1. Vamakwerhu van’wana vo tshembeka va tivutisa yini?

MAKWERHU wa xisati loyi a nga ni nkarhi wo leha a tirhela Yehovha hi ku tshembeka naswona a tiyiseleke swiyimo swo tala swo tika u vutise a ku: “Xana ndzi ta hanya ku fikela loko makumu ma fika?” Van’wana lava tirheleke Yehovha malembe yo tala va tivutisa xivutiso lexi fanaka. Hi rindzele ku vona siku leri Xikwembu xi nga ta endla swilo hinkwaswo swi va leswintshwa, xi herisa swiphiqo leswi hi langutanaka na swona sweswi. (Nhlav. 21:5) Hambileswi hi nga ni xivangelo lexi twalaka xo tshemba leswaku makumu ya mafambiselo ya Sathana ma le kusuhi swinene, swi nga ha tika ku lehisa mbilu hi rindzela siku rero.

2. Hi ta kambisisa swivutiso swihi malunghana ni ku lehisa mbilu ka Xikwembu?

² Kambe, Bibele yi kombisa leswaku hi fanele hi lehisa mbilu. Ku fana ni malandza ya Xikwembu ya nkarhi lowu hundzeke, hi ta kuma leswi Xikwembu xi hi tshembiseke swona loko hi ri ni ripfumelo leri tiyeke naswona hi lehisa mbilu hi rindzela nkarhi wa xona wo hetisisa switshembiso sweswo. (Hlaya Vaheveru 6:11, 12.) Yehovha i khale a lehise mbilu. A a ta va a herise vuhomboloki khale, kambe u rindzele nkarhi lowunene. (Rhom. 9:20-24) Ha yini a lehisa mbilu swonghasi? Yesu u ku tekelele njhani ku lehisa mbilu ka Xikwembu xisweswo a hi vekela xikombiso? Hi ta vuyeriwa hi yini loko hi dyondza ku lehisa mbilu ku fana ni Xikwembu? Tinhlamulo ta swivutiso leswi ti nga hi pfuna leswaku hi lehisa mbilu ni ku va ni ripfumelo leri tiyeke, hambiloko hi vona onge Yehovha wa hlwela.

3, 4. (a) Ha yini Yehovha a lehisa mbilu? (b) Yehovha u endle yini loko Adamu na Evha va nga n’wi yingisanga?

³ Yehovha u ni xivangelo lexi twalaka xo lehisa mbilu. I ntiyiso leswaku a ku na munhu la nga ni vulawuri lebyi tlulaka bya yena evuakweni hinkwabyo; kambe nxandzuko wa le Edeni wu pfuxe swivutiso swa nkoka swinene leswi faneleke  swi hlamuriwa, leswaku ku vuyeriwa swivumbiwa hinkwaswo swa le tilweni ni swa laha misaveni. Yehovha u lehise mbilu hikuva a a swi tiva leswaku swi ta teka nkarhi ku hlamula swivutiso sweswo hi ndlela leyi hetisekeke. Leswi a swi tivaka kahle leswi vanhu lava nga ematilweni ni laha misaveni va swi endlaka ni ku swi ehleketa, handle ko kanakana u endla leswi nga ta hi vuyerisa.—Hev. 4:13.

⁴ Xikongomelo xa Yehovha a ku ri leswaku vatukulu va Adamu na Evha va tata misava. Loko Sathana a kanganyise Evha ivi Adamu a nga yingisi, Xikwembu a xi xi tshikanga xikongomelo xa xona. A xi chavanga, a xi endlanga swilo xi nga rhanganga xi anakanya kumbe xi lan’wa ndyangu wa vanhu. Ematshan’weni ya sweswo, xi endle xiboho ka ha ri emahlweni xa ndlela leyi xi nga ta xi hetisisa ha yona xikongomelo xa xona hi vanhu ni hi Misava. (Esa. 55:11) Leswaku a hetisisa xikongomelo xa yena ni ku kwetsimisa vuhosi bya yena, Yehovha u tikhomile a tlhela a lehisa mbilu hi ndlela leyikulu, a rindza magidi ya malembe leswaku a hetisisa swiphemu swin’wana swa xikongomelo xa yena hi ndlela leyinene.

