Skip to content

Skip to table of contents

“Milimo Yanu Iyoolumbulwa”

“Milimo Yanu Iyoolumbulwa”

“Milimo Yanu Iyoolumbulwa”

KASOLOLELA impi yakwe, Mwami Asa waselemuka cakufwambaana kuzwa kumalundu aaku Judaya kuya kukkuti. Kakatede kapati, Asa waima kukkuti nkoili mpati. Munselelo ampabede kuli mpi yabasinkondonyina—alimwi nimpati. Impi zyabana Etiopiya zyakeelede kuti zyakali kusika ku 1 miliyoni. Impi ya Asa ijisi buyo baalumi bainda asyoonto kumyaanda iili musanu.

Akaambo kankondo iilangilwa, ncinzi cili mumizeezo ya Asa? Sena malailile kuli basikalumamba bakwe? Sena majwi aakuyumyayumya mpi yakwe? Sena magwalo kumukwasyi wakwe? Peepe! Akaambo kankondo eeyi iilangilwa, Asa wapaila.

Katutanalanga-langa mupailo ooyu alimwi acakacitika kuciindi eeci, atubone Asa mbwaakabede. Ncinzi cakapa kuti acite boobo? Sena wakaliluzi kuyandaula lugwasyo lwa Leza? Ino cibalo caamba Asa citwaambila nzi kujatikizya Jehova mbwalongezya milimo yababelesi bakwe?

MAKANI AAJATIKIZYA ASA

Mumyaka iili 20 yakatobela kuzwa ciindi cisi ca Israyeli nicakaandaana kuba mami obilo, Juda wakasofwaazyigwa amicito yabantu batakombi Leza. Ciindi Asa naakaba mwami mu 977 B.C.E., noiba nkuta yamwami yakasofwaazyigwa abukombi bwabaleza babuzyazi babana Kanana. Pele makani aajatikizya bweendelezi bwa Asa aamba kuti “wakacita zibotu aziluleme mumeso aa-Jehova Leza wakwe.” Asa “wakagwisya zipaililo zyeenzu azipaililo zyakuzilundu, alimwi wakamwaya zilende akugonka zifwanikisyo zyamituni.” (2 Mak. 14:2, 3) Alimwi Asa wakagwisya kubwami bwa Juda “baalumi basibwaamu,” balo bakali kucita bunasodoma kwiinda mubukombi. Asa tanaakagolela buyo waawo pe. Alimwi wakakulwaizya bantu kuti “bayandaule Jehova Leza wabamawisi akubamba mulao amilazyo” ya Leza.—1 Bam. 15:12, 13; 2 Mak. 14:4.

Jehova wakakkomana alimwi akumulongezya Asa amyaka yaluumuno akaambo kabusungu mbwaakajisi kubukombi bwakasimpe. Aboobo, mwami wakali kukonzya kwaamba kuti: “Twayandaula Jehova Leza wesu. Twamuyandaula, lino watupa luumuno kumabazu oonse.” Bukkale oobu bwakapa bantu coolwe cakuyumya minzi yabwami bwa Juda. Cibalo camu Bbaibbele caamba kuti: “Bakayaka akujana coolwe.”—2 Mak. 14:1, 6, 7.

KABALI KUBUSENA NKOBAKALI KULWANINA

Nitulanga makani aajatikizya Asa, tatweelede kugambwa kuti wakapaila ciindi naakali kuyanda kulwana mpi yabasikalumamba yiinda kukomena yaambidwe mu Magwalo. Asa wakalizyi kuti Leza ulabalongezya aabo ibatondezya lusyomo. Mumupailo wakwe, mwami wakakombelezya Jehova kuti amugwasye. Asa wakalizyi kuti naa wasyoma Leza alimwi alugwasyo lwakwe, wakali kukonzya kuzunda nikuba kuti basinkondonyina bakali banji kapati naa basinguzu kapati. Zyina lya Jehova lyakalijatikizyidwe munkondo eeyi, alimwi nkakaambo kaako Asa ncaakalombela lugwasyo kuli Leza. Mwami wakapaila kuti: “Kotugwasya, O Jehova Leza wesu, nkaambo tulasyoma nduwe, alimwi muzina lyako tweza kuzoolwisya bantu aba banji loko. O Jehova, nduwe Leza wesu. Bantu baansi ano batakusampauli.” (2 Mak. 14:11) Munzila imwi wakali kwaamba kuti: ‘Bana Etiopiya bayanda kulwana nduwe, Jehova. Utazumizyi kuti zyina lyako lisampaulwe kwiinda mukulekela bantu batajisi nguzu kuti bazunde baabo baiminina zyina lyako.’ Aboobo, “Jehova wakauma ba-Kusi [bana Etiopiya] kunembo lya-Asa alyaba-Juda, nkabela ba-Kusi [bana Etiopiya] bakacija.”—2 Mak. 14:12.

