Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

‘Na Ta‘ita‘ia i Latou e le Agaga Paia’

‘Na Ta‘ita‘ia i Latou e le Agaga Paia’

ʻNa Taʻitaʻia i Latou e le Agaga Paia’

“E lē o loto o tagata na aumai ai valoaga, ae na tautatala tagata i mea na faailoa mai e le Atua e ala i le taʻitaʻiga a le agaga paia.”—2 PETE. 1:21.

MANATU E MANATUNATU I AI

O le ā le auala na faaoo mai ai e le agaga paia le feʻau a le Atua, i tusitala o le Tusi Paia?

O ā faamaoniga e iloa ai, na faagaeeina e le agaga o le Atua le tusiaina o le Tusi Paia?

O le ā se mea e mafai ona e faia i aso taʻitasi, ina ia faatumauina ai pea lou lototalisapaia mo le Afioga a le Atua?

1. Aiseā e tatou te manaʻomia ai le Afioga faagaeeina a le Atua?

O FEA na tatou tupuga mai ai? Aiseā ua tatou iai i inei? O le ā so tatou lumanaʻi? O le ā le māfuaaga ua faapenei ai lenei lalolagi? O le ā e tupu iā i tatou pe a tatou feoti? O fesili nei ua fesiligia e le toʻatele o tagata i le lalolagi. E faapefea ona tatou iloa tali i na fesili ma nisi o fesili tāua, pe ana tatou lē mauaina le Afioga faagaeeina a le Atua? Pe ana leai le Tusi Paia, e na o le pau le auala e tatou te aʻoaʻoina ai mea, o mea na tutupu i o tatou olaga. Pe ana faapea o le tulaga lenā, faamata la e tutusa o tatou faalogona ma faalogona sa iai i le faisalamo e faatatau i “le tulafono a Ieova”?—Faitau le Salamo 19:7.

2. O le ā e fesoasoani iā i tatou e faatumauina ai pea lo tatou talisapaia o le Tusi Paia, o se meaalofa e sili ona tāua mai i le Atua?

2 Peitaʻi, o le tulaga e faanoanoa ai, ona ua iai nisi ua latou faatagaina le mou atu o lo latou naunau sa iai muamua mo aʻoaʻoga moni o le Tusi Paia. (Faatusatusa i le Faaaliga 2:4.) E latou te lē o toe savavali i le ala e finagalo i ai Ieova. (Isa. 30:21) E lē tatau ona tupu lenā mea iā i tatou. E mafai ma e tatau ona tatou galulue i le faatumauina o lo tatou lototalisapaia mo le Tusi Paia ma aʻoaʻoga o loo iai. O le Tusi Paia, o se meaalofa sili lea ona tāua mai i Lē na foafoaina i tatou. (Iako. 1:17) O le ā e fesoasoani iā i tatou e faalolotoina ai lo tatou talisapaia o “le afioga a le Atua”? O se tasi o auala autū, o le toe manatunatu lea i le auala na taʻitaʻia ai tusitala o le Tusi Paia, i le tusiaina o Tusitusiga Paia. E aofia ai i lenā mea, le toe tomānatu i le anoanoaʻi o nisi o faamaoniga e iloa ai, sa faagaeeina e le agaga o le Atua le tusiaina o le Tusi Paia. O le faia faapea, o le a uunaʻia ai i tatou e faitau le Afioga a le Atua i aso taʻitasi, ma faatatauina fautuaga o loo iai.—Epe. 4:12.

NA FAAPEFEA ONA ʻTAʻITAʻIA I LATOU E LE AGAGA PAIA’?

