Li Jeovae tstsob jun jteklum ti xmuyubaj noʼoxe

«Tsobic scotol li jchiʼiltactique cʼalal ta vinic ta ants, ta ololetic xchiʼuc cʼalal ta yanlum cristianoetic.» (DEUT. 31:12)

¿KʼUSI CHATAKʼ?

¿Kʼu yuʼun xuʼ xkaltik ti tsots skʼoplal ti tstsob sbaik li steklumal Jeovae?

¿Kʼusi la spasik epal j-israeletik sventa xbatik li ta kʼinetik tspasik ta Jerusalene?

¿Kʼu yuʼun skʼan xijbat ta skotol li mukʼta tsobajeletike?

1, 2. ¿Kʼusitik ta jchantik ta sventa li mukʼta tsobajeletike?

TA EPAL xa jabil, li Mukʼta Tsobajel ta oxib kʼakʼal xchiʼuk li mukʼta tsobajeletik internasionale toj tsots onoʼox skʼoplal chaʼiik li yajrextikotak Jeovae. Jutuk mu jkotoltikuk oy ayemutik ta jayibuk velta li ta tsobajeletik taje o ep xa van ta velta ayemutik ti kʼu xa sjalil ochemutik ta mantale.

² Ta smilal xa noʼox jabiletik li steklumal Jeova ta voʼnee, laj onoʼox spasik li mukʼta tsobajeletik eke. Kalbetik batel jutuk skʼoplal li mukʼta tsobajeletik ti chalbe skʼoplal ta Vivlia ti xkoʼolaj kʼuchaʼal ta jkʼakʼaliltike, te chkakʼtik venta ti xkoʼolaj li mukʼta tsobajeletik ta voʼne xchiʼuk li ta jkʼakʼaliltike. Jech xtok, ta jkʼeltik kʼusi sbaliltak xuʼ jtabetik kʼalal chijbatutike (Sal. 44:1; Rom. 15:4).

MUKʼTA TSOBAJELETIK TA VOʼNE XCHIʼUK AVI TI TSOTSIK SKʼOPLALE

3. 1) ¿Kʼusitik kʼot ta pasel li ta baʼyel mukʼta tsobajel ta steklumal Jeova ti chalbe skʼoplal Vivliae? 2) ¿Kʼu yelan laj yichʼik tsobel li j-israeletike?

³ Li mukʼta tsobajel echʼ ta vits Sinaie, yaʼeluke jaʼ li baʼyel velta la stsob sba li steklumal Dios sventa xichʼik chanubtasel li ta smantale, taje jaʼ te lik talel li yichʼel ta mukʼ Dios ti tsots skʼoplale. Li ta tsobajel taje, li Jeovae jaʼ te laj yakʼbe Mantaletik j-israeletik ti ta skʼelobil juʼelal la spase (Éx. 19:2-9, 16-19; kʼelo Éxodo 20:18 xchiʼuk Deuteronomio 4:9, 10). Li kʼusi kʼot ta pasel taje, jaʼ te lik talel ti kʼuyelan xil sbaik xchiʼuk Jeova li j-israeletike. Ta jelavel jutuke oy kʼusi la spas Jeova sventa tstsob li steklumale: laj yalbe Moisés ti akʼo spas chib okʼes ta plata sventa «acʼo stsob sbaic tal» «ta stiʼ chʼulna pasbil ta nucul» li steklumale (Núm. 10:1-4). ¡Mi xnop xa noʼox van kuʼuntik ti kʼuyelan xmuyubajike!

4, 5. ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal li tsobajeletik la spasik Moisés xchiʼuk li Josuee?

⁴ Kʼalal jutuk xaʼox skʼan stsuts 40 jabil chanavik batel  ta taki xokol balumil li j-israeletike, li Moisese la stsob skotol li j-israeletike, taje jaʼ li kʼusi mas tsots skʼoplal laj yilik li achʼ jteklume. Kʼalal jutuk xaʼox skʼan x-ochik li ta Albil Balumile, jaʼo la svulesbe ta sjol Jeova li kʼusi spasoj ta stojolalik xchiʼuk li kʼusi tspas ta jelavele (Deut. 29:1-15; 30:15-20; 31:30).

