1. Zwine Yehova a zwi fulufhedzisa zwo fhambana hani na zwine zwa fulufhedziswa nga vhathu vha re na tshivhi?

YEHOVA ndi ‘Mudzimu a sa laṱedzi’ wa ngoho. (Ps. 31:5) Vhathu vha re na tshivhi a vha fulufhedzei, fhedzi “Mudzimu ha koni u zwifha.” (Vha-Heb. 6:18; vhalani Numeri 23:19.) Ndivho dzawe dzine dza ḓo vhuyedza vhathu dzi a ḓadzea tshifhinga tshoṱhe. Sa tsumbo, zwithu zwoṱhe zwe Mudzimu a fulufhedzisa u zwi ita mathomoni a ḽifhinga ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽa tsiko ‘zwo mbo ḓi ralo.’ Nga zwenezwo, mafheloni a ḓuvha ḽa vhurathi ḽa tsiko, “Mudzimu a lavhelesa zwoṱhe zwe a ita a wana zwó naka nga ngoho.”—Gen. 1:6, 7, 30, 31.

2. Ḓuvha ḽa Mudzimu ḽa u awela ndi mini, nahone ndi ngani zwi tshi ṱuṱuwedza u ḓivha uri ‘o ḽi khetha’?

² Musi o no amba uri zwoṱhe zwe a sika zwo naka, Yehova Mudzimu o ḓivhadza uri hu ḓo thoma ḓuvha ḽa vhusumbe—ḽine ḽa si vhe ḓuvha ḽi re na awara dza 24, fhedzi ndi ḽifhinga ḽilapfu ḽe a awela ngaḽo kha mishumo yawe yoṱhe ya u sika zwithu kha ḽifhasi. (Gen. 2:2) Ḓuvha ḽa Mudzimu ḽa u awela ḽi kha ḓi bvela phanḓa. (Vha-Heb. 4:9, 10) Bivhili a i ambi nga ho livhaho uri ḽo thoma lini. Ḽi nga vha ḽo thoma nga murahu ha u sikwa ha musadzi wa Adamu, Eva, hu ṱoḓaho u vha miṅwaha ya 6 000 yo fhiraho. Ro lavhelela u thoma ha Miṅwaha ya Tshigidi ya Vhuvhusi ha Yesu Kristo, nahone nga tshenetsho tshifhinga Mudzimu u ḓo khunyeledza ndivho yawe ya uri ḽifhasi ḽi vhe Paradiso ya nga hu sa fheli i re na vhathu vho fhelelaho. (Gen. 1:27, 28; Ndzumb. 20:6) Ivhani na vhungoho ha uri ni ḓo vha na vhumatshelo ho raloho vhu takadzaho! Ngauri “ḓuvha ḽa vhuṱanu-na-vhuvhili [Mudzimu o] ḽi fhaṱutshedza a ḽi khetha.” Yeneyi ndi khwaṱhisedzo ya uri hu sa londwi vhuleme naho vhu vhufhio vhune ha nga vha hone, ndivho ya Mudzimu i ḓo ḓadzea mafheloni a ḓuvha ḽawe ḽa u awela.—Gen. 2:3.

3. (a) Nga murahu ha u thoma ha ḓuvha ḽa Mudzimu ḽa u awela, ho vha na vhushandukwa vhufhio? (b) Yehova o amba uri hu ḓo itea mini u itela u fhelisa vhushandukwa honoho?

