1. ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë nnayaˈijtëm wijy ets nmëmadakëmë jotmay?

KO YˈADËY tijatyë Biiblyë nyaskäjpxëp, yëˈë xytyukˈijxëm ko tsojk tijaty tyunäˈäny jyatäˈänyëty diˈib yˈatsëˈëgëyaampy yˈajawëyaambyë naxwinyëdë jäˈäy. ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë nnayaˈijtëm wijy? Apostëlë Pablo ojts jyënaˈany ets nyaˈijtëmë wiin mä “diˈibë kyaj yaˈixy”, kyaj mä “diˈibë yaˈijxp”. Niˈamukë mbäät nyaˈijtëm winmäˈänyoty ja jukyˈäjtënë winë xëëbë diˈib nˈawijxëm, oy njukyˈatäˈänëm yä Naxwiiny o tsäjpotm. Pablo ojts tkujayë tyäˈädë ää ayuk parë tmëjämoˈoyaˈany ja Dios mëduumbëty ets dyaˈittët wyinmäˈänyoty ja kumäˈäyën diˈib yˈaxäjëyandëp pënaty xëmë myëmëdoodëbë Dios. Duˈuntsoo, mbäädë nety tmëmadäˈäktë ja amay jotmay ets ko jäˈäy pyajëditëdët (2 Kor. 4:8, 9, 16-18; 5:7).

2. 1) ¿Ti tsojkëp nduˈunëm parë xëmë nyaˈijtëm winmäˈänyoty ja jukyˈäjtënë winë xëëbë diˈib nˈawijx njëjpˈijxëm? 2) ¿Ti nnijawëyäˈänëm mä tyäˈädë artikulo ets mä ja tuˈukpë?

² Ja käjpxwijën diˈibë Pablo yäjk, yëˈë xypyudëjkëm parë mëk nyaˈijtëmë mëbëjkën mä ja jukyˈäjtën diˈib nˈawijx njëjpˈijxëm, tsojkëp mas jamtsoo nyajjäjtëmë ijxënë ets nbëjtakëmë winmäˈäny mä diˈib kyajnëm nˈijxëm (Eb. 11:1; 12:1, 2). Pääty mä tyäˈädë artikulo ets mä ja tuˈukpë, nˈixäˈänëm mäjk pëky diˈib tim tsojk tunan jatanëp ko nety wingon yˈijnë ja jukyˈäjtënë winë xëëbë.

3. 1) ¿Ti yajnigäjpxp tyunäˈäny jyatäˈänyëty mä 1 Tesalónikʉ 5:2, 3? 2) ¿Ti tyunandëbë politikëtëjk ets pënaty mbäät pyuwäˈägëdë?

³ Mä tuˈugë neky diˈibë Pablo tyuknijäˈäyë ja Dios mëduumbëty diˈib Tesalónica, jap tkujäˈäyë diˈib jawyiin tunan jatanëp (käjpxë 1 Tesalónikʉ 5:2, 3). Mä tyäˈädë tekstë yëˈë yajmaytyakpë Jyobaa xyëë. Tyäˈädë xëë ja tsyondäˈägäˈäny ko yajnibëdëˈëgët ets kyutëgoyët tukëˈëyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty axtë ko jyäˈtëdë Armajedon. Ets mä nety ttimpatnë tsyondäˈägäˈänyë Jyobaa  xyëë, ja jyënäˈänäˈändë pënaty nyiwintsënˈäjttëbë politikë: “Tyam [...] agujk jotkujk ntsënäˈäyëm, kyaj ti amay jotmay”, tyäˈädë mbäät yëˈë tˈandijy ko ti tyun jyatëdët tuk pëky o kanäk pëky. Mbäät wyinmaytyë ko tam ttimˈyaˈoyëyanëdë yˈamay jyotmayë mëjwiin kajaabë. ¿Ets ti tyunandëbë wintsëndëjk diˈib mä relijyonk? Kom yëˈë mëdë naxwinyëdë jäˈäy yajpäättë, waˈan nëjkx dyajtuˈukmuktë ja yˈää yoˈkn mët pënaty nyiwintsënˈäjttëbë politikë (Diˈibʉ Jat. 17:1, 2). Ko duˈun jyatët, duˈunë nety yˈadëˈëtstë extëm ja kugajpxyëty diˈib andaktë jam Judá. Jyobaa duˈun ojts nyimaytyäˈägëdë: “Yëˈëjëty jyënäˈändë, ¡ta jotkujkˈäjtën! ¡Ta jotkujkˈäjtën! mä kyaj jyaˈˈatyë jotkujkˈäjtën” (Jer. 6:14; 23:16, 17).

