1. Kasano a naiduma ti sao ni Jehova iti sao dagiti managbasol a tattao?

NI Jehova ti “Dios ti kinapudno.” (Sal. 31:5) Saan a kanayon a mapagtalkan ti sao ti managbasol a tattao, ngem ‘ti Dios dina mabalin ti agulbod.’ (Heb. 6:18; basaen ti Numeros 23:19.) Kanayon a tungpalenna dagiti panggepna agpaay iti sangatauan. Kas pagarigan, amin nga imbaga ti Dios nga aramidenna iti rugi ti tunggal aldaw ti panamarsua ket “naaramid a kasta.” Gapuna, iti ngudo ti maikanem nga aldaw a panamarsua, “nakita ti Dios ti isuamin nga inaramidna ket, adtoy! nasayaat unay dayta.”​—Gen. 1:6, 7, 30, 31.

2. Ania ti aldaw a panaginana ti Dios, ken apay a “pinagbalinna a sagrado” dayta?

² Idi kinuna ni Jehova a Dios a nasayaat unay dagiti pinarsuana, impakaammona ti panangrugi ti maikapito nga aldaw. Dayta ket saan a 24-oras nga aldaw no di ket atiddog a periodo ti tiempo nga iti dayta naginana ti Dios iti amin nga ar-aramidna a panagparsua ditoy daga. (Gen. 2:2) Saan pay a nagpatingga dayta nga aldaw a panaginana ti Dios. (Heb. 4:9, 10) Saan nga ipalgak ti Biblia no kaano ti eksakto a panangrugi dayta. Ngem ammotayo a nangrugi dayta sumagmamano a tiempo kalpasan a naparsua ni Eva nga asawa ni Adan, agarup 6,000 a tawenen ti napalabas. Iti Sangaribu a Tawen a Turay ni Jesu-Kristo, siguradonto a matungpal ti panggep ti Dios iti panangparsuana iti daga kas agnanayon a paraiso a pagnaedan dagiti perpekto a tattao. (Gen. 1:27, 28; Apoc. 20:6) Mabalin kadi a masagrapmo ti kasta a naragsak a masakbayan? Wen ta “ti Dios binendisionanna ti maikapito nga aldaw ket pinagbalinna a sagrado.” Daytoy ti pammatalged nga aniaman ti tumaud a parikut, sigurado a matungpalto ti panggep ti Dios inton agngudo ti aldaw a panaginanana.​—Gen. 2:3.

3. (a) Ania ti napasamak kalpasan a nangrugi ti aldaw a panaginana ti Dios? (b) Kasano nga impakaammo ni Jehova ti panggepna a mangipatingga iti panagrebelde?

 ³ Ngem kalpasan a nangrugi ti aldaw a panaginana ti Dios, adda di nasayaat a napasamak. Maysa nga anghel nga anak ti Dios, nga idi agangay naawagan iti Satanas, ti nagtarigagay a mapagdayawan. Insawangna ti damo a kinaulbod idi sinulisogna ni Eva nga agsukir ken Jehova. (1 Tim. 2:14) Inallukoy met ni Eva ti asawana nga agsukir. (Gen. 3:1-6) Ngem uray nakuestionaran ti kinamapagtalkan ti Dios iti daydi a pasamak, ammona a saan a kasapulan nga agsapata tapno patalgedanna a matungpalto ti panggepna. Imbes ketdi, imbaga laeng ni Jehova no kasano nga agpatingga ti panagrebelde babaen iti sasao a maipalgakto ti kaipapananna iti naikeddeng a tiempo: “Mangikabilakto ti panagginnura iti nagbaetan [ni Satanas ken ti] babai ken iti nagbaetan ti bin-im ken ti bin-ina. [Ti naikari a bin-i] dunorennakanto iti ulo ket dunoremto iti mukod.”​—Gen. 3:15; Apoc. 12:9.

4, 5. Ania a pammatalged ti inusar ni Abraham iti sumagmamano a gundaway?

