Kʼelo li kʼusi yichʼoje

Batan ta saʼobil

Lekil jnaklejutik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose

Lekil jnaklejutik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose

Lekil jnaklejutik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose

«Tsots scʼoplal ti acʼo apasic batel jech chac cʼu chaʼal chal li Lequil Aʼyej[e].» (FILIP. 1:27)

¿KʼUSI CHATAKʼ?

¿Buchʼutik xuʼ xkʼotik ta jnaklejetik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose?

¿Kʼusi skʼan jpastik ta sventa li lekil kʼop, li sloʼil xkuxlejal xchiʼuk li mantaletik yuʼun li Ajvalilal yuʼun Diose?

¿Kʼuxi chakʼik ta ilel li jnaklejetik ta stojolal Ajvalilal yuʼun Dios ti skʼanojik li smantaltak Diose?

1, 2. ¿Kʼu yuʼun toj echʼ noʼox tsots skʼoplal laj yaʼiik li mantal akʼbatik yuʼun Pablo li tsobobbail ta Filipose?

LI JTAKBOL Pabloe, xi la stsʼibabe batel li yajtsʼaklomtak Cristo ta Filipose: «Tsots scʼoplal ti acʼo apasic batel jech chac cʼu chaʼal chal li Lequil Aʼyej[e]» (kʼelo Filipenses 1:27). Li jpʼel kʼop ta griego ti chal «tsots scʼoplal ti acʼo apasic» xie, xuʼ xi xichʼ alel xtoke, «lekil jnaklejutik». Li jpʼel kʼop taje, ep kʼusitik skʼan xal ta stojolalik li tsobobbailetik ta Filipose, yuʼun akʼbil sderechoik ti xuʼ xnakiik li ta yosilal Romae, jaʼ yuʼun xuʼ staik chabiel ta stojolal li mantaletik oy ta Romae. Li jnaklejetik ta Filipos ti te oyik ta yosilal Romae xchiʼuk li ta sjunul yosilale xmuyubajik ta skoj ti te nakalike, yuʼun oy sderechoik li ta smantaltak Romae.

2 Pe li ta tsobobbail yuʼun Filipose oy yan srasonal yuʼunik ti xmuyubajik noʼoxe, yuʼun li Pabloe la svulesbe ta sjol ti ta skoj ti tʼujbilik chbatik ta vinajele, li slumalike jaʼ «li vinajele» (Fili. 3:20). Jaʼ jnaklejetik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose, maʼuk noʼox ta stojolal jun ajvalil liʼ ta Balumile. Jech kʼuchaʼal chkiltike, toj echʼ noʼox tskʼupinik li chabiel ch-akʼbatike xchiʼuk tstabeik sbalil ti mu kʼusi xkoʼolaj-oe (Efes. 2:19-22).

3. 1) ¿Buchʼutik xuʼ staik li matanal sventa xkʼotik kʼuchaʼal jnaklejetik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose? 2) ¿Kʼusi ta jkʼeltik li ta xchanobil liʼe?

3 Li mantal laj yal Pablo ti jaʼuk lekil jnaklejutike jaʼ sventaik li buchʼutik chbatik ta ajvalilal xchiʼuk Cristo ta vinajele (Filip. 3:20). Te me tsakal skʼoplalik ek li buchʼutik chventainatik ta Balumil li Ajvalilal yuʼun Diose. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li yajtsʼaklomtak Cristo ti yakʼoj xa xkuxlejalike jmoj chtunik ta stojolal li Ajvalil, ti jaʼ li Jeovae, xchiʼuk skʼan jmoj xchʼunik li mantaletike (Efes. 4:4-6). Li avie, epal krixchanoetik tspasik tajek persa ti akʼo xkʼotik ta jnaklejetik ta junuk lum ti oy noʼox kʼusi x-ayan tee. ¡Jaʼ yuʼun skʼan me oyuk tajek sbalil xkiltik ti jaʼutik jnaklejutik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose! Sventa xkakʼtik venta ti ep sbalil li matanal jtaojtike, jkʼeltik kʼusi xkoʼolaj-o ti xijkʼot ta jnaklejutik ta jun jteklume xchiʼuk ti kʼuyelan xuʼ xijkʼot ta jnaklejutik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose. Mi laje ta jkʼeltik oxtos ti kʼusi skʼan jpastik sventa mu xchʼay kuʼuntik li matanal jtaojtik ti kʼuchaʼal jnaklejutik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose.

