“Mulimo Winu Tiuŵenge na Njombe Yake”

PAKUŴA mulongozgi wa ŵasilikari ŵake, Themba Asa likacimbiranga mu cidikha kufuma ku mapiri gha ku Yudeya mpaka mumphepete mwa nyanja. Wakati wafika pa malo ghasani, Asa wakayima dankha ndipo wakazukuma comene. Musi mwa malo agha mukaŵa msasa wa ŵalwani ŵake ndipo ukaŵa ukuru. Ŵasilikari ŵa ku Ethiopia aŵa ŵakaŵa 1 miliyoni. Ŵasilikari ŵa Asa ŵakaŵa hafu ya ŵanalume ŵanandi aŵa.

Pakuti nkhondo yikaŵa pafupi kucitika, kasi nchivici ico Asa wakacita? Kasi wakadankha kuphalira ŵalara ŵa ŵankhondo ŵake vyakucita? Kasi wakakhwimiska ŵasilikari ŵake? Kasi wakalemba makalata ku mbumba yake? Yayi. Asa wakalomba nangauli wakakumana na suzgo likuru ili.

Pambere tindawone lurombo ulo Asa wakalomba na kusanda ivyo vikacitika pa nyengo iyi, tiyeni tiwone dankha umo Asa wakaŵira. Nchivici ico cikamovwira kuti wacite nthena? Kasi wakacita makora kulomba wovwiri kwa Ciuta? Kasi nkhani ya Asa yikutiphalira vici vyakukhwaskana na umo Yehova wakutumbikira milimo ya ŵateŵeti ŵake?

NKHANI YA ASA

Ufumu wa Ŵaisrayeli ukati wagaŵika kuŵa mauthemba ghaŵiri, Yuda wakakazuzgika na kusopa ŵaciuta ŵatesi. Ivi vikacitika mu vyaka 20 kwambira apo ufumu uwu ukagaŵikira. Apo Asa wakambira kuwusa mu 977 B.C.E., nyumba yacifumu nayo yikakazuzgika na ŵaciuta ŵakuwuska mphapu ŵa Ŵakenani. Kweni mdauko wa muwuso wa Asa ukuyowoya kuti “wakacita ico nchiwemi na cakunyoloka pamaso pa Yehova Ciuta wake.” Asa “wakawuskako majochero gha ŵaciuta ŵambura kumanyikwa, na malo gha pacanya, ndipo wakaswa vikozgo na kudumulira pasi ŵakavuŵa, na kuswa mizati ya ngoza.” (2 Mid. 14:2, 3) Kweniso Asa wakawuskamo mu ufumu wa Yuda “ŵanthu ŵa uzaghali” mu tempile, awo ŵakacitanga vyaunyankhasi vya mtundu uliwose mu zina la cisopa. Asa wakacita vinandi padera pa kuwuskamo mu Yuda kusopa kwautesi. Wakaciskaso ŵanthu kuti “ŵamupenje Yehova Ciuta wa ŵasekuru ŵawo” na kusunga “dango na languro” la Ciuta.—1 Mathe. 15:12, 13; 2 Mid. 14:4.

Cifukwa cakuti Yehova wakakondwa na mwamphu wa Asa pa kusopa kwaunenesko, wakamupa vyaka vinandi vya bata. Lekani themba likati: “Tapenja Yehova Ciuta withu, tamupenja ndipo Iye watipa cipumulo kosekose.” Pa nyengo ya bata iyi ŵanthu ŵakakhozga misumba ya ufumu wa Yuda. Baibolo likuti: “Ŵakazenga na kufiska makoraghene.”—2 Mid. 14:1, 6, 7.

KU NKHONDO

Pakuwona nkhani ya Asa, tingazizwa yayi kuti wakalomba apo wakakumana na ŵasilikari ŵanandi comene kuluska wose awo ŵakuzunulika mu Malemba. Asa wakamanya kuti Ciuta wakutumbika awo ŵakucita vinthu na cipulikano. Mu lurombo, themba likaŵeyelera kuti Yehova waliwovwire. Asa wakamanya kuti para wathembenge Ciuta na wovwiri wake, nanga ŵalwani ŵangaŵa ŵanandi panji ŵankhongono wuli ŵangacita kanthu yayi. Zina la Yehova likakhwaskikanga pa nkhondo iyi, ndipo pakulomba kwa Ciuta Asa wakaŵa na fundo iyi mu maghanoghano ghake. Themba likalomba kuti: “Tovwirani, A Yehova Ciuta withu, pakuti tikweghama kwa Imwe, ndipo mu zina linu tizakarwa na ciwuru ici. A Yehova, ndimwe Ciuta withu; munthu wangamutondaninge” cara. (2 Mid. 14:11) Vikaŵa nga wakulomba  kuti: ‘Ŵalwani ŵa ku Ethiopia ŵakumuwukirani imwe, A Yehova. Mungazomerezganga yayi kuti zina linu liyuyulike mwa kuzomerezga ŵanthu ŵakulopwa aŵa kuparanya ŵanthu awo ŵali na zina linu.’ Ntheura “Yehova wakatimba Ŵaethiopia pamaso pa Asa na Yuda, ndipo Ŵaethiopia ŵakacimbira.”—2 Mid. 14:12.

