‘Nochuli Kar Tichni’

KOTELO e nyim jolweny mage, Ruoth Asa gi joge ridore e hoho ka giwuok e gode mag Juda ka gichomo paw lweny. Sama gichopo kama hoho oyaroree maduong’, Asa chung’ kae to ogamo yweyo. Mwalo kama gichomono nitie jowasikgi ma gin oganda lweny maduong’ moritogi! Jolwenygo mawuok Ethiopia (Jo-Kush) kwan-gi nyalo chopo milion achiel. Kwan mag jolweny mag Asa to nyalo chopo mana nus mar jowasikgi.

Kaluwore gi lweny mochomogino, ang’o ma dibed ni chando chuny Asa ahinya? Dibed ni en kaka obiro chiko jotend lweny ma en-go? Koso jiwo jolweny ma en-go? Koso dibed ni en ndiko barua ne joode modong’ chien? Ooyo ngang’! Nikech masira mochomeno, Asa lemo.

Kapok wanono lamoneno koda gima ne otimore e odiechieng lwenyno, we wane ane mokwongo ni Asa ne en ng’at machalo nade. Ang’o momiyo nokawo okang’ ma kamano? Be nitie gik ma ne miyo Asa bedo gadier ni Nyasaye ne dhi konye? Wach Asa nyisowa ang’o kuom kaka Jehova gwedho tije ma jotichne timo?

GIK MA NOYUDO ASA OSETIMO

Kuom higini 20 bang’ kane Israel osepogore mobedo pinjeruodhi ariyo, Juda noyudo lamo nyiseche manono e okang’ malach. Kane Asa obedo ruoth e higa mar 977 K.N.P., noyudo lamo mar nyiseche mag Kanaan osedonjo nyaka e od ruoth. Kata kamano, weche mayudore e Muma mawuoyo kuom loch mar Asa nyiso ni “notimo maber kendo makare e nyim wang’ Jehova Nyasache.” Asa “nogolo kwonde misango mayore, gi kuonde moting’ore malo, kendo noturo sirini, kendo nong’ado Ashera.” (2 Weche 14:​2, 3) Kendo Asa “noriembo jotim gath” mondo owuog e pinyruodh Juda nimar ne ginindore chwo gi chwo ka giwacho ni mano ne en kit lamo margi. Asa ne ok ogolo mana gik marichogo kende. Bende “nochiko Juda mondo gidwar Jehova, Nyasach kweregi, kendo girit bura gi chik” mar Nyasaye.​​—⁠1 Ruo. 15:⁠12, 13; 2 Weche 14:4.

Nikech Jehova ne mor gi kinda ma ne Asa nigo ne lamo madier, ne ogwedhe kuom miye higini mag kuwe. Omiyo ruoth ne nyalo wacho kama: “Wasedwaro Jehova Nyasachwa; wasedware, kendo osemiyowa yuweyo kwonde duto.” Ji ne otiyo gi thuolono mondo gichiel miechgi gi ohingini e pinyruodh Juda. Muma wacho ni: “Ne gigedo mi ne gibet gi hawi.”​​—⁠2 Weche 14:​1, 6, 7.

E PAW LWENY

Omiyo kaluwore gi gik ma Asa nosetimo, ok onego kawwa gi wuoro ka ne olamo Nyasaye e kinde ma jolweny turi miwuoyoe e Muma nomonje. Asa nong’eyo ni Nyasaye gwedho jogo ma keto yie kuome. E lamo mare, ruodhno nosayo Jehova mondo okonye. Asa nong’eyo ni kane oketo geno mare kuom Nyasaye, oganda maduong’ mar jowasike ne ok nyal time gimoro, bed ni ne ging’eny machalo nade, kata gitek maromo nade. Lwenyno ne mulo ahinya nying Jehova, omiyo Asa nosayo Nyasaye kaluwore gi nyingno. Ruoth nolamo kama: “Yaye Jehova Nyasachwa, konywa; nimar wasirore kuomi, kendo wawuok monjo oganda-ni mana kuom nyingi. A Jehova in e Nyasachwa; dhano adhana kik bedi gi loch kuomi.” (2 Weche  14:11) Mano chalo ka gima nowacho niya: ‘Jehova, in ema jolweny mag Ethiopia omonji. Kik iwe mondo ocha nyingi kuom weyo mondo dhano mayomyom olo jogo miluongo gi nyingi.’ Omiyo “Jehova nogoyo Jo-Kush e nyim Asa, kendo e nyim Juda; mi Jo-Kush noringo.”​​—⁠2 Weche 14:12.