 ³ Naho zwo ralo, musi ḓuvha ḽa Mudzimu ḽa u awela ḽo no thoma, zwiṅwe zwivhumbiwa zwa Mudzimu zwo mu shandukela. Sathane we a vha e muruṅwa ngei ṱaḓulu, o ṱoḓa u gwadamelwa nṱhani ha uri hu gwadamelwe Mudzimu. Ndi ene wa u thoma u zwifha musi a tshi fhura Eva uri a si thetshelese Yehova. (1 Tim. 2:14) Eva o mu thetshelesa, a ita uri na munna wawe a shandukele Mudzimu. (Gen. 3:1-6) Naho Sathane o vha a tshi khou pomoka Mudzimu mazwifhi, Yehova ho ngo vhona zwo tea uri a ite muano u itela u khwaṱhisedza uri ndivho dzawe dzi ḓo ḓadzea. Nṱhani hazwo, Mudzimu o ṱalutshedza nḓila ine vhushandukwa ha ḓo fheliswa ngayo, nahone zwe a zwi amba zwo vha zwi tshi ḓo pfeseswa nga u ya ha tshifhinga. O ri: “Ndi vhea vhuswina vhukati ha iwe [Sathane] na musadzi, vhukati ha mbeu yau na mbeu yawe; mbeu yawe [yo fulufhedziswaho] i ḓo U pwasha ṱhóho, iwe wa ḓo i luma tshirethe.”—Gen. 3:15; Ndzumb. 12:9.

4, 5. Ndi tshishumiswa tshifhio tsha mulayo tshe Abrahamu a tshi shumisa nga zwiṅwe zwifhinga?

⁴ Mathomoni a ḓivhazwakale ya vhathu, zwi vhonala u nga ho vha hu si na ṱhoḓea ya uri vhathu vha ite muano u itela u khwaṱhisedza uri vha khou amba ngoho. Zwivhumbiwa zwo fhelelaho zwine zwa funa Mudzimu na u mu edzisa zwo vha zwi tshi amba ngoho tshifhinga tshoṱhe nahone zwi tshi fulufhelana tshoṱhe. Fhedzi zwithu zwo shanduka musi vhathu vha tshi thoma u vha na tshivhi na u sa fhelela. Mafheleloni, u zwifha na vhufhura zwo mbo ḓi ḓowelea vhathuni, nahone ha vha na ṱhoḓea ya uri vha ite muano une wa khwaṱhisedza vhungoho ha mafhungo a ndeme.

⁵ U ita muano zwo vha zwi tshishumiswa tsha mulayo nahone musimulalushaka Abrahamu o tshi shumisa lu ṱoḓaho u vha luraru. (Gen. 21:22-24; 24:2-4, 9) Sa tsumbo, o ita muano a tshi vhuya musi o no kunda khosi ya Edomo na tshaka dzine dza shumisana nayo. Khosi dza Saleme na Sodoma dzo ḓa u ṱangana na Abrahamu. Melkitsedeke, khosi ya Saleme, o vha e “tshifhé wa Mudzimu wa Ṱaḓulu.” Nga zwenezwo, o fhaṱutshedza Abrahamu, a renda Mudzimu nge a ita uri Abrahamu a kunde maswina awe. (Gen. 14:17-20) Nga murahu, musi khosi ya Sodoma i tshi ṱoḓa u lambedza Abrahamu nge a tsireledza vhalanda vha khosi vhe vha vha vho thubiwa, Abrahamu o ana a ri: “Ndi imisa tshanḓa nda ana nga Mudzimu wa Ṱaḓulu, Musiki wa zwa ṱaḓulu na zwa fhasi, Ndi ri: Kha zwi re zwau, na ludzi luthihi, kana na luzwa lwa u vhofha tho̗vho, na mini na mini, a thi nga zwi dzhii, uri U sa ḓó amba wa ri: Ndi nṋe we nda pfumisa Abramu.”—Gen. 14:21-23.

6. (a) Abrahamu o ri vhetshela tsumbo ifhio? (b) Ri vhuyelwa hani nga nṱhani ha uri Abrahamu o thetshelesa Mudzimu?