Mazuŵa ghano, ŵanthu ŵa Yehova ŵakukumana na ŵakususka ŵanandi ŵankhongono. Titimbanenge nawo na vilwero vyanadi yayi. Kweni, tikusimikizga kuti Yehova wawovwirenge ŵanthu ŵakugomezgeka wose awo ŵakurwa nkhondo yauzimu mu zina lake kuti ŵatonde. Vinyake pa nkhondo yithu ni kuyezgayezga kutonda mzimu uheni wa caru, kulimbana na maubudi ghithu, na kuvikilira mbumba yithu ku nkharo ziheni. Ndipouli, nanga tingakumana na suzgo wuli, lurombo lwa Asa lungatikhozga. Yehova ndiyo wakawovwira kuti Asa waluske pa nkhondo iyi. Ici cikulongora ivyo wose awo ŵakuthemba Ciuta ŵakwenera kulindizga. Palije muwuso wa ŵanthu uwo ungalimbana na Yehova.

KUKHOZGA NA KUCENJEZGA

Apo Asa wakaweranga ku nkhondo wakakumana na Azariya. Nchimi iyi yikamukhozga na kumucenjezga, yikati: “Mundipulike, Asa; na Yuda yose na Benjamini: Yehova wali namwe papo imwe mucali na Iye. Usange mukumupenja timumusange, kweni usange mukumusida naye tiwamusideni. . . . Khwimani nkhongono, mawoko ghinu ghaleke kulepweteka, pakuti mulimo winu tiuŵenge na njombe yake.”—2 Mid. 15:1, 2, 7.

Mazgu agha ghakukhozga cipulikano cithu. Ghakulongora kuti Yehova waŵenge nase cikuru tikumuteŵetera mwakugomezgeka. Para tikulomba kwa iyo kuti watovwire, tikwenera kusimikizga kuti wakutipulika. Azariya wakati: “Khwimani nkhongono.” Kanandi pakukhumbikwira kukhwima nkhongono kuti ticite ico nchakunyoloka, kweni tikumanya kuti tingacita nthena na wovwiri wa Yehova.

Pakuti Maka buya wa Asa wakapanga “cikozgo,” Asa wakaŵa na mulimo wakusuzga wa kumuwuskapo pa udindo wake wa “ufumukazi.” Wakamuwuskapo nadi pa ufumukazi na kocha cikozgo cake. (1 Mathe. 15:13) Asa wakatumbikika cifukwa ca cikanga ndiposo kukhwima mtima. Nase tikwenera kudemelera comene kwa Yehova na ku malango ghake ghaurunji kwali ŵabali ŵithu ŵakuthupi mbakugomezgeka kwa Ciuta panji yayi. Para ticitenge nthena, Yehova watipenge njombe cifukwa ca kugomezgeka kwithu.

Njombe yimoza ya Asa yikaŵa ya kuwona Ŵaisrayeli ŵanandi ŵa mu ufumu wakugaluka wa kumpoto ŵakuthilimukira mu Yuda apo ŵakawona kuti Yehova wakaŵa na iyo. Ŵakazirwiska comene kusopa kutuŵa mwakuti ŵakasankha kuleka vikaya vyawo mwakuti ŵakhale pakati pa ŵateŵeti ŵa Yehova. Pamanyuma, Asa na Ŵayuda wose ŵakasekelera kunjira mu ‘phangano lakuti ŵamupenje Yehova na mtima wawo wose na umoyo wawo wose.’ Kasi cikacitika nchivici? Ciuta “ŵakamusanga, ndipo Yehova wakaŵapa cipumulo zingilizge.” (2 Mid. 15:9-15) Tikukondwa comene para ŵanthu awo ŵakutemwa urunji ŵakuzomera kusopa Yehova mwaunenesko.

Ndipouli, nchimi Azariya yikayowoyaso mazgu ghakucenjezga. Yikacenjezga kuti: “Usange mukumusida [Yehova] naye tiwamusideni.” Ivi vingaticitikiranga ise yayi cifukwa para tingacita nthena tingakumana na masuzgo ghakuru. (2 Pet. 2:20-22)  Malemba ghakuyowoya yayi cifukwa ico Yehova wakapelekera cenjezgo ili kwa Asa, kweni themba likatondeka kupulikira.