⁵ Li ta mukʼta tsobajel taje, jaʼo van te laj yal Moisés ti skʼan stsobilan sbaik li slumal Dios sventa xichʼik akʼbel mantaletik yuʼun Dios. Li ta jujun vukub jabile, kʼalal jaʼo li kʼin sventa Yaxnaetike, persa skʼan stsob sbaik ti bu laj yal Jeova li viniketik, antsetik xchiʼuk li jyanlum krixchanoetik ti te nakalik ta Israele. ¿Kʼu yuʼun? Xi chal li loʼile: «Yuʼun acʼo tal yaʼyic scotolic li smantal Mucʼul Dios chavaptaique. Yuʼun jech acʼo xchanic yichʼel ta mucʼ li Mucʼul Diose, xchiʼuc jech acʼo spasic batel li cʼusi chaʼyique» (kʼelo Deuteronomio 31:1, 10-12). Ta slikebal onoʼox xkuxlejal li j-israeletike jamal xa onoʼox xvinaj ti skʼan stsobilan sbaik sventa xchanbeik li Skʼope xchiʼuk li kʼusi tskʼan tspase. Kʼalal laj xaʼox yuʼuninik li Albil Balumile —ti joyolik toʼox ta krixchanoetik ti maʼuk jchʼunolajeletike—, li Josuee la stsob skotol j-israeletik sventa tstijbe yoʼonton yoʼ tukʼuk xakʼ sbaik ta stojolal Jeova. Li stukike laj yalik ta melel ti chtunik ta stojolal li Jeovae (Jos. 23:1, 2; 24:1, 15, 21-24).

6, 7. ¿Kʼu yuʼun toj tsotsik skʼoplal li mukʼta tsobajeletik echʼem yuʼunik li yajrextikotak Jeova li avi kʼakʼale?

⁶ Li avi kʼakʼaletik eke, oy echʼem mukʼta tsobajeletik ti tsotsik skʼoplale. Li ta tsobajeletik taje laj yichʼ alel li kʼusitik jelem talel ta slumal Jeovae xchiʼuk ti kʼuyelan toʼox chkaʼibetik smelolal jlomuk tekstoetike (Prov. 4:18). Li baʼyel mukʼta tsobajel echʼ yuʼunik li Jchanolajeletik ta Vivlia kʼalal echʼ xaʼox li Baʼyel Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile kʼot ta pasel ta 1919 ta Cedar Point (Ohio, Estados Unidos). Ayik jutuk mu vukmil krixchanoetik, li ta tsobajel taje te laj yichʼ likesel li kampanya ta spʼejel Balumil ta sventa li cholmantale. Ta 1922 kʼalal jaʼo echʼ jun mukʼta tsobajel ti baluneb kʼakʼal jalije, li ermano Joseph F. Rutherford sbie, ep la stij oʼontonal ta sventa li kampanya taje, xi laj yalbe li buchʼutik te tsobolike: «Tukʼ xavakʼ abaik xchiʼuk melel yajrextikooxuk li Kajvaltike. Kuchuk batel avuʼunik skotol jaʼ to mi tal slajeb li Babiloniae. Alik batel ti bu kʼalal xuʼ avuʼunik li aʼyeje. Yuʼun skʼan snaʼik krixchanoetik ti jaʼ Dios li Jeovae xchiʼuk ti jaʼ mukʼta Ajvalil yuʼun skotol mukʼtik ajvaliletik; jaʼ Jpasmantal yuʼun skotol jpasmantaletik li Jesucristoe. Li avi kʼakʼale toj tsots xa tajek skʼoplal. ¡Kʼelavilik, ch-ajvalilaj xa li Ajvalile! Voʼoxuk yaj-abteloxuk sventa chavalbeik batel skʼoplal. Jaʼ yuʼun, albeik, albeik, albeik skʼoplal li Ajvalil xchiʼuk li ajvalilal yuʼune». Li buchʼutik ayik li ta mukʼta tsobajel taje xchiʼuk li yajtuneltak Dios ta spʼejel Balumile xmuyubaj noʼox la xchʼamik li takel ta ikʼel taje.