KʼUSITIK SKʼAN JPASTIK SVENTA TEUK XIJKOM TA NAKLEJ

4. ¿Kʼusi jaʼ li lekil kʼope, xchiʼuk kʼuxi «chijkʼopoj» yuʼun?

4 Xchanel yan kʼop. Li buchʼutik tskʼan chbatik ta naklej ta yan lume, li jlom ajvaliletike chkʼanbatik ti akʼo xchanik li kʼop ti mas chkʼopojik-o tee. Manchuk mi te xaʼox nakalik, pe li jlome jal tajek chchanik-o li kʼop taje. Yikʼal van chchanbeik lek ta anil li sgramatikaile, pe mu xlokʼ yuʼun lek ta alel. Li Ajvalilal yuʼun Diose tskʼanbe ek li jnaklejetik ti akʼo xchanik li «puru lequil cʼop» chal ta Vivliae (kʼelo Sofonías 3:9). ¿Kʼusi jaʼ li lekil kʼop taje? Jaʼ li kʼusi melel ta stojolal Dios xchiʼuk li kʼusi tskʼan tspas ti te chichʼ tael ta Vivliae. Kʼalal jech «chijkʼopoje» jaʼ skʼan xal ti ta jchʼuntik li smantaltak xchiʼuk li beiltaseletik chakʼ Diose. Li jnaklejetik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose xuʼ chchanik ta anil li chanubtaseletik ta Vivlia ti tsotsik skʼoplale. Pe kʼalal mi laj xaʼox yichʼik voʼe skʼan xakʼik persa sventa mas xa lek «xkʼopojik» li ta lekil kʼop taje. ¿Kʼuxi ta pasel taje? Jaʼ ti xkakʼ ta jkuxlejaltik li beiltaseletik ta Vivlia ti xkojtikintik xae.

5. ¿Kʼu yuʼun skʼan jchantik ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntik ta sventa li sloʼil xkuxlejal li jvokʼ s-organisasion Jeovae?

5 Chanbo sloʼil xkuxlejal. Li buchʼutik tskʼan chkʼotik ta naklej ta yan lume, skʼan van xchanbeik jutuk li sloʼil xkuxlejal li lum bu chkʼotike. Li buchʼutik tskʼan chkʼotik ta jnaklej ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Dios eke, skʼan xchanik ti bu kʼalal xuʼ yuʼunik ta stojolal li Ajvalilal taje. Jnoptik kʼusi la spasik li voʼneal Israele. Li snitilulaltak Coree skʼanojik tajek li Jerusalén xchiʼuk li bu toʼox chichʼik ta mukʼ Diose xchiʼuk lek tajek chaʼiik yalbel skʼoplal sloʼil xkuxlejal li jteklume. Li kʼusi mas labal tajek chaʼiike, jaʼ li kʼusi skʼan xal li chʼulna xchiʼuk li lume, maʼuk li kʼusi pasbil-oe. Li Jerusalene jaʼ li lum yuʼun «li mukʼta Ajvalil» Jeovae, jaʼ li bu mero yichʼobil ta mukʼe. Li ta Jerusalene jaʼ te ch-ajvalilaj stuk li Jeovae xchiʼuk jaʼ te chichʼik chanubtasel li ta smantaltak Diose, li ta jteklum taje, toj ep laj yakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton li Jeovae (kʼelo Salmo 48:1, 2, 9, 12, 13). ¿Mi jech oy ta avoʼonton ek ti xachan xchiʼuk chavalbe sloʼilal xkuxlejal li jvokʼ s-organisasion Jeova ta Balumile? Kʼalal mi lachan mas ta sventa ti kʼuyelan tskolta li steklumale, mas me melel chavaʼi li Ajvalil yuʼun Diose xchiʼuk mas me oy ta avoʼonton xcholel lekil aʼyej ta sventa li Ajvalilal taje (Jer. 9:24; Luc. 4:43).