⁴ Iti dayta a nasapa a paset ti pakasaritaan ti tao, saan a kasapulan nga agsapata da Adan ken Eva tapno paneknekanda nga agpayso ti ibagbagada. Saan a kasapulan nga agsapata dagiti perpekto a tao a mangay-ayat ken mangtultulad iti Dios. Kanayon a pudno ti ibagada ken naan-anay nga agtalekda iti maysa ken maysa. Ngem nagbalbaliw ti kasasaad idi nagbasol ti tao ken nagbalin nga imperpekto. Idi agangay, nagbalinen a kadawyan ti panagulbod ken panangallilaw isu a kasapulan nga agkari wenno agsapatada tapno patalgedanda ti maysa a napateg a banag.

⁵ Nagsapata ni patriarka Abraham kas pammatalged iti saona iti agarup a tallo a gundaway. (Gen. 21:22-24; 24:2-4, 9) Ti umuna a panagsapatana ket idi nagsubli manipud panangparmekna iti ari ti Elam ken dagiti kaaliadona. Simmabat kenkuana dagiti ari ti Salem ken Sodoma. Ti ari ti Salem a ni Melquisedec ket maysa met a ‘padi ti Kangatuan a Dios.’ Gapuna, binendisionanna ni Abraham ken indaydayawna ti Dios iti panamagballigina ken Abraham. (Gen. 14:17-20) Kalpasanna, idi gunggonaan koma ti ari ti Sodoma ni Abraham gapu iti panangispalna kadagiti iturayan ti ari iti ima dagiti rimmaut a buyot, inkari ni Abraham: “Itag-ayko ti imak iti panagsapata ken Jehova a Kangatuan a Dios, Namataud iti langit ken daga, a, manipud iti maysa a linabag agingga iti maysa a galut ti palloka, saan, awanto ti alaek iti aniaman a banag a kukuam, tapno saanmo a kunaen, ‘Siak ti nangpabaknang ken Abram.’”​—Gen. 14:21-23.

6. (a) Ania nga ulidan ni Abraham ti nasayaat a tuladentayo? (b) Ania ti aramidentayo tapno magunggonaantayo iti kinatulnog ni Abraham?

⁶ Tapno magunggonaan ti managbasol a sangatauan, nagsapata met ni Jehova a Dios babaen ti panagaramatna iti sasao a kas iti “‘Kas sibibiagak,’ kuna ti Soberano nga Apo Jehova.” (Ezeq. 17:16) Nasurok nga 40 a daras a dinakamat ti Biblia a nangaramid ni Jehova a Dios kadagiti sinapataan a kari. Mabalin a ti pagaammo unay ket ti inkarina ken Abraham. Iti panaglabas ti adu a tawtawen, nangaramid ni Jehova iti sumagmamano a tulag wenno kari ken Abraham. No mapagtitipon dagita, ipakitada nga agtaud ti naikari a Bin-i ken Abraham babaen iti anakna a ni Isaac. (Gen. 12:1-3, 7; 13:14-17; 15:5, 18; 21:12) Kalpasanna, sinubok ni Jehova ni Abraham ket  imbilinna nga idatonna ti dungdungnguenna nga anak. Madagdagus a nagtulnog ni Abraham ket idatonna koman ni Isaac idi linapdan ti maysa nga anghel ti Dios. Idin insapata ti Dios: “Babaen kaniak met laeng isapatak . . . a gapu iti kinapudno nga inaramidmo daytoy a banag ket dika impaidam ti anakmo, ti kakaisuna kenka, sigurado a bendisionankanto ket sigurado a paaduekto ti bin-im kas kadagiti bituen ti langlangit ken kas kadagiti binukel ti darat nga adda iti aplaya; ket ti bin-im tagikuaennanto ti ruangan dagiti kabusorna. Ket babaen ti bin-im pudno unay a dagiti amin a nasion iti daga bendisionandanto ti bagbagida maigapu iti kinapudno nga immimdengka iti timekko.”​—Gen. 22:1-3, 9-12, 15-18.