3. Na faapefea ona ʻtaʻitaʻia e le agaga paia’ perofeta ma tusitala o le Tusi Paia?

3 Pe ā ma le 40 tane eseese na tusia le Tusi Paia, i se vaitaimi e silia ma le 1,610 tausaga, lea e amata mai i le 1513 T.L.M. seʻia oo i le 98 T.A. O nisi o i latou o ni perofeta, na ʻtaʻitaʻia e le agaga paia.’ (Faitau le 2 Peteru 1:20, 21.) O le upu Eleni ua faaliliuina “taʻitaʻiga,” e uiga atu i le “aveina atu i lea nofoaga i lea nofoaga,” ma e “mafai foʻi ona faaliliuina i le: siitiaina, unaʻi, po o le faatagaina e se tasi o ia lava ina ia taʻitaʻia e faia se mea.” * I le Galuega 27:15, o loo faaaogā ai lenei faaupuga e faamatalaina ai se vaa ua uunaʻia, po ua felafoaʻiina e le matagi i itulagi eseese. Ona o le mana galue o le Atua lea sa fesootaʻi, uunaʻia, ma taʻitaʻia perofeta ma tusitala o le Tusi Paia, e mafai la ona faapea atu, na ʻtaʻitaʻia i latou e le agaga paia.’ O le māfuaaga lenā na latou tusia ai manatu o le Atua, ae e lē o o latou manatu. I nisi taimi, e leʻi malamalama perofeta ma tusitala o le Tusi Paia i le uiga o mea sa latou valoia, po o mea sa latou faamaumauina. (Tani. 12:8, 9) Ioe, “o Tusitusiga Paia uma e mai i le agaga o le Atua,” ae e lē faavaeina mai i manatu o tagata.—2 Timo. 3:16.

4-6. O ā auala na faaaogāina e Ieova e faailoa mai ai lana feʻau i tusitala o le Tusi Paia? Ia aumai se faataʻitaʻiga.

4 Peitaʻi, o le ā le auala na faaoo mai ai e le agaga paia le feʻau a le Atua, i tusitala o le Tusi Paia? Pe na faailoa mai iā i latou ni faaupuga maʻoti e tatau ona tusia, pe e na o ni manatu autū, ae e latou te faaupuina i la latou lava auala? Seʻi mātau le auala atonu e saunia ai e le pule o se pisinisi se tusi. Pe afai e manaʻo o ia e faamauina i lalo ni faamatalaga maʻoti, e na te tusia e ia lava le tusi, pe taʻu atu foʻi i lana failautusi faaupuga tonu lava e tatau ona tusia. Ona faia lea e le failautusi o le tusi, ae sainia e le pule. O nisi taimi, e taʻu atu e le pule i lana failautusi na o manatu autū o le tusi, ae tuu i le faitalia a le failautusi i le auala e faaupu ai. A uma loa ona faia le tusi, ona siaki lea ma toe faitauina e le pule, ma faasino i le failautusi ni mea e manaʻomia ona toe faasaʻo. Pe a māeʻa uma loa na mea, ona sainia lea e le pule o le tusi. Pe a faitauina e se tasi lenā tusi, e manatu o ia na tusia e le pule o le pisinisi le tusi.

5 I se auala talitutusa, e iai foʻi isi vaega o le Tusi Paia na tauaaoina tuusaʻo mai “e le aao o le Atua.” (Eso. 31:18) Na fetalai tuusaʻo mai foʻi Ieova, ina ua manaʻomia ona tusia ni faaupuga maʻoti. O se faataʻitaʻiga, o loo taʻua i le Esoto 34:27: “Ona . . . fetalai mai lea o Ieova iā Mose: ʻIa e tusi i lalo upu nei, auā e tusa ma ia upu, ua ou osia ai se feagaiga ma oe atoa ma Isaraelu.’” O le tulaga foʻi lenā ina ua fetalai atu Ieova i le perofeta o Ieremia e faapea: “Ia e tusi i se tusi upu uma ou te fai atu ai iā te oe.”—Iere. 30:2.

6 Peitaʻi, o le tele lava o taimi e leʻi faailoa mai e le Atua i tusitala o le Tusi Paia, faaupuga tonu e tatau ona latou faaaogāina. Ae na faavavega ona tuuina e le Atua ona manatu i loto ma mafaufau o tusitala o le Tusi Paia, ae tuu iā i latou lava e faaaogā a latou lava faaupuga, e faaupu ai Lana feʻau. Ua faapea mai le Failauga 12:10: “Na saʻili le failauga i upu e logoleleia, ma le tusiaina o upu saʻo o le upu moni.” Na ʻmatuā suʻesuʻe ma le faamaoni Luka i mea uma lava mai i le amataga, ina ia tusi faasolosolo atu.’ (Luka 1:3) Na faamautinoa e le agaga o le Atua, ina ia aua neʻi avea le tulaga lē lelei atoatoa o tagata, ma itu e faasesēina ai lana feʻau.