4. ¿Ti njaygyujkëm diˈib mayë jäˈäy kyaj tjaygyukëdë?

⁴ Kyaj yajnijawë pënaty jënäˈänandëp “tyam [...] agujk jotkujk ntsënäˈäyëm, kyaj ti amay jotmay”, per yëˈë nety xytyuknijäˈäwëm ko tyim patnëp mä tsyondäˈägäˈäny ja Jyobaa myëj xëë. Päätyë Pablo jyënaˈany: “Miits mëguˈugitëty, kyaj mˈittë kubiˈits kuˈook, kyaj ja Nintsënˈäjtëm mdukjäjtpatëdët tiˈin extëm ja maˈtspën, jaˈa ko [...] nidëgekyëty miits mjaˈˈatëdë Dios esë Jesukristë” (1 Tes. 5:4, 5). Ëtsäjtëm njaygyujkëm wiˈixë Biiblyë tnimaytyaˈaky tijaty tyam tuun jäjtëp, diˈib mayë jäˈäy kyaj tjaygyukëdë. ¿Per wiˈixën meerë yˈadëwäˈäny ko jäˈäy jyënäˈänäˈändë “tyam [...] agujk jotkujk ntsënäˈäyëm, kyaj ti amay jotmay”? Tsojkëp nmaˈkxtujkëm parë nˈijxëm wiˈix yˈadëy. Pääty, nˈoknayaˈijtëm “juuky” ets nˈokmëdäjtëm “wijy kejy jaˈa joot winmaˈany” (1 Tes. 5:6, Nuevo Testamento de Mazatlán; Sof. 3:8).

5. 1) ¿Wiˈix tsyondäˈägäˈäny “ja mëk ayoˈon”? 2) ¿Pën duˈun extëm tuˈugë “reynë” diˈib winmaapy ko kyaj axëëk jyatäˈäny kyëbatäˈäny?

⁵ ¿Ti net tunan jatanëp? Pablo jyënany: “Ko jäˈäy nyayjyë[näˈänëdët]: Tyam [...] agujk jotkujk ntsënäˈäyëm, kyaj ti amay jotmay, net tiˈin myiny mä yëˈëjëty ja kutëgoˈoyën”. Ko jyënaˈany ajotkumonë o “tiˈin myiny mä yëˈëjëty ja kutëgoˈoyën”, yëˈë yˈandijpy mä yajnibëdëˈëgäˈänyë “kujenytyoˈoxy”, diˈib nanduˈun yajtijp “Babilonyë mëj käjpn”, tukëˈëyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty (Diˈibʉ Jat. 17:5, 6, 15). Ko yajnibëdëˈëgët tukëˈëyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty, yëˈë nety xytyukˈijxëm ko të tsyondaˈaky “ja mëk ayoˈon” (Mat. 24:21; 2 Tes. 2:8). Ajotkumonë mayë jäˈäy tyukjäˈtäˈänyëty. ¿Tiko? Yëˈko mä tadë tiempë, yëˈë kujenytyoˈoxy nyayjawëyaˈanyëty extëm tuˈugë “reynë” ets jyënäˈänäˈäny: “Ninäˈäts ngaˈˈayowët”. Per ajotkumonë tpëkäˈänyë kuentë ko axëëk jyatäˈäny kyëbatäˈäny. Tsojkˈam kyäˈäjäˈäny, extëmxyëp “mä tuˈugë xëë” (Diˈibʉ Jat. 18:7, 8).

