Bushe Mibele Nshi Mwakwata?
Bushe Mibele Nshi Mwakwata?
“Icikuuku ca kwa Lesa ico Shikulu Yesu Kristu akwata cibe na imwe bonse pa mulandu wa mibele yenu.”—FILE. 25.
KUTI MWAYASUKA SHANI
Mulandu nshi tulingile ukubikila amano ku mibele twakwata?
Mibele nshi tulingile ukutalukako, kabili kuti twacita shani pa kuti tutalukeko?
Finshi twingacita pa kuti tube ne mibele iingalenga mu cilonganino mube umutende?
1. Lisubilo nshi Paulo akwete ilyo alelembela amakalata Abena Kristu banankwe?
ILYO umutumwa Paulo alelembela amakalata Abena Kristu banankwe, imiku iingi alelanda ukuti aali ne subilo lya kuti Lesa na Kristu balitemenwe imibele iyo ifilonganino fyakwete. Ku ca kumwenako, alembeele abena Galatia ukuti: “Icikuuku ca kwa Shikulwifwe Yesu Kristu cibe na imwe bamunyinane, pa mulandu wa mibele yenu. Ameni.” (Gal. 6:18) Bushe Paulo aloseshe mwi ilyo abomfeshe amashiwi ya kuti “imibele yenu”?
2, 3. (a) Ni mwi Paulo limo alelosha nga abomfya ishiwi lya kuti “imibele”? (b) Mepusho nshi tufwile ukuyipusha pa mibele twakwata?
2 Pali ili lembo, Paulo abomfeshe ishiwi lya kuti “imibele” pa kulanda pa fyo umuntu aba nelyo ifyo atontonkanya. Umuntu umo kuti aba uwanakilila, uulangulukilako bambi, uwafuuka, kapekape nelyo uubelela bambi uluse. Baibolo ilanda ukuti cisuma ukuba no “mutima uwafuuka kabili uwaikala tondolo” no kuba no “mutima uwatekanya.” (1 Pet. 3:4; Amapi. 17:27) Umuntu umbi na o kuti aba uwa musaalula, uwatemwisha ifyuma, uufulwa bwangu, nelyo uufwaya ukulaicitila fye ifyo alefwaya. E lyo kwaba na baba ne mibele yabipa, bacintomfwa, nelyo bacipondoka.
3 E ico, ilyo Paulo alandile amashiwi ya kuti ‘Shikulu abe na imwe pa mulandu wa mibele yenu,’ alekoselesha aba bwananyina ukuba ne mibele iitemuna Lesa no kulapashanya Kristu. (2 Tim. 4:22; belengeni Abena Kolose 3:9-12.) Kanshi cisuma ukuyipusha ukuti: ‘Mibele nshi iyo nakwata? Kuti nacita shani pa kuti mbe ne mibele iyo Lesa atemwa? Finshi ningacita pa kuti ningalenga mu cilonganino mwaba imibele isuma?’ Ku ca kumwenako, mwi bala lya maluba, iluba limo na limo lilalenga ibala lyonse ukulamoneka bwino. Bushe tulalenga mu cilonganino mwaba imibele isuma nga filya iluba limo na limo lilenga ibala lyonse ukulamoneka bwino? Ukwabula no kutwishika, tufwile ukubombesha pa kuti tulenge mu cilonganino mube imibele isuma. Lekeni nomba tumone ifyo tufwile ukucita pa kuti tube ne mibele iyo Lesa atemwa.
TALUKENI KU MUPASHI WA ICI CALO
4. Bushe “umupashi wa ici calo” e cinshi?
4 Baibolo itweba ukuti: “Ifwe tatwapokelele umupashi uwa ici calo, lelo twapokelele umupashi uwafuma kuli Lesa.” (1 Kor. 2:12) Bushe “umupashi wa ici calo” e cinshi? Mupashi umo wine nga ulya balandapo pa Abena Efese 2:2, apatila: “Mwalecita kale ukulingana no bwikashi bwa cino calo, ukulingana na kateka wa bufumu bwa mu lwelele, e kutila umupashi uyo nomba ubomba mu bana bacintomfwa.” “Ulwelele” tulelandapo nelyo umupashi wa ici calo, fintu abantu ba mu calo batontonkanya. Nga filya fine ulwelele lwaba konse, uyu mupashi waba fye mpanga yonse. Uyu mupashi umonekela mu fyo abantu baaba. Abengi muno nshiku ni bamunshebwa, batila cila muntu alikwata insambu sha kucita ico alefwaya. Baba pa “bana bacintomfwa” abatungululwa na Satana.
5. Mibele nshi iyabipa iyo bamo mu Israele bakwete?
5 Imibele ya musango yu na kale e ko yali. Mu nshita ya kwa Mose, Kora alipondokele abaletungulula abena Israele. Abo aleilishanyapo sana ni Aarone na bana bakwe abalebomba umulimo wa bushimapepo. Nalimo alimwene fimo ifyo balelufyanya. Nelyo aletontonkanya ukuti Mose alibapeele imilimo iyacindama pantu bali ni balupwa lwakwe. Te mulandu ne fyo aletontonkanya, Kora atendeke ukumwena ifintu mu buntunse kabili atendeke ukulanda ifyabipa pa bantu abo Yehova asontele. Abebele ati: “Imwe nomba capwa . . . Nga kanshi, cinshi ico muisansabikila pa lukuta lwa kwa Yehova?” (Impe. 16:3) Datani na Abiramu nabo bene batendeke ukuilishanya pali Mose, balemweba ukuti ‘alefwaya ukuicita bucilolo pali bena.’ Ilyo Mose abetile, balikeene ukuyako kabili bayaswike cilumba cilumba abati: “Tatwaiseko!” (Impe. 16:12-14) Ukwabula no kutwishika Yehova tatemenwe iyi mibele bakwete. Bonse abapondweke alibepeye.—Impe. 16:28-35.
6. Bushe bamo mu nshita ya batumwa balangile shani ukuti bali ne mibele yabipa, kabili nalimo cinshi calengele?
6 Abantu bamo mu nshita ya batumwa nabo ‘balisuulile abaletungulula’ icilonganino, batampile ukulanda ifyabipa pali bena. (Yuda 8) Cimoneka kwati aba bantu tabatemenwe imilimo balebomba mu cilonganino kabili balesonga na bambi ukuti bapondokele abaume abo Lesa asontele kabili abalebombesha mu mulimo abapeele.—Belengeni 3 Yohane 9, 10.
7. Mibele nshi iyabipa iyo tufwile ukucenjelako?
7 Imibele ya musango yu taifwile ukuba mu cilonganino. E mulandu wine tufwile ukubela abacenjela pa kuti imibele ya musango yu taitwambukile. Baeluda tabapwililika, nga filya fine na bakalamba abaliko mu nshita ya kwa Mose na mu nshita ya mutumwa Yohane bashali abapwililika. Baeluda nalimo kuti bacita fimo ifingatukalifya. Ica musango yu nga cacitika, te kuti ciwame ukucita kwati bantu ba mu calo no kulasosa ukuti “Uyu munyina bafwile ukumucitapo cimo”! Yehova limo alasuulako ku filubo ifinono. Bushe na ifwe te fyo tufwile ukucita? Bamo abacita imembu shabipisha balakaana ukuya kuli komiti ya bupingushi pa kuti bayebafwa pantu bamona ukuti kwaliba fimo ifyo baeluda abali muli iyo komiti balufyanya. Uulecita ifi aba kwati mulwele uulekaana ukuyaundapwa kuli dokota pa mulandu fye wa kuti kwaliba fimo ifyo ashatemwa pali uyo dokota.
8. Malembo nshi ayengatwafwa ukulacindika abatungulula mu cilonganino?
8 Pa kutaluka kuli iyi mibele, tufwile ukulaibukisha ukuti Yesu bamulondolola muli Baibolo ukuti alikata ‘intanda 7 mu lupi lwakwe ulwa ku kulyo.’ “Intanda” shimininako baeluda abasubwa e lyo na baeluda bonse aba mu filonganino. Yesu kuti atungulula ishi “ntanda” ishaba mu lupi lwakwe ukulingana ne fyo alefwaya. (Ukus. 1:16, 20) E ico, apo Yesu e Mutwe wa cilonganino ca Bena Kristu, e utungulula baeluda bonse. Nga ca kuti eluda alekabila ukumulungika, Yesu, uwakwata ‘amenso ayaba kwati lubingu lwa mulilo,’ akashininkisha ukuti amulungika pa nshita yalinga na mu nshila yakwe umwine. (Ukus. 1:14) Ilyo Yesu acili talabombelapo, tufwile ukutwalilila ukucindika baeluda abasontwa no mupashi wa mushilo, pantu Paulo alembele ukuti: “Umfwileni abalemutungulula no kubanakila, pantu balinda imyeo yenu nga bantu abakalubulula; pa kuti bacite ici ne nsansa, te mu bulanda iyo, pantu nga caba ifi kuti camubipila.”—Heb. 13:17.
9. (a) Cinshi cingeshibikwa nga baeluda bafunda Umwina Kristu? (b) Fintu nshi ifisuma ifyo tulingile ukucita nga batusalapula?
9 Imibele iyo Umwina Kristu akwata nampo nga isuma nelyo ibi kuti yaishibikwa nga ca kutila baeluda bamufunda nelyo bamupoka imilimo abomba mu cilonganino. Baeluda balifundile munyinefwe uwacaice umo cikuuku cikuuku uwatemenwe ukuteya ifyangalo fya pa vidio ifya lukaakala. Ku ca bulanda, taumfwile ifyo bamufundile, ne ci calengele ukuti bamufuute pa butumikila pantu talekumanisha ififwaikwa ifya mu Malembo. (Amalu. 11:5; 1 Tim. 3:8-10) Lyena, uyu munyinefwe atendeke ukulaeba abantu ukuti balimufyengele no kulalemba amakalata ayengi ku musambo aya kusuusha baeluda kabili ale-eba na bambi mu cilonganino ukuti bacite cimo cine. Te kuti cibe bwino ukufulunganya umutende wa mu cilonganino pa mulandu wa kufwaya fye ukuilungamika pa fyo twacitile. Nga batusalapula, kuti cawama nga twamona ukusalapula ukuti lishuko lya kuti tulungike ifilubo ifyo tushaishibe kabili tufwile ukubombela pa fyo batufunda ukwabula ukuilishanya.—Belengeni Inyimbo sha Bulanda 3:28, 29.