⁷ Ta 1931 ta Columbus (Ohio), li Jchanolajeletik ta Vivliae la xchʼamik ta sjunul yoʼontonik ti la sbiinik yajrextikotak Jeovae. Li ta 1935, li ta jteklum yuʼun Washington, li ermano Rutherford sbie laj yal buchʼutik jaʼik li «epal cristianoetic», ti te chal ta Apocalipsis ti «te vaʼajtic yoʼ bu chotol li Diose xchiʼuc ta stojol li Chʼium Chije» (Apoc. 7:9-17). Li ta sjabilal 1942 kʼalal jaʼo yakal li Xchibal Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile, li Nathan H. Knorr laj yal jun labal sba mantal ti jaʼ sbi: «Paz... ¿será duradera?», li ta mantal taje te laj yichʼ alel buchʼu jaʼ li «tsajal jtiʼvanej bolom» chal ta kapitulo 17 yuʼun Apocalipsise, jech xtok laj yal ti chichʼ to cholel batel mantal mi echʼ xaʼox li paskʼope.

8, 9. ¿Kʼu yuʼun oy junantik mukʼta tsobajeletik ti toj tsots skʼoplal laj yaʼiik li steklumal Jeovae?

⁸ Li ta mukʼta tsobajel ti jaʼ sbi: «Naciones Alegres» ti laj yichʼ pasel ta sjabilal 1946 ta Cleveland (Ohio), toj echʼ noʼox lek laj yichʼ  aʼiel li mantal ti laj yetʼes li ermano Knorr ti jaʼ sbi: «Los problemas de la reconstrucción y la expansión». Ta skoj ti toj lek laj yaʼiike, jun li buchʼu te ay li ta tsobajel taje xi laj yale: «Li ta akʼobal taje, jaʼo te vaʼalun ta spat li plataforma ti bu chetʼes mantal li ermano Knorre, kʼalal yakal chalbe skʼoplal kʼuyelan xbat li abtelale xchiʼuk kʼalal chalbe skʼoplal ta sventa li smukʼibtasel li Betel xchiʼuk li favrika ta Brooklyne, li epal ermanoetik te tsobolike mu xa xlaj tajek xtʼax skʼobik ta muyubajel. Akʼo mi mu xkilbetik satik li buchʼutik te oyike, solel xkaʼitik ti solel xmuyubajik tajeke». Li ta 1950 li ta mukʼta tsobajel internasional ti te laj yichʼ jelubtasel ta Nueva Yorke, li buchʼutik te tsobolike solel xmuyubaj la xchʼamik li Traducción del Nuevo Mundo de las Escrituras Griegas Cristianas, ti ta sba velta te laj yichʼ tunesbel sbi Dios ti jaʼ jech onoʼox kʼuchaʼal skʼan pasel li ta Skʼop Diose (Jer. 16:21).

⁹ Jech noxtok, toj lek la spat oʼontonal kʼalal la stsob tukʼil yajtuneltak Jeova kʼalal jaʼo yakal chichʼik nutsel o kʼalal mu x-akʼbat spasik li yabtel Diose. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Adolf Hitlere laj yal ti chakʼbe slajeb yajrextikotak Jeova ta Alemaniae. Pe li ta sjabilal 1955 te laj yichʼ etʼesel jun mukʼta tsobajel ta Núremberg ti la stsob sbaik 107,000 yajrextikotak Jeovae, ti jaʼ toʼox te tstsob sbaik xchiʼuk yajsoltarotak li Hitlere. ¡Jutuk mu skotolikuk lik okʼikuk ta muyubajel! Li ta Poloniae te laj yichʼ jelubtasel oxib mukʼta tsobajeletik ta sjabilal 1989 ti xi sbie: «Devoción Piadosa». Li ta 166,518 ermanoetik la stsob sbaike, ep buchʼutik te likemik talel li ta Unión Soviética toʼoxe, ta Checoslovaquia xchiʼuk ta yantik lumetik ta Europa del Este. Ep li buchʼutik te oyike jaʼ toʼox sba velta chilik ti jmoj tsobolik mas ta voʼlajuneb o jtob ermanoetike. Li ta 1993 te laj yichʼ jelubtasel Mukʼta Tsobajel Internasional ta Kiev (Ucrania) ti xi sbie: «Enseñanza Divina». Nopo xa noʼox avaʼi ti kʼu to yepal muyubajik kʼalal laj yilik ti laj yichʼik voʼ 7,402 krixchanoetike, ¡ti jaʼ noʼox stuk mas ep laj yichʼik voʼ li ta tsobajel yuʼun yajrextikotak Jeovae! (Is. 60:22; Hageo 2:7.)