7. Ua faapefea ona faaalia le atamai o le Atua, i lona faaaogāina o tagata e tusia le Tusi Paia?

7 Ua faamaonia le silisili o le atamai o le Atua, ona o lona faaaogāina o tagata e tusiaina le Tusi Paia. O upu, e fesoasoani iā i tatou ina ia malamalama ai i manatu ma faalogona. Ae faapefea pe ana faaaogā e Ieova agelu e tusia le Tusi Paia? Pe faamata e mafai ona latou faaalia mai faalogona lea e iai i tagata, e pei o le fefe, faanoanoa, ma le lē fiafia? Talu ai sa faatagaina e le Atua tane lē lelei atoatoa e filifili le auala e faaupuina ai Lana feʻau, ua mafai ai e lenā feʻau ona pāʻia o tatou loto.

MĀFUAAGA E TALITONU AI O LE TUSI PAIA E MAI I LE ATUA

8. Aiseā e mafai ai ona tatou faapea atu, e lē pei le Tusi Paia o se isi lava tusi faalelotu?

8 E tele ma anoanoaʻi faamaoniga e iloa ai, o le Tusi Paia, o le Afioga na faagaeeina e le Atua. Ua na o le Tusi Paia lava ua tatou aʻoaʻoina ai le tele o faamatalaga e faatatau i le Atua moni, nai lo o se isi lava tusi faalelotu. O se faataʻitaʻiga, o loo faamatalaina mai i tusi a le lotu Hinitū, faamatalaga e faatatau i ana sauniga faalelotu, aʻoaʻoga faafilosofia, talafatu, ma tulafono i mataupu tau i amioga. O loo taʻua i tusi a le lotu Puta, tulafono e manaʻomia ona usitaʻia e monike ma taupousa o lenā lotu. O loo faamatalaina ai foʻi talitonuga o le lotu ma aʻoaʻoga a Puta, o lē na amataina le lotu. E leʻi faapea mai Puta o ia o se atua, ma e lē tele foʻi ni faamatalaga na ia taʻua e faatatau i le Atua. O loo faamatalaina i tusi o le lotu Confucianism mea na tutupu i aso ua mavae, tulafono e faatatau i amioga tatau, faiga faaagaga, ma pese. O loo aʻoaʻoina foʻi i le tusi o le lotu Isalama, e na o le toʻatasi le Atua, ma e na te silafia le lumanaʻi. Peitaʻi, e lē o faailoa mai ai le suafa o le Atua, o Ieova, lea e faitau afe taimi o loo taʻua ai i le Tusi Paia.

9, 10. O ā mea ua tatou aʻoaʻoina mai i le Tusi Paia e faatatau i le Atua?

9 O le tele o tusi faalelotu e lē maua ai ni faamatalaga se tele e faatatau i le Atua. Peitaʻi, ua na o le Tusi Paia ua mafai ai ona tatou aʻoaʻoina ai Ieova le Atua ma ana galuega, faapea foʻi le tele o vala o Ona uiga. Ua faaalia i le Tusi Paia le Atua, e lē gata o Lē e silisili ese lona mana, atamai, e faamasinotonu, ae e alofa foʻi iā i tatou. (Faitau le Ioane 3:16; 1 Ioane 4:19.) O loo taʻua atili foʻi i le Tusi Paia: “E lē faailogaina tagata e le Atua, ae o lē e mataʻu iā te ia i nuu uma lava, ma fai le amiotonu, e talia e ia.” (Galu. 10:34, 35) E mafai ona tatou faapea atu, e moni lenā faamatalaga ona o le faigofie ona mauaina o le Tusi Paia. Ua faapea mai tagata e iai le tomai faapitoa i gagana, pe tusa ma le 6,700 gagana o loo tautatala ai tagata i le lalolagi i aso nei. Pe tusa ma le 100 o na gagana, o loo tautatala ai pe ā ma le 90 pasene o le faitau aofaʻi o le lalolagi. Peitaʻi, e silia ma le 2,400 gagana ua faaliliuina ai a lē o le Tusi Paia atoa, pe e na o se vaega foʻi. O lea la, e toetoe o tagata uma i le lalolagi, ua mafai ona latou faitau i se vaega o le Tusi Paia, i la latou lava gagana.