10. (a) Finshi Yakobo 3:16-18 itusambilisha pa mibele isuma ne yabipa? (b) Finshi fifuma mu kuba na “mano ayafuma ku muulu”?
10 Ilembo lya kwa Yakobo 3:16-18 lilatwafwa ukwishiba imibele yabipa ne mibele iisuma iingaba mu cilonganino. Litila: “Ukuli ubufuba no kukansana, e kuli icimfulumfulu, na conse icabipa. Lelo amano ayafuma ku muulu pa kubala yalenga umuntu ukuba uwasanguluka, e lyo yamulenga ukuba uwa mutende, uushipampamina fye pa cintu cimo, uwa cumfwila, uwa luse sana kabili yamulenga ukuba ne fisabo ifisuma, tayalenga umuntu ukuba na kapaatulula, nangu ukumulenga aba uwa bumbimunda. Kabili, uluseke lwa cisabo ca bulungami lubyalwa ilyo kuli umutende pa kutila abantu ba mutende bakalobololeko ubulungami.” Nga tulekonka aya “amano ayafuma ku muulu,” tukalapashanya imibele iisuma iyo Lesa akwata, ne ci cikalenga mu cilonganino mukabe umutende.
BENI NO MUCINSHI MU CILONGANINO
11. (a) Bushe ukuba ne mibele isuma kukatwafwa ukukanacita cinshi? (b) Finshi twingasambilila ku fyo Davidi acitile?
11 Tufwile ukulaibukisha ukuti Yehova e wapeela baeluda umulimo wa “kucema icilonganino ca kwa Lesa.” (Imil. 20:28; 1 Pet. 5:2) Kanshi tufwile ukulacindika ukupekanya kwa kwa Lesa, nampo nga ni fwe baeluda nelyo iyo. Ukuba ne mibele isuma kukatwafwa ukukanabika sana amano ku kufwaisha ukuti ni fwe tuletungulula icilonganino. Ilyo Shauli, Imfumu ya bena Israele atontonkenye ukuti Davidi nalimo kuti amupoka ubufumu, atendeke ‘ukumutunganya.’ (1 Sam. 18:9) Imfumu yalipatile Davidi ica kuti yalefwaya no kumwipaya. Mu nshita ya kubika sana amano ku kufwaisha icifulo nga filya fyali Shauli, kuti cawama ukulapashanya Davidi. Nangu ca kutila Davidi balimufyengele, atwalilile ukucindika abo Lesa asalile ukulatungulula.—Belengeni 1 Samwele 26:23.
12. Finshi fikalenga mu cilonganino mube ukwikatana?
12 Ukupusana mu fyo tutontonkanya kuti kwalenga twakalifyanya. Ici kuti cacitika nangu fye ni pa kati ka baeluda bene. Ukufunda kwa mu Baibolo kuti kwatwafwa. Kutila: “Ku kucindikana ni mwe mubalilepo,” kabili “Mwilaimona ukuti muli ba mano.” (Rom. 12:10, 16) Mu nshita ya kupampamina fye pa kuti ifyo tuletontonkanya e filungeme, tufwile ukwishiba ukuti kwaliba inshila na shimbi isha kucitilamo ifintu. Nga tuleumfwa na ku fyo bambi baletontonkanya, tukalenga mu cilonganino mwaba ukwikatana.—Fil. 4:5.
13. Finshi tulingile ukucita nga twalanda ifyo tuletontonkanya pa mulandu umo, kabili lyashi nshi ilya mu Baibolo ililanga ifyo tulingile ukucita?
13 Bushe ici cilolele mu kuti calilubana ukulanda ifyo tuletontonkanya nga ca kutila kuli fimo ifyo tulemona ukuti fifwile ukubombelwapo mu cilonganino? Awe nakalya. Mu nshita ya batumwa, kwaliko umulandu umo uo aba mu cilonganino balekansaninapo. Aba bwananyina “bateyenye ukuti Paulo na Barnaba na bambi baye ku batumwa na ku bakalamba mu Yerusalemu pa mulandu wa ifi fikansa.” (Imil. 15:2) Ukwabula no kutwishika, cila muntu pali balya abakalamba alikwete ifyo aletontonkanya ifyo alemona ukuti e fyo bengacita pa kupwisha ulya mulandu. Lelo pa numa ya kuti bonse nabalanda ifyo baletontonkanya, bapingula no mulandu ukulingana ne fyo umupashi wabatungulwile, aba bwananyina tabatwalilile na kabili ukulalanda pa fyo baletontonkanya kale. Ilyo aba mu filonganino bapokelele kalata umwali ifyo bapingwile, “balisekelele” kabili ifilonganino “fyalekoshiwa mu citetekelo.” (Imil. 15:31; 16:4, 