6. ¿Pën yajkutëgoyaampy tukëˈëyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty?

 ⁶ ¿Pën nibëdëˈëganëbë kujenytyoˈoxy? Diosë yˈAyuk jyënaˈany ko yëˈë tuˈugë “axëkjëyujk” diˈib “mäjkë wyäj”. Ko nˈëxpëjkëmë Diˈibʉ Jatanʉp, ta njaygyujkëm ko tyäˈädë axëkjëyujk yëˈë myaytyakypyë ONU, etsë tadë mäjkpë wyäj, yëˈë yˈandijpy tukëˈëyë paˈis diˈib myëjämoobyë tyäˈädë “tsapts axëkjëyujk” (Diˈibʉ Jat. 17:3, 5, 11, 12). * Jantsy axëëk ttunäˈänyë kujenytyoˈoxy. Paˈis diˈibë tyukˈijtëdëbë ONU, yëˈë nyibëdëˈëgandëbë tyäˈädë kujenytyoˈoxy ets dyajnigëxëˈëgäˈändë tidën meerë tyuunkˈäjtypy ets “tsyuˈtstäˈäytyëp ja nyiniˈx, es nyinoˈktäˈäytyëp diˈibë wëˈëmp”. Tukëˈëyë kyutëgoyaˈany (käjpxë Diˈibʉ Jatanʉp 17:16).

7. ¿Wiˈix ja tsapts axëkjëyujk tnibëdëˈëgäˈäny tukëˈëyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty?

⁷ Mä Biiblyë nan ojts yajnaskäjpxë wiˈix ogäˈän yajnibëdëˈëgäˈäny. Jyobaa yëˈë pyëjtäˈägaampy mä gobiernëtëjkë jyot wyinmäˈäny parë yajtunët ti yëˈë wyinmaapy ets dyajkutëgoytyëdë kujenytyoˈoxy (Diˈibʉ Jat. 17:17). Relijyonk abëtsemy nyaxwinyëdë dyajjaˈˈatyë tsip etsë amay jotmay. Pääty, waˈanë gobiernëtëjk wyinmayäˈändë ko mas oy dyajkutëgoytyët. Yëˈëjëty wyinmayäˈändë ko këˈëm duˈun wyinmäˈänybyäättë. Per yëˈë Dios yajtunanëdëp parë dyajkutëgoytyët tukëˈëyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty. Mëjwiin kajaa diˈib tunan jatanëp, pes ak yëˈë nyaynyibëdëˈëgäˈänëdë diˈibë Satanás yajtuumpy, gobiernëtëjk mëdë relijyonk, etsë Satanás kyaj mbäät tˈawäˈktuky parë duˈun tyun jyatëdët (Mat. 12:25, 26).

8. ¿Ti tyunaambyë “Gog diˈib mä nyaxwinyëdë Magog”?

⁸ Ko nety të kyutëgoy tukëˈëyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty, ta kyëxëˈëgäˈänyë Diosë kyäjpn ko “yˈittë seguurë” ets “nawäˈäts” (Ezeq. 38:11, 14). ¿Wiˈix jyatäˈändë tyäˈädë jäˈäyëty diˈibë nety yˈawdäjttëbë Jyobaa ets kyëxëˈëktë ko kyaj pën kyuwäˈänëdë? Waˈan “jantsy kanäägë käjpn” nyibëdëˈëgäˈänëdë. Diosë yˈAyuk jyënaˈany ko diˈib nyigëbäjkˈataampy, yëˈë “Gog diˈib tsoˈomp mä nyaxwinyëdë Magog”, jaˈa njënäˈänëm, Satanás (käjpxë Ezequiel 38:16). * ¿Mbäät nmëmäˈäy nmëdäjëm ko duˈun nyajnibëdëˈëgäˈänëm?

