Nsangu za Lukutakanu lwa Konso mvu

Lukutakanu lwa Kintwadi ye Nkubika za Kiese

O LUKUTAKANU lwa konso mvu lwa Sociedade Torre de Vigia de Bíblias e Tratados da Pensilvânia, kiese lutwasanga ntangwa zawonso. E kiese kiaki kiamoneka kina kia 1 kia ngonde Okutoba ya mvu a 2011, kiavangama lukutakanu lwa 127 muna lusansu lwa Mbangi za Yave. Wantu batuka muna fulu yawonso ya nza bakutakana mun’Eseka dia Tukutakanu Twampwena dia Mbangi za Yave kuna mbanza Nova Jersey, Estados Unidos.

Mpangi Gerrit Lösch mosi muna Buka kia Selo Yambuta ona wakala se mfidi a lukutakanu, wavana ngiz’ambote kw’awonso. Wavovesa kwa nzenza batuka muna nsi 85 vo elau diampwena mu kala muna kintwadi kia wan’angudi mu nza yawonso. Kintwadi kiaki kimbangi kiambote kisianga kw’akaka yo kembelela Yave. E mvovo kintwadi watoma yikwa muna lukutakanu lwaluna.

NSANGU ZAMBOTE ZATUKA KUNA MÉXICO

Elongi diantete diasonga e ziku kia kintwadi kia nkangu a Yave. Baltasar Perla wamokena ye mpangi tatu besadilanga kuna Betele ya México. Mpangi zazi bayika nluta mia nsobani zavangama kuna América Central. Mavula ma nsi sambanu makangama, owau e salu kia nsi sambanu zazi, kifilwanga kuna vula dia México. Muna kuma kia nsobani zazi, wantu a nsi zayingi ye makanda ma mpila mu mpila besadilanga kuna vula dia México. Mpangi zazi zakwikizi batuka muna nsi zaswaswana bekasakesanga muntu yo nkw’andi. Kuna kwa yau dimonekanga nze Nzambi okatwidi nkendelo za nsi zau.

Diampasi diakala mu sadisa ateleki muna nsi zazina bazaya vo ke bavavuka ko ye nkubik’a Yave wau vo mavula mau makangama. Muna kuma kiaki, konso nkutakani yavewa nzila ya Internet kimana bamokenanga ye mpangi kuna vula. E nzila yayi ya Internet yavewa mpe kwa mpangi muna nkutakani zina mu fulu yandá.

NSANGU ZATUKA KUNA JAPÃO

Mpangi James Linton watuka kuna vula dia Japão wayika e mpasi bamona ampangi mu kuma kia nzakama za ntoto ye mavuku mampwena ma kalunga mabwa muna ngonde a Malusu ya mvu wa 2011. Mbangi zayingi za Yave bafwilwa azolw’au yo vidisa mavwa mau. Ampangi muna zunga ke yabwilwa sumbula ko, muna sadisa ampangi, vioka 3.100 nzo bakubika. Bavana mpe tezo kia nkam’a makalu. Ampangi ana bakivana kuna mvevo ye Buka Kitalanga e Salu kia Tunga Maseka ma Kintinu mu Nsi Zayingi, basala ye fululu kiawonso muna tungulula nzo z’ampangi. Vioka 1.700 z’ampangi bakivana kuna mvevo mu kwenda sadisa konso kuna kwavavwanga lusadisu. Buka ki’ampangi akwa ntima mvevo batuka kuna Estados Unidos, basadisa mu tungulula Maseka ma Kintinu. Ampangi 575 bakala muna buka kiakina.

Basia mpe sungididi kia fiaulwisa yo vana lusadisu lwa mwanda kw’awonso babwilwa sumbula. Vioka 400 z’akuluntu bakivana mu kwenda sadisa konso fulu kiakala mpangi bavavanga lusadisu. E Buka kia Selo Yambuta kuna vula diasina batuma akengi wole bekingulanga mavula, mu kwenda kasakesa ampangi muna zunga yabwilwa sumbula. O zola basonga Mbangi za Yave muna nza yawonso, kwatoma fiaulwisa ampangi ana babwilwa e sumbula.