7, 8. (a) Apay a nagsapata ti Dios ken Abraham? (b) Kasano a magunggonaanto ti “sabsabali a karnero” ni Jesus iti sinapataan a kari ti Dios?

⁷ Apay nga insapata ti Dios ken Abraham a matungpalto dagiti karina? Kayatna a pabilgen ti pammati dagiti kadua ni Kristo nga agtawid iti Pagarian, dagidiay mangbukel iti segundario a paset ti naikari a ‘bin-i.’ (Basaen ti Hebreo 6:13-18; Gal. 3:29) Kas inlawlawag ni apostol Pablo, ni Jehova “bimmallaet buyogen iti sapata, tapno, babaen iti dua a di mabalbaliwan a banag [ti kari ken sapatana] a di mabalin a pagulbodan ti Dios, . . . maaddaantayo koma iti nabileg a pammaregta a kumpet iti namnama a naikabil iti sanguanantayo.”

⁸ Saan laeng a dagiti napulotan a Kristiano ti magunggonaan iti sinapataan a kari ti Dios ken Abraham. Babaen iti ‘bin-i’ ni Abraham, inkari ni Jehova a dagiti tattao iti “amin a nasion iti daga bendisionandanto ti bagbagida.” (Gen. 22:18) Karaman kadagita nga agsagrap iti bendision isu dagiti natulnog a “sabsabali a karnero” ni Kristo, a mangnamnama nga agbiag nga agnanayon iti paraiso a daga. (Juan 10:16) Nailangitan man wenno naindagaan ti namnamam, ‘kumpetka’ koma iti dayta babaen ti agtultuloy a panagtulnogmo iti Dios.​—Basaen ti Hebreo 6:11, 12.

9. Ania ti insapata ti Dios idi maad-adipen dagiti kaputotan ni Abraham idiay Egipto?

⁹ Adu a siglo kalpasanna, nagsapata manen ni Jehova mainaig kadagiti karina ken Abraham idi imbaonna ni Moises a makisarita kadagiti kaputotan ni Abraham nga agnanaed idiay Egipto kas ad-adipen. (Ex. 6:6-8) Maipapan iti dayta a gundaway, kinuna ti Dios: “Iti aldaw a panangpilik iti Israel, . . . intag-ayko ti imak iti maysa a sapata  kadakuada nga iruarko ida manipud daga ti Egipto nga ipan iti daga a sinimisimko maipaay kadakuada, maysa a pagay-ayusan ti gatas ken diro.”​—Ezeq. 20:5, 6.

10. Ania ti inkari ti Dios iti Israel kalpasan ti panangispalna kadakuada idiay Egipto?

¹⁰ Kalpasan ti pannakaispal ti Israel manipud Egipto, nangaramid ni Jehova iti sabali pay a sinapataan a kari kadakuada: “No siiinget nga agtulnogkayto iti timekko ket pudno a salimetmetanyonto ti tulagko, iti kasta sigurado nga agbalinkayto a naisangsangayan a sanikuak manipud iti amin a sabsabali nga ili, agsipud ta kukuak ti intero a daga. Ket dakayo agbalinkayto kaniak a maysa a pagarian ti papadi ken maysa a nasantuan a nasion.” (Ex. 19:5, 6) Anian a nagdayag dayta a pribilehio nga intukon ti Dios iti nasion ti Israel! Kaipapananna a no agtulnogda iti Dios, agtaudto iti dayta a nasion ti maysa a pagarian ti papadi nga aramatenna a mangbendision iti sangatauan. Idi agangay, kastoy ti kinuna ni Jehova iti panangdeskribirna iti inaramidna maipaay iti Israel iti dayta a gundaway: “Nangaramidak kenka iti sinapataan a sasao ken simrekak iti pannakitulag kenka.”​—Ezeq. 16:8.