6. ¿Kʼu yuʼun stalel onoʼox ti tskʼan Jeova ti akʼo jchantik, jchʼuntik li mantaletik xchiʼuk li beiltaseletik yuʼune?

6 Yojtikinel li mantaletike. Li ajvaliletik ta Balumile tskʼanik ti akʼo xchanik xchiʼuk xchʼunik li mantaletik yuʼun jteklum li bu sventainojike. Stalel onoʼox, ti tskʼan Jeova ti akʼo jchantik, jchʼuntik li mantaletike xchiʼuk li beiltaseletik ti chtun yuʼunik li lekil jnaklejetik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose (Is. 2:3; Juan 15:10; 1 Juan 5:3). Jutuk mu skotoluk li mantaletik yuʼun ajvalil ta Balumile muʼyuk tukʼ xchiʼuk muʼyuk toj lek. Yan «li smantal Mucʼul Diose toj lec» (Sal. 19:7). ¿Mi kʼupil chavaʼi xchiʼuk mi chakʼel jujun kʼakʼal li Vivliae? (Sal. 1:1, 2.) Jtos ti kʼuyelan xuʼ jchantik li smantal Diose, jaʼ ti jchan jtuktike. Muʼyuk buchʼu xuʼ spas ta jtojolaltik.

LI JNAKLEJETIK TA STOJOLAL LI AJVALILAL YUʼUN DIOSE SKʼANOJIK LI SMANTALTAK DIOSE

7. ¿Kʼusi tsatsal mantal chchʼunik li jnaklejetik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose?

7 Sventa jaʼutik-o jnaklejutik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose, maʼuk noʼox ti chkojtikintik li smantaltake, yuʼun skʼan jkʼantik xtok. Li ta Balumile epal krixchanoetik chalik ti chchʼunik li mantaletik ti bu nakalike. Pe kʼalal oy kʼusi muʼyuk lek chaʼiike xchiʼuk kʼalal jaʼo muʼyuk ilbilike muʼyuk chchʼunik, yuʼun jutuk mu skotoluk velta «jaʼ noʼox tscʼan lec scʼoplal» ta stojolal li krixchanoetike (Col. 3:22). Pe li jnaklejutik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose jaʼ ta jchʼuntik li tsatsal mantaletike. Lek chkaʼitik xchʼunel li mantaletik yuʼun Diose, manchuk mi muʼyuk buchʼu yilojutik. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jkʼanojtik li Buchʼu laj yakʼe (Isa. 33:22; kʼelo Lucas 10:27).

8, 9. ¿Kʼuxi xuʼ xavakʼ venta mi akʼanoj ta melel li smantaltak Diose?

8 ¿Kʼuxi xuʼ xavakʼ venta mi akʼanoj ta melel li smantaltak Diose? Nopo ta sventa kʼalal chavichʼ albel junuk mantal ti voʼotik ta jnop jtuktik kalojtike, jech kʼuchaʼal ti kʼuyelan ta jlap jkʼuʼ jpokʼtike o ti kʼuyelan ta jmeltsan jbatike. Kʼalal skʼan toʼox xijkʼot ta jnaklejutik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose yikʼaluk van ti kʼu toʼox yelan ta jlap jkʼuʼ jpokʼtike, muʼyuk lek o tstij toʼox oʼontonal ta spasel kʼusi chopol. Pe kʼalal lik akʼan mas li Diose, lek xa lik ameltsan aba sventa lek skʼoplal avuʼun li sbi Diose (1 Tim. 2:9, 10; 1 Ped. 3:3, 4). Li avie avaloj ti mu chopoluk xa ta kʼelel li akʼuʼe, pe mi laj yalbot junuk mol ta tsobobbail ti chopol chilik yantik jcholmantaletik ti kʼuyelan chalape, ¿kʼusi van chapas? ¿Mi ta van xapak akʼoplal ta anil? ¿Mi ta van xa ilin o mi muʼyuk chachʼun li mantal chavichʼ akʼbele? Jun mantal ti toj tsots skʼoplal chil li Ajvalilal yuʼun Diose, jaʼ ti xchanbeik stalelal Jesús skotol li jnaklejetike (1 Ped. 2:21). Ta sventa taje, li jtakbol Pabloe xi la stsʼibae: «Li jujunutique jaʼ acʼo jpastic li cʼusi jaʼ sventa slequilal yantique, ti jaʼ sventa tstsatsub o yoʼntonique. Yuʼun li Cristoe mu jaʼuc la spas li cʼusi lec laj yaʼay stuque» (Rom. 15:2, 3). Sventa oyuk noʼox lekilal li ta tsobobbaile, li jun yajtsʼaklom Cristo ti lek yij ta mantale ta sjunul yoʼonton tspas li kʼusi ch-albate xchiʼuk jaʼ mas chakʼ ta yoʼonton li kʼusi tsnop yantike (Rom. 14:19-21).