 NDUNGIDI KUNA MBAZI A NKANU

Ampangi batoma sia sundidi vava mpangi Stephen Hardy watuka kuna vula dia Grã-Bretanha kafila elongi edi diayika ndungidi twavewa muna mbazi za nkanu. Kasikil’owu, luyalu lwa França lwa zenzela mpaku ya zole za mafuku lunana ye nzimbu za dólar (82.000.000) kwa vula dieto. E diambu diadi diasingikwa vava afundisi a Buka Kitalanga Zitu wa Wantu Muna Nsi za Mputu (Corte Européia dos Direitos Humanos) batuvana e ndungidi. Afundisi awaya bavova vo, luyalu lwa França lwakulula tini kia 9 muna nsiku wa Convenção Européia owu utaninanga luvevoko lwa nsambila. E nzengo babaka afundisi a buka kiaki zasonga vo Mbangi za Yave ke batina futa mpaku ko. E buka kia afundisi awaya bavova vo: “Luyalu lwa França lwakulula tini kia 9 muna nsiku wa Convenção Européia owu utaninanga luvevoko lwa nsambila. Kasikil’owu, o luyalu lwa France ke lwazola vana nswa ko kimana dibundu dia Mbangi za Yave diasonama muna nkanda mia luyalu. Bavava kanga e vula dia Mbangi za Yave muna nsi yo tianguna Mbangi za Yave.”

Afundisi muna Buka Kitalanga Zitu wa Wantu Kuna Nsi za Mputu, bavana mpe ndungidi kwa Mbangi za Yave kuna Armênia. Afundisi awaya bavova vo tuka muna mvu a 1965 e Convenção Européia ke yitaninanga wantu ko mu kuma kia nsiku wa salu kia kisoladi. Mbuta z’afundisi muna Buka Kitalanga Zitu wa Wantu Kuna Nsi za Mputu, bavova vo e Convenção Européia ivananga e nswa kwa konso muntu mu tambulwila yavo lembi tambulwila salu kia kisoladi mu kuma kia lukwikilu lwandi. E nzengo zazi zafila nsi a Armênia, Azerbaijão ye Turquia mu zaya mfunu wa nswa wau.

SALU KIA TUNGA

Mpangi Guy Pierce mosi muna Buka kia Selo Yambuta, wafila elongi dialanda. Wavova vo awonso bakala muna lukutakanu lwaluna bakala y’etima dia zaya una udiatilanga e salu kia tunga kuna mbanza ya Nova York. Wasunzula video yasonga lunungunuku lwa salu kuna Wallkill, Patterson ye fulu kiampa kiasumbilu kuna mbanza ya Warwick ye Tuxedo, Nova York. E vula diampa ditungwanga kuna Wallkill dikala ye tezo kia 300 za masuku, nanga difokoka muna mvu wa 2014.

Vena diaka ye nkubika ya tunga vula diampa vana yanzala kina ye 100 hectar muna mbanza Warwick. Mpangi Pierce wavova vo: “Kana una vo ke tuzeye owu wina luzolo lwa Yave ko mu kuma kia vula diadi muna mbanza Warwick, tuna y’ekani dia tunga e vula diadi muna soba vula diasina dia Mbangi za Yave muna mbanza yayi.” Tuzolele sadila hectar 20 muna yanzala kiaki kiavavuka kilometa 10 kuna node ya mbanza Warwick mu tunga lundilu dia tungwa. Mpangi Pierce wavova vo: “Avo luyalu utuvene nswa, tuna ye vuvu kia fokola tunga e vula diadi mu mvu nya. I bosi, e vula dieto kuna Brooklyn dilenda tekwa.”

Mpangi Pierce wayuvula vo: “Nga Buka kia Selo Yambuta ke bazeye wo diaka ko vo e mpasi zayingi zifinamene?” Wavutula vo: “Ve kikilu, avo mpasi zayingi zivunzanese e nkubika zeto, diakiese kikilu dikala!”

UYIKENGA MUNA NKOSI ANKWINTI

Stephen Lett mosi diaka muna Buka kia Selo Yambuta, wafila elongi diabongelwa muna 1 Petelo 5:8 kivovanga vo: “Nulungalala, nuyingila: o ntantu eno Nkadi ampemba, nga nkosi ankwinti ovemanga, kend’avavi ona kevempola.” Mpangi Lett wavova vo, e kadilu kia nkosi, ye kingana kia Petelo kitoma kutusadisanga mu bakula kadilu kia Nkadi ampemba.