10 Na fetalai Iesu: “O loo galue loʻu Tamā e oo mai i le aso nei, ma o loo oʻu galue foʻi.” (Ioa. 5:17) “[O Ieova] o le Atua e mai i le vavau e oo i le faavavau.” O lea la, seʻi tomānatu i mea uma ua ia faia! (Sala. 90:2) E na o le Tusi Paia lava ua mafai ona faailoa mai iā i tatou gaoioiga a le Atua sa faia i le taimi ua tuanaʻi, o galuega o loo ia faia i le taimi nei, ma mea o le a ia faia i le lumanaʻi. Ua tatou aʻoaʻoina mai foʻi i le Tusi Paia mea e finagalo malie i ai le Atua, ma mea e tigā ai lona finagalo, aemaise le auala e mafai ai ona tatou mafuta vavalalata atu iā te ia. (Iako. 4:8) Seʻi aua lava neʻi avea so o se mea e tatou te saʻilia o le olaga po o popolega, ma itu e tatou te tuua ai le Atua.

11. O ā fautuaga atamai e tatou te maua mai i le Tusi Paia?

11 O le tele ma le maufaatuatuaina o le atamai o loo iai i le Tusi Paia, ua faaalia ai foʻi o lenei tusi e mai i Sē e sili atu nai lo o tagata. Na tusi le aposetolo o Paulo: “Po o ai na te iloa le finagalo o Ieova, e na te faatonu ai o ia?” (1 Kori. 2:16) Na faavae mai lenā fuaiupu, i le fesili sa faia e le perofeta o Isaia i tagata i ona aso: “O ai ea ua fuatia le agaga o Ieova, ma o ai le tagata e na te avatu ni fautuaga iā te ia ma aʻoaʻo atu iā te ia?” (Isa. 40:13) O le tali, e leai se isi, auā e leai se tasi e sili atu lona iloa nai lo o Ieova. E lētioa sili atu ona lelei iʻuga e maua mai i le faatatauina o fautuaga a le Tusi Paia, e faatatau i faaipoipoga, tausiaina o fanau, faafiafiaga, o aumea, galue mamafa, le faamaoni, ma amioga tatau! E lē taitai ona tatou mauaina i le Tusi Paia se fautuaga leaga. Ae i le isi itu, e lē o i le tagata le tomai e aumaia ai fautuaga e aogā i taimi uma. (Iere. 10:23) O loo fai ma toe iloilo ma fetuutuunaʻi a latou fautuaga, pe a latou iloa sa iai se faalētonu i fautuaga sa avatu i le taimi muamua. Ua faapea mai le Tusi Paia: ʻO manatu o tagata, e faatauvaa lava ia.’—Sala. 94:11.

12. O ā taumafaiga sa faia e tagata ina ia faaumatia ai le Tusi Paia?

12 Ua faaalia foʻi i le talafaasolopito se isi māfuaaga e tatou te talitonu ai o le Tusi Paia e mai i le Atua moni. Na taumafai le toʻatele o tagata i aso ua mavae, ina ia faaumatia atoatoa Tusitusiga Paia. I le 168 T.L.M., na faatonuina ai e le tupu o Suria, o Antiochus IV, tagata ina ia saʻilia tusi uma o le Tulafono, ma ia susunuina. I le 303 T.A., na avatu ai le poloaʻiga a le Emeperoa o Roma o Diocletian, ina ia faaleagaina nofoaga uma sa faia ai sauniga a Kerisiano, ma susunuina a latou Tusitusiga Paia. Na faia pea lenā faatamaʻiaga mo le sefulu tausaga. Ua faitau selau tausaga o faia taumafaiga a pope, ina ia taofia ai le faaliliuina o le Tusi Paia i gagana eseese, ona e latou te leʻi mananaʻo ina ia aʻoaʻoina e tagata le Tusi Paia. E ui lava i taumafaiga a Satani ma i latou na lagolagoina o ia, ae o lea o loo tatou mauaina pea le Tusi Paia i aso nei. E leʻi faatagaina lava e Ieova se tasi ina ia faaumatia lana meaalofa mo le fanau a tagata.