9 Jkʼeltik chib xtok ti bu toj tsots skʼoplale: jaʼ ti kʼuyelan chkiltik li chiʼinejbail ta vayel xchiʼuk li nupunele. Li buchʼutik maʼuk jnaklejetik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose chalik ti jaʼ noʼox la ta xchʼay-o koʼontontik li pornografiae xchiʼuk lek noʼox chilik xtok li skʼupinel chiʼilil ta vinikal o ta antsile. Chalik xtok ti oy la ta sbaik snopel stukik li smukulsatiel chiʼilil ta nupunel xchiʼuk li xtuchʼel nupunel ta registro civile. Yan li jnaklejetik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose mu xa jechuk tsnopik taje. Manchuk mi epik ti chmulivajik kʼalal maʼukik toʼox yajtsʼaklom Cristoe, avie xaʼibeik xa smelol ti jaʼ jun matanal yakʼoj Jeova li nupunel xchiʼuk li chiʼinejbail ta vayele. Oy sbalil chilik li tsatsal mantaletik yuʼun Diose xchiʼuk snaʼojik xa lek ti mu staik-o xkʼotik ta jnaklejetik sventa Ajvalilal yuʼun Dios li buchʼutik chmulivajike (1 Cor. 6:9-11). Xojtikinik xtok ti jaʼ noʼox ven jloʼlavanej li koʼontontike (Jer. 17:9). Jech oxal, tstojik ta vokol kʼalal chichʼik pʼijubtasel ti chkoltaatik sventa xchʼunik li tsatsal mantaletik taje.

LI JNAKLEJETIK TA STOJOLAL LI AJVALILAL YUʼUN DIOSE TSOTS SKʼOPLAL CHILIK LI PʼIJUBTASELE

10, 11. ¿Kʼusi pʼijubtasel chakʼ li Ajvalilal yuʼun Diose, xchiʼuk kʼusi chanop ta sventa taje?

10 Li ajvaliletik liʼ ta Balumile, ta onoʼox xpʼijubtasvanik ta sventa veʼlil xchiʼuk poxiletik ti xuʼ xij-ipaj-o yuʼune. Melel onoʼox ti mu chopoluk skotol taje. Pe mi oy kʼusi chopol tspasbutik junuke, li ajvalile ta onoʼox xpʼijubtasvan sventa lekuk oy li jnaklejetike. Yuʼun mi mu jechuk la spase, jaʼ chkom ta smul. Li Ajvalilal yuʼun Diose chpʼijubtasvan ta sventa li kʼusi chopol xuʼ spasbutik eke, xuʼ van jaʼ ta sventa jtalelaltik o ta mantal. Jech kʼuchaʼal liʼe, li j-abtel ti tukʼ yoʼontone, leʼ xa ta epal jabil tspʼijubtasutik ta sventa Internet ti bu chalbe skʼoplal pornografiae, yuʼun xuʼ tsokes ta mantal li buchʼutik jaʼik jnaklejetik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose. ¡Ta jtojtik ta vokol li pʼijubtasel taje!

11 Achʼtik to ti lokʼemik xa yan pajinaetik ta Internet ti lek jtunele, pe jaʼ noʼoxe, skʼan me xijtojobutik stunesel. Taje jaʼ skʼoplal red social ti xuʼ xilbajinutike, yuʼun xuʼ buchʼuuk noʼox skʼel o stsʼibaj te, manchuk mi lek o mi chopol stalelalik (1 Cor. 15:33). Jaʼ yuʼun, mu me labaluk chkaʼitik ti steklumal Jeovae yakʼoj lekil pʼijubtaseletik ta sventa li Internete. ¿Mi akʼeloj xa skotol li vunetik ta sventa red social slokʼesoj li j-abtel ti tukʼ yoʼontone? Mi li j-ochutik li ta pajinaetik taje, pe mi muʼyuk to jkʼelojtik li jvuntik ti chalbe skʼoplale, xkoʼolaj kʼuchaʼal ta jbikʼtik tsatsal poxil ti muʼyuk jkʼelojtik kʼuyelan ta bikʼele. *

12. ¿Kʼu yuʼun toj bolutik mi muʼyuk ta jchʼuntik li pʼijubtaseletike?