10. ¿Kʼusitik mukʼta tsobajel mu xchʼay ta ajol, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹⁰ Melel onoʼox van ti oy junuk mukʼta tsobajel ta oxib kʼakʼal o ta mukʼta tsobajel internasional ti mu xchʼay ta ajole. Ta melel, mu van xchʼay ta ajol kʼalal laj avichʼ voʼe o li ta sba velta mukʼta tsobajel la aye. ¡Mu me xa chʼay ta ajol li kʼusitik alakʼik sba taje! (Sal. 42:4.)

TSOBAJELETIK TI LAJ YAKʼ MUYUBAJELE

11. ¿Kʼusitik kʼinal laj yal Jeova ti skʼan spasik li j-israeletik ta voʼnee?

¹¹ Li Jeovae laj yalbe j-israeletik ti skʼan xbatik jujun jabil ta Jerusalén sventa xbat spasik oxib kʼinetik: kʼin sventa pan ti muʼyuk yichʼoj svolesobil xchʼute, kʼin sventa li kʼusitik chlokʼ yuʼunik ti stsʼunojike (ti laj yichʼ biiltasel Pentecostés ta tsʼakale) xchiʼuk li kʼin Yaxnaetike. Li mantale xi chal ta sventa li kʼinetik taje: «Acotolic li vinicoxuque ta jcʼan chatalic liʼ ta jtojol oxib velta ta jabil» (Éx. 23:14-17). Epal joliletik ta utsʼ alalile xaʼibeik  smelolal ti toj tsots skʼoplal li tsobajeletik taje, jaʼ yuʼun chbatik xchiʼuk yutsʼ yalalik (1 Sam. 1:1-7; Luc. 2:41, 42).

12, 13. ¿Kʼusitik skʼan spasik li utsʼ alaliletik ta Israel sventa xbatik li ta kʼinetik jujun jabile?

¹² Nopo noʼox avaʼi kʼusi skʼan spas jun utsʼ alalil sventa chbatik li ta kʼin taje. Jech kʼuchaʼal li José xchiʼuk Mariae, skʼan chanavik batel te van 100 kilometro li ta Nazaret kʼalal ta Jerusalene. ¿Kʼu van sjalil chichʼ avuʼun ti voʼotuk yakal chaxanav batel xchiʼuk uni bikʼtal ololetike? Li sloʼilal ta sventa kʼalal batik ta Jerusalén kʼalal bikʼit toʼox li Jesuse chakʼ ta ilel ti utsʼ alaliletik xchiʼuk li buchʼutik xojtikin sbaike yikʼaluk van jmoj chanavik batel. Xuʼ van mu kʼusi jech-o ti jmoj chanavik batele, ti jmoj tspas sveʼelike xchiʼuk ti tsaʼ svayebik ta jun osiltik ti bu mu xojtikinike. Pe akʼo mi jech, ta skoj ti chakʼik xbat stuk yalab xnichʼnabik ti kʼajomal lajcheb jabil yichʼoje, jaʼ skʼan xal ti muʼyuk kʼusi mas chiʼik-oe. ¡Taje mu van xchʼay-o ta sjolik, mas to ta stojolal li kerem tsebetike! (Luc. 2:44-46.)

¹³ Ta skoj ti nom oyik ta slumalik li epal j-israeletike, li buchʼutik chbatik li ta kʼinetik taje likemik talel ta epal lumetik. Li ta Pentecostés ta sjabilal 33 ta jkʼakʼaliltike li judioetik xchiʼuk li jyanlumetik ti koʼol xa xchʼunel yoʼontonike kʼotik ta Jerusalén ti likemik tal ta epal namal lumetik jech kʼuchaʼal ta Italia, Libia, Creta, Asia Menor xchiʼuk ta Mesopotamia (Hech. 2:5-11; 20:16).