E kindegi, jotich Jehova romo gi gik mang’eny makedo kodgi. Ok wabi kedo kodgi ka watiyo gi ligangla masie. Kata kamano, wan gadier ni Jehova biro gwedho jogo duto momakore kode mondo olochi e lweny mar ranyisi ma gigoyo nikech nyinge. Lweny ma ng’ato ka ng’ato kuomwa kedo oriwo kwedo chuny monya ahinya mar tamruok luwo chike Nyasaye, kedo gi nyawo ma magwa wawegi, kata timo matek mondo warit joodwa kuom gik manyalo ketho winjruokgi gi Nyasaye. Kata bed ni wakedo gi chandruok mane, weche ma Asa notiyogo e lamo mare jiwowa. Jehova ema nokonyo Asa mondo olo lweny. Mano nonyiso gima nyalo timore ne jogo duto maketo genogi kuom Nyasaye. Onge dhano moro amora ma nigi teko maloyo Jehova.

WECHE MAJIWO KENDO CHIWO SIEM

Kane Asa oduogo koa e lweny, Azaria noromone. Janabi Azaria nochiwonegi weche majiwogi kendo chiwonegi siem niya: “Winjauru, in Asa, gi Juda gi Benjamin duto: Jehova ni kodu, ka pod un kode; kendo kudware, nuyude; to kuweye en noweu. . . . Beduru matek, kendo kik luetu jony: nimar nochulnu kar tichu.”​​—⁠2 Weche 15:​1, 2, 7.

Wechegi nyalo jiwo ahinya yiewa. Ginyiso ni Jehova biro bedo kodwa, ka wadhi nyime makore kode. Ka waywakne mondo okonywa, wanyalo bedo gadier ni obiro winjo ywakwa. Azaria nowacho ni: “Beduru matek.” En gima dwaro chir kinde duto mondo ng’ato otim gima kare, to wang’eyo ni wanyalo timo kamano kokalo kuom kony ma Jehova chiwo.

To nikech dan Asa miluongo ni Maaka “noloso gi maket mamono ni Ashera,” nyaka bed ni Asa noyudo ka tek golo dagi owuog e kom mar “chi ruoth.” Ne ochoko chir mar gole e komno mi nowang’o gi maket ma Maaka nolosono. (1 Ruo. 15:13) Jehova nogwedho Asa nikech nyiso chir ma kamano. Wan bende nyaka wamakre gi Jehova kaachiel gi chikene maok wamindni, bed ni wedewa timo dwaro mar Jehova kata ooyo. Ka watimo kamano, Jehova biro gwedhowa kuom makruok kode chuth.

Achiel kuom gweth ma Asa noyudo ne en neno kaka Jo-Israel mang’eny ma ne ni e pinyruoth ma masawa ma noyudo lamo nyiseche manono, koro ne duogo Juda bang’ fwenyo ni Jehova ne nigi Asa. Ne gikawo mapek lamo madier, mi ne giyiero weyo miechgi ka gibiro dak e kind jotich Jehova ma ne ni Juda. Mi Asa kaachiel gi Juda duto ne mor ‘timo muma ni mondo gidwar Jehova gi chunygi duto kendo gi parogi duto.’ Nobedo nade bang’e? Nyasaye noyie “mi ne ginwang’e: kendo Jehova nomiyogi yuweyo kwonde duto.” (2 Weche 15:​9-​15) Mano kaka wabedo mamor sama joma ohero tim makare donjo e lamo madier mar Jehova!

Kata kamano, e weche ma janabi Azaria nowachogo, ne nitie koda siem bende. Nowacho kama: “To kuweye en noweu.” Mano en gima ok onego timrenwa, nimar wanyalo donjo e chandruok mapek! (2 Pet. 2:​20-​22) Ndiko ok nyis gimomiyo  Jehova nomiyo Asa siemno, mak mana ni Asa ne ok oluwo siemno.