11. Ania ti sungbat ti Israel iti awis ti Dios a makitulagda kenkuana nga agbalin nga ili a pinilina?

¹¹ Iti dayta a tiempo, saan nga inobligar ni Jehova nga isapata dagiti Israelita nga agtulnogda kenkuana; ken saanna met nga impilit kadakuada dayta a pribilehio. Ngem sitatallugod a kinunada: “Isuamin a sinao ni Jehova situtulokkami a mangaramid.” (Ex. 19:8) Tallo nga aldaw kalpasanna, impakaammo ni Jehova a Dios no ania ti kalikagumanna iti Israel kas ili a pinilina. Umuna, intedna kadakuada ti Sangapulo a Bilin, kalpasanna inyallatiw ni Moises dagiti kanayonan a bilin a nailanad iti Exodo 20:22 agingga iti Exodo 23:33. Ania ti kinuna ti Israel? “Amin dagiti umili simmungbatda iti maymaysa a timek ket kinunada: ‘Situtulokkami a mangaramid iti amin a sasao a sinao ni Jehova.’” (Ex. 24:3) Kalpasanna, insurat ni Moises dagita a linteg iti “libro ti tulag” ket imbasana a sipipigsa tapno mangngegan manen dagita ti intero a nasion. Idi kuan, iti maikatlo a gundaway, inkari dagiti umili: “Situtulokkami a mangaramid ken agtulnog iti isuamin a sinao ni Jehova.”​—Ex. 24:4, 7, 8.

12. Ania ti inaramid ni Jehova kalpasan a nakitulag iti Israel, ken ania met ti inaramid ti ilina?

¹² Dagus nga intungpal ni Jehova ti pasetna iti Linteg ti tulag babaen ti panangibilinna a maaramid ti maysa a tolda a pagdaydayawan ken adda papadi nga umararaw kenkuana para kadagiti managbasol a tattao. Ngem nalipatan a dagus ti Israel ti dedikasionda iti Dios ket “pinasakitanda uray Daydiay Santo ti Israel.” (Sal. 78:41) Kas pagarigan, bayat a mait-ited ken Moises dagiti kanayonan nga instruksion idiay Bantay Sinai, saan a nakaanus dagiti Israelita ket nangrugi a mapukaw ti pammatida iti Dios ket impapanda a binaybay-an idan ni Moises. Isu a nangaramidda iti nabalitokan nga urbon a baka sa kinunada kadagiti kailianda: “Daytoy ti Diosmo, O Israel, a nangipanaw kenka iti daga ti Egipto.” (Ex. 32:1, 4) Idi kuan, inangayda ti okasion nga inawaganda iti “piesta ken Jehova” ket nagrukbab ken nagsakripisioda iti inaramidda nga imahen. Idi nakita dayta ni Jehova, imbagana ken Moises: “Sidadaras a simiasida iti dalan nga imbilinko a papananda.” (Ex. 32:5, 6, 8) Nakalkaldaang ta sipud idin, masansan nga agkari ti Israel iti Dios ngem dida met tungtungpalen dayta.​—Num. 30:2.

13. Ania ti insapata ti Dios ken Ari David, ken ania ti nakainaigan dayta iti naikari a Bin-i?

¹³ Bayat ti panagturay ni Ari David, nangaramid ni Jehova iti dua pay a sapata a pakagunggonaan ti amin nga agtulnog  kenkuana. Umuna, inkarina ken David nga agtalinaed iti agnanayon ti tronona. (Sal. 89:35, 36; 132:11, 12) Kaipapananna a ti naikari a Bin-i ket maawaganto iti “Anak ni David.” (Mat. 1:1; 21:9) Sipapakumbaba nga inawagan ni David daytoy a masanguanan a kaputotanna iti “Apo” agsipud ta maitedto iti Kristo ti natantan-ok a saad.​—Mat. 22:42-44.

