Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

Nɔ Sisimi​—Jije E He Si Kɛ Ya Su?

Nɔ Sisimi​—Jije E He Si Kɛ Ya Su?

“Wa nítsumi he ɔ tsuɔ ní kɛ haa amlaalo nítsumi ko nɛ ngɛ wa kpɔ ɔ mi. Behi fuu ɔ, ke wa tsu ní ha mɛ ɔ, e heɔ nyɔhiɔ enyɔ loo etɛ loko a woɔ wɔ hiɔ. Se lingmi nɛ ɔ, nɔ ko nɛ e tsuɔ ní ngɛ lejɛ ɔ tsɛ mi ngɛ tɛlifoo nɔ. E tsɔɔ kaa ke wa maa wo e kotoku mi nɔ́ ko ɔ, lɛɛ e ma ha nɛ a wo wɔ hiɔ mla.”—JOHN. *

ANƐ a sisi mo hyɛ lo? Eko ɔ, a sisi mo hyɛ, se pi ngɛ blɔ nɛ wa tu he munyu kɛ sɛ hlami ɔ nɔ.

Blɔ nya tomi ko nɛ hyɛɛ níhi nɛ kɔɔ nɔ sisimi he ɔ mi (Transparency International) ɔ pee níhi a mi hlami ko ngɛ mahi kɛ zugba kpɔhi 183 a nɔ ngɛ jeha 2011 ɔ mi. * Akɔtaa nɛ a bu ɔ tsɔɔ kaa “nɔ sisimi yaa nɔ wawɛɛ nitsɛ ngɛ ma nɛ ɔmɛ a kpɛti babauu a nɔ.” Ngɛ jeha 2009 ɔ mi ɔ, blɔ nya tomi ɔ kplɛɛ nɔ ngɛ e jeha amaniɛ bɔmi ɔ mi kaa nɔ sisimi pɔhe ngɛ he tsuaa he. Blɔ nya tomi ɔ de ke: “E ngɛ heii kaa nɔ sisimi yaa nɔ ngɛ je ɔ mi he tsuaa he nɛ e yeɔ nɔ awi.”

“Nɔ sisimi ji blɔ nya nɛ nihi ná nɛ a kɛ tsuɔ ní nɛ mɛ pɛ a náa he se. Enɛ ɔ yeɔ nɔ tsuaa nɔ nɛ e kɛ e hɛ fɔɔ nihi nɛ a hɛɛ blɔ nya a nɔ ɔ awi, ejakaa e ha we nɛ a si himi peeɔ kpakpa nɛ e ha we nɛ a náa bua jɔmi hulɔ.”​—TRANSPARENCY INTERNATIONAL

Nɔ sisimi ma nyɛ maa ngɔ haomi nɛ mi wa kɛ ba ngɛ si fɔfɔɛ komɛ a mi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Time womi tɛtlɛɛ ɔ bɔ amaniɛ kaa ke e hí kulaa a, “nɔ sisimi kɛ hɛ nɛ a jeɔ ngɛ níhi a he” ɔ lɛ ha nihi fuu gbo ngɛ zugba mimiɛmi nɛ ya nɔ ngɛ Haiti ngɛ jeha 2010 mi ɔ nɛ. Womi tɛtlɛɛ ɔ de hu ke: “Nyɔ mi ní hemi heje ɔ, amlaalo ní tsuli nɛ e sa kaa a hyɛ nɛ nihi nɛ a ma tsuhi saminya a tsu we a nítsumi saminya.”

Anɛ a ma nyɛ maa po nɔ sisimi se kulaa lo? Loko wa ma nyɛ ma ha sane bimi nɛ ɔ heto ɔ, e he hia nɛ waa le níhi nɛ kɛ nɔ sisimi ba. Wa ma susu ní nɛ ɔmɛ a he ngɛ munyu nɛ nyɛɛ se ɔ mi.

^ kk. 2 A tsake biɛ ɔ.

^ kk. 4 “Nɔ sisimi nɛ yaa nɔ ngɛ amlaalo nítsumi hehi a mi ɔ nɔ nɛ a da kɛ bu akɔtaa a nɛ.”—Transparency International.