5. Ku lehisa mbilu ka Yehovha ku endla leswaku hi vuyeriwa hi yini?

⁵ Xivangelo xin’wana lexi endleke Yehovha a rindza hi ku lehisa mbilu hileswaku vanhu vo tala va ta kuma vutomi lebyi nga heriki. Sweswi, u endla malunghiselelo yo ponisa “ntshungu lowukulu.” (Nhlav. 7:9, 14; 14:6) Hi ku tirhisa ntirho wa hina wo chumayela, Yehovha u rhamba vanhu leswaku va dyondza hi Mfumo wa yena ni hi milawu ya yena yo lulama. Rungula ra Mfumo i “mahungu lamanene” ngopfu eka vanhu. (Mat. 24:14) Munhu un’wana ni un’wana loyi Yehovha a n’wi kokaka u va xiphemu xa vandlha ra misava hinkwayo ra vanghana va ntiyiso lava rhandzaka leswi lulameke. (Yoh. 6:44-47) Xikwembu xa hina lexi nga ni rirhandzu xi endla swilo leswi hinkwaswo leswaku xi pfuna vanhu leswaku va amukeleka eka xona. Nakambe xi hlawule vanhu van’wana leswaku va va swirho swa mfumo wa xona wa le tilweni. Loko se va ri etilweni, va ta pfuna vanhu lava yingisaka laha misaveni leswaku va hetiseka va tlhela va hanya hilaha ku nga heriki. Swi le rivaleni leswaku hambiloko a ha rindzile hi ku lehisa mbilu, Yehovha a a ri karhi a tirha leswaku a hetisisa switshembiso swa yena—leswaku hi ta vuyeriwa.

6. (a) Yehovha u ku kombise njhani ku lehisa mbilu enkarhini wa Nowa? (b) Yehovha u ku kombisa njhani ku lehisa mbilu enkarhini wa hina?

⁶ Yehovha u lehisa mbilu hambiloko van’wana va endla swilo swo biha swinene leswaku va n’wi sandza, hilaha hi nga vonaka hakona eka leswi a hlawuleke ku swi endla hi vuhomboloki bya le mahlweni ka Ndhambi. Hi nkarhi wolowo vanhu a va tate misava hi mahanyelo yo biha ni hi madzolonga naswona Yehovha u “[vavisekile] embilwini yakwe” hikwalaho ka leswi vanhu a va lava ku endla swilo swo biha ntsena. (Gen. 6:2-8) A a nga ta pfumelela vuhomboloki leswaku byi va kona hilaha ku nga heriki, hikwalaho u tise ndhambi leswaku a lovisa vanhu lava nga yingisiki. Loko “Xikwembu xa ha rindzile hi ku lehisa mbilu emasikwini ya Nowa,” xi endle malunghiselelo yo ponisa Nowa ni ndyangu wa yena. (1 Pet. 3:20) Hi nkarhi lowu faneleke, Yehovha u byele Nowa hi xiboho lexi kutani a n’wi nyika ntirho wo aka ngalava. (Gen. 6:14-22) Ku engetela kwalaho, Nowa a a ri “muchumayeri wa leswo lulama,” a byela vaakelani va yena hi ndzoviso lowu a wu ri kusuhi ni ku fika. (2 Pet. 2:5) Yesu u vule leswaku nkarhi wa hina wa fana ni masiku ya Nowa. Yehovha se u xi endlile xiboho xa leswaku u ta ma herisa rini mafambiselo lawa yo homboloka. A ku na munhu la tivaka ‘siku ni nkarhi’ lowu ma nga ta herisiwa ha wona. (Mat. 24:36) Sweswi, Xikwembu xi hi nyike ntirho wo lemukisa vanhu ni ku va byela leswaku va nga ponisiwa njhani.

7. Xana Yehovha wa hlwela ku hetisisa switshembiso swa yena? Hlamusela.

⁷ Swi le rivaleni leswaku ku lehisa mbilu ka Yehohva a ku vuli leswaku u rindzela nkarhi wu hundza. A hi fanelanga hi anakanya leswaku a nga na mhaka na hina kumbe a nga hi khathaleli! Kambe swi nga ha hi olovela ku anakanya hi ndlela yoleyo loko hi ya hi dyuhala kumbe hi xaniseka emafambiselweni lawa yo homboloka. Hi nga  ha hela matimba kumbe hi anakanya leswaku Xikwembu xa hlwela ku hetisisa switshembiso swa xona. (Hev. 10:36) Hi nga rivali leswaku xi ni swivangelo leswi twalaka swo lehisa mbilu ni leswaku xi tirhisa nkarhi lowu hi ndlela leyi nga ta vuyerisa malandza ya xona yo tshembeka. (2 Pet. 2:3; 3:9) Sweswi a hi xiyeni ndlela leyi Yesu a tekeleleke ku lehisa mbilu ka Xikwembu ha yona.