14. ¿Kʼuxi tstabeik sbalil j-israeletik ti chbatilanik li ta kʼinetik chichʼ pasel jujun jabile?

¹⁴ Ta sventa li tukʼil j-israeletike, li kʼusi mas lek chaʼiik ti kʼalal chanavik batele jaʼ ti lekuk oyikuk ta mantale: yichʼel ta mukʼ Jeova ti koʼol te tsobolik xchiʼuk li smilal noʼox ti skʼanojik li Jeova eke. ¿Kʼu van yelan chaʼi sbaik? Xuʼ jnopbetik jutuk skʼoplal koliyal li mantaletik laj yakʼbe slumal Jeova ta sventa li kʼin Yaxnaetike: «Cuxetuc noʼox avoʼnton pasic qʼuin achiʼuc anichʼnabic, amozoic, xchiʼuc li levietic avuʼunique, xchiʼuc li yanlum cristianoetique, xchiʼuc li meʼon ololetic li meʼon antsetic te nacalic ta alumalique. Li vucub cʼacʼal qʼuin chapasic sventa chavichʼic ta mucʼ Dios te ta yavil yoʼ bu stʼujoje, jaʼ sventa ti ep yacʼojboxuc bendición li Mucʼul Diose. Yuʼun yacʼojboxuc bendición ta sventa li cʼusitic chlocʼ avuʼunique xchiʼuc ta sventa scotol li avabtelique. Jech xcuxet noʼox avoʼntonic scotol cʼacʼal» (Deut. 16:14, 15; kʼelo Mateo 5:3, NM).

OYUK SBALIL XKILTIK LI MUKʼTA TSOBAJEL KUʼUNTIKE

15, 16. ¿Kʼusitik apasoj sventa xabat li ta mukʼta tsobajeletike? ¿Kʼu yuʼun lek ti kʼusi la apase?

¹⁵ Li yajtunelutik Dios avi kʼakʼale oy me ep kʼusitik xuʼ jchantik li ta mukʼta tsobajeletik echʼ ta voʼnee. Melel onoʼox ti ep xa kʼusitik jelemik talele, pe li kʼusitik mas tsots skʼoplale jech-o. Li ta skʼakʼalil Vivliae ep kʼusitik la spasik sventa xbatik li ta tsobajeletik taje, jaʼ jech li ta jkʼakʼaliltik eke; pe oy me sbalil ti jech xichʼ pasele. Jech kʼuchaʼal chil li Jeovae, toj echʼ noʼox tsots skʼoplal li kʼusitik chkʼotanuk ta pasel jech kʼuchaʼal ta voʼnee. Chakʼbutik mas yojtikinobil kuʼuntik xchiʼuk chkaʼibetik mas smelolal ti chtun kuʼuntik sventa lekuk xkil jbatik xchiʼuk li Diose. Tskoltautik sventa xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi ta jchantike, muʼyuk ta jtikʼ jbatik ta kʼopetik xchiʼuk jaʼ chbat ta koʼontontik stael li kʼusi chakʼ jmuyubajeltike, maʼuk li kʼusi chakʼ jvokoltike (Sal. 122:1-4).

¹⁶ Li ta mukʼta tsobajeletike chvinaj onoʼox muyubajel. Jun aʼyej ti laj yichʼ albel skʼoplal jun mukʼta tsobajel ta 1946 xi chale: «Toj yan sba yutsil ta kʼelel ti oy epal mil yajrextikotak Jeova ti te jun yoʼonton chotolike, pe mas to yan sba yutsil ta aʼiel ti kʼalal laj yichʼ tijel son sventa jmoj xmuyubaj skʼejintaik jun kʼejoj sventa skʼupil kʼoptaik li Jeovae». Xi to laj yal xtoke: «Li ta Departamento sventa Buchʼu Oy ta Yoʼonton Chkoltavan ta Abtele, ep buchʼutik la stsak sbiik  sventa skolta sbaik ta abtel ta kʼusuk abtelal yoʼ xkuxetuk noʼox yoʼontonik li xchiʼilik ta chʼunolajele». ¿Mi oy jech avabinoj li muyubajel chakʼ li Mukʼta Tsobajel ta oxib kʼakʼal o li Mukʼta Tsobajel Internasionale? (Sal. 110:3; Is. 42:10-12.)

