Nĩ mũndũ ũrĩkũ wanamenya meciria ma Mwathani, nĩguo ahote kũmũtaara?” (1 Kor. 2:16) Mũhari ũcio wĩhocetie harĩ kĩũria mũnabii Isaia oririe andũ a matukũ make: ‘Roho wa Jehova-rĩ, nũ wanawonereria maũndũ, kana akĩruta Jehova maũndũ nĩ ũndũ wa ũrĩa arĩ mũmũhei kĩrĩra?’ (Isa. 40:13) Macokio nĩ, gũtirĩ. Nokĩo kũhũthĩra ũtaaro wa Maandĩko ũrĩa wĩgiĩ kĩhiko, ciana, maũndũ ma gwĩkenia, arata, kĩyo, kwaria ma, na mĩtugo gũkoragwo na moimĩrĩro mega mũno! Bibilia ndĩrĩ hĩndĩ ĩtũheaga ũtaaro mũũru. Andũ matirĩ ũũgĩ mũiganu wa kũhota gũtaarana wega hĩndĩ ciothe. (Jer. 10:23) Ũtaaro wao ũikaraga ũkĩrũngagwo na kũgarũrũo rĩrĩa mamenya atĩ ũrarĩ na mahĩtia. Bibilia yugaga atĩ, ‘meciria ma andũ, nĩ kĩndũ gĩa tũhũ.’—Thab. 94:11.

12. Bibilia ĩtiirĩtie maũndũ marĩkũ kwa ihinda rĩa mĩaka magana maingĩ?

¹² Ũira ũngĩ wonanagia atĩ Ngai wa ma nĩwe Mũtungi wa Bibilia nĩ maũndũ marĩa historĩ ĩguũragia megiĩ ũrĩa andũ maanerutanĩria kũniina ndũmĩrĩri yayo. Mwaka-inĩ wa 168 M.M.M., Mũthamaki Antiochus wa Kana wa Suriata nĩ aageririe gwetha mabuku ma Watho marĩa maatongoretio nĩ roho nĩguo amacine. Mũthamaki wa Roma Diocletian, mwaka-inĩ wa 303 M.M., nĩ aarutire watho wa kũmomora nyũmba cia gũcemanĩria cia Akristiano na gũcina Maandĩko. Ũndũ ũcio wathiire na mbere ihinda rĩa mĩaka ikũmi. Thutha wa karine ya 11, papa a kanitha wa Gatoreki nĩ meerutanĩirie kũgiria ũmenyo wa Bibilia ũthereme, makĩregana na ũhoro wa gũtaũra Maandĩko na thiomi iria andũ aingĩ maaragia. O na Shaitani na ndungata ciake mageretie ũguo wothe, Bibilia ĩrĩ o kuo nginya ũmũthĩ. Jehova ndarĩ mũndũ o na ũrĩkũ arĩ aareka aniine kĩheo gĩake harĩ andũ.

ŨIRA ŨRĨA ŨTŨMĨTE ANDŨ AINGĨ METĨKIE

13. Nĩ ũira ũrĩkũ tũngĩgweta ũronania atĩ Bibilia yatongoririo nĩ roho?

¹³ Kwĩ ũira ũngĩ wonanagia atĩ Bibilia yatongoririo nĩ roho: ũiguano wayo, gũkorũo ĩtarĩ mahĩtia gĩĩsayansi, ũrathi ũrĩa mũhingu, ũhoti wa kũgarũra ũtũũro wa andũ, gũtwarana wega na historĩ, wĩhokeku wa mwanya wa arĩa maamĩandĩkire, na macokio mega harĩ ciũria iria irĩ kĩbungo-inĩ kĩa 1. Ta rora kĩrĩa gĩateithirie amwe metĩkie atĩ Bibilia yumĩte kwĩ Ngai.

14-16. (a) Nĩ kĩĩ gĩatũmire Mũithĩramu, Mũhĩndĩ, o na mũndũ wetĩkĩtie atĩ Ngai ndangĩmenyeka ũrĩa atariĩ metĩkie atĩ Bibilia yumĩte kwĩ Ngai? (b) Nĩ ũira ũrĩkũ wa atĩ Bibilia yatongoririo nĩ roho wa Ngai wendete kũhũthĩra ũtungata-inĩ?

¹⁴ Anwar b aarereirũo ndini-inĩ ya Gĩithĩramu bũrũri-inĩ ũmwe wa Asia ya Gatagatĩ. Hĩndĩ ĩmwe rĩrĩa aaikaraga Amerika ya  Rũgongo, Aira a Jehova nĩ mamũceereire. Anwar oigaga ũũ: “Hĩndĩ ĩyo nĩ ndamenete ndini cia Gĩkristiano nĩ mbaara iria cianarũa na ũrĩa ciananyarira arĩa maacikararagia. No tondũ ndĩ mũndũ wendete gũtuĩria maũndũ-rĩ, ngĩtĩkĩra kwĩruta Bibilia.” Thutha wa kahinda, Anwar agĩcoka mũciĩ na akĩũranwo na Aira a Jehova. Thutha wa mĩaka ĩigana ũna, agĩthamĩra Rũraya, na agĩcokerera wĩruti wake wa Bibilia agĩkinyĩrĩra kuuga ũũ: “Kũhinga kwa morathi ma Bibilia, ũiguano ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Maandĩko Matheru, gũkorũo atĩ Bibilia ndĩĩhĩngĩcaga, na wendani gatagatĩ-inĩ ka athathaiya a Jehova, nĩ gwatũmire njĩtĩkie atĩ Bibilia nĩ Kiugo kĩa Ngai.” Anwar aabatithirio mwaka wa 1998.