O FAAMAONIGA UA FAATALITONUINA AI LE TOʻATELE

13. O ā faamaoniga e tatou te iloa ai, o le Tusi Paia na faagaeeina e le agaga o le Atua?

13 E iai foʻi isi faamaoniga e iloa ai o le Tusi Paia na faagaeeina e le agaga o le Atua, e pei o le: autasi o manatu o loo iai, o le saʻo i manatu faasaienisi, o valoaga ua faataunuuina, o le faamaoni o ona tusitala, e suia ai olaga o tagata, o le saʻo o faamatalaga i mea na tutupu i le talafaasolopito, ma maua ai tali faamalieina mo fesili o loo iai i le palakalafa 1. Seʻi o tatou faitau i faamatalaga a nisi i le auala na mafai ai ona latou talitonu, o le Tusi Paia e mai i le Atua.

14-16. (a) O le ā na faatalitonuina ai ni tagata se toʻatolu, o le Tusi Paia e mai i le Atua? (e) O ā ni faamaoniga e te fiafia e faaaogā i le faiva i le fanua, e faatalitonu ai tagata o le Tusi Paia e mai i le Atua?

14 Na ola aʻe Anwar * o se Musalimi i se atunuu i Sasaʻe Tutotonu. A o nofo o ia i Amerika i Mātū, na asiasi atu ai Molimau a Ieova i lona fale. Ua faapea mai Anwar: ʻOu te leʻi fiafia lava i lotu Kerisiano, ona o le faamasaatoto na faia e tagata o ē faapea mai o Kerisiano. Ae ona ou te fiafia e aʻoaʻoina ni mea, na ou malie ai e faia saʻu suʻesuʻega faale-Tusi Paia.’ E leʻi umi, ae toe foʻi Anwar i lona atunuu, ma lē toe maua ai sa latou fesootaʻiga ma Molimau a Ieova. I ni tausaga mulimuli ane, na toe siitia atu o ia i Europa, ma toe amata ai lana suʻesuʻega faale-Tusi Paia. Na ia faapea mai: ʻO le faataunuuina o valoaga o le Tusi Paia, le autasi o manatu, ma le lē feteenaʻi o faamatalaga o loo iai, faapea le fealofani i tagata tapuaʻi o Ieova, na faatalitonuina ai aʻu o le Tusi Paia, o le Afioga lea a le Atua.’ Na papatisoina Anwar i le 1998.

15 Na ola aʻe Asha e sefulu ono ona tausaga, i se aiga e malolosi i le lotu Hinitū. Ua faapea mai o ia: “E faatoʻā ou tatalo lava i taimi ou te alu ai i le malumalu, po o taimi foʻi ou te fesagaʻia ai faigatā, ae e lē taitai ona ou manatua le Atua i taimi e sologa lelei ai loʻu olaga.” Ua ia faapea atili mai: “Ae peitaʻi, na matuā suia atoatoa loʻu olaga, ina ua asia aʻu e Molimau a Ieova.” Na suʻesuʻeina e Asha le Tusi Paia, ma avea ai le Atua ma ana Uō. O le ā le mea na faatalitonuina ai o ia, o le Tusi Paia na faagaeeina e le agaga o le Atua? Na ia taʻua: “Na maua uma i le Tusi Paia tali o fesili sa ou saʻilia. Na fesoasoani foʻi lenā mea iā te aʻu ina ia faaalia le faatuatua, e tusa lava pe lē mafai ona ou vaai atu i le Atua—o lona uiga, e lē manaʻomia ona ou alu i se malumalu e ifo ai i tupua.”