12 Li buchʼutik mu xchʼunik li pʼijubtasel chakʼ li j-abtel ti tukʼ yoʼontone chakʼ sbaik ta vokol stukik xchiʼuk chakʼik ta vokol li buchʼu skʼanojike. Jlome nopem xa tajek xaʼiik skʼelel li pornografiae o spasel li kʼusitik toj chopolike, kʼalal jech tspasik taje ta sloʼla sba stukik kʼalal tsnopik ti muʼyuk ilbilik yuʼun Jeovae. ¡Toj bolutik xa noʼox ti chkaltik ti xuʼ jmuktik ta stojolal Jeova li kʼusi ta jpastike! (Prov. 15:3; kʼelo Hebreos 4:13.) Li ajvalil liʼ ta Balumile xuʼ tspojbe sderecho li buchʼu mu xchʼun mantale, jaʼ jech li Jeovae eke, xuʼ slokʼes ta naklej ta stojolal li Ajvalilal yuʼun mi mu xchʼunbat smantal xchiʼuk mi mu sutes yoʼontone (1 Cor. 5:11-13). * Pe ta skoj ti kʼux ta yoʼontone tskʼan tskolta li krixchanoetik taje, jaʼ yuʼun oy buchʼutik svaʼanojan ta Balumil sventa skoltaik (Gál. 6:1). Li buchʼutik tsutes yoʼontonik xchiʼuk tsjel stalelike xmuyubajik ti chchʼamatik yan velta yuʼun li Diose, vaʼun chkomik-o li ta jnaklejetik ta stojolal li Ajvalilal yuʼune (2 Cor. 2:5-8). ¡Jaʼ jun mukʼta matanal ti chijtun ta stojolal li Ajvalil ti toj ep chkʼanvane!

LI JNAKLEJETIK TA STOJOLAL LI AJVALILAL YUʼUN DIOSE OY SBALIL CHILIK LI CHANUBTASELE

13. ¿Kʼu yelan chakʼik ta ilel li jnaklejetik ta stojolal Ajvalilal yuʼun Dios ti oy sbalil chilik li chanubtasele?

13 Epal ajvaliletik liʼ ta Balumile chakʼik persa xchanubtasel li jnaklejetik yuʼune. Jech kʼuchaʼal liʼe, tsmeltsan chanobvunetik sventa chchanik skʼelel xchiʼuk stsʼibael vun xchiʼuk chichʼik chapanel sventa smakʼlin sbaik. Li yajtsʼaklom Cristoe oy sbalil chilik li chanunetik taje xchiʼuk chchanik lek skʼelel stsʼibael vun, pe mas to oy sbalil chilik li chanubtasel chichʼik ta skoj ti jaʼik jnaklejetik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose. Li Jeovae jaʼ tstunes li stsobobbail yajtsʼaklomtak Cristo sventa xchanik skʼelel li vune. Jaʼ jech li totil meʼiletike chichʼik albel ti akʼo skʼelbeik vun yalab xnichʼnabik ti kʼoxik toe. Li j-abtel ti tukʼ yoʼontone tslokʼesik jujun u epal revista ti lokʼemik ta Vivlia ti jaʼ Li Jkʼel osil ta toyole. Mi chakʼel jkʼol o chaʼkʼol ta jujun kʼakʼale jaʼ me jech chanaʼ li kʼusitik achʼ chchanubtasvan li Diose.

14. 1) ¿Kʼusi chanubtasel chkichʼtik? 2) ¿Mi apasoj xa li kʼusitik albil ta vunetik ta sventa li Akʼobal sventa Yichʼel ta Mukʼ Jeova ta Kutsʼ Kalaltike?