14. Ania ti insapata ni Jehova maipapan iti naikari a Bin-i, ken kasano a magunggonaantayo iti dayta?

¹⁴ Maikadua, ni Jehova pinaltiinganna ni David a mangipadto a daytoy a naisangsangayan nga Ari ket agserbi met kas Nangato a Padi para iti sangatauan. Iti pagarian ti Israel, agsina idi ti kinaari ken kinapadi. Nagtaud dagiti papadi iti tribu ni Levi, ken nagtaud met dagiti ar-ari iti tribu ni Juda. Ngem impadto ni David maipapan iti daytoy nadayag a kaputotanna: “Ti sao ni Jehova iti Apok ket: ‘Agtugawka iti makannawanko agingga nga ikabilko dagiti kabusormo a pagbatayan dagiti sakam.’ Insapata ni Jehova (ket saanto nga agbabawi): ‘Maysaka a padi agingga iti tiempo a di nakedngan maitunos iti kasasaad ni Melquisedec!’” (Sal. 110:1, 4) Kas kaitungpalan dayta a padto, agturturay itan idiay langit ti naikari a Bin-i a ni Jesu-Kristo. Agserserbi met isuna kas Nangato a Padi para iti sangatauan babaen ti panangtulongna kadagiti agbabbabawi a maaddaan iti naanamongan a takder iti Dios.​—Basaen ti Hebreo 7:21, 25, 26.

15, 16. (a) Ania a dua nga Israel ti tinukoy ti Biblia, ket ania kadagita ti bembendisionan ti Dios ita? (b) Ania ti imbilin ni Jesus kadagiti pasurotna maipapan iti panagsapata?

¹⁵ Gapu ta inlaksid ti nasion ti Israel ni Jesu-Kristo, napukawda idi agangay ti naparaburan a kasasaadda agraman ti panagbalinda koma a “maysa a pagarian ti papadi.” Kinuna ni Jesus kadagiti panguluen dagiti Judio: “Ti pagarian ti Dios maikkatto kadakayo ket maited iti nasion a mangpatpataud kadagiti bungana.” (Mat. 21:43) Nabuangay dayta a baro a nasion idi Pentecostes 33 C.E. idi naiparukpok ti espiritu ti Dios iti agarup 120 nga adalan ni Jesus a naguummong idiay Jerusalem. Naawaganda iti “Israel ti Dios” nga idi agangay nagdagup iti sumagmamano a ribu a tattao, a naggapu iti nadumaduma a nasion iti daydi a tiempo.​—Gal. 6:16.

¹⁶ Saan a kas iti nasion ti Israel, daytoy baro a naespirituan a nasion ti Dios ket mangpatpataud iti naimbag a bungbunga babaen ti agtultuloy a panagtulnogda iti Dios. Ti maysa a bilin a sursuroten dagiti miembrona ket nainaig iti panagsapata. Idi tiempo ni Jesus, siuulbod nga agsapata dagiti tattao wenno agkarida maipapan kadagiti saan unay a napateg a bambanag. (Mat. 23:16-22) Ngem insuro ni Jesus kadagiti pasurotna: “Dikay agsapata a pulos . . . Ti koma latta saoyo a Wen kaipapananna ti Wen, ti saoyo a Saan, Saan; ta ti aniaman a surok dagitoy ket nagtaud iti daydiay nadangkes.”​—Mat. 5:34, 37.

17. Aniada a saludsod ti mausig iti sumaganad nga artikulo?

¹⁷ Kaipapanan kadi dayta a kanayon a di umiso ti agsapata? Ken ania ti ramanen ti panangsustinertayo iti saotayo? Masungbatan dagitoy a saludsod iti sumaganad nga artikulo. Bayat nga ut-utobentayo ti Sao ti Dios, matignaytay koma nga agtultuloy nga agtulnog ken Jehova. Iti kasta, bendisionannatayo maitunos kadagiti napateg a kari nga insapatana a tungpalen.