⁶ U itela u vhuyedza vhathu vha re na tshivhi, Yehova Mudzimu na ene o ita muano musi a tshi amba maipfi ane a ri, “Muṋe wa vhoṱhe Yehova u ri: Nga vhutshilo hanga.” (Hesek. 17:16) Bivhili i amba nga ha zwiitea zwi fhiraho 40 zwe khazwo Yehova Mudzimu a ita muano. Khamusi tsumbo ine ya ḓivhiwa nga maanḓa ndi ya musi Mudzimu a tshi shumisana na Abrahamu. Miṅwahani minzhi yo fhiraho, Yehova o vhofha milanga yo vhalaho na Abrahamu, nahone musi ri tshi i lavhelesa yoṱhe i sumbedza uri Mbeu yo fulufhedziswaho yo vha i tshi ḓo bva kha vha lushaka lwa Abrahamu, kha murwa wawe Isaka. (Gen. 12:1-3, 7; 13:14-17; 15:5, 18; 21:12) Yehova o dovha a linga Abrahamu musi a tshi mu humbela uri a ṋekedze  murwa wawe a funwaho. Abrahamu ho ngo fhedza tshifhinga, o thetshelesa nga u ṱavhanya nahone o vha o ḓiimisela u ṋekedza Isaka sa tshiṱhavhelo musi muruṅwa wa Mudzimu a sa athu mu thivhela. Nga zwenezwo, Mudzimu o mu anela a ri: “Ndo ana nga nṋe muṋe, ndó vhona zwihulu izwo zwe wa ita, U sa ndzimi murwa wau muthihi. Ndi ḓo U fhaṱutshedza ngangoho, ndi ḓo andisa vhana vhau ngangoho vhunga ṋaledzi dza ṱaḓulu, vhunga muṱavha wa philiphilini ya lwanzhe. Vhana vhau vha ḓo dzhia dzikhoro dza maswina avho. Dzitshakha dzoṱhe ndi ḓo dzi fhaṱutshedza nga vhana vhau; zwi ḓo ralo nga u’ wa pfa ipfi ḽanga.”—Gen. 22:1-3, 9-12, 15-18.

7, 8. (a) Mudzimu o anela Abrahamu nga nṱhani ha tshiitisi tshifhio? (b) “Dziṅwe nngu” dza Kristo dzi ḓo vhuyelwa hani nga muano we wa itwa nga Mudzimu?

⁷ Ndi ngani Mudzimu o anela Abrahamu uri zwe a zwi fulufhedzisa zwi ḓo ḓadzea? Ndi nga nṱhani ha uri o vha a tshi khou khwaṱhisedza vhane vha ḓo vha maḽaifa na Kristo, vha re tshiṅwe tshipiḓa tsha “mbeu” yo fulufhedziswaho, na u khwaṱhisa lutendo lwavho. (Vhalani Vha-Heberu 6:13-18; Vha-Gal. 3:29) Samusi muapostola Paulo o ṱalutshedza, Yehova o “khwaṱhisa nga u ana, Uri nga mafhungo mavhili a sá shanduki [ngauri Mudzimu ha koni u zwifha] ri vhe na phumudzo yo khwaṱhaho, . . . ró farelela fulufhelo ḽi re phanḓa hashu.”

⁸ Vhakriste vho ḓodzwaho a si vhone fhedzi vhane vha vhuyelwa nga zwe Mudzimu a zwi anela Abrahamu. Yehova o ita muano wa uri ‘u ḓo fhaṱutshedza vhathu vha tshakha dzoṱhe’ nga “mbeu” ya Abrahamu. (Gen. 22:18) Vhathu vhenevho vhane vha ḓo fhaṱutshedzwa vha katela “dziṅwe nngu” dza Kristo, dzi thetshelesaho dzi re na fulufhelo ḽa u tshila nga hu sa fheli paradisoni kha ḽifhasi. (Yoh. 10:16) Hu sa londwi uri ni na fulufhelo ḽa u tshila ṱaḓulu kana kha ḽifhasi, ‘farelelani’ khaḽo nga u bvela phanḓa ni tshi thetshelesa Mudzimu vhutshiloni haṋu hoṱhe.—Vhalani Vha-Heberu 6:11, 12.

9. Ndi ufhio muano we Mudzimu a u itela vhaḓuhulu vha Abrahamu vhe vha vha vhe vhupulini ngei Egipita?

⁹ Nga murahu ha maḓana a miṅwaha, Yehova o dovha a ita muano wa u ḓadzisa zwe a zwi fulufhedzisa Abrahamu, musi a tshi amba na Mushe uri a ye u vhofholola vhaḓuhulu vha Abrahamu vhupulini ha ngei Egipita. (Ek. 6:6-8) Musi a tshi ambela kha tshenetsho tshiitea, Mudzimu o ri: “Musi uḽa ndi tshi nanga Isiraele, . . . Ndo imisa tshanḓa tshanga nda vha anela nda ri, ndi ḓo vha bvisa kha heḽo shango ḽa Egipita, nda vha isa kha shango ḽe nda vha nangela, ḽine ḽa ela mukhaha na ṋotshi.”—Hesek. 20:5, 6. 

10. Mudzimu o fulufhedzisa Vhaisiraele mini musi o no vha vhofholola ngei Egipita?

 ¹⁰ Nga murahu ha u vhofholola Vhaisiraele ngei Egipita, Yehova o dovha a vha anela a ri: “Arali ná thetshelesa zwine nda amba, na khwaṱhisa mulanga we nda u vhofha na inwi, ndi hone ni tshi ḓo vha thakha yanga kha tshakha dzoṱhe; ngauri mashango oṱhe ndi anga. Inwi ni yo’ vha muvhuso wanga wa vho-tshifhé, lushaka lukhethwa.” (Ek. 19:5, 6) Mudzimu o vha o ṋea Vhaisiraele vhuimo ho khetheaho vhukuma! Zwo vha zwi tshi amba uri vhathu vha lwonolwo lushaka vhane vha thetshelesa vha nga vha na fulufhelo ḽa u vha muvhuso wa vhotshifhe na mahosi u itela u fhaṱutshedza tshaka dzoṱhe. Nga murahu, Yehova o ṱalusa zwe a zwi itela Vhaisiraele nga tshenetsho tshifhinga, musi a tshi ri: “Nda U fukisa nguvho yanga, . . . nda U anela ra vhofha mulanga.”—Hesek. 16:8.

11. Vhaisiraele vho aravha hani musi Mudzimu a tshi vha ramba uri vha vhofhe mulanga nae sa vhathu vhe a vha nanga?

¹¹ Nga tshenetsho tshifhinga, Yehova ho ngo kombetshedza Vhaisiraele uri vha ite muano wa uri vha ḓo mu thetshelesa, nahone Mudzimu ho ngo vha kombetshedza uri vha zwi ṱanganedze uri vha na vhushaka ho khetheaho nae. Nṱhani hazwo, ndi vhone vhe vha amba nga u ḓifunela vha ri: “Zwoṱhe zwine Yehova a laya ri ḓo zwi ita.” (Ek. 19:8) Nga murahu ha maḓuvha mararu, Yehova Mudzimu o ḓivhadza Vhaisiraele uri ndi zwifhio zwine a zwi lavhelela khavho samusi vhe lushaka lwe a lu nanga. Tsha u thoma, o vha vhudza Milayo ya Fumi, nahone nga murahu Mushe o dovha a vha ṱalutshedza miṅwe milayo yo ṅwalwaho kha Ekisodo ndima ya 20:22 u swika kha Ekisodo ndima ya 23:33. Vhaisiraele vho aravha hani? Vho “fhindula vhoṱhe nga ipfi ḽithihi vha ri: Zwoṱhe zwe Yehova a amba ri ḓo zwi ita.” (Ek. 24:3) Ngauralo, Mushe o ṅwala milayo kha “bugu ya mulanga” a dovha a i vhalela vhathu vhó thetshelesa u itela uri lushaka lwoṱhe lu zwi pfe. Nga murahu, vhathu vho dovha vha fhindula lwa vhuraru vha ri: “Zwoṱhe zwe Yehova a zwi amba ri ḓo zwi ita ra zwi pfa.”—Ek. 24:4, 7, 8. 