14 Ta jujun xemana chichʼik chanubtasel li jnaklejetik ta stojolal Ajvalilal yuʼun Dios li ta tsobajeletike. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Chanobvun sventa Kabteltik yuʼun Diose oy xa mas ta 60 jabil ti tskoltaan li jchanunetik sventa xkʼotik ta lekil jchanubtasvanejetik ta sventa li Skʼop Diose. ¿Mi atsakoj xa me abi li ta chanobvun taje? Oy xa ta sjayibaluk jabile, li j-abtel ti tukʼ yoʼonton, ti lek pʼije yaloj ti toj tsots skʼoplal ti xichʼ pasel jujun xemana li Akʼobal sventa Yichʼel ta Mukʼ Jeova ta Kutsʼ Kalaltike. Li xchanel Vivlia taje tstsatsubtas li utsʼ alalile. ¿Mi oy avakʼoj ta akuxlejal li kʼusitik albil ta vunetik sventa ti kʼuyelan xuʼ jpastik li Akʼobal sventa Yichʼel ta Mukʼ Jeova ta Kutsʼ Kalaltike? *

15. ¿Kʼusi matanal tsots skʼoplal jtaojtik?

15 Epal krixchanoetik ti jaʼ sventainoj li ajvalil ta balumile jaʼ tskoltaik junuk jpolitiko, chbatik ta jujupʼej na sventa tspasik votar li krixchanoetike. Pe mas to li jnaklejetik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose, ta sjunul yoʼonton tskoltaik jaʼ yuʼun chcholbeik skʼoplal ta kayeetik xchiʼuk ta naetik. Li ta yan xchanobil echʼe, te laj kiltik ti revista mas pukbil ta spʼejel Balumile, jaʼ Li Jkʼel osil ta toyole ti jaʼ sventa chichʼ albel batel skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Jeovae. Jun matanal ti akʼbilutike jaʼ ti xkalbetik batel skʼoplal jchiʼiltaktik li Ajvalilal taje. ¿Mi ta sjunul avoʼonton chapas li abtelal taje? (Mat. 28:19, 20.)

16. ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti jaʼutik lekil jnaklejutik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose?

16 Jutuk xa skʼan, ti ajvalilal yuʼun Diose stuk xa noʼox ch-ajvalilaj liʼ ta Balumile. Tsbeiltasutik ta skotol jkuxlejaltik, maʼuk noʼox ta mantal. ¿Mi jaʼ van jun lekil jnaklejutik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Dios mi kʼot skʼakʼalil taje? Jaʼ xa me yorail chkakʼtik ta ilel. Li kʼusitik ta jnop ta jpastik ta jujun kʼakʼale, akʼo jpastik sventa lekuk xbat skʼoplal kuʼuntik li Jeovae xchiʼuk kakʼtik ta ilel ti jaʼutik lekil jnaklejutik ta stojolal li Ajvalilal yuʼune (1 Cor. 10:31).

[Tsʼibetik ta yok vun]

^ par. 11 Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼelo li revista ¡Despertad! ta julio ta 2011, pajina 24 kʼalal ta 27; agosto ta 2011, pajina 10 kʼalal ta 13, xchiʼuk ta fevrero ta 2012, pajina 3 kʼalal ta 9.

^ par. 14 Kʼelo Li Jkʼel osil ta toyole ta 15 yuʼun agosto ta 2011, pajina 6 xchiʼuk 7, xchiʼuk li Kabteltik sventa Dios ta enero ta 2011, pajina 3 kʼalal ta 6.

[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]

[Tsʼib ti mukʼtik sletraile ta pajina 14]

¿Mi chachʼun li pʼijubtasel chakʼ Vivlia ta sventa li stunesel Internete?

[Lokʼol ta pajina 12]

Jech kʼuchaʼal li snitilulaltak Coree, ¿mi akʼanoj li melel yichʼel ta mukʼ Dios xchiʼuk li sloʼil xkuxlejal steklumale?

[Lokʼol ta pajina 15]

Li Akʼobal sventa Yichʼel ta Mukʼ Jeova ta Kutsʼ Kalaltike xuʼ skoltaot xchiʼuk avutsʼ avalal sventa xakʼot ta lekil jnaklej ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose