Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

“Bɛnze Kenle Ko Ne Anzɛɛ Dɔnehwele Ko Ne”

“Bɛnze Kenle Ko Ne Anzɛɛ Dɔnehwele Ko Ne”

“Bɛnze Kenle Ko Ne Anzɛɛ Dɔnehwele Ko Ne”

“Yemɔti bɛzinza, ɔboalekɛ bɛnze kenle ko ne anzɛɛ dɔnehwele ko ne.”​—MAT. 25:13.

KƐZI ƐBAYE Ɔ NLOA Ɛ?

Nvasoɛ mɔɔ yɛnyia yɛfi kenle ne nee dɔnehwele ne mɔɔ yɛnze azo la bie a le boni?

Kɛzi menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la ɛhɔ zo ɛzinza ɛ?

Kɛzi yɛbahola yɛahile kɛ yɛziezie yɛ nwo yɛmaa Kelaese ɛralɛ ne ɛ?

1-3. (a) Tɛnlabelɛ boni mɔ a maa yɛte Gyisɛse ndonwo ne anu nwiɔ abo a? (b) Kpuyia boni mɔ a ɔwɔ kɛ yɛbua a?

FA YE kɛ arane kpanyinli bie se ɛva ye ɛhɔ ayia titile bie abo. Ɔka ekyii na wɔahɔva ye la, ɛnwunle kɛ patulo ɛnle wɔ kale ne anu, yemɔti ɛhanle ɛ nwo kɛ ɛkadɔ bie. Kpanyinli ne kara la ɛnee ɛnle ɛkɛ, ɔtotole ɔ nye mɔɔ yeanwu wɔ la yɛɛ ɔmanle sonla fofolɛ vale ye hɔle a, ɔluakɛ yeangola wɔ kendɛ. Ɛkara la ɛnee yehɔ. Kɛzi ɛbade nganeɛ ɛ?

2 Akee fa ye kɛ ɛdawɔ a ɛle arane kpanyinli ne a. Kolaa na wɔahɔ adenle ne la, ɛvale menli nsa kɛ bɛyɛ gyima titile bie bɛmaa wɔ. Ɛhilele bɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛyɛ la na bɛ muala bɛkponlenle zo kɛ bɛbayɛ. Noko mɔɔ ɛrale la, ɛnee nuhua nwiɔ ala a ɛyɛ bɛ gyima ne a. Ko ne mɔɔ yeanyɛ ye gyima ne la ɛlɛfa edwɛkɛ bie mɔ yeaye ɔ nloa. Yeangɔ ye gyima ne anwo bɔbɔ. Kɛzi ɛbade nganeɛ ɛ?

3 Gyisɛse luale ye ndonwo ne mɔɔ fane mbɛlɛra bulu ne nee nzunza ne anwo la azo ɔhilehilele deɛmɔti wɔ awieleɛ mekɛ ne anu Keleseɛnema mɔɔ bɛkpokpa bɛ la bie mɔ bɛahɔ zo ali nɔhalɛ na bɛayɛ nrɛlɛbɛvolɛma noko bie mɔ ɛnrɛyɛ zɔ la anu. * (Mat. 25:1-30) Ɔdwulale ye edwɛkɛ ne kɛ: “Yemɔti bɛzinza, ɔboalekɛ bɛnze kenle ko ne anzɛɛ dɔnehwele ko ne” mɔɔ Gyisɛse bava Nyamenle ndɛnebualɛ ne ara Seetan ewiade ne azo la. (Mat. 25:13) Yɛbahola yɛava folɛdulɛ ɛhye yɛali gyima ɛnɛ. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛanyia nvasoɛ yɛavi ɛzinzalɛ mɔɔ Gyisɛse hanle kɛ yɛzinza la azo ɛ? Nwane mɔ a ɛziezie bɛ nwo ɛmaa ngoanelielɛ a? Na duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ ye ɛnɛ na yɛahɔ zo yɛazinza a?