12. Yehova o aravha hani nga murahu ha musi o ita muano na vhathu vhawe vhe a vha nanga nahone vhenevho vhathu vho ita mini?

¹² Nga u ṱavhanya, Yehova o mbo ḓi thoma u ḓadzisa zwe a zwi fulufhedzisa kha mulanga wa Mulayo nga u dzudzanya dennde ḽa vhurabeli na vhotshifhe nahone zwenezwo zwo vha zwi tshi ḓo ita uri vhathu vha re na tshivhi vha kone u amba nae. U fhambana na zwenezwo, Vhaisiraele vho mbo ḓi ṱavhanya vha hangwa uri vho ḓiṋekedza kha Mudzimu nahone “vha ṱungufhadza Mukhethwa wa Isiraele.” (Ps. 78:41) Sa tsumbo, musi Mushe a tshee ngei Thavhani ya Sinai, a tshi khou ṋewa miṅwe milayo ya Yehova, Vhaisiraele vho mbo ḓi fhela mbilu vha si tsha vha na lutendo kha Mudzimu, ngauri vho vha vha tshi humbula uri Mushe o vha ṱutshela. Nga zwenezwo, vho mbo ḓi ita ṋamana ya musuku vha vhudza vhathu vha ri: “Hee Isiraele, mudzimu wau ngoyu we wa U bvisa Egipita.” (Ek. 32:1, 4) Nga murahu vho vha na vhuṱambo he vha ri “ndi vhuṱambo ha Yehova,” vha gwadamela na u ṋekedza zwiṱhavhelo kha tshifanyiso tsho itwaho nga vhathu. Musi Yehova a tshi vhona zwenezwo o vhudza Mushe uri: “Vho ṱavhanya u laṱa nḓila ye nda vha laya.” (Ek. 32:5, 6, 8) Zwi a ṱungufhadza, uri u bva nga tshenetsho tshifhinga Vhaisiraele vha ḓivhiwa sa lushaka lwe lwa vha lu tshi ana kha Mudzimu fhedzi lwa si ite zwe lwa ana.—Num. 30:2.

13. Mudzimu o anela Khosi Davida mini, nahone zwi tshimbidzana hani na Mbeu yo fulufhedziswaho?

¹³ Musi hu tshi vhusa Khosi Davida, Yehova o ita miṅwe miano mivhili u itela u vhuyedza vhathu vhoṱhe vhane vha mu thetshelesa. Kha muano wa u thoma, o fulufhedzisa Davida uri khuluṋoni yawe i ḓo vha ya tshoṱhe. (Ps. 89:35, 36; 132:11, 12) Zwenezwo zwi amba uri Mbeu yo fulufhedziswaho yo vha i tshi ḓo vhidzwa “murwa wa Davida.” (Mat.  1:1; 21:9) Davida o ḓiṱukufhadza nahone a vhidza muḓuhulu wawe wa tshifhingani tshi ḓaho uri ndi “Murena” wawe nga nṱhani ha uri Kristo o vha a tshi ḓo vha na vhuimo ha nṱha u fhira hawe.—Mat. 22:42-44.

14. Ndi ufhio muano we wa itwa nga Yehova malugana na Mbeu yo fulufhedziswaho, nahone u ri vhuyedza hani?

¹⁴ Tsha vhuvhili, Yehova o hevhedza Davida a amba hu tshee nga phanḓa uri yeneyi Khosi yo khetheaho i ḓo dovha ya shuma sa Tshifhe Muhulu wa vhathu. Ngei Isiraele khosi yo vha i sa koni u dovha ya vha tshifhe muhulu. Vhotshifhe vho vha vha tshi bva kha lushaka lwa Vhalevi, nahone mahosi a tshi bva kha lwa Yuda. Fhedzi malugana na muḽaifa wawe wa tshifhingani tshi ḓaho, Davida o ṅwala hu tshee nga phanḓa a ri: “U amba ha Yehova a tshi redza Murena wanga: Dzula thungo ya tshanḓa tsha u ḽa tshanga, ndi vhuye ndi ite maswina au vhukando ha milenzhe yau. Yehova o ana, ha nga dovhi a vhilaela; U Tshifhé wa lini na lini nga mulayo wa Melkitsedeke.” (Ps. 110:1, 4) Honoho vhuporofita ho ḓadzea ngauri zwino Yesu Kristo a re Mbeu yo fulufhedziswaho u khou vhusa e ngei ṱaḓulu. Zwiṅwe hafhu, u dovha a vha Tshifhe Muhulu wa vhathu vhoṱhe ngauri u thusa vhathu vho rembuluwaho uri vha vhe na vhushaka havhuḓi na Mudzimu.—Vhalani Vha-Heberu 7:21, 25, 26.