Mazuba aano, bantu ba Jehova balalwanwa abasinkondo banji basinguzu. Tatukonzyi kubalwana kwiinda mukubelesya zilwanyo zini kubusena bwakulwanina bwancobeni pe. Pele, tulakonzya kuba masimpe kuti Jehova uyoobagwasya boonse ibasyomeka kuti bazunde munkondo yakumuuya muzyina lyakwe. Nkondo yesu kuli umwi aumwi ilakonzya kubikkilizya kubeleka canguzu kukazya muuya wanyika wakutalilemeka, kulwana tumpenda twesu naa kukwabilila mukwasyi wesu kumuuya uusofwaazya. Nikuba boobo, kufwumbwa mapenzi ngotujana, tulakonzya kuyumizyigwa amupailo wa Asa. Kuzunda kwakwe kwakali kuzunda kwa Jehova. Eeco cakali kutondezya ncobakonzya kulangila boonse ibasyoma Leza. Taakwe zilwanyo zyabantu izikonzya kumuzunda Jehova.

KUKULWAIZYA ALIMWI AKUCENJEZYA

Naakapiluka kuzwa kunkondo, Asa wakaswaangana a Azariya. Musinsimi ooyu wakapa kukulwaizya alimwi akucenjezya kwakuti: “Amundiswiilile, Asa anyoonse nuba-Juda aba-Benjamini. Jehova uli anywe na muli awe. Na mwamuyandaula, ulajanwa kulindinywe, pele na mwamulekelezya, alakwe ulamulekelezya inywe. . . . Amuliyumye. Maanza aanu ataleki kubeleka, nkaambo milimo yanu iyoolumbulwa.”—2 Mak. 15:1, 2, 7.

Majwi aaya alakonzya kuyumya lusyomo lwesu. Atondezya kuti Jehova unooli andiswe kuti twazumanana kumubelekela cakusyomeka. Ciindi notumulomba kuti atugwasye, tulakonzya kuba masimpe kuti ulatuswiilila. Azariya wakaamba kuti: “Amuliyumye.” Kanji-kanji kuyandika busicamba kutegwa tucite ciluleme, pele tulizyi kuti tulakonzya kucita oobo kwiinda mulugwasyo lwa Jehova.

Akaambo kakuti bakaapanyina Asa ba Maaka bakapangide “cikozyano cisesemya [a]acifwanikisyo cakupaila,” Asa wakajisi buyumuyumu bwakugwisya bakaapanyina acuuno cabwami kabali “banyina mwami.” Penzi eeli wakalimana alimwi wakaumpa mutuni wabakaapanyina. (1 Bam. 15:13) Asa wakalongezyegwa akaambo kakusala nkwaakacita alimwi akaambo kabusicamba bwakwe. Andiswe tweelede kukakatila kuli Jehova alimwi akuzyeelelo zyakwe ziluleme neliba leelyo basazima nobasyomeka kuli Leza naa pe. Kuti twacita oobo, Jehova uyootulongezya akaambo kakusyomeka kwesu.

Zilongezyo zimwi nzyaakapegwa Asa zyakali kubikkilizya akubona bana Israyeli ibakali kuzwa mubwami ibwakali kunyika akuboola ku Juda nibakabona kuti Jehova wakali aambabo. Bakatondezya kulumba kubukombi bwakasimpe cakuti bakasika ampobasiya maanda aabo kutegwa baboole kuzookkala antoomwe ababelesi ba Jehova. Kuzwa leelyo Asa alimwi aba Juda boonse bakatangana ‘cizuminano kutegwa bayandaule Jehova camoyo woonse acamiyeeyo yoonse.’ Ncinzi cakacitika akaambo kakucita boobo? Leza “wakajanwa kulimbabo, nkabela Jehova wakabapa luumuno koonse koonse.” (2 Mak. 15:9-15) Eelo kaka cilakkomanisya kubona kuti bantu bayandisya bululami bazumina bukombi bwakasimpe bwa Jehova!

Nikuba boobo, kuli kaambo akamwi kalibilisya nkakaamba musinsimi Azariya. Wakacenjezya kuti: “[Ikuti] na mwamulekelezya [Jehova], alakwe ulamulekelezya inywe.” Eelo kaka tweelede kucenjela kutegwa eeci citatucitikili, nkaambo kuli mapenzi manji aakonzya kuboola ikuti twamusiya Jehova! (2 Pe. 2:20-22) Magwalo taatondezyi kaambo Jehova ncaakamucenjezyela Asa, nikuba boobo mwami wakaalilwa kukubikkila maano kucenjezya ooku.