9. 1) ¿Ti niˈigyë Dios mëduumbë myëmääy myëdäjtëp? 2) ¿Ti mbäät nduˈunëm tyam parë mëk nyaˈijtëmë mëbëjkën?

 ⁹ Niˈamukë Dios mëduumbë kyaj ntsëˈk njäˈäwëm ko nyajnibëdëˈëgäˈänëm. Kyaj nmëmäˈäy nmëdäjëm wiˈix nnitsokëm, yëˈë nmëmäˈäy nmëdäjëm parë Jyobaa xyëë wyäˈätsët ets yajnijawët ko yëˈë naytyuˈuk nitëjkëp ets yˈanaˈamët. Jyobaa ojts jyënaˈany naa 60 ok: “Nëjkxëp kuanë tnijawëdë ko ëjtsën Jyobaa” (Ezeq. 6:7; nota). Pääty, nˈawijxëm ets yˈadëwët diˈibë Ezequiel ojts tnaskäjpxë, ets nmëbëjkëm nanduˈun ko Jyobaa “nyijäˈäp wiˈix dyajnitsoˈogët diˈibë mëduunëp” (2 Peed. 2:9). Per ¿ti tsojkëp nduˈunëm? Tsojkëp nuˈkxtakëm, nˈëxpëjkëmë Diosë yˈAyuk, nbawinmäˈäyëm ets ngäjpxwäˈkxëm ja oybyë ayuk diˈib nyimaytyakypyë Diosë Kyutujkën. Duˈuntsoo, mëk nyaˈijtëm ja mëbëjkën mä ja jukyˈäjtën diˈib nˈawijxëm, duˈun “extëm ja pujxn diˈibë ja barkë wyoˈonˈijtypy mejnyoty” (Eb. 6:19; Sal. 25:21).

10, 11. ¿Wiˈix tsyondäˈägäˈänyë Armajedon, ets ti tunan jatanëp mä tadë tsip?

¹⁰ ¿Ti net tunan jatanëp ko ja Diosë kyäjpn yajnibëdëˈëgët? Jyobaa yëˈë yajtunaambyë Jesus mëdë anklëstëjk parë tnitsiptunäˈänyë kyäjpn (Diˈibʉ Jat. 19:11-16). Duˈun tsyondäˈägäˈäny ja tsip diˈib xyëˈäjtypy Armajedon mä “tsyiptunäˈändë mët ja Nintsënˈäjtëm Dios diˈibë tëgekyë mëkˈäjtën myëdäjtypy” (Diˈibʉ Jat. 16:14, 16).

¹¹ ¿Ti tunan jatanëp mä tyäˈädë tsip? Jyobaa nyigajpxypy mët yëˈëgyëjxmë Ezequiel: “Ndukniyääxëyaambyëtsë [Gog] tuˈugë espäädë nuˈunëtsë nˈit nlugäärë tunoty kopkotypyë, duˈun jyënaˈanyë Wintsën Yajkutujkpë Jyobaa. Niduˈuk niduˈuk ttuknibëdëˈëgäˈänyë myëgaˈax ja yˈespäädë”. Mëjwiin kajaa tsyëˈëgëyäˈändë Satanásë jyaˈay ets kyaj tnijawëyäˈändë ti tyundëp, ta ak yëˈë nyayaˈoogäˈänëdë nixim niyam. Etsë Mëjkuˈu nan kyaj mbäät mä nyijkxy, pesë Jyobaa jyënaˈany: “Jëën etsë asufrë nyajtuˈujaambyëts mä yëˈë ets mä jyaˈayëty ets mä may nyax may gyäjpn diˈibë nety puwäˈkëp” (Ezeq. 38:21, 22). ¿Wiˈix wyimbëtsëmäˈäny ko duˈunë Dios ttuktëkët?