15, 16. (a) Bivhilini hu ambiwa nga tshaka dza Isiraele mbili, nahone ndi lufhio lushaka lwa Isiraele lune lwa khou fhaṱutshedzwa nga Mudzimu ṋamusi? (b) Ndi ifhio ndaela ye Yesu a i ṋea vhatevheli vhawe malugana na u ita miano?

¹⁵ Nga nṱhani ha uri lushaka lwa Isiraele lwo landula Yesu Kristo, a lwo ngo tsha vha lwo khetheaho phanḓa ha Mudzimu lwa ita na u xelelwa nga tshibuli tsha u vha ‘muvhuso wa vho-tshifhé.’ Yesu o vhudza vharangaphanḓa vha Vhayuda a ri: “Ni ḓo dzhielwa muvhuso wa Mudzimu, wa ṋewa lwonolwo lushaka lune lwa ḓo bveledza misumo yawo.” (Mat. 21:43) Lushaka luswa lwo bebwa nga Pentekoste ya 33 C.E. musi muya wa Mudzimu u tshi shululelwa vhafunziwa vha Yesu vha ṱoḓaho u vha 120 vhe vha vha vho kuvhangana ngei Yerusalema. Vho mbo ḓi ḓivhiwa sa “Isiraele wa Mudzimu,” nahone nga u ṱavhanya vho mbo ḓi anda vha katela vhathu vha bvaho kha tshaka dzoṱhe dze dza vha dzi hone ḽifhasini nga tshenetsho tshifhinga.—Vha-Gal. 6:16.

¹⁶ U fhambana na Vhaisiraele vha vhukuma, lushaka luswa lwa Mudzimu lwa muya lu dzula lu tshi aṋwa mitshelo nga u bvela phanḓa lu tshi thetshelesa Mudzimu. Muṅwe wa milayo ine miraḓo ya lushaka lwonolu ya fanela u i thetshelesa ndi wa malugana na u ita miano. Musi Yesu e kha ḽifhasi, vhathu vho vha vha tshi ana zwi songo tea, vha tshi ita miano ya mazwifhi, kana vha tshi ana kha mafhungo a si a ndeme. (Mat. 23:16-22) Yesu o funza vhatevheli vhawe uri: “Ni songo vha na huné na ana . . . Kha u amba haṋu Iina i vhe Iina, Aiwa i vhe Aiwa; tshi engedzwaho tshi bva vhuvhini.”—Mat. 5:34, 37.

17. Theroni i gudwaho i tevhelaho, ri ḓo haseledza mbudziso dzifhio?

¹⁷ Naa zwenezwi zwi amba uri zwo khakhea tshifhinga tshoṱhe u ita muano? Zwa ndeme vhukuma, ndi mini zwine zwa katelwa kha u ita uri Iina yashu i vhe Iina? Dzenedzi mbudziso dzi ḓo haseledzwa theroni i gudwaho i tevhelaho. Musi ri tshi bvela phanḓa na u elekanya nga ha Ipfi ḽa Mudzimu, u nga ri ri nga ṱuṱuwedzea u dzula ri tshi thetshelesa Yehova. Yehova u ḓo ri fhaṱutshedza nga hu sa fheli samusi o ri anela uri u ḓo ita nga u ralo.