▪ Askha runakunan chhaynata tapukunku, Bibliapiqa manan ima kamachikuypas rikhurinchu cigarro fumaymanta. ¿Chayraykuchu manaña yachayta munasunman Diospa yuyaykusqanta? Yachananchispunin.

“Diospa Simin Qelqakunaqa llapallanmi Diospa yuyaychasqan” (2 Timoteo 3:16). Chaypi kaq kamachikuykunan sut’ita willawanchis imaynatas Dios munan saludninchis cuidananchista. Chaypaq ñawpaqta qhawarisunchis imaynatan cigarro fumay runakunata onqochin chayta, chay qhepamantaq qhawarisun Bibliapi sumaq yanapaykunamanta.

Cigarro fumayqa runakunatan onqochin chaymi mana wañunankupi wañunku. Estados Unidos nacionpiqa phisqa wañuqkunamantan huk runa wañun cigarro fumasqanmanta. Instituto Nacional sobre el Abuso de Drogas nisqan hina “alcohol ukyaymanta, drogakuymanta, runa wañuchiymanta, kikinku wañuchikusqankumanta, accidentekunamanta, sida onqoymanta” wañusqankumantaqa sapa watas chay nacionpiqa cigarro fumaymanta astawanqa wañunku.

Cigarro fumasqankumanta hukkuna onqonku. Cigarro fumasqankumantaqa pisi q’osnillapas onqochiwasunmanmi. Hukkunaq fumasqanku q’osñita samaqkunan astawanqa pulmonninkupi cáncer onqoyniyoq kanku otaq sonqonkumanta onqonku. Kay tiempopi doctorkunan yachankuña cigarroq q’osñinqa p’achapi, alfombrapi, hukkunapipas k’askakusqanta. Chay q’osñiqa veneno hinan, astawanqa wawakunapaqmi mana allinchu.

Cigarro fumayqa viciomanmi apan. Llapa cigarro fumaqkunaqa pisillamanta mana kacharinapaq hina fumayta qallarinku. Investigadorkunan ninku: “Cigarropiqa nicotina nisqa drogan kan chaysi vicioman apan, sasataqsi chayta saqeyqa”, nispa.

¿Bibliapi ima kamachikuykunan yanapawasunman? Chaymanta qhawarisunchis.

Diosqa kawsayta respetananchistan munan. Israelman Kamachikuy qosqanpin Dios willarqan pikunachus paywan allinpi kayta munaqkunaqa kawsayta respetanankuta (Deuteronomio 5:17). Israelitakunaqa wasinkuq patatan muyuriqta kanchachananku karqan, ¿imarayku? Wasinkuq patanpi imaymanata ruwaqku chaymi chayta kamachiq. Chay kanchachasqankuqa yanaparqanmi mana pipas chaymanta urmaykuspa k’irukunanpaq otaq wañunanpaq (Deuteronomio 22:8). Hinaspapas israelitakunaqa k’irikuq animalta wisq’ananku otaq watananku karqan mana pitapas k’irinanpaq (Éxodo 21:28, 29). Chaymi fumaqqa yachashaspa cuerponta hukkunaq cuerpontapas dañota ruwashan, chaywanmi rikuchin chay kamachikuyta mana kasukusqanta.

Diosqa munan paytapas runamasinchistapas munakunanchistan. Jesucristoqa qatikuqninkunatan nirqan iskay hatun kamachikuyta kasukunankuta. Chayqa karqan Diosta tukuy sonqowan, tukuy almawan, tukuy yuyaywan, tukuy kallpawan munakunankutan, runamasinkutapas paykuna kikinkuta hina munakunankuta (Marcos 12:28-31). Kawsayqa Diospa regalonmi, fumaqkunan ichaqa Diospa qowasqanchis kawsayta mana respetankuchu, chaywanmi rikuchinku Diosta mana munakusqankuta (Hechos 17:26-28). Fumaqkuna runamasinkutaña munakunku chaypas, vicionkuwan rikuchinku daño ruwasqankuta.

Diosqa munan chay viciota saqenanchista. Llapa cristianokunata Biblia niwanchis: ‘Tukuy qhelli kaqmanta ch’uyanchakuychis aycha cuerponchispipas espiritunchispipas’, nispa (2 Corintios 7:1). Arí, cigarro fumayqa cuerpotan qhellichan. Pikunachus Dioswan allinpi kayta munaqqa chay vicionkutan saqenanku manaña facilchu chaypas atinkumanmi Diospa yanapayninwanqa.