16 Na ola aʻe Paula i se aiga Katoliko. Peitaʻi, a o tuputupu aʻe o ia ma avea o se tagata matua, sa oo ai iā te ia lagona o le lē mautonu pe e iai moni lava se Atua, ae e iai se mea na tupu. Ua faapea mai o ia: ʻNa ma toe feiloaʻi ma se tasi o aʻu uō, ua leva ou te leʻi toe vaai i ai. Sa matou feola i se vaitaimi sa faauumi ai lauulu o le toʻatele o tagata, ma faaaogā fualaau faasāina. Peitaʻi, ua suia lona olaga. Ua sele lana ʻava, ʻoti lona ulu, ma ua vaaia ona foliga fiafia. O lea na ou fesili loa i ai, po o le ā le mea na tupu iā te ia, ma po o fea foʻi sa i ai. Na ia faapea mai, sa ia suʻesuʻeina faatasi le Tusi Paia ma Molimau a Ieova, ona amata loa lea ona ia talaʻi mai iā te aʻu.’ Talu ai sa vaaia e Paula le auala na suia ai e le Tusi Paia le olaga o lana uō, o lea na ia naunau ai loa e suʻesuʻeina le feʻau o le Tusi Paia, ma amata ai ona ia talitonu o le Tusi Paia e mai i le Atua.

“O LAU AFIOGA O LE SULU LEA I OʻU VAE”

17. E faapefea ona aogā iā te oe le faitauina i aso taʻitasi o le Afioga a le Atua, ma mafaufau loloto i ai?

17 O le Tusi Paia o se meaalofa matagofie lea ua saunia e Ieova, e ala mai i lona agaga paia. Ia avea o se mea fiafia le faitauina o le Tusi Paia i aso taʻitasi. O le faia faapea, o le a amata ai ona tuputupu aʻe lou naunau i le Tusi Paia, faapea lou alofa mo Lē na tusiaina. (Sala. 1:1, 2) Ia amata au suʻesuʻega uma o le Tusi Paia i se tatalo, ma ia ōle atu i le Atua mo lona agaga paia, ina ia mafai ai ona e malamalama i mea o loo e faitauina. (Luka 11:13) O loo iai i le Tusi Paia manatu o le Atua. Pe a e mafaufau loloto i faamatalaga o loo iai, ona mafai lea ona e aʻoaʻoina le auala e manatu ai, e pei o le auala e silasila ai le Atua i mea.

18. Aiseā e te naunau ai e aʻoaʻoina pea le tele o mea mai i le Tusi Paia?

18 A o faaauau ona e aʻoaʻoina atili e faatatau i upu moni mai i le Tusi Paia, o le a uunaʻia ai oe e faatatau mea ua e aʻoaʻoina. (Faitau le Salamo 119:105.) O le faitauina o le Tusi Paia e tai pei o loo e vaavaai i se fāʻata. Pe afai e te mātauina e manaʻomia ona faia ni suiga, ua tatau loa ona fai. (Iako. 1:23-25) E tai pei le Afioga a le Atua o se pelu. E mafai ona e faaaogāina e puipuia ai ou talitonuga. E mafai foʻi ona e faaaogāina e aveesea ai aʻoaʻoga sesē mai i loto o tagata agamalu. (Efe. 6:17) O lou faia faapea, e te lagona ai le lotofaafetai ona o perofeta ma tane sa faaaogāina e tusia le Tusi Paia, e moni lava sa ʻtaʻitaʻia e le agaga paia.’

[Faaopoopoga i lalo]

^ pala. 3 A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature.

^ pala. 14 Ua suia nisi o igoa.

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 29]

Pe a e faitauina i aso taʻitasi le Tusi Paia, o le a amata ai ona tuputupu aʻe lou alofa mo Lē na tusiaina

[Ata i le itulau 26]

O lē na sainia le tusi, e manatu i ai o ia lenā na tusiaina le tusi