8. Hi le hansi ka swiyimo swihi laha Yesu a kombiseke ku lehisa mbilu?

⁸ Yesu u endla ku rhandza ka Xikwembu naswona u endle tano hi ku hiseka ku ringana magidi ya malembe. Loko Sathana a xandzukile, Yehovha u endle xiboho xa leswaku N’wana wa yena la nga swakwe a ta laha misaveni tanihi Mesiya. Anakanya ndlela leyi Yesu a lehiseke mbilu ha yona—a rindza magidi ya malembe ku fikela loko nkarhi wolowo wu fika. (Hlaya Vagalatiya 4:4.) Nkarhi wolowo hinkwawo a a nga tshamanga hi mavoko a rindzela leswaku nkarhi wolowo wu fika; kambe, a a khomekile hi ntirho lowu Tata wa yena a a n’wi nyike wona. Loko eku heteleleni a tile laha misaveni, a a swi tiva leswaku Sathana u ta endla leswaku a dlayiwa, hilaha ku profetiweke hakona. (Gen. 3:15; Mat. 16:21) Hi ku lehisa mbilu u titsongahatele ku endla ku rhandza ka Xikwembu, hambileswi sweswo a swi vula leswaku u ta twa ku vava swinene. U tshembeke hi ndlela leyi tlakukeke swinene. A a nga anakanyi hi yena ni hi xikhundlha xa yena naswona hi nga vuyeriwa eka sweswo.—Hev. 5:8, 9.

9, 10. (a) Yesu a a endla yini loko hi ku lehisa mbilu a rindzele Yehovha leswaku a teka goza? (b) Hi fanele hi wu teka njhani nkarhi lowu vekiweke hi Yehovha?

⁹ Endzhaku ka loko Yesu a pfuxiwile eku feni, u nyikiwe vulawuri etilweni ni laha misaveni. (Mat. 28:18) U tirhisa vulawuri byebyo ku hetisisa xikongomelo xa Yehovha naswona u endla swilo hi nkarhi lowu hlawuriweke wa Xikwembu. Hi ku lehisa mbilu Yesu u rindze evokweni ra xinene ra Xikwembu ku fikela hi 1914, leswaku valala va yena va va vunavelo bya mikondzo ya yena. (Ps. 110:1, 2; Hev. 10:12, 13) Ku nga ri khale, u ta lovisa mafambiselo ya Sathana. Loko a ha rindze sweswo, hi ku lehisa mbilu Yesu u pfuna vanhu leswaku va amukeleka eka Xikwembu ni ku va kongomisa “[ematini] ya vutomi.”—Nhlav. 7:17.

¹⁰ Eka xikombiso xa Yesu, xana u vona ndlela leyi u faneleke u wu teka ha yona nkarhi lowu vekiweke hi Yehovha? A swi kanakanisi leswaku Yesu a a swi rhandza ku endla leswi Tata wa yena a n’wi kombeleke leswaku a swi endla; kambe, a a tiyimiserile ku rindzela nkarhi wa Xikwembu. Loko ha ha rindzele ku herisiwa ka mafambiselo yo homboloka ya Sathana, hinkwerhu hi fanele hi lehisa mbilu, hi rindzela Xikwembu naswona hi nga lan’wi loko hi hele matimba. Hi nga endla yini leswaku hi va ni ku lehisa mbilu koloko loku fanaka ni ka Xikwembu?

11. (a) Ripfumelo ni ku lehisa mbilu swi fambisana njhani? (b) Ha yini hi ri ni swivangelo leswi twalaka swo va ni ripfumelo leri tiyeke?

¹¹ Loko Yesu a nga si ta laha misaveni, vaproteta ni malandza man’wana yo tshembeka va veke xikombiso lexinene xa leswaku hambi ku ri vanhu lava nga hetisekangiki va nga tiyisela hi ku lehisa mbilu. Ripfumelo ra vona ni ku lehisa mbilu ka vona a swi fambisana swinene. (Hlaya Yakobo 5:10, 11.) Loko a va nga ri na ripfumelo kumbe va nga swi tshembi hi ku helela swilo leswi Yehovha a va tshembiseke swona, xana a va ta va va ku rindzele hi ku lehisa mbilu ku hetiseka ka switshembiso swa yena? Nkarhi na nkarhi va tiyisele swiyimo leswi tikaka kumbe leswi chavisaka hikuva a a va ri ni ripfumelo ra leswaku Xikwembu xi ta swi endla leswi xi swi tshembiseke. (Hev. 11:13, 35-40) Hi ni xivangelo xa nkoka xo va ni ripfumelo leri tiyeke, hikuva sweswi Yesu i “Muhetisekisi wa ripfumelo ra hina.” (Hev. 12:2) U hetisise vuprofeta byo tala a tlhela a paluxa swikongomelo swa Xikwembu hi ndlela leyi yi hi nyikaka swivangelo leswi twalaka swo va ni ripfumelo.