“WACITA BUFUBAFUBA”

Mumwaka wa 36 wabulelo bwa Asa, Mwami Basa waku Israyeli wakabikka bubambe bwakulwana ba Juda. Kulibonya kuti makanze aakwe akali aakulesya balelwa ba Asa kuti bacileke kusyomeka kuli Asa alimwi akubukombi busalala, aboobo Basa wakatalika kusinkila munzi wa Rama, makkilomita aali lusele Jerusalemu nkoili kunyika. Muciindi cakulomba lugwasyo kuli Leza mbuli mbwaakacitide ciindi bana Etiopiya nibakaboola kumulwana, Asa wakalomba lugwasyo kuzwa kubantunyina. Asa wakatuma cipego kumwami waku Aramu, akumulomba kuti alwane bwami bwa Israyeli ibwakali kunyika. Ciindi bana Aramu nibakamuzunda Basa, wakauleka mulimo wakwe wakusinkila munzi wa Rama.—2 Mak. 16:1-5.

Jehova kunyina naakakkomana ancaakacita Asa, aboobo wakatuma musinsimi Hanani kuti amwaambile. Mbwaanga Asa wakalizyi Leza mbwaakazunda bana Etiyopia, naakayeeya kuti “meso [aa Jehova] alalanga-langa moonse munyika, kuti aliyumye kukugwasya abo balulama mumoyo kumeso aakwe.” Kulangilwa kuti icakapa kuti Asa acite boobo andiza wakayungwa buya naa kuti wakayeeya kuti Basa tajisi nguzu zyakuzunda Asa, aboobo wakasala kuti amane penzi eeli kakunyina kulomba lugwasyo kuli Leza. Kufwumbwa naa ncinzi cakapa kuti acite boobu, Asa wakazilangila mubuntu zyintu alimwi wakaalilwa kumusyoma Jehova. Aboobo, Hanani wakamwaambila kuti: “Wacita bufubafuba mumakani aya, nkaambo kuzwa sunu ulajana inkondo.”—2 Mak. 16:7-9.

Asa wakanyema kapati. Akaambo kakunyema, wakamubikka muntolongo musinsimi Hanani. (2 Mak. 16:10) Kulibonya kuti Asa wakayeeya kuti, ‘Tandeelede kubetekwa pe, nkaambo ndali kusyomeka kwamyaka minji.’ Sena wakalilekede kuyeeya kabotu akaambo kakuti wakatalikide kucembaala? Bbaibbele talitwaambili pe.

Mumwaka wa 39 wabulelo bwakwe, Asa wakaciswa kapati kumaulu. Bbaibbele litwaambila kuti: “Nekuba . . . mukuciswa kwakwe takwakabika moyo wakwe kuli-Jehova, pe, wakaubika kubaŋanga.” Aciindi eeci, kulibonya kuti Asa wakalilekede kubikkila maano kuzyintu zyakumuuya. Alimwi kulibonya kuti bukkale oobu bwakazumanana kusikila Asa naakafwa mumwaka wa 41 wabulelo bwakwe.—2 Mak. 16:12-14.

Nikuba boobo, bube bwa Asa bubotu alimwi abusungu bwakwe kubukombi bwakasimpe zilalibonya kapati kwiinda zibi zyakwe. Kunyina naakacileka kukomba Jehova pe. (1 Bam. 15:14) Aboobo, ncinzi ncotukonzya kwiiya kumakani aamba zyabuumi bwakwe? Makani aaya alatugwasya kubona kuti cilayandika kapati kuyeeya mbwaakatugwasya Jehova kaindi, nkaambo kuyeeya zyintu zili boobu kulakonzya kutukulwaizya kupaila kulomba lugwasyo kulinguwe ciindi nitujisi mapenzi. Alimwi tatweelede kuyeeya kuti mbwaanga twali kusyomeka kuli Leza kwamyaka minji, tatweelede kupegwa lulayo lwamu Magwalo. Kufwumbwa muciimo motubede, Jehova uyootusinsa ikuti twalubizya. Tweelede kubikkila maano kululayo luli boobu mbwaanga lulakonzya kutugwasya ikuti twalubikkila maano. Cikkomanisya kapati ncakuti, Taateesu wakujulu unooli aandiswe kufwumbwa buyo kuti twazumanana kusyomeka kulinguwe. Meso aa Jehova alalanga-langa munyika yoonse kutegwa abone baabo ibasyomeka kulinguwe. Leza ulabalongezya kwiinda mukubelesya nguzu zyakwe kutegwa abagwasye. Jehova wakazibelesya nguzu zyakwe kugwasya Asa, alimwi ulakonzya kucita oobo akulindiswe.

[Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 9]

Jehova ulabalongezya bantu basyomeka aabo balwana nkondo yakumuuya

[Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 10]

Busicamba bulayandika kutegwa mucite ciluzi mumeso aa Jehova