Wau vo e nkosi yisundidi wantu muna nswalu ye nkuma, o Satana mpe osundidi wantu muna nkuma. Muna kuma kiaki, ka tulendi nwana yo Satana ko muna ngolo za yeto kibeni. Lusadisu lwa Yave tuvwidi o mfunu. (Yes. 40:31) O nkosi mu fuku ketoma kondelanga e bulu, muna kuma kiaki, tufwete venga tombe kia mwanda eki Satana kesadilanga muna baka wantu. O nkosi ozolanga baka e nkayi ke zilendanga  kitanina ko yovo mwan’ebuluku dia futa kuna tulu, diau adimosi mpe, o Satana wakondwa nkenda ozolanga kutuvonda. Avo nkosi oyukwiti, obembolanga mbizi isuvanga, ke vwanga yo diaka mfunu ko. Diau adimosi mpe, awana Satana kebakanga muna mwanda, beyantikanga vanga mana ke bavanganga ko una ke bazeye ludi ko. (2 Pet. 2:20) Muna kuma kiaki, tufwete telamena Satana yo sadila nkanikinu mia Nkand’a Nzambi tulongokanga.—1 Pet. 5:9.

YANGALELA E FULU KIAKU MUNA NZO A YAVE

Mpangi Samuel Herd mosi mpe muna Buka kia Selo Yambuta wafila elongi dialanda. Wavova vo: Akristu awonso bena ye fulu muna “nzo” a Nzambi, i sia vo tempelo andi a mwanda ina kakubika kimana twansambila muna kimenga kia lukûlu lwa Yesu. Yeto awonso tufwete vutulanga matondo wau tuna ye fulu muna nzo a Yave. Nze Davidi, tuzolanga kala “kuna nzo a Yave e lumbu yawonso ya zingu [kieto].”—Nku. 27:4.

Mpangi Herd watanga yo sasila Nkunga 92:12-14, i bosi wayuvula vo: “Aweyi Yave kekutusadisilanga mu sakumuka?” Wavutula vo: “Omu paradiso ya mwanda, Nzambi okutukasakesanga, kututanina yo kutuvana ludi kina nze maza manzizi. Elo, tufwete kumvutulanga matondo muna mawonso kevanganga muna wete dieto.” I bosi, mpangi Herd wakasakesa ampangi vo: “Yambula twasikila mu nzo a Yave, ke mu fikolo kaka ko kansi yakwele mvu.”

AKRISTU BEZITISANGA NKAND’A NZAMBI

Mpangi David Splane mosi mpe muna Buka kia Selo Yambuta, wafila elongi dia landa diayika vo Akristu akieleka Nkand’a Nzambi bezitisanga. Muna tandu kiantete, Akristu basadila Nkand’a Nzambi muna singika e diambu dia zengwa. (Mav. 15:16, 17) Kansi, muna tandu ki’ezole, akaka ana bayikilwanga vo Akristu balongoka ndongota za Kingerekia yo yantika sia ngangu zau va fulu kiantete ke mu Nkand’a Nzambi ko. I bosi, akaka bavingisa ngindu za Papa ye z’atinu a Roma vana fulu kia malongi ma Nkand’a Nzambi. Eyayi i mpila yayantikila malongi maluvunu.

Mpangi Splane wasasila kingana kia Yesu kisonganga vo tuka muna tandu kiantete yamu wau, akaka muna Akristu akieleka akuswa bekala kaka ova nza muna tanina ludi. (Mat. 13:24-30) Ka tulendi vova ye ziku kiawonso ko kana aki nani i akuswa awaya. Kansi, tuka kolo ndonga basenzeka malongi ye mavangu  ma nsambila za luvunu. Nze Agobard wa arcebispo wa Lyons muna tandu kia 9, Peter wa mwisi a Bruys, Henry wa mwisi a Lausanne ye Valdès yovo Waldo muna tandu kia 12, John Wycliffe muna tandu kia 14, William Tyndale muna tandu kia 16, Henry Grew ye George Storrs muna tandu kia 19. O unu, Mbangi za Yave bekwamanananga lunda nkanikinu mia Nkand’a Nzambi yo zaya vo Nkand’a Nzambi i nkubilw’a ludi. Muna kuma kiaki, Yoane 17:17 kivovanga vo: “E diambu diaku i ludi” i sono kia mvu wa 2012 basolele e Buka kia Selo Yambuta.

