1, 2. ¿Tijaty nnijawëyäˈänëm mä yajmaytyäˈägäˈänyë asamblee?

DESDE tëëyëbë Jyobaa tyestiigëty tmëdattë asamblee tëgëk xëëbë etsë asamblee mä jyäˈttë diˈib tsoˈondëp kanäk paˈis. Nimay të nˈojtsëm mä duˈumbë asamblee ets waˈan jantsy kanäkˈok kujk nëjkxëm.

² Tam nyëjkxnë kanäk mil jëmëjt mä nanduˈunë Diosë kyäjpn tyuˈukmujktë. Min nˈokˈijxëm wiˈix tyuˈugyë tyäˈädë asamblee diˈib yajmaytyakp mä Biiblyë mët diˈib tyam tuunëp, ets wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko duˈun nduˈukmujkëm (Sal. 44:1; Rom. 15:4).

3. 1) ¿Ti tuun jäjtë mä ja tim jawyiimbë asamblee diˈib yajmaytyakp mä Biiblyë? 2) ¿Wiˈix ijty ja israelitëty yajwoomuktë?

³ Ja tim jawyiimbë asamblee diˈibë Biiblyë myaytyakypy, jam tyuunë mä ja kopkˈëjx diˈib xyëˈäjtypy Sinaí parë Dios ttuˈumooy ja kyäjpn. ¡Kyajnëmë nety duˈun tyim tuˈukmuktë parë tˈawdattëdë Jyobaa! Mä tadë xëë Jyobaa ttukˈijxyë myëjää ja israelitëty ets tmooy ja Ley (Éx. 19:2-9, 16-19; käjpxë Éxodo 20:18, MNM; * Deut. 4:9, 10). Ko waanë yˈijty, ta Jyobaa ojts tniˈanaˈamë wiˈix yajwoomukët ja kyäjpn, ojts tˈanëëmë Moisés ets dyaˈoyët majtskë trompetë ak platë diˈib tunëp parë “tëgokyë ja jäˈäy myujktäˈädëty” mä ja “neybyäädë yˈityën mëët yëˈë Dios” (Núm. 10:1-4, MNM). ¡Okwinmay wiˈix ja käjpn jantsy jotkujk nyayjäˈäwëdë ko duˈun tyuˈukmujktë!

4, 5. ¿Tiko jëjpˈam nyajxy ja asamblee diˈib nyiwinmäˈäyë Moisés etsë Josué?

⁴ Ko nety ja israelitëty të yˈittë 40 jëmëjt mä ja lugäärë äänëˈëk tëtsëˈëkpë, ta Moisés tniwinmäˈäyë tuˈugë  asamblee. Tyäˈädë asamblee diˈib tuunë jantsy jëjpˈam parë tyäˈädë jembyë nasionk, pes tamë nety tyëkëyanëdë mä ja Nax diˈib Yajtukwinwäˈänëdë. Ets jëjpˈamë nety parë Moisés tyukjamyatsëdët tukëˈëyë diˈibë netyë Jyobaa të tyukmëdunëdë ets tijatyë nety yˈaktunaampy (Deut. 29:1-15; 30:15-20; 31:30).

⁵ Waˈanë Moisés tmaytyaky mä tadë asamblee ja anaˈamënë diˈib yajmooytyë ja israelitë parë xëmë tyuˈukmuktët ets tnijawëdët ja Diosë nyëˈë tyuˈu. Win jëxtujk jëmëjt ijty tyuˈukmuktë yetyëjk, toxytyëjk etsë atsënaabyë mä ja it lugäär diˈibë Jyobaa nyigajpxypy ko tnixëdundë ja tim okpë kyojy pyëjtaˈaky diˈib yajmujktëp. ¿Tiko? Parë “tmëdoowˈittëty ja ënaˈamën nenduˈun, ets tnijawëdëty wiˈix twingutsëˈëgëdëty ja Wintsën, ets ttundëty winë [extëm] ja ënaˈamën myinyën këxjäˈäy” (käjpxë Deuteronomio 31:11, MNM). * Jyobaa tsyejpyë nety ets ja israelitëty tyuˈukmuktët parë tˈëxpëktëdë yˈanaˈamën ets tijaty yëˈë tsyejpy. Päätyë Josué yˈanmääyëdë ets niˈamukë tyuˈukmuktët ko tjaˈabëjktë ja Nax diˈib Yajtukwinwäˈänëdë. Kanäägë nety ja nasionk yajnadukëdë diˈib kyaj tˈawdattë Jyobaa, pääty tsojkëbë nety yajjotmëkwingäjpxëdët parë kyaj tmastuˈuttëdë Jyobaa. Ta mä tadë xëë twandaktë ko myëdunandëbë Jyobaa (Jos. 23:1, 2; 24:1, 15, 21-24).

6, 7. Mä tyäˈädë tiempë, ¿diˈibatyë asamblee jëjpˈambë të tyunyëty?

⁶ Mä tyäˈädë tiempë, nan të tyunyëtyë asamblee diˈib jyamyajtstëbë Diosë kyäjpn. Mä të yajnigajpxy tijatyë Diosë kyäjpn wyijtsˈoˈoyëp ets yajkäjpxtëˈkxy ja tëyˈäjtënë diˈib yajpatp mä Biiblyë (Prov. 4:18). Mä jëmëjt 1919, ja tyuunë tim jawyiimbë asamblee jap Cedar Point (Ohio, Estados Unidos) ko nyajxy ja primera guerra mundial. Mä tyäˈädë asamblee ja tyuˈukmujktë jëxtujk milë jäˈäy ets ja ojts yajnigajpxy ko abëtsemy nyaxwinyëdë yajkäjpxwäˈkxäˈänyë Diosë yˈayuk. Nan jaa mä tyäˈädë lugäär tyuunë jatuˈugë asamblee mä jëmëjt 1922, diˈib jajk taxtujk xëë. Joseph F. Rutherford ja ojts dyajnaxy tuˈugë diskursë mä tˈanmääy ja nmëguˈukˈäjtëm ets dyajtuˈuyoˈoytyëdë tyäˈädë tuunk, jyënany: “Mëdundë xëmë Jyobaa ets tëyˈäjtën mëët xynyidestiigëˈattët. Tuunˈadëˈëtstë mëk axtë ko kyutëgooytyaˈayëdë mëj Babilonia. Käjpxwäˈkxtë tyäˈädë ayuk jagambäät. Yëˈë naxwinyëdë jäˈäy kuanë ko tnijawëdët ko Jyobaa yëˈë Dios ets ko Jesukristë yëˈë Rey mä reyëty ets Wintsën mä wintsënëty. Tyäˈädë yëˈë tuˈugë xëë diˈib jëjpˈam. ¡Okˈixtë yëˈë Rey anaˈamp! Ets miitsëtyë duˈun diˈib mjäˈäyˈäjtëdëp parë xynyimaytyäˈäktët. Pääty, nimaytyäˈäktë, nimaytyäˈäktë, nimaytyäˈäktë ja Rey etsë yˈanaˈamën”. Duˈun diˈib ojts tpäättë tyäˈädë asamblee etsë Dios mëduumbë abëtsemy nyaxwinyëdë ojts tkupëktë ko duˈun yaˈˈanmääytyë.

⁷ Mä jëmëjt 1931, ja tyuunë asamblee Columbus (Ohio), ets ja yajxëëmooytyë diˈib yˈËxpëjktëbë Biiblyë, Jyobaa tyestiigëty. Mä jëmëjt 1935, yëˈë nmëguˈukˈäjtëm Rutherford ojts tnimaytyaˈaky jap Washington pënaty yajtijtëp ja “tëgoy [myayjyaˈay]”, diˈib yajmaytyakp mä Diˈibʉ Jatanʉp ko “tyanëdë unyaaybyajn winduuy mä ja Dios yajkutiky, es Borreeguˈunk wyinduuy” (Diˈibʉ Jat. 7:9-17). Mä jëmëjt 1942, mä meerë tyunyëtyë segunda guerra mundial, ja dyajnäjxyë Nathan H. Knorr tuˈugë diskursë diˈib xëˈäjt: “Jotkujkˈäjtën... ¿jakäämbëdaa?”, ja ojts tnigajpxy pënë tadë “tsapts axëkjëyujk” diˈib yajmaytyakp mä Diˈibʉ Jatanʉp kapitulo 17 ets jyënany ko niˈigyë jyaˈˈatäˈäny ja tuunk ko ja tsip nyaxët.

8, 9. ¿Tiko näägë asamblee të jyantsy yajtukxondaˈaky?

⁸ Mä jëmëjt 1946, ja tyuunë asamblee Cleveland (Ohio) diˈib xëˈäjt: “Naciones  Alegres”. Etsë nmëguˈukˈäjtëm Knorr yëˈë yajnäjx tuˈugë diskursë diˈib xëˈäjt: “Tijaty jotmay yajwinguwäˈkëp mä yaˈˈagojë jëën tëjk ets myëjwiin kyajaajë”. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nety yajpatp mä ja plataformë ojts tkujayë wiˈix niˈamukë jyantsy xondaktë, jyënany: “Ko ja nmëguˈukˈäjtëm Knorr ojts tnimaytyaˈaky wiˈix tyuˈuyoˈoy ja tuunk mä ngäjpxwäˈkxëm ets wiˈix yajtukniwinmayë myëjjëyaˈanyë Betel etsë faabrikë diˈib Brooklyn, ta niˈamukë janääm jatsojkë kyëˈë tpojtstë [tˈaboˈkxmujktë]. Kyaj pënë wyiin jyëjp yaˈëxkajpy, per yajpëjkë kuentë ko jantsy xondaktë”. Mä jëmëjt 1950, ja tyuunë tuˈugë asamblee Nueva York, mä jyäjttë diˈib tsoˈondëp kanäk paˈis, agujk jotkujk jyantsy nyayjäˈäwëdë ko ojts tˈaxäjëdë Traducción del Nuevo Mundo de las Escrituras Griegas Cristianas, diˈib tim jawyiin pëtsëëm extëmë netyë jäˈäy kyäjpxtë inglés ets tmëmiinyë Diosë xyëë mäjaty nyijkxy (Jer. 16:21).

⁹ Nan të tyunyëtyë asamblee mä Jyobaa tyestiigëty të yajpajëdittë o mä të kyuboky kyäjpxwäˈkxtët. Extëm nˈokpëjtakëm, jap Alemania, Adolf Hitler të nety twandaˈaky dyajkutëgoyaˈanyë Jyobaa tyestiigëty. Per mä jëmëjt 1955, ja tyuunë tuˈugë asamblee Núremberg mä tyuˈukmujktë 107,000 Testiigëty ets yaˈujtstë ja lugäär mä netyë Hitler të tyuˈukmuktë mëdë syoldäädëtëjk. ¡Mayë nmëguˈukˈäjtëm jantsy jotkujk nyayjäˈäwëdë ets jyëëy yaxtë! Mä jëmëjt 1989, ja tyuunë tëgëëgë asamblee jap Polonia diˈib xëˈäjt: “Devoción Piadosa”. Ja tyuˈukmujktë 166,518 ets may diˈib tsoˈondë mä lugäär diˈib ijty yajtijp Unión Soviética ets Checoslovaquia, nanduˈun mä wiinkpë paˈis diˈib yajpatp Europa del Este. Mayë nmëguˈukˈäjtëm, kyajnëmë nety duˈun tim ixtë mayjyaˈay, pes jeˈeyë nety tyuˈukmuktë nimäjmokx o niˈiˈpx. Mä jëmëjt 1993, ja tyuunë tuˈugë asamblee Kiev (Ucrania) mä jyäjttë diˈib tsoˈondëp kanäk paˈis, ja txëˈäjty: “Enseñanza Divina”. Okpawinmay wiˈixë nmëguˈukˈäjtëm jyantsy xondaktë ko tˈijxtë 7,402 jäˈäy nyëbattë. ¡Ninäˈänëm duˈun kyayaˈixy nyëbattë Jyobaa tyestiigëty! (Is. 60:22; Ageo 2:7.)

10. ¿Diˈibë asamblee mijts mjamyejtsypy, ets tiko?

¹⁰ Seguurë ko mjamyejtsypy tuˈuk majtskë asamblee diˈib tëgëk xëëbë o asamblee mä jyäjttë diˈib tsoˈondëp kanäk paˈis. Waˈan yëˈë xyjamyetsy ja tim jawyiimbë asamblee mä mˈojtsy o mä mnëbejty ets yëˈë diˈib tim wëˈëm mä mwinmäˈäny nuˈun kujk mDios mëduny. ¡Jantsy oy ko njamyajtsëmë duˈumbë asamblee, këdii xyjyaˈaytyëgoy ninäˈä! (Sal. 42:4.)

11. ¿Diˈibatyë xëë nyiˈanaˈamë Dios ets ja israelitëty ttundët?

¹¹ Jyobaa ojts ttukˈaneˈemy ja israelitëty ets nyëjkxtët tëgëkˈok Jerusalén mä tuˈukpë jëmëjt ets tpäättëdë tyäˈädë xëë: mä yajkay ja Tsäjpkaaky diˈib kyaj të Pyëdëˈëky, mä tnixëdundë ja tim jawyiimbë kyojy pyëjtaˈaky diˈib yajpëdëˈktëp (diˈib ok yajtij Pentekostes) ets mä tnixëdundë ja tim okpë kyojy pyëjtaˈaky diˈib yajmujktëp. Ja Ley duˈun ijty jyënaˈany: “Tëgëkˈok tuˈukpë jëmëjt niˈamukë yetyëjk diˈib mijts mjaˈäjtypy twinguwäˈägët  ja Wintsën diˈib tëyˈäjtën, Jyobaa” (Éx. 23:14-17). May ja israelitë diˈib nyigëbäjkˈäjttë ja fyamilyë, nyijäˈäwëdëp ijty wiˈix ttukˈoyˈattë ko duˈun tyuˈukmuktë, pääty ijty nyëjkxtë mët niˈamukë ja fyamilyë (1 Sam. 1:1-7; Luk. 2:41, 42).

12, 13. ¿Ti ijty tyuundëp mayë israelitë parë nyëjkxtë xëˈäjtpë tëgëkˈok mä tuˈukpë jëmëjt?

¹² Nˈokwinmäˈäyëm tijaty ijty tyuumpy tuˈugë familyë parë nyëjkxtë Jerusalén. Extëm nˈokpëjtakëm, José mëdë María ja ijty tyuˈuyoˈoytyë naa 100 kilometrë ko tsyoondë Nazaret parë jyäˈttë Jerusalén. ¿Nääk xëëxyëp mijts mduˈuyoˈoy koxyëp mnëjkxy mëdë uˈunk ënäˈkë mutskatypyë? Extëmë Biiblyë tmaytyaˈagyë Jesus ko ojts nyijkxy Jerusalén, yëˈë xytyukˈijxëm ko ijty tyuˈuyoˈoytyë tuk jiiky tuk mëguˈuk ets mëdë wyinˈixyëty. Okpawinmay wiˈix jantsy jotkujk nyayjäˈäwëdë ko tyuˈuyoˈoytyë tuˈugyë, dyaˈoyëdë kaaky tojkx parë niˈamukë ets tˈëxtäˈäytyë lugäär mä mbäät tyuˈumäˈädë. Nan mbäät nˈijxëm ko kyaj ijty kyutsëˈëgëty ja lugäär, pes päätyë Jesus yajnasˈijxë diˈibë nety mäjmajtskë jyëmëjt. Mbäät nwinmäˈäyëm ko tim wëˈëmp mä ja jyot wyinmäˈänyëty ko ijty nyëjkxtë xëˈäjtpë, per mas niˈigyë mä ja ënäˈktëjkë jyot wyinmäˈäny (Luk. 2:44-46).

¹³ Mayë nety ja israelitë diˈib wiink it wiink naxwinyëdë tsënääytyëp. Pääty ko ijty jyäˈttë Jerusalén xëˈäjtpë, määyëm jyantsy tsyoondë. Mä ja Pentekostes xëë diˈib tuunë mä jëmëjt 33, të nety jyäˈttë duˈun ja judiyëty ets nanduˈun diˈib të jyëmbittë judiyë, diˈib tsoˈondëp jantsy jagam extëm Italia, Libia, Creta, Asia Menor ets Mesopotamia (Apos. 2:5-11; 20:16).

14. ¿Wiˈix ijty nyayjawëdë ja israelitë ko tpäättë ja xëë?

¹⁴ ¿Ti diˈib mas ijty ja israelitë tyukxondaktëp? Ko tˈawdattë Jyobaa mët milˈamë myëguˈuktëjk diˈib nanduˈun tsyojktëbë Jyobaa. Ets ¿wiˈix nyayjäˈäwëdë ko tnixëduundë ja tim okpë kyojy pëjtaˈaky diˈib yajmujktëp? Mbäät nbawinmäˈäyëm ko nˈijxëm extëmë Jyobaa yˈanmääyëdë: “Miits [xondäˈäktë] jaˈa mëët yëˈë mˈuˈunk mˈënäˈkëty mëët yëˈë mëduumbë [...], ets nenduˈun yëˈë Lebi jäˈäyëty, jëbyäät jëbyoˈkxyëty, kuˈookyˈuˈunk [...] ets yëˈë kuˈookypë yeˈeytyëjk toˈoxytyëjkëty, mëdiˈibë tsënääy juukyˈäjtëbën mä yëˈë mnax mgäjpnëtyën. [...] Wëxtujk xëëw duˈun yˈitëty. Jam nëjkx xynyixëëwdundë mä ja it naxwiinyëdën, mëdiˈibë ënety yëˈë këˈëm të twinˈixyën. Duˈunts ja Wintsën mëjˈaamypy tkunuˈkxëty ja mbëjktaˈagyëty, ets ja mëdiˈibë mniduˈunëtyëbën ets miits myajpäätëty jantsy tsuj jantsy xondaˈaky” (Deut. 16:14, 15, MNM; käjpxë  Lukʉs 11:28).

15, 16. ¿Wiˈix mmëjää të xytyuny parë xypyaatyë asamblee? Ets ¿wiˈix xytyukˈoyˈaty?

¹⁵ Extëm ijty tyuˈukmuktë ja israelitëty, yëˈë tuˈugë oybyë ijxpajtën parë tyamë Dios mëduumbë ets kanäk pëky mëët kyijpxyë extëm tyamë asamblee nmëdäjtëm. Ja israelitëty tyuundëp ijtyë mëjää parë nyëjkxtë, ets nanduˈun tyam ëtsäjtëm; per mëjwiin kajaa ndukˈoyˈäjtëm. Duˈunyëm jyëjpˈamëtyë asamblee mä nDiosˈawdäjtëm. Pes jam mä nˈaxäjëmë ëxpëjkën ets njaygyujkëm ti tsojkëp nduˈunëm parë oy nˈijtëm mëdë Dios. Nan xypyudëjkëm parë nyajtuˈunëm tijaty njäjtëm mä Biiblyë, njëjpkudijëmë jotmay ets nduknibëjtakëm parë nduˈunëm tijaty mbäät xyajjotkujkˈäjtëm (Sal. 122:1-4).

¹⁶ Mä tuˈuk tuˈugë asamblee xëmë nmëguˈukˈäjtëm nyayjawëdë agujk jotkujk. Mä jëmëjt 1946, ja tyuunë tuˈugë mëj asamblee diˈib duˈun yajnimaytyak: “Jantsy oy yaˈijxy ko milˈamë Testiigë yˈuˈunyëdë tuk lugäär, ets diˈib mas oy, yëˈë ko ojts dyajtukpëmimëdë ja lugäär ko tjantsy kyuyˈëëwdë Jyobaa”. Ta yˈakjënany: “Mä Yajtuunkmoˈoytyë pënaty tunandëp, ojts mayë nmëguˈukˈäjtëm nyayˈawanëdë parë tyunäˈändë mäjaty yaˈˈanëëmëdë mët ko tjantsy tyukxondaktë tmëdunäˈändë myëguˈuktëjk”. ¿Të mijts xyjawë  duˈumbë jotkujkˈäjtën mä tyunyëtyë asamblee tëgëk xëëbë o asamblee mä jyäˈttë diˈib tsoˈondëp kanäk paˈis? (Sal. 110:3; Is. 42:10-12.)

17. ¿Wiˈix tyamë asamblee tyunyëty?

¹⁷ Tyam të tyëgatsy extëm ijtyë asamblee tyunyëty. Extëm nˈokpëjtakëm, mayë nmëguˈukˈäjtëm jyamyajtstëp ko ijtyë asamblee jyeky tuktujk xëë, tyunyëty jopyëp, tsuu ets koots. Mä ja programë nan myëmiimpy ijty parë nyëjkxtët ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. Ets näˈäty, ja ijty tsyondaˈaky ja programë jopyëp a las 9:00 ets näˈäty jyëjpkuwäätsë koots axtë a las 9:00. Mëk ijty tyundë nmëguˈukˈäjtëm parë dyaˈoyëdë armusal, agujkxyëë etsë aˈux parë ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib asambleeˈatandëp. Tyam, kyaj duˈun jeky nyekytyunyëtyë asamblee ets këjkjaˈa nyaˈoˈoyëmë käˈäy ukën, duˈuntsoo niˈigyë nbëjtakëmë jot winmäˈäny parë nˈaxäjëm ja käˈäy ukën diˈibë Jyobaa yajkypy.

18, 19. ¿Ti diˈib mas mtsojkënyëˈajtypy mä asamblee, ets tiko?

¹⁸ Mayë nmëguˈukˈäjtëm yˈawijx jyëjpˈijxtëp tijaty naxäämp mä asamblee. Ko nyajmoˈoyëmë käˈäy ukën mä meerë nyajtëgoyˈäjtëm, yëˈë xypyudëjkëm parë mas oy njaygyujkëm tijaty ojts yajnaskäjpxë ets tijatyë Biiblyë tukniˈˈijxëp, per kyaj jeˈeyë nˈaxäjëm ko nyaxyë diskursë, nanduˈunën mä ëxpëjkpajn diˈib jemybyëtsëëmp mä asamblee (Mat. 24:45). Tyäˈädë ëxpëjkpajn mbäät nyajtuˈunëm parë nbudëjkëmë jäˈäy ets ttsoktëdë tëyˈäjtën diˈib yajpatp mä Biiblyë. Etsë dramë diˈib näjxp, pyudëjkëbë ënäˈktëjk etsë mëjjäˈäytyëjk parë tˈixtët wiˈix yaˈix yajpäättë ets wiˈix nyaygyuentˈatëdët mä naxwinyëdë jäˈäy. Ko nyaxyë diskursë mä jäˈäy nyëbety, yëˈë xypyudëjkëm parë nwinmäˈäyëm ti mas jëjpˈam nbëjtakëm mä jukyˈäjtën. Ets jantsy jotkujk nnayjäˈäwëm ko nˈijxëmë jäˈäy nyëbattë mët ko të nyaytyukëdëkëdë Jyobaa.

¹⁹ Duˈunë duˈun, ko tyunyëtyë asamblee nuˈun kujkë xëë tiempë nyaxy, yëˈë xypyudëjkëm parë yajxon nmëduˈunëmë Jyobaa mä tyäˈädë tiempë diˈib tsip nimëjää. Nan xymyëjämoˈoyëm mëdë Diosë yˈAyuk, xypyudëjkëm parë nˈixyˈäjtëmë oybyë mëtnaymyaayëbë ets parë nmëjjäˈäwëm ko nmëdäjtëmë nmëguˈukˈäjtëm abëtsemy nyaxwinyëdë. Jyobaa nan yëˈë asamblee yajtuumpy parë xykyuentˈäjtëm ets xykyunuˈkxëm. ¿Këdii niˈamukë ndukniwitsëyäˈänëm parë nituˈugë asamblee ngayajtëgoˈoyëm? (Prov. 10:22.)