ƐZINZALƐ ZO NVASOƐ

4. Duzu ati a yɛ ɛzinzalɛ ne ɛngile mekɛ ɛdianlɛ ɛ?

4 Ɔdwu mekɛ ne bie a ɔhyia kɛ yɛdi mekɛ fɔɔnwo bie azo. Kɛ neazo la, saa ɛkayɛ gyima, ɛkanwu dɔketa, anzɛɛ ɛkava bɔɔso a. Noko menli mɔɔ yɛ ngoane nwo gyima le kɛ senle ɛnluanlɛ anzɛɛ moalɛ mɔɔ bɛfa bɛmaa wɔ esiane mekɛ nu la ɛnnea mekɛ fɔɔnwo bie kolaa na bɛayɛ bɛ gyima, ɔluakɛ ɔbahola yeayɛ ngyegyelɛ anzɛɛ esiane kpole. Wɔ tɛnlabelɛ zɛhae anu, gyima ne anwo hyia tɛla mekɛ zo mɔɔ bɛbali la. Awieleɛ ne ɛlɛbikye kpalɛ yemɔti gyima mɔɔ yɛbayɛ yɛahwe menli adwenle yɛahɔ nziezielɛ mɔɔ Gyihova ɛyɛ mɔɔ ɔbalua zo yealie menli ngoane la anwo hyia kpole kpalɛ. Kɛ Keleseɛnema la, yɛ ɛzinzalɛ ne ɛngile mekɛ ɛdianlɛ. Nɔhalɛ nu, kenle ne anzɛɛ dɔnehwele ne mɔɔ awieleɛ ne bara mɔɔ yɛnze la boa yɛ wɔ ndenle nnu azo.

5. Kɛzi kenle ne anzɛɛ dɔnehwele ne mɔɔ yɛnze la kola maa mɔɔ wɔ yɛ ahonle nu la da ali ɛ?

5 Mɔɔ lumua, mekɛ mɔɔ awieleɛ ne bara mɔɔ yɛnze la maa mɔɔ wɔ yɛ ahonle nu la da ali. Gyihova di yɛ eni ɔlua nwolɛ adenle mɔɔ yeva yemaa yɛ kɛ yɛkpa kɛ yɛbali nɔhalɛ anzɛɛ yɛnrɛyɛ zɔ la azo. Tɛ dahuu ngoane mɔɔ yɛbanyia ye la ati a yɛsonle Gyihova a, emomu ɛhulolɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa ye la ati ɔ. (Bɛgenga Edwɛndolɛ 37:4.) Saa yɛyɛ Nyamenle ɛhulolɛdeɛ a, yɛ nye die ɔluakɛ yɛze kɛ ɔkilehile yɛ mɔɔ ɔle kpalɛ la. (Aye. 48:17) Yɛze kɛ ye mɛla ne mɔ ɛnyɛ ɛnlomboɛ mɔɔ bu sonla kɔme a.—1 Dwɔn 5:3.

6. Saa yɛfi ɛlɔlɛ nu yɛsonle Nyamenle a, kɛzi ɔte nganeɛ ɛ na duzu ati ɔ?

6 Mɔɔ tɔ zo nwiɔ, kenle ne anzɛɛ dɔnehwele ne mɔɔ yɛnze la maa yɛnyia adenle yɛyɛ ninyɛne mɔɔ bamaa Gyihova anye alie la. Saa yɛsonle Gyihova ɔlua ɛlɔlɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa ye na tɛ kɛ awieleɛ ne mɔɔ ɔbara anzɛɛ ahatualɛ mɔɔ yɛkpondɛ la ati a, yɛboa yɛmaa Gyihova nyia edwɛkɛ bua ye kpɔvolɛ Seetan mɔɔ sɛkye ye duma la. (Dwo. 2:4, 5; bɛgenga Mrɛlɛbulɛ 27:11.) Saa yɛdwenledwenle nyane nee alɔbɔlɛ kɔsɔɔti mɔɔ Abɔnsam ɛmaa yera la anwo a, ɔka yɛ ɔmaa yɛgyinla Gyihova tumililɛ ne anzi na yɛkpo Seetan tumililɛ ɛtane ne.

7. Duzu ati a ɔle kpalɛ kɛ yɛbadu yɛ nwo yɛamaa yɛazonle ɛ?

7 Mɔɔ tɔ zo nsa, mekɛ fɔɔnwo ne mɔɔ awieleɛ ne bara mɔɔ yɛnze la maa yɛtu yɛ nwo yɛmaa yɛsonle. Menli bie mɔ wɔ ɛkɛ ɛnɛ mɔɔ bɛnlie bɛnli kɛ Nyamenle wɔ ɛkɛ noko bɛze kɛ ewiade ɛhye bahɔ ye awieleɛ kenlebie. Kɛmɔ bɛsulo esiane mɔɔ bado bɛ la ati, bɛ edwɛkɛ a le kɛ: “Bɛmaa yɛli na yɛnlo, ɔluakɛ ɛhyema ɛnee yɛwu.” (1 Kɔl. 15:32) Noko, yɛmɛ yɛnzulo. Yɛnde yɛ nwo yɛnyɛ mɔɔ yɛkulo la. (Mrɛ. 18:1) Emomu, yɛkpo yɛ nwo na yɛfi yɛ ahonle nu yɛfa yɛ mekɛ, yɛ anwosesebɛ, nee yɛ agyadeɛ yɛka Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkpa ne yɛkile awie mɔ. (Mat. 16:24) Yɛ nye die Nyamenle ɛzonlenlɛ nu, titile saa yɛboa menli yɛmaa bɛnwu ye a.

8. Baebolo nu neazo boni a kile kɛ ɔwɔ kɛ yɛfa yɛ nwo yɛto Gyihova nee ye Edwɛkɛ ne azo bɔkɔɔ a?

8 Mɔɔ tɔ zo nna, kenle ne nee dɔnehwele ne mɔɔ yɛnze la maa yɛfa yɛ nwo yɛto Gyihova anwo zo bɔkɔɔ na yɛbɔ mɔdenle biala kɛ yɛbava ye Edwɛkɛ ne yɛabɔ yɛ ɛbɛla. Ɔluakɛ yɛnli munli la ati, ɔnyɛ se kɛ yɛbava yɛ nwo yɛado yɛdayɛ mumua ne yɛ nwo zo. Pɔɔlo dule Keleseɛnema kɔsɔɔti folɛ kɛ: “Bɛmaa mɔɔ dwenle kɛ ɔgyi boɛ la ɛnlea boɛ na yeandɔ aze.” Ɔka ekyii na Dwɔhyua ali Nyamenle menli ne anyunlu ahɔ Ɛwɔkɛ Azɛlɛ ne azo la, bɛ nuhua apenle ngoko abulanwiɔ nee nsa annyia Gyihova anyunlu ɛlolɛ. Pɔɔlo hanle kɛ: “Ninyɛne ɛhye mɔ . . . bɛhɛlɛle kɛ bɛfa bɛahilehile yɛ, ɔluakɛ ewiade ne awieleɛ mekɛ a yɛwɔ nu la.”—1 Kɔl. 10:8, 11, 12.

9. Kɛzi sɔnea siezie yɛ maa yɛtwe yɛbikye Nyamenle ɛ?

9 Mɔɔ tɔ zo nnu, mekɛ mɔɔ awieleɛ ne bara mɔɔ yɛnze la maa yɛdua sɔnea mɔɔ to yɛ la azo yɛsiezie yɛ nwo. (Bɛgenga Edwɛndolɛ 119:71.) Wɔ awieleɛ mekɛ ɛhye anu, “anwongyelelɛ dɔɔnwo” ɛra. (2 Tem. 3:1-5) Menli mɔɔ wɔ Seetan ewiade ɛhye anu la dɔɔnwo kpɔ yɛ, yemɔti bɛbahola bɛayɛ yɛ kpɔdekpɔde ɔlua yɛ diedi ne ati. (Dwɔn 15:19; 16:2) Saa yɛbɛlɛ yɛ nwo aze na yɛkpondɛ adehilelɛ yɛfi Nyamenle ɛkɛ wɔ sɔnea ɛhye mɔ anu a, ɔbamaa yɛ diedi ne ali munli. Yɛmmaa yɛ sa nu ɛndo. Emomu, yɛtwe yɛbikye Gyihova kpalɛ.—Gye. 1:2-4; 4:8.

10. Duzu a maa ɔyɛ kɛ asɛɛ mekɛ se ndɛndɛ a?

10 Mekɛ ɛngyɛ na yeapɛ nu. Yemɔti, saa yɛ nye ɛbolo yɛlɛyɛ debie na yɛnde ɛkɛ ne mgbane a, ɔmaa mekɛ ne se ndɛndɛ. Zɔhane ala a saa yɛ nye bolo gyima mɔɔ Gyihova ɛva ɛmaa yɛ la ɛyɛlɛ nwo a, awieleɛ ne bara ndɛndɛ mɔɔ yɛnrɛnwu ye a. Menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la anu dɔɔnwo yɛle ɛhye anwo neazo kɛnlɛma. Bɛmaa yɛzuzu mɔɔ zile wɔ mekɛ mɔɔ bɛvale Gyisɛse bɛziele Belemgbunli wɔ 1914 ne anzi la anwo ekyii, na yɛnlea kɛzi bie mɔ hilele kɛ bɛziezie bɛ nwo noko bie mɔ anyɛ zɔ la.

ƐNEE MENLI MƆƆ BƐKPOKPA BƐ LA ƐZIEZIE BƐ NWO

11. Wɔ 1914 ne anzi, duzu ati a menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la bie mɔ dele nganeɛ kɛ Awulae ɛlɛkyɛ ɛ?

11 Kakye Gyisɛse ndonwo ne mɔ mɔɔ fane mbɛlɛra bulu ne nee nzunza ne anwo la. Saa ɛnee mbɛlɛra bulu ne anzɛɛ azonvolɛ ne mɔ mɔɔ wɔ ndonwo ne anu la ze mekɛ mɔɔ atɔfolɛ nrenya ne anzɛɛ bɛ menle ne bara la a, anrɛɛ ɔnrɛhyia kɛ bɛsinza. Noko ɛnee bɛnze, yemɔti ɛnee ɔwɔ kɛ bɛsinza. Ɔnva nwo kɛ ɛnee menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la ɛva ɛvolɛ dɔɔnwo ɛnlea 1914 ne ade la, bɛande mɔɔ ɛnee ɔbazi la abo kpalɛ. Mɔɔ ɛnee bɛ nye la kɛ ɔbazi anzi la, anrɛɛ ɔbahola yeayɛ kɛ Atɔfolɛ nrenya ne ɛlɛkyɛ. Nzinlii, adiema nrenya ko hanle kɛ, “Ɛnee yɛ nuhua ekyi anye la ye ɛsesebɛ kɛ yɛbahɔ anwuma wɔ dapɛne ne mɔɔ lumua wɔ October 1914 la anu.”

12. Kɛzi menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la hilele kɛ bɛle nɔhavoma na bɛze nrɛlɛbɛ ɛ?

12 Nea kɛzi bɛ sa nu bado wɔ mekɛ mɔɔ ɛnee bɛ nye la kɛ awieleɛ ne bara noko yeamba la ɛ! Bieko, mediema ne mɔ yiale ɛkpɔlɛ wɔ Ewiade Konle I la anu. Mekɛ mɔɔ ɛnee bɛngola bɛnyɛ ɛhwee, mɔɔ ɛnee ɔle kɛ asɛɛ nafelɛ ekyi ɛva bɛ la rale. Noko, wɔ 1919 ne anu, bɛvɛlɛle bɛ kɛ bɛdwazo! Gyisɛse rale Nyamenle sunsum nu asɔne sua ne anu, ɛnee mekɛ ɛdwu mɔɔ ɔwɔ kɛ ɔneɛnlea ninyɛne nu a. Bie mɔ anyɛ bɛ ninyɛne boɛ yemɔti nwolɛ adenle mɔɔ ɛnee bɛlɛ kɛ bɛbayɛ Belemgbunli ne “gyima” ne bie la vile bɛ sa. (Mat. 25:16) Ɛnee ɔle kɛ asɛɛ bɛanva sunsum nu nwole bɛanzie bɛ nwo kɛ mraalɛ ahoasea ne mɔ la. Kɛmɔ sonvolɛ mgbovonle ne yɛle la, ɛnee bɛnlɛ ɛhulolɛ biala kɛ bɛbadu bɛ nwo bɛamaa bɛayɛ Belemgbunlililɛ gyima ne. Noko, menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la anu dɔɔnwo lale nɔhalɛlilɛ nee ɛhulolɛ kpole mɔɔ ɛnee bɛlɛ kɛ bɛbazonle bɛ Menle ne la ali bɔbɔ wɔ konle mekɛ ne mɔɔ nuhua yɛle se kpalɛ la anu.

13. Subane boni a akɛlɛ eku ne lale ye ali wɔ 1914 ne anzi a, na ɛnɛ noko ɛ?

13 Wɔ 1914 ne anzi, Ɛzinzalɛ Arane bie hanle edwɛkɛ ɛhye mɔɔ anwo hyia la: “Mediema, yɛdayɛ mɔɔ yɛlɛ Nyamenle anwo adwenle kpalɛ la asa nu ando wɔ Ye ngyehyɛleɛ ne biala anwo. Yɛangulo kɛ yɛ ɛhulolɛdeɛ a bayɛ ɛkɛ a; yemɔti mekɛ mɔɔ yɛnwunle kɛ mɔɔ yɛ nye la kɛ ɔbazi wɔ October, 1914 ne, ɛnle ye adenle zo la, yɛ nye liele kɛ Awulae angakyi Ye Ngyehyɛleɛ ne anyɛ mɔɔ yɛkulo la. Yɛangulo kɛ Ɔbayɛ zɔ. Ɛnee yɛkulo kɛ yɛte Ye ngyehyɛleɛ ne nee ye bodane ne mɔ abo ala.” Menli mɔɔ Awulae ɛkpokpa bɛ la kɔ zo da mɛlɛbɛnwoaze nee tunwomaa subane ɛhye ali. Bɛanlie bɛ nwo bɛanli somaa, noko ɛnee bɛsika bɛ bo kɛ bɛbayɛ Awulae “gyima” ne wɔ azɛlɛ ye azo. Ɛnɛ noko, ‘mboane gyɛne’ ne anu “menli pemgbenleamgbe bie,” Keleseɛnema mɔɔ lɛ anyelazo kɛ bɛbadɛnla azɛlɛ ye azo la, ɛlɛsukoa bɛ ɛzinzalɛ ne nee bɛ mɔdenlebɔlɛ ne.—Yek. 7:9; Dwɔn 10:16.

BƐMAA YƐZIEZIE YƐ NWO

14. Kɛzi yɛ nwo mɔɔ yɛfa yɛbeta menli mɔɔ Nyamenle dua bɛ nwo zo fa sunsum nu aleɛ maa anwo la bɔ yɛ nwo bane ɛ?

14 Kɛmɔ Keleseɛnema mɔɔ bɛkpokpa bɛ la yɛ la, ekpunli kpole ne anu amra mɔɔ anye la ɛkɛ la noko fa bɛ nwo beta menli mɔɔ Nyamenle ɛlɛdua bɛ nwo zo ava sunsum nu aleɛ amaa la anwo kyengye. Mɔɔ ɛvi nu ɛra la le kɛ asɛɛ bɛva sunsum nu nwole mɔɔ le Nyamenle Edwɛkɛ ne nee ye sunsum ne bɛgua bɛ kɛnlaneɛ nu. (Bɛgenga Edwɛndolɛ 119:130; Dwɔn 16:13.) Ɛhye ɛboa bɛdabɛ noko yemaa bɛziezie bɛ nwo bɛmaa Kelaese ɛralɛ ne, bɛkɔ zo bɛyɛ gyima ɛsesebɛ wɔ sɔnea mekɛ nu bɔbɔ. Kɛ neazo la, wɔ Nazi efiade bie anu, ɛnee Baebolo kokye a mediema ne mɔ lɛ wɔ mɔlebɛbo ne a. Yemɔti bɛyɛle asɔne bɛzɛlɛle sunsum nu aleɛ dɔɔnwo. Mekɛ ekyi bie anzi, bɛdele kɛ adiema bie mɔɔ bɛva ye bɛrado efiade ɛkɛ ne fofolɛ la ɛva Ɛzinzalɛ Arane mɔɔ ɛra fofolɛ la anu ekyi ɛvea taboa ne mɔɔ bɛva ɔ gyakɛ bɛvea nu la anu. Ɛnee adiema Ernst Wauer mɔɔ bɛkpokpa ye la boka menli mɔɔ nyianle bɛ ti la anwo. Nzinlii ɔhanle kɛ: “Gyihova boale yɛ wɔ adenle mɔɔ yɛ nwanwane la azo ɔmanle yɛhakyele ninyɛne mɔɔ ɛnee yɛzukoa ye dɛba la na ɔmanle yɛ nwo yɛle se.” Akee ɔhanle kɛ: “Ɛnɛ mɔɔ ɔnyɛ se kɛ yɛbanyia sunsum nu aleɛ, noko asoo yɛkile nwolɛ anyezɔlɛ? Melɛ anwodozo kɛ Gyihova lɛ nyilalɛ dɔɔnwo maa bɛdabɛ mɔɔ bɛfa bɛ rɛle bɛwula ye nu, bɛdi nɔhalɛ, na bɛdidi ye ɛkponle zo la.”

15, 16. Kɛzi agyalɛma bie mɔɔ bɛbɔ mɔdenle la nyianle bɛ ɛzonlenlɛ gyima ne anwo ahatualɛ ɛ, na duzu a ɛbahola wɔazukoa wɔavi anwubielɛ ɛhye mɔ anu a?

15 Mboane gyɛne ne noko ɛntoto Yɛmenle ne gyima ne aze, bɛboa Kelaese amediema ne mɔ. (Mat. 25:40) Bɛnle kɛ sonvolɛ mgbovonle atisesebɛ ne mɔɔ ɔwɔ Gyisɛse ndonwo ne anu la, bɛkulo kɛ bɛdumua bɛkpondɛ Belemgbunlililɛ ne. Kɛ neazo la, mekɛ mɔɔ bɛvɛlɛle Jon nee Masako kɛ bɛhɔboa menli mɔɔ ka China aneɛ mɔɔ bɛwɔ Kenya la, mɔlebɛbo ne ɛnee bɛngulo kɛ bɛkɔ. Noko mekɛ mɔɔ bɛvale asɔneyɛlɛ bɛzuzule nwolɛ la, bɛzile kpɔkɛ kɛ bɛbahɔ.

16 Bɛnyianle bɛ mɔdenlebɔlɛ ne azo nvasoɛ dɔɔnwo. Bɛse: “Ɛke ɛzonlenlɛ gyima ne yɛ nwanwane.” Bɛbɔle Baebolo ɛzukoalɛ nsuu abo. Bɛnyianle anwubielɛ mɔɔ yɛ anyelielɛ la gyɛne dɔɔnwo. Bɛhanle kɛ, “Ɛnee yɛda Gyihova ase alehyenlɛ ko biala kɛ ɔmanle yɛrale ɛke la.” Eza mediema dɔɔnwo ɛmaa bɛ bo mɔɔ bɛsika kɛ bɛfa bɛ mekɛ kɔsɔɔti bɛayɛ Nyamenle gyima ne kɔkpula kɛ awieleɛ ne bara la ɛla ali wɔ bɛ kpɔkɛzilɛ nu. Suzu menli apenle dɔɔnwo mɔɔ bɛwie Geleade Sukulu ne na bɛlɛyɛ edwɛkpatɛlɛvolɛ gyima ne la neazo ne anwo nea. Duzu ati a ɛngenga edwɛkɛ “We Do the Best We Can!” (Yɛyɛ Mɔɔ Yɛkola Ye Yɛ La Kɔsɔɔti!) mɔɔ wɔ October 15, 2001, Nrelenza Ɛzinzalɛ Arane ne anu la ɛnva ɛnzukoa nwolɛ adenle titile ɛhye anwo debie ekyii ɛ? Mekɛ mɔɔ ɛlɛkenga edwɛkpatɛlɛvolɛ gyima ne mɔɔ bɛha nwolɛ edwɛkɛ kɛnlɛma wɔ ɛkɛ la, suzu ndenle mɔɔ ɛbahola wɔalua zo wɔayɛ dɔɔnwo wɔ Nyamenle gyima ne anu wɔaye ye ayɛlɛ, na yeamaa ɛ nye alie la anwo.