NSOBANI ZAKIESE MUNA SIKOLA ZA NKAND’A NZAMBI

Mpangi Anthony Morris mosi mpe muna Buka kia Selo Yambuta wazayisa nsobani zavangamene mu kuma kia salu kia misionario ye aviti a nzila a espesiale. Muna ngonde a Setemba ya mvu wa 2012 e Sikola ya Nkand’a Nzambi mu Kuma kia Akristu Asompa ikala vangamena muna zak’e nsi. Ekani dia Sikola ya Ngiladi disobele. Tuka muna ngonde a Okutoba ya mvu wa 2011, awonso ana bekotanga Sikola ya Ngiladi bafwete kala muna salu kia ntangwa ke ntangwa, nze misionario ana ke bakota Sikola ya Ngiladi ko, aviti a nzila a espesial, akengi a zunga yovo ana besadilanga ku Betele. Awana bekota sikola ya Ngiladi besadilwa muna kasakesa yo kumika nkangu a Nzambi muna mavula, muna salu kia nkengi a zunga yovo muna zunga yampwena kimana bakasakesanga nkutakani muna salu kia umbangi.

Vana ntandu, aviti a nzila a espesiale bekala filwa muna zunga yandá ke yina ye nkutakani ko. Akaka muna awana bafokola e Sikola ya Nkand’a Nzambi mu Kuma kia Mpangi z’Akala Ampumpa ye Sikola ya Nkand’a Nzambi mu Kuma kia Akristu Asompa kina kia 1 kia ngonde a Yanuali ya mvu wa 2012, batumbikwa se aviti a nzila espesiale mu fikolo yo filwa muna zunga yandá ke yina ye nkutakani ko muna ziula yo wokesa salu kia umbangi. Betumbikwa se aviti a nzila a espesiale mu mvu mosi. Awana bezindalala sala se aviti a nzila a especiale a fikolo mu mvu tatu, balenda vewa elau dia kwamanana muna salu kiaki.

O lukutakanu lwa mvu wa 2011 kiese kiayingi lwatwasa. E nkubik’a Nzambi ivanganga mawonso kimana e nsangu zambote zalwaka mu fulu yayingi ova nza yo kumika kintwadi kia wan’angudi mu nza yawonso. Tusambanga kimana Yave kasambula salu kieto kikuntwasilanga nkembo yo zitu.

[Babu/​Mafoto zina muna lukaya lwa 18]

TUTOMENE KUBAZAYA

Muna lukutakanu lwalu mwakala mpe ye mbokena y’akento tanu ansona z’ampangi ana basadila muna Buka kia Selo Yambuta. Ampangi Marina Sydlik, Edith Suiter, Melita Jaracz, Melba Barry yo Sydney Barber bayika una bazayila ludi yo kota muna salu kia ntangwa ke ntangwa. Konso muntu muna yau, wayika mambu mamfunu kesungamenanga mu kuma kia nkaz’andi ye nsambu batambula. Kuna mfoko a mbokena zazi za lukasakeso, ampangi bayimbila nkunga 86 una ye ntu a diambu vo, “Akento Akwikizi, Nsanga z’Akristu.”

[Mafoto]

(Vana ntandu) Daniel yo Marina Sydlik; Grant yo Edith Suiter; Theodore yo Melita Jaracz

(Ova yanda) Lloyd yo Melba Barry; Carey yo Sydney Barber

[Nenga kia Nsi muna lukaya lwa 16]

(Muna zaya una mena o mambu, tala muna nkanda)

Mavula sambanu mabundakeswa ye vula dia México

MÉXICO

GUATEMALA

HONDURAS

EL SALVADOR

NICARÁGUA

COSTA RICA

PANAMÁ

[Foto ina muna lukaya lwa 17]

Mpila itungilwa e vula diasina dia Mbangi za Yave kuna mbanza Warwick, Nova York