12. ¿Ti kuanë yˈëxkapandëp tukëˈëyë nasionk?

¹² Naxwinyëdë jäˈäy kuanë ko tˈëxkapäˈändë ko Jyobaa yëˈë diˈibë nety yajkutëgooyëdëp. Ets duˈun extëm jyënandë ja soldäädëtëjk diˈib Egipto ko tpadëjkëdë ja israelitëty mä ja Mejnyë Tsaptspë, nan waˈan nëjkxë Satanásë jyaˈay jyënandë: “Jyobaa yëˈë diˈib nitsiptuunëdëp” (Éx. 14:25). Duˈunë duˈun, tukëˈëyë nasionk kuanë ko tnijawëdët pënën Jyobaa (käjpxë Ezequiel 38:23). * ¿Nuˈun tyëgoyˈaty parë duˈun tyun jyatëdët?

13. ¿Ti xytyuknijäˈäwëm ja mëgoxk pëkypyë diˈibë Daniel yˈijx mä ja awinax?

¹³ Tuk pëky diˈib ojts yajnaskäjpxë mä Daniel, yëˈë diˈib xypyudëjkëm parë njaygyujkëm ti tiempë tyam nyajpatëm. Daniel ojts tmaytyaˈaky tuˈugë awinax diˈib tiiyëm mëët pyotsyëty (Dan. 2:28, 31-33). Tyäˈädë awinax yëˈë myaytyakypyë gobiernëtëjk diˈib wäˈkpëtsëëmdëp abëtsemy nyaxwinyëdë ets të dyajtundë kyutujkën mä Diosë kyäjpn, Babilonia, Medopersia, Grecia etsë Roma, etsë myëmëgoxkpë, yëˈë diˈib tyam jaˈäjtp. Daniel jyënaˈany ko ja awinaxë tyeky, yëˈë yˈandijpy ja tim okpë gobiernë diˈib wäˈkpëtsëëmp abëtsemy nyaxwinyëdë. Mä tyuunë primera guerra mundial, Gran Bretaña mëdë Estados Unidos ojts nyayajtuˈugyëdë. Päätyë tyäˈädë awinaxë tyeky, yëˈë yˈandijpyë Estados Unidos mëdë Gran Bretaña, ja diˈib tim ok akˈyajmaytyakp. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko kyaj nyekyjaˈˈatäˈänyë wiinkpë gobiernë diˈib  wäˈkpëtsëmäämp abëtsemy nyaxwinyëdë. Ets ko ja tyeky etsë tyekywyaˈxy pujxn xëbiny mëdë moˈonts, yëˈë yˈandijpy ko Estados Unidos mëdë Gran Bretaña kyaj mëk yajpääty.

14. Ko tsyondäˈägëdë Armajedon, ¿diˈibë netyë gobiernë wäˈkpëtsëëmp abëtsemy nyaxwinyëdë?

¹⁴ Nan jap mä Daniel jyënaˈany ko tuˈugë tsää tsyoony mä tuˈugë kopk. Tyäˈädë tsää yëˈë yˈandijpyë Diosë Kyutujkën, etsë kopk yëˈë ja madakënë diˈibë Jyobaa myëdäjtypy parë yajkutukët. Tyäˈädë tsää ja tsyoˈony mä jëmëjt 1914 ets tadën amëjää kyëdaˈaky parë kyäˈäjäˈäny mä tyäˈädë awinaxë tyeky. Mä Armajedon, ja puˈxm wyëˈëmäˈänyë tyeky ets tukëˈëyë tyäˈädë awinax (käjpxë Daniel 2:44, 45). * Pääty, ko tsyondäˈägëdë Armajedon, Estados Unidos mëdë Gran Bretaña yëˈë netyë gobiernë diˈib wäˈkpëtsëëmp abëtsemy nyaxwinyëdë. ¡Jantsy jotkujk nnayjawëyäˈänëm ko nety nˈijxëm wiˈixë tyäˈädë yˈadëy! * Per ¿wiˈixë Jyobaa ttunäˈänyë Satanás? Min nˈokˈijxëm.