12. Hi nga endla yini leswaku hi tiyisa ripfumelo ra hina?

¹² Hi nga endla yini leswaku hi tiyisa ripfumelo ra hina kutani hi lehisa mbilu swinene? Nchumu  wa nkoka lowu hi faneleke hi wu endla i ku tirhisa ndzayo ya Xikwembu. Hi xikombiso, anakanya leswaku ha yini u fanele u rhangisa Mfumo evuton’wini bya wena. Xana u nga endla matshalatshala lamakulu leswaku u yingisa ndzayo leyi nga eka Matewu 6:33? Sweswo swi nga lava leswaku u heta nkarhi wo tala ensin’wini kumbe u olovisa vutomi bya wena. Yehovha se u ma katekisile matshalatshala lawa u ma endleke leswaku u yingisa swileriso swa yena. Swi nga ha endleka leswaku u ku pfune leswaku u fambisa dyondzo ya Bibele leyintshwa kumbe u ku pfune leswaku u kuma “ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka miehleketo hinkwayo.” (Hlaya Vafilipiya 4:7.) Hikwalaho loko u anakanyisisa hi vuyelo lebyi u byi kumeke hi ku landzela swileriso swa Yehovha, u ta swi xiya leswaku swa ku vuyerisa ku lehisa mbilu.—Ps. 34:8.

13. Hi nga yi fanisa na yini mhaka ya ku va ni ripfumelo ni ku lehisa mbilu?

¹³ Xifaniso xi nga hi pfuna ku twisisa ndlela leyi ripfumelo ra hina ri nga hi endlaka hi lehisa mbilu swinene ha yona. Murimi wa byala, a hlakula kutani a tshovela. Nkarhi wun’wana ni wun’wana loko murimi a tshovela swo tala swinene, a nga kanakani ku tlhela a byala leswi engetelekeke eka nguva leyi landzelaka. Ina, hambileswi a faneleke a lehisa mbilu a rindzela nkarhi wa ntshovelo, kambe sweswo a swi nge n’wi tshikisi ku byala mbewu, kumbexana hambi ku ri ku byala mbewu yo tala ku tlula leswi a a byarise xiswona eka nguva leyi hundzeke. Wa tshemba leswaku u ta tshovela. Hilaha ku fanaka, loko hi dyondza hi swileriso swa Yehovha, hi hanya ha swona naswona hi kuma vuyelo lebyinene, hi ya hi n’wi tshemba swinene Yehovha. Ripfumelo ra hina na rona ra kula, hikwalaho swa olova ku rindzela mikateko leyi hi swi tivaka leswaku hi ta yi kuma.—Hlaya Yakobo 5:7, 8.

14, 15. Hi fanele hi va ni langutelo rihi hi ku xaniseka ka vanhu?

¹⁴ Nchumu wun’wana lowu hi nga wu endlaka leswaku hi lehisa mbilu swinene, i ku tsundzuka ndlela leyi hi faneleke hi teka misava ha yona swin’we ni swiyimo swa hina. Hi fanele hi ringeta ku languta timhaka hilaha Yehovha a ti langutaka hakona. Hi xikombiso, anakanya hi ndlela leyi  a titwaka ha yona hi ku xaniseka ka vanhu. U ni nkarhi wo leha a vona vanhu va xaniseka naswona sweswo swi n’wi twisa ku vava; kambe a nga pfumelelanga ku vava koloko ku n’wi sivela ku endla leswinene. U rhumele N’wana wa yena la tswariweke a ri swakwe leswaku a “ta herisa mintirho ya Diyavulosi” ni ku herisa ku xaniseka hinkwako loku Sathana a ku vangeleke vanhu. (1 Yoh. 3:8) Ntiyiso hileswaku ku nga ri khale Xikwembu xi ta herisa ku xaniseka hinkwako hilaha ku nga heriki. Hilaha ku fanaka, ematshan’weni yo pfumela ku hetiwa matimba hi vuhomboloki bya misava ya Sathana kumbe hi vilerisiwa hileswaku yi ta herisiwa rini, a hi vekeni ripfumelo ra hina eka swilo leswi nga si voniwaka leswi nga ta tshama hilaha ku nga heriki. Yehovha u wu vekile nkarhi lowu a nga ta herisa vuhomboloki ha wona naswona u ta teka goza hi nkarhi lowu faneleke.—Esa. 46:13; Nah. 1:9.