¹⁵ Asha wa ũkũrũ wa mĩaka 16 oimĩte famĩlĩ-inĩ ĩ kĩyo ndini-inĩ ya Kĩĩhĩndĩ. Oigaga ũũ: “Ndahoyaga o rĩrĩa ndathiĩ hekarũ-inĩ kana rĩrĩa ndĩ thĩna-inĩ, no ndieciragia ũhoro wa Ngai rĩrĩa maũndũ marathiĩ wega.” Aacokire akiuga: “O na kũrĩ ũguo, rĩrĩa Aira a Jehova maanjereire, ũtũũro wakwa wagarũrũkire biũ.” Asha nĩ eerutire Bibilia na agĩkinyĩrĩra kũmenyana na Ngai arĩ ta Mũrata. Nĩ ũndũ ũrĩkũ watũmire etĩkie atĩ Bibilia yatongoririo nĩ roho wa Ngai? Ataaragĩria ũũ: “Bibilia nĩ yacokagia kĩũria o gĩothe kĩrĩa ingĩoririe. Ĩkĩndeithia gwĩtĩkia Ngai o na itekũmuona—ũguo nĩ ta kuuga, itekũbatara gũthiĩ kũinamĩrĩra mũhianano hekarũ-inĩ.”

¹⁶ Paula, aareretwo arĩ Mũgatoreki, no atuĩka mũndũ mũgima, akĩambĩrĩria gwĩtĩkia atĩ Ngai ndangĩmenyeka ũrĩa atariĩ . No harĩ ũndũ wacokire ũgĩkĩka. Oigaga ũũ: “Nĩ ndacemanirie na mũrata tũtonanĩte ihinda rĩa mĩeri ĩigana ũna. Hĩndĩ ĩyo andũ aingĩ maareraga njuĩrĩ nene na makahũthĩra ndawa cia ũrĩĩu. No ndona ũrĩa aagarũrũkĩte—akenja njuĩrĩ na e na gĩkeno—ngĩmũũria, ‘Kaĩ gwathire atĩa, ũtũire kũ?’ Akĩnjĩra atĩ aakoretwo akĩĩruta Bibilia na Aira a Jehova na akĩambĩrĩria kũhunjĩria.” Kuona ũrĩa ma ya Kĩĩmandĩko yarutĩte wĩra, nĩ gwatũmire mũirĩtu ũcio wetĩkĩtie atĩ Ngai ndangĩmenyeka ũrĩa atariĩ, agucĩrĩrio nĩ ndũmĩrĩri ya Bibilia, na agĩtĩkia atĩ ĩtongoretio nĩ roho wa Ngai.

“ŨHORO WAKU NĨ TAWA ŨMŨRĨKAGĨRA MAKINYA MAKWA”

17. Gũthoma na gwĩcũũrania Kiugo kĩa Ngai o mũthenya kũngĩgũteithia atĩa?

¹⁷ Bibilia nĩ kĩheo kĩa magegania Jehova atũheete kũgerera roho wake mũtheru. Kenagĩra kũmĩthoma o mũthenya, na wendo waku harĩ yo na Mũtungi wayo nĩ ũkuongerereka. (Thab. 1:1, 2) Hĩndĩ ciothe ũkĩĩruta ambagĩrĩria na mahoya, ũkahoya roho wa Ngai ũtongorie meciria maku. (Luk. 11:13) Bibilia ĩkoragwo na meciria ma Ngai, kwoguo o ũrĩa ũrathiĩ na mbere gwĩcũũrania ũrĩa yugĩte, noguo ũkũgĩa na mwĩcirĩrie ta wa Ngai.

18. Ũngĩenda gũthiĩ na mbere kwĩruta kuumana na Bibilia nĩkĩ?

¹⁸ O ũgĩthiaga na mbere kuongerera ũmenyo waku wĩgiĩ ma, ikaraga kũringana na ũrĩa ũreruta. (Thoma Thaburi 119:105.) Wĩrorage na Maandĩko o ta ũrĩa ũngĩĩrora na gĩcicio. Ũngĩona ũndũ ũrabatara kũgarũrĩra, ĩka guo. (Jak. 1:23-25) Hũthĩra Kiugo kĩa Ngai o ta rũhiũ kũrũĩrĩra wĩtĩkio waku o na gũcucanga ũrutani wa maheeni ngoro-inĩ cia andũ arĩa ahooreri. (Ef. 6:17) Ũgĩĩka ũguo, cokagia ngatho atĩ anabii na arũme arĩa maahũthĩrirũo kwandĩka ndũmĩrĩri ya Bibilia, ‘maataarĩtwo nĩ roho.’

[Mohoro ma magũrũ-inĩ]

[Ciũria cia Wĩruti]

[Ũhoro muongerere karatathi ka 29]

Thomaga Bibilia o mũthenya, naguo wendo waku harĩ Mũtungi wayo nĩ ũkuongerereka

 [Mbica karatathi ka 26]

Maarũa matuĩka moimĩte kũrĩ ũrĩa ũmekĩrĩte kĩrore