15. ¿Wiˈix jyatäˈänyë Satanás mëdë kyaˈoybyëtëjk ko nyaxëdë Armajedon?

¹⁵ Tim jawyiin, Satanás kuanë ko tˈixët wiˈix kyutëgoyë jyaˈay diˈib yajtuumpy yä Naxwiiny. Ta net yëˈë tˈaxäjëyaˈanyë jyaˈa. Apostëlë Juan xyˈanmäˈäyëm ti tunan jatanëp (käjpxë Diˈibʉ Jatanʉp 20:1-3). Jesukristë, ja “anklës” diˈib myëdäjtypy “ja këk jutë yˈawatsn”, yëˈë myatsaambyë Satanás mëdë kyaˈoybyëtëjk ets tkujëduwëyaˈany mä ja këk jut ets jap dyaˈitäˈäny tuk mil jëmëjt (Luk. 8:30, 31; 1 Fwank 3:8). Ja mä ogäˈän yajkutaˈanëˈëgäˈäny ja tsäˈäny (Gén. 3:15). *

16. ¿Wiˈixë Satanás yajpäädäˈäny mä ja këk jut?

¹⁶ ¿Ti yˈandijpyë tyäˈädë këk jut mä yajkujëduwëyaˈanyë Satanás mëdë kyaˈoybyëtëjk? Mä ayuk grieegë, Juan yëˈë yajtuunë ayuk ábyssos diˈib yˈandijpy “jantsy këk” o “diˈib kyaj mä kyëxy”. Pääty yëˈë myaytyakypy tuˈugë lugäär mä kyaj mbäät pën pyaatyëty, yëˈëyë Jyobaa etsë Jesus diˈib të yajmoˈoy “ja këk jutë yˈawatsn”. Japë Satanás yˈitäˈäny extëmxyëp të yˈooky parë kyaj tnekywyinˈëënëdë naxwinyëdë jäˈäy. Tyäˈädë “kää” diˈib muup, amonyë wyëˈëmanë ko nety yajtsuumnë (1 Peed. 5:8).

17, 18. 1) ¿Tijaty të nˈijxëm diˈib tunan jatanëp? 2) Ets ko netyë tyuny jyatyëty, ¿ti net tsondäˈägäämp?

¹⁷ Tim tsojk tyunäˈäny jyatäˈänyëty diˈibë naxwinyëdë jäˈäy atsëˈëgëyan ajawëyanëp. Njantsy ixäˈänëm wiˈix jyënäˈänäˈändë: “Tyam [...] agujk jotkujk ntsënäˈäyëm, kyaj ti amay jotmay”. Ta net nˈixäˈänëm wiˈix kyutëgoyë mëj Babilonia, wiˈixë Gog diˈib Magog tnibëdëˈëgyë Diosë kyäjpn, ets wiˈix tyunäˈänyëtyë Armajedon. Ok, ta netë Satanás mëdë kyaˈoybyëty yajkujëduwëyäˈändë mä ja këk jut. Ko nety ja axëkˈäjtën të jyëgaktäˈäy, ta tsyondäˈägäˈäny ja tuˈugë jembyë jukyˈäjtën mä Kristë tyëkëyaˈany Anaˈambë Tuk mil Jëmëjt ets jyamˈatäˈäny “mëjwiin kajaa ja tuˈugyëˈäjtën” (Sal. 37:10, 11).

¹⁸ Të nˈijxëm mëgoxk pëky diˈib kyajnëm yaˈixy, per oy ko jam ja ijxënë nbëjtakëm. Mä ja tuˈukpë artikulo nˈixäˈänëm ja mëgoxk pëky diˈib tunan jatanëp.