17. ¿Kʼuxitik jelem talel ti kʼuyelan chichʼ pasel li mukʼta tsobajeletike?

¹⁷ Oy kʼusitik ti laj yichʼ jelel ti kʼuyelan chichʼ chapanel li mukʼta tsobajeletike. Jech kʼuchaʼal liʼe, jlom yajtuneltak Diose xvul ta sjolik ti vaxakib toʼox kʼakʼal chjalije. Oy tsobajel ta sob, ta bat kʼakʼal xchiʼuk ta akʼobaltik. Li ta tsobajel taje oy me cholmantal xtok. Jlom mantaletike ta xlik ta baluneb ora ta sob, bakʼintike jaʼ to chlaj ta baluneb ora akʼobaltik. Li buchʼutik tskolta sbaik ta spasel veʼlile tsots ch-abtejik sventa oyuk veʼlil ta sob, ta oʼlol kʼakʼal xchiʼuk ta sventa bat kʼakʼal. Li avie mas xa jutuk chjalij li tsobajeletike xchiʼuk jujun tal xa kak tspas sveʼelik, kʼalal jech taje mas xa me tstsʼetan xchikinik ta sventa li veʼlil ta mantale.

18, 19. ¿Kʼusitik li mas lek chavil ta sventa li mukʼta tsobajeletike, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹⁸ Li kʼusitik jech xa onoʼox ta x-echʼilan talel li ta mukʼta tsobajeletike, ta jkʼantik xa ti akʼo xjelav li ta tsobajeletike. Li veʼlil ta mantal chkichʼtik ti ta yorail noʼoxe, jaʼ tskoltautik sventa xkaʼibetik lek smelol li albilkʼopetike xchiʼuk li chanubtaseletik ta Vivliae, maʼuk noʼox me te ta jtatik li ta mukʼta tsobajeletike, yuʼun te ta jtatik xtok li ta vunetik tslokʼesik li pʼijil j-abtele (Mat. 24:45). Li vunetik taje jaʼ sventa xlik skʼanik li kʼusitik melel chal ta Vivlia li krixchanoetike. Li dramaetik ti te lokʼemik ta Vivliae, jaʼ sventa tspatbe yoʼonton kerem tsebetik xchiʼuk buchʼutik oy xa sjabilalik sventa xchabi sbaik ta sventa li kʼusitik chopol ta balumile. Li mantal ch-echʼ sventa ichʼvoʼe jaʼ sventa jkʼeltik lek li kʼusi mas tsots skʼoplal chkaʼitike xchiʼuk ti muyubajel chkaʼitik kʼalal chkiltik ti chakʼik ta ilel ti chakʼ xkuxlejalik ta stojolal Jeovae.

¹⁹ Li mukʼta tsobajeletike jaʼ sventa yichʼobil ta mukʼ li Jeovae. Jech xtok, jaʼ sventa chchapan yajtuneltak Jeova sventa xakʼik ta ilel ti tukʼ chakʼ sbaik ta stojolal mi tal tsots vokolil ta stojolalike. Tspat koʼontontik xtok ta mantal, xuʼ jta kamigotik te, ta jkʼuxubintik li kermanotaktik ta spʼejel Balumile, chakʼbutik bendisionetik li Jeovae xchiʼuk chchabiutik. Ta melel, jkotoltik li voʼotike ta jkʼan ta jchapan jbatik sventa teuk oyutik ta skotol li mukʼta tsobajeletike, yuʼun ta jkʼan ta jtabetik sbalil (Prov. 10:22).

[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]

[Lokʼol ta pajina 28]

[Lokʼol ta pajina 30]

Mukʼta tsobajel internasional ta 1950 ta slumal Nueva York

[Lokʼol ta pajina 32]

MOZAMBIQUE

[Lokʼol ta pajina 32]

COREA DEL SUR