“ISETIMO FUWO”

E higa mar 36 mar loch Asa, Baasha Ruodh Israel nomonjo Juda. Mondo omi otam joge kik makre gi Asa e lamo madier, Baasha nochako gero ohinga mag Rama, ma ne en mail abich (kilomita 8) yo masawa kiwuok Jerusalem. Kar mondo Asa omany kony kuom Nyasaye mana kaka notimo e kinde ma ne jolweny mag Ethiopia nomonje, Asa nomanyo kony kuom dhano. Ne ooro mich ne Ruodh Suria kokwayo mondo gimonjne Israel ma ne en pinyruoth man masawa. Kane Jo-Suria omonjo Israel, Baasha noweyo gero ohinga mag Rama.​​—⁠2 Weche 16:​1-5.

Jehova ok ne mor kod gima Asa notimono, kendo nooro janabi Hanani mondo owachne Asa kamano. Bedo ni nong’eyo kaka Nyasaye noyudo osetimo ne jolweny mag Ethiopia, Asa nonego ong’e maler ni ‘wang’ Jehova ng’iyo piny duto koni gi koni ni mondo tekone onyisre ne jogo ma chunygi lony kare e nyime.’ Samoro nyalo bedo ni Asa noyudo puonj maok kare, kata noparo ni Baasha kaachiel gi jolweny mage ne ok ng’eny ahinya kendo ni ne onyalo kedo kodgi gi tekone owuon. Kata bed ni ne en gi paro mane, gimaduong’ en ni Asa noringo ir dhano kar keto genone kuom Jehova. Omiyo Hanani nowachone kama: “Kuom wachni isetimo fuwo; nimar nyaka a kawuono nibed gi lwenje.”​​—⁠2 Weche 16:⁠7-9.

Asa ne ok orwako siem ma Jehova nomiye kokalo kuom Hanani. Ka en gi mirima mager, noketo janabi Hanani e od tuech. (2 Weche 16:10) Dibed ni Asa noparo e chunye kama: ‘Be owinjore miya siem bang’ makora motegno gi Jehova kuom higini mang’eny? ’ Koso dibed ni kaka nomedo bedo moti, pache bende koro ok ne ti e yo maber? Muma ok nyiswa mano.

E hike mar 39 mar bedo e loch, Asa nobedo gi tuwo marach e tiendene. Muma wacho ni, Asa “ok nodwaro wach kuom Jehova e tuone, to mana kuom jothieth.” E kindego, nenore ni Asa ne ok okawo mapek winjruokne gi Nyasaye. Ka en e chal ma kamano, Asa notho e higa mar 41 mar lochne.​​—⁠2 Weche 16:⁠12-​14.

Kata kamano, kido mabeyo mag Asa kod kinda mare ne lamo madier nenore ni ne ng’eny maloyo ketho mage. Ne ok oweyo tiyo ne Jehova. (1 Ruo. 15:14) Ka wang’iye e yo ma kamano, kara wanyalo puonjore ang’o kuom ngimane? Ngimane nyalo konyowa e ng’eyo ni dwarore wapar kaka Jehova nosekonyowa e kinde mokalo, nimar paro ma kamago nyalo miyo wakwa Jehova e lamo mondo okonywa sama waromo gi tembe mamoko momedore. Bende kik wapar ni nikech wasemakore gi Nyasaye kuom higini mang’eny, ni koro ok onego omiwa siem moro amora. Kata bed ni wasetiyo ne Jehova kuom higini adi, pod Jehova biro miyowa siem ka waketho. Onego warwak siem e yo mamuol eka mondo gikonywa. To gimaduong’ moloyo duto en ni Wuonwa me polo biro bedo kodwa ka wadhi nyime makore kode. Wang’ Jehova ng’iyo piny duto komanyo jogo momakore kode. Ochulogi kuom tich maber ma gitimo kuom miyogi teko. Jehova notimo kamano ne Asa kendo wan bende obiro timonwa kamano.

[Weche manie ite mar 9]

Jehova gwedho jogo momakore kode sama gikedo e lweny mar rito winjruokgi kode

[Weche manie ite mar 10]

Chir dwarore mondo ng’ato otim gima kare e wang’ Jehova