“WACITA UCINDERE”

Mu caka ca 36 ca kuwusa kwa Asa, Themba Basha likawukira Yuda. Panji kuti watondeske ŵanthu ŵake kuti ŵalongore kugomezgeka kwa Asa na kusopa kutuŵa, Basha wakamba kukhozga mphaka ya msumba wa Rama, iyo yikaŵa pa mtunda wa makilomita 8 kumpoto kwa Yerusalemu. M’malo mwa kupenja wovwiri kwa Ciuta nga umo wakacitira apo kukiza ŵasilikari ŵa ku Ethiopia, Asa wakapenja wovwiri ku ŵanthu. Wakatumizga vyawanangwa kwa themba la Siriya, kulipempha kuti liwukire ufumu wa kumpoto wa Israyeli. Apo Ŵasiriya ŵakamba kuwukira Ŵaisrayeli, Basha wakaleka kuzenga Rama.—2 Mid. 16:1-5.

Yehova wakakondwa yayi na ivyo wakacita Asa ndipo wakatuma nchimi Hanani kuti yikamuphalire. Pakuti Asa wakamanyanga umo Ciuta wakacitira na Ŵaethiopia, mphanyi wakamanya kuti “maso gha Yehova ghakulaŵiska uku na uko mu caru cose ca pasi, kujiwonya nkhongono kovwira awo mitima yawo njakufikapo pamaso pake.” Panji Asa wakapokera ulongozgi uheni panji wakaghanaghana kuti Basha na ŵankhondo ŵake mbakofya comene yayi ndipo wangamarana nawo yekha. Mulimose umo vikaŵira, Asa wakathemba mahara gha ŵanthu ndipo wakatondeka kuthemba Yehova. Hanani wakati: “Mwa ici wacita ucindere; kwamba sono tiuŵenge na nkhondo.”—2 Mid. 16:7-9.

Asa wakati wapulika mazgu agha, wakakwiya comene, ndipo wakaŵika Hanani mu nyumba ya magoli. (2 Mid. 16:10) Kasi vingaŵa kuti Asa wakaghanaghana kuti: ‘Ine nagomezgeka kwa vyaka vinandi comene, kasi nkhwenera kucenyeka?’ Pakuti sono wakaŵa mucekuru, kasi wakaleka kughanaghana makora? Baibolo likuyowoya yayi.

Mu caka ca 39 ca kuwusa kwake, Asa wakakoleka na nthenda ya malundi ndipo wakalwara comene. Nkhani iyi yikuti: “Mu ulwari wake kuti wakapenja Yehova cara, kweni zing’anga.” Pa nyengo iyi, vikuwoneka kuti Asa wakasulako umoyo wake wauzimu. Vikulongora kuti wakalutilira kuŵa wambura kugomezgeka mpaka apo wakafwira mu caka ca 41 ca kuwusa kwake.—2 Mid. 16:12-14.

Ndipouli, mikhaliro yiwemi ya Asa na mwamphu wake pa kusopa kutuŵa vikulongora kuti vikaluska ukuru wa zakwananga zake. Wakaleka yayi kuteŵetera Yehova. (1 Mathe. 15:14) Ntheura pa fundo iyi, kasi nkhani yake yikutisambizga vici? Yikutovwira kumanya kuti tikwenera kughanaghanira umo Yehova wakatovwilirapo kumasinda, cifukwa maghanoghano agha ghangaticiska kulomba kuti watovwire apo tikukumana na viyezgo viphya. Kweni, tileke kughanaghana kuti tikukhumbikwira ulongozgi wa mu Malemba yayi cifukwa cakuti tateŵetera Ciuta mwakugomezgeka kwa vyaka vinandi. Nanga ni para tacita vinthu vinandi mu gulu lake, Yehova waticenyenge para tananga. Tikwenera kujiyuyura na kuzomera cilango cake mwakuti tisange naco candulo. Cakuzirwa comene kuluska vyose nchakuti Ŵadada ŵithu ŵa kucanya ŵaŵenge nase cikuru tili ŵakugomezgeka kwa iwo. Maso gha Yehova ghakulaŵiska mu caru cose ca pasi, kujiwonya nkhongono kovwira awo mitima yawo njakufikapo pamaso pake. Wakuŵatumbika mwa kuŵapa nkhongono. Yehova wakacita nthena kwa Asa, ndipo wangacitaso na kwa ise wuwo.

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 9]

Yehova wawovwirenge ŵanthu ŵakugomezgeka awo ŵakurwa nkhondo yauzimu

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 10]

Pakukhumbikwira kukhwima nkhongono kuti ticite ico nchakunyoloka pamaso pa Yehova