Ungwa Imo I Aôndo Nahan Zua A Iwasen Ken Akaa A A Bum Ér Una Er la
Ungwa Imo I Aôndo Nahan Zua A Iwasen Ken Akaa A A Bum Ér Una Er la
“[Aôndo] kera lu a orgen u nan hemba Un u Una bum nan ga, nahan A bum sha iyol Na.”—HEB. 6:13.
NENGE WEA FATYÔ U NAN MLUMUN YÔ:
Ka nyi i ne ve se lu a vangertiôr ser awashima u Aôndo una bunde ga?
Shighe u Adam man Ifa hemba ato la, Aôndo tôndo zwa ér nyi?
Mbum u Aôndo bum a Aberaham la wase se nena?
1. Yehova kaha kposo a uumace sha kwaghôron nena?
YEHOVA ka “Aôndo u mimi.” (Ps. 31:5) Er uumace ve yen yô, ka hanma shighe ka ve ôr kwagh u mimi ga, kpa Aôndo yô, “Una fatyô u eren aie” ga. (Heb. 6:18; ôr Numeri 23:19.) Hanma kwagh u a tende zwa ér una er sha ci u iwasen i uumace cii, ka a er nahan vough. U tesen ikyav yô, hanma kwagh u Aôndo yange kaa ér una er shighe u lu gban tar la cii, “maa lu di nahan je.” Nahan sha mbee u iyange i sha ateratar la, Aôndo “nenge hanma kwagh u Un er yô, lu u doon tsung.”—Gen. 1:6, 7, 30, 31.
2. Iyange i memen i Aôndo la ka nyi, man yange “tsegha i” sha ci u nyi?
2 Yehova nengen hanma kwagh u un er cii, lun u doon tsung yô, a ter kwagh u mhii u iyange i sha utaankaruhar. Iyange ne ka iyange i ahwa 24, i̱ sev ka mbu av shi tugh mbu ile la ga, kpa ka gôgôshighe u Aôndo a mem tom u gban akaa shin tar yô. (Gen. 2:2) Iyange i memen i Aôndo la ngi a kure ga. (Heb. 4:9, 10) Bibilo pase shighe u iyange shon hii la jighilii ga. Kpa se fa tsô ser yange i̱ hii shighe u i gba Adam man Ifa kera la, anyom kar hegen nôngo u kuman er 6000 nahan. Hegen se mba keghen shighe u Yesu Kristu una tema tor anyom dubu la. Hen shighe la, Aôndo una kure awashima u lu a mi ve gba tar la, nahan tar ua hingir paradiso, shi ua iv a uumace mba lun vough. (Gen. 1:27, 28; Mpa. 20:6) Kwagh u doon tsung ne una kure sha mi kpee, a bunde ga, gadia “Aôndo ver iyange i sha utaankaruhar la doo doo, A tsegha i kpaa.” Kwagh ne lu ibumun i tesen ér, a̱ lu nyi je ia va er kpa, sha mbee u iyange i memen i Aôndo la, una kure awashima na ne kpee a bunde ga.—Gen. 2:3.
3. (a) Shighe u iyange i memen i Aôndo hii la, lu nyi i eree? (b) Aôndo yange pase awashima na u been a ihyembeato kera la nena?
3 Nahan kpa, iyange i memen i Aôndo la hiin yô, kwaghbo gema er. Satan u lu ortyom u Aôndo la hii u keren ér mbagenev ve de u civir Yehova, ve gema ve civir un. Lu un hii eren aie sha won cii ye, shi a mee Ifa sha aie na la, nahan Ifa hemba Aôndo ato. (1 Tim. 2:14) Ifa maa nyôr a nom na ken ihyembeato la. (Gen. 3:1-6) Ihyembeato ne lu kwagh u hemban vihin cii u er sha tar hen shighe la yô. Er Satan lu wan Aôndo kwagh iyol ér ngu oraie nahan kpa, Yehova nenge ér saa una bum keng ve una tese ér kwagh u un we ishima u eren sha ci u uumace la una kure sha mi ga. Nahan a ôr kwaghôron u profeti u lu u shighe a kar cii ve a va mase kaven inja na yô. A kaa ér: “Me ver ihyom hen atô wou [Satan] vea kwase, man hen atô u vor wou a vor na kpaa, u [vor u ityendezwa la] ua cagh u ityough, we di kpaa ú cagh u ikishinguhar.”—Gen. 3:15; Mpa. 12:9.
MBUM KA GBENDA U SHA TINDI U TESEN MIMI U KWAGH
4, 5. Ka nyi Aberaham yange er kuma acin ahar, shi kaa a wanakiriki na kpa ér a ere?
4 Cii man shighe la kpa, Adam man Ifa lu a gba bumun sha u tesen ér ve mba ôron kwagh u mimi ga. Mbatyomov mba Aôndo a doo ve ishima shi ve kaven un yô, ka gbe u vea bum cii ve vea ôr kwagh u mimi ga, sha ci u ve na ayol a ve jighjigh shi mba er kwagh u mimi hanma shighe cii. Kpa Adam va gbe ken isholibo, kera lun vough ga yô, uumace gba eren aie wuee. Nahan shighe kar yô, va hingir u ior vea bumun cii ve vea ôron kwagh u hange hange ye, sha u tesen ér kwagh u ve lu ôron la ka u mimi.
5 Aberaham yange bum kuma er acin ahar nahan, shi kwagen la, kaa a wanakiriki na ér a bum a na. (Gen. 21:22-24; 24:2-4, 9) U tesen ikyav yô, Aberaham yange bum shighe u za hemba tor u Elam man utor mba ve lu a na ityô mbara ityav, cin hide la. Tor u Salem man tor u Sodom due va kegh Aberaham gbenda. Melkisedeki, u lu tor u Salem shi lu “zegepristi u Aôndo Uhembansha” la, ver Aberaham doo doo shi wuese Aôndo er a wase Aberaham u hemban mbaihyomov nav ityav yô. (Gen. 14:17-20) Tor u Sodom kaan wener una na Aberaham iyua sha ci u a war ior nav sha ikyev i mbaihyomov vev yô, Aberaham bum ér: “M kende uwegh agh sha, sha TER Aôndo Uhembansha u A gbe Sha man tar, me ngohol gwarmou tsô kpaa ga, shin kwange u akôvough, shin hanma kwagh u a lu u wou cii, sha u de kaan wer: Ka mo, m ne Aberam a hingir ornyar, ga.”—Gen. 14:21-23.
YEHOVA BUM A ABERAHAM
6. (a) Aberaham ver se nyi ikyava? (b) Ikyo i wan i Aberaham la ia wase se nena?
6 Yehova kpa ka a bum a uumace sha er vea na kwaghôron na jighjigh yô. U tesen ikyav yô, Yehova yange a kaa ér: “Er M lu u uma ne, kape Ter AÔNDO A kaa ne.” (Esek. 17:16) Bibilo pase acin a Yehova a bum la hemba 40. Ikyav i tseer tseer i tesen kwagh ne yô, ka kwa u Yehova bum a Aberaham la. Shighe u Aberaham lu uma la, Yehova er uityendezwa a na imôngo. Uityendezwa mban cii lu tesen ér vor u ityendezwa la ua va ken tsombor u Aberaham, ken wan na Isaka. (Gen. 12:1-3, 7; 13:14-17; 15:5, 18; 21:12) Maa Yehova kar Aberaham, kaa a na ér a na un nagh sha Isaka, wan na u ishima ishima la. Ikyaren ne lu i taver kpen kpen. Aberaham ngôôr ga je maa gba nôngon ér una na nagh sha wan na, kpa ortyom u Aôndo va yange un. Nahan Aôndo bum wener: “M bum iyol Yam je, er u er kwagh ne nahan, u nyumum wan wou u môm môm ga yô, Me ver u doo doo, Me seer tsombor wou iyenge er asan a Sha man er waarawa u shin kpezegemnger nahan; tsombor wou ua ngohol hundagar u mbaihyomov mba u, ua hingir u ve; nahan akuraior a sha won cii aa zua a iveren ken tsombor wou, sha ci u, u we imo Yam ikyo yô.”—Gen. 22:1-3, 9-12, 15-18.
7, 8. (a) Lu nyi i na ve Aôndo bum a Aberahama? (b) Mba ve lu “iyôngo igen” i Yesu la vea zua a iwasen ken ityendezwa i Aôndo bum ér una kure la nena?
7 Aôndo yange bum ér uityendezwa mba un er a Aberaham la vea kure sha mi sha ci u nyi? Yange er nahan sha u taver mba vea va tema tor a Kristu imôngo, shi ve lu vegher u sha uhar u “vor” la ishima, shi taver jighjigh ve u nan kpaa. (Ôr Mbaheberu 6:13-18; Gal. 3:29) Paulu pase ér Yehova “nyôr a mbum sha mi, sha u sha akaa ahar [ityendezwa na man mbum na] a a lu a geman ga, a Aôndo kpaa Una fatyô u eren aie sha mi ga ne, . . . se̱ hemba lun a ishima i taver, sha u kôron ave sha ishimaverenkeghen i i lu se ken hemen la.”
8 Ka Mbakristu mba i shigh ve mkurem mbara tseegh ve lu zuan a iwasen ken akaa a Aôndo bum a Aberaham ér una er la ga. Yehova yange bum ér “akuraior a sha won cii aa zua a iveren ken tsombor” u Aberaham. (Gen. 22:18) “Akuraior a sha won cii” ne wa mba ve lu “iyôngo igen” la kpa ker. Ka mba ve ongo imo i Aôndo shi ve lu a ishimaverenkeghen i va lun uma gbem sha won ken Paradiso shin tar je la. (Yoh. 10:16) Wea lu a ishimaverenkeghen i yemen sha shin i va lun uma shin tar kpa, ‘kôr ave’ sha mi her, ungwan imo i Aôndo gbem.—Ôr Mbaheberu 6:11, 12.
ASHIGHE AGEN A AÔNDO BUM SHA KWAGH U ITYENDEZWA NA A ABREHAM LA YÔ
9. Shighe u tsombor u Aberaham lu ikpan ken Igipiti la, Aôndo bum ér nyi?
9 Anyom nga kar uderi imôngo yô, Yehova shi bum ér una kure uityendezwa mba er a Aberaham la, shighe u tindi Mose ér a za lam a tsombor u Aberaham, u ú lu ikpan ken Igipiti la. (Eks. 6:6-8) Aôndo ôr kwagh u shighe la ér: ‘Iyange i M tsua Iserael la, . . . M bum a ve Mer: Me due a ve ken tar u Igipiti, Me va a ve ken tar u lu M tsua sha ci ve la, tar u dumbur a atumba man iyough’ la.—Esek. 20:5, 6.
10. Shighe u Yehova due a Mbaiserael ken Igipiti la, a bum a ve ér nyi?
10 Zum u Yehova due a Mbaiserael ken tar u Igipiti la, shi a bum ér una er kwagh ugen kpaa, a kaa ér: “Aluer né veren ato sha kwaghôron Wam mimi je, shi né waan ikyuryan Yam ikyo kpaa yô, nahan akuraior a sha won cii, ka ne né hingir kwagh Wam iyol Yam je ye; gadia tar cii, ka u Wam je. Ka ne né lum tartor u upristi kua icighanikyurior ye.” (Eks. 19:5, 6) Ian i Aôndo ver Mbaiserael sha mi ne lu ian i icivirigh kpen kpen! Lu u vea za hemen u ungwan imo i Aôndo yô, iyange igen Yehova una na ior mba ken ikyurior la vea hingir tartor u upristi, nahan uumace mbagenev cii vea zua a iveren sha ikyev i tartor shon. Shighe kar yô, Yehova pase ér shighe u un er ityendezwa a Mbaiserael la, lu mbum un ‘bum’ a ve ye.—Esek. 16:8.
11. Mbaiserael yange ve kaa ér nyi shighe u Aôndo soo ér ve lu ikyurior na shi ve ya ikyar a na kôôsôô laa?
11 Yehova yange kighir Mbaiserael ér ve tôndo zwa ér vea ungwan imo na ga, shi yange kighir ve ér ve lu ior nav kpaa ga. Lu ve a ishima ve ve tsua u eren nahan ye. Ve kaa ér: “Akaa a TER A kaa cii, sé er.” (Eks. 19:8) Ayange nga kar atar yô, Yehova pase Mbaiserael kwagh u un soo ér ikyurior na i eren yô. Hiihii yô, a na ve atindi a pue, maa shi a kaa Mose ôr ve atindi agen a i nger ken Ekesodu 20:22 zan zan Ekesodu 23:33 la. Nahan Mbaiserael kaa ér nyi? “Ior cii lumun zwa môm, er: Akaaôron a TER A kaa cii, sé er sha mi.” (Eks. 24:3) Maa Mose nger atindi la ken “Ruamabera u ikyuryan” shi ôr a sha er ikyurior la cii ia kimbir ungwan a yô. Mose er a been yô, Mbaiserael cii kimbir ôron kwa u sha utar ér: “Akaa a TER A kaa la cii, sé er, shi sé waan a ikyo kpaa.”—Eks. 24:4, 7, 8.
12. Yehova yange er nena shighe u ya ikyur a Mbaiserael la, man Mbaiserael di gema er nena?
12 Fese je maa Yehova hii u eren kwagh u yange tôndo zwa a Iserael la. A tsua upristi mba vea eren tom ken tenti u i civir un ker la. Lu u upristi mban vea wasen uumace mbaasorabo u yan ikyar a Aôndo. Kpa ica gba ga tsô, Mbaiserael hungur er ve lu ikyurior i í tsegha i sha ci u Aôndo yô, nahan “ve bam Icighan u Iserael.” (Ps. 78:41) U tesen ikyav yô, shighe u Mose za u za ngohol atindi sha Uwo u Senai la, Mbaiserael yina ishima, ve kera na Aôndo jighjigh ga, ve lu henen ér Mose undu ve. Nahan ve er wanbua u zenaria, ve kaa ér: “Iserael, ka mbaaôndo ou mba ve dugh a we ken tar u Igipiti je ne!” (Eks. 32:1, 4) Shi ve er iniongo, ve yila i ér “iniongo i TER,” shi ve gure inya shi ve na eev mbu ve er la iniav. Yehova nengen nahan yô, a kaa ér: “Ve undu gbenda u M kaa ve Mer ve̱ za sha mi la kera kpaa.” (Eks. 32:5, 6, 8) Kwagh gema er vihi yô, hii shighe la je, Mbaiserael er uityendezwa kpishi, kpa shighe a karen yô, ve kera er sha ityendezwa ve la ga.—Num. 30:2.
YEHOVA SEER BUMUN KWA HAR
13. Yehova yange bum a Davidi ér nyi, man er nan ve se fe ser lu sha kwagh u Kristuu?
13 Shighe u Davidi tema tor la, Yehova bum kwa har sha ci u iwasen i mba vea ungwa imo na cii yô. Hiihii yô, a bum a Davidi ér ikyônough nagh ki torough kia lu gbem sha won. (Ps. 89:35, 36; 132:11, 12) Kwagh ne tese ér lu u á yila vor u ityendezwa la ér “Wan u Davidi.” (Mat. 1:1; 21:9) Kpa er Davidi lu or u hiden a iyol ijime yô, a yila vor u ityendezwa la ér “Ter,” sha ci u lu u Kristu una lu sha ian i í hembe i na yô.—Mat. 22:42-44.
14. Yehova yange bum ér nyi sha kwagh u vor u ityendezwa la, man mbum na la wase se nena?
14 Kwagh u sha uhar yô, Yehova pase Davidi ér Tor u hemban cii ne shi una lu Zegepristi sha uumace. Tindi u Aôndo na Mbaiserael la tese ér upristi vea lu ior mba ken tsombor u Levi, utor di vea lu ior mba ken tsombor u Yuda. Nahan sha shighe la, lu u or môm tseegh nana fatyô u lun tor shi lun pristi ga. Kpa vor u ityendezwa ne yô, Davidi ôr kwagh u ú ér: “[Yehova] kaa a Terem er: Temam ken uwegh ku yanegh, zan zan Me gema mbaihyomov Ou vea hingir We kwagh u pendan angahar sha mi. TER bum Una kera vaa afanyô ga: We U ngu pristi u tsôron gbem sha won sha inja i mlu u tom u Melkisedeki la.” (Ps. 110:1, 4) Hegen ne, Yesu tema tor sha, sha u kuren kwaghôron u profeti la. Shi ngu zegepristi sha uumace, ngu wasen mba ve gem asema cii, u himen a Aôndo.—Ôr Mbaheberu 7:21, 25, 26.
IKYURIOR I HE I I HINGIR ISERAEL U AÔNDO LA
15, 16. (a) Ka Mbaiserael ume Bibilo i er kwagh ve, man ka hanmô Iserael Aôndo a lumun un nyiana? (b) Yesu yange wa mbadondon un tindi sha kwagh u bumun ér nyi?
15 Er Mbaiserael venda Yesu Kristu yô, Aôndo venda ve, shi ve kera lu sha ian i hingir “tartor u upristi” la ga. Yesu kaa a mbahemenev mba Mbayuda ér: “Á ngohol tartor u Aôndo hen a ven kera á na ikyurior i ia ume atam yô.” (Mat. 21:43) Yange i tsua ikyurior i he ne sha iyange i Pentekosti u inyom i 33, shighe u jijingi u Aôndo sen sha mbahenen 120 mba ve kohol ken Yerusalem la. I yila ikyurior ne ér “Iserael u Aôndo.” Man ica gba ga je tsô, ior udubu imôngo ken akuraior agen kpa va nyôr ikyurior ne.—Gal. 6:16.
16 Iserael u Aôndo ne yô, ngu er Mbaiserael mba sha marami nahan ga, sha ci u a za hemen u ungwan imo i Aôndo. Môm ken atindi a yange gba u Iserael u Aôndo ne una kuran yô, lu sha kwagh u bumun. Shighe u Yesu lu shin tar la, ior lu bumun sha aie, mbagenev lu bumun sha akaa a ikyoogh ga. (Mat. 23:16-22) Nahan Yesu tese mbadondon un ér: “De bumun nen mayange ga; . . . Kpa kwaghôron wen yô, “Een” wen a̱ lu “een” heregh, man “ei” wen kpaa, a̱ lu “ei” heregh. Kwagh u una seer sha mban yô, ka u a dugh ken ifer je la.”—Mat. 5:34, 37.
17. Ka mbampin mba nyi se lu timen sha mi ken ngeren u a dondo nee?
17 Kwagh ne tese ér doo u bumun ga kuaa shinii? Man inja i mkaanem ma ma kaa ér “kwaghôron wen yô, “Een” wen a̱ lu “een” heregh” la ér nyi? Se time sha mbampin mban ken ngeren u timen sha mi u a dondo ne. Er se lu zan hemen u gbidyen kwar sha mkaanem ma Aôndo la, kwagh ne a mgbegha se u ungwan imo i Yehova hanma shighe cii. Se er nahan yô, a doo un a vese, una ver se doo doo, er a bum ér una er nahan.
[Mbampin Mba Ngeren u Henen]
[Mkaanem ma sha peeji 26 la]
Uityendezwa mba Yehova mba bundu ga
[Foto u sha peeji 24 la]
Ica a gba ga tsô, a nder Aberaham, una nenge er uityendezwa mba Aôndo vea kure yô