ƐDAWƆ NOKO KƆ ZO SINZA

17. Kɛzi mekɛ ne nee dɔnehwele ne mɔɔ yɛnze la anwo ɛra yɛ nvasoɛ ɛ?

17 Ɔda ali wienyi kɛ kenle ne nee dɔnehwele ne mɔɔ awieleɛ ne bara mɔɔ yɛnze la azo ɛra yɛ nvasoɛ. Kɛ anrɛɛ ɛhye bazi yɛ adenle anzɛɛ ɔbamaa yɛ sa nu ado la, ɔmaa yɛbikye Gyihova, yɛ Ze ne mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ la, na yɛkɔ zo yɛyɛ ye ɛhulolɛdeɛ. Sɛkɛlɛneɛ adenle zo koanlɛ ne mɔɔ yɛzɔ nu na yɛndo yɛ nye yɛ nzi la maa yɛ nye die kpalɛ wɔ yɛ Menle ne gyima ne anu.—Luku 9:62.

18. Duzu ati a yɛmkpondɛ kɛ yɛgyakyi yɛ diedi ne anu ɛ?

18 Yɛlɛbikye Nyamenle ndɛnebualɛ kenle ne ndɛndɛ. Yɛ nuhua biala ɛngulo kɛ ɔye Gyihova anzɛɛ Gyisɛse arɛle ɔto ɔ sa nu. Bɛva ɛzonlenlɛ nu nwolɛ adenle mɔɔ sonle bolɛ la bɛwula yɛ sa wɔ awieleɛ mekɛ ɛhye anu. Nea kɛzi yɛ nye die anwodozo mɔɔ bɛlɛ ye wɔ yɛ nu la anwo a!—Bɛgenga 1 Temɔte 1:12.

19. Kɛzi yɛbahile kɛ yɛziezie yɛ nwo ɛ?

19 Ɔnva nwo kɛ yɛlɛ anyelazo kɛ yɛbahɔ anwuma anzɛɛ yɛbadɛnla Paladaese azɛlɛ ne azo la, bɛmaa yɛsika yɛ bo kɛ yɛbali nɔhalɛ wɔ gyima mɔɔ Nyamenle ɛva ɛmaa yɛ kɛ yɛha edwɛkɛ ne na yɛmaa menli ɛrayɛ ɛdoavolɛma la anu. Badwu ɛnɛ, yɛnze kenle ko ne nee dɔnehwele ko ne mɔɔ Gyihova kenle ne bara la, noko asoo ɔhyia bɔbɔ kɛ yɛnwu ye ɔ? Ɔwɔ kɛ yɛtoa zo yɛsiezie yɛ nwo ɔboalekɛ yɛbahola. (Mat. 24:36, 44) Yɛlɛ anwodozo kɛ saa yɛkɔ zo yɛnyia Gyihova anu diedi bɔkɔɔ na yɛfa ye Belemgbunlililɛ ne yɛdumua a, yɛ nyunlu ɛnrɛgua aze ɛlɛ.—Wulo. 10:11.

[Ɔ bo ɛkɛ ne edwɛkɛ]

^ ɛden. 3 Nea March 1, 2004, Nrelenza Ɛzinzalɛ Arane ne mukelɛ 14-18.

[Debiezukoalɛ kpuyia ne mɔ]