¹⁵ Eminkarhini leyi yo tika ya masiku yo hetelela ya mafambiselo lawa ya swilo, hi nga ha hlangavetana ni swiphiqo swo karhi leswi nga ta ringa ripfumelo ra hina. Ematshan’weni yo hlundzuka loko hina kumbe varhandziwa va hina va xaniseka hikwalaho ka madzolonga, hi fanele hi tiyimisela ku tshemba Yehovha hi ku helela. Leswi hi nga hetisekangiki, a swi olovi ku endla tano. Kambe tsundzuka leswi Yesu a swi endleke hilaha swi tsariweke hakona eka Matewu 26:39.—Yi hlaye.

16. Eka nkarhi lowu seleke hi fanele hi papalata ku endla yini?

¹⁶ Munhu la kanakanaka leswaku makumu ma tshinele a nga ha sungula ku va ni langutelo leri hoxeke. A nga ha anakanya leswaku u fanele a endla swin’wana loko switshembiso swa Yehovha swi nga hetiseki. Hi marito man’wana, a nga ha tibyela a ku, ‘Ndzi ta vona loko hakunene leswi Yehovha a swi tshembisaka swi ta humelela.’ A nga ha ringeta ku tiendlela ndhuma emisaveni leyi, a hlongorisa rifuwo ematshan’weni yo rhangisa Mfumo wa Xikwembu kumbe a teka xiboho xo ya eyunivhesiti leswaku a ta hanya emafurheni sweswi. Kambe, xana munhu yoloye u ta va a nga kombisi leswaku a nga na ripfumelo? Tsundzuka leswaku Pawulo u hi khutaze ku tekelela vanhu vo tshembeka lava amukeleke switshembiso swa Yehovha “hikwalaho ka ripfumelo ni ku lehisa mbilu.” (Hev. 6:12) Yehovha se u xi endlile xiboho xo herisa misava leyi yo homboloka naswona a nge hlweli. (Hab. 2:3) Ku fikela loko nkarhi wolowo wu fika, hi fanele hi papalata ku tirhela Yehovha leswaku hi hetisa nawu. Ematshan’weni ya sweswo, hi fanele hi tshama hi xalamukile naswona hi tirha hi ku hiseka eku chumayeleni ka mahungu lamanene, ku nga ntirho lowu nga ta endla leswaku hi tsaka swinene hambi ku ri sweswi.—Luka 21:36.

17, 18. (a) Hi rihi lunghelo leri hi nga na rona loko ha ha rindzile hi ku lehisa mbilu? (b) Loko hi lehisa mbilu sweswi, hi ta kuma mikateko yihi?

¹⁷ Ku nga khathariseki leswaku hi ni tin’hweti ti nga ri tingani hi tirhela Xikwembu kumbe se hi ni malembe yo tala, hi lava ku xi tirhela hilaha ku nga heriki. Ku lehisa mbilu ku ta hi pfuna leswaku hi tiyisela ku fikela loko hi ponisiwa, ku nga khathariseki leswaku hi fanele hi rindza nkarhi wo tanihi kwihi emafambiselweni lawa. Sweswi Yehovha u hi nyika nkarhi wo kombisa leswaku hi swi tshemba hi ku helela swiboho swa yena nileswaku hi ta tshama hi tshembekile hambiloko hi fanele hi xanisiwa. (1 Pet. 4:13, 14) Nakambe Xikwembu xi hi nyika ndzetelo lowu nga hi pfunaka ku tiyisela hi ku lehisa mbilu ku fikela emakumu kutani hi ponisiwa.—1 Pet. 5:10.

¹⁸ Yesu u nyikiwe vulawuri hinkwabyo etilweni ni laha misaveni naswona a nga kona la nga n’wi sivelaka ku ku sirhelela loko u tshama u tshembekile. (Yoh. 10:28, 29) A wu fanelanga u chava vumundzuku kumbe hambi ku ri rifu. Lava hi ku lehisa mbilu va tiyiselaka ku fika emakumu va ta ponisiwa. Hikwalaho hi fanele hi tiyiseka leswaku a hi pfumeleli misava leswaku yi hi kanganyisa hi tshika ku tshemba Yehovha. Ematshan’weni ya sweswo, hi fanele hi tiyimisela ku tiyisa ripfumelo ra hina ni ku tirhisa nkarhi wa hina hi vutlhari loko Xikwembu xa ha lehise mbilu.—Mat. 24:13; hlaya 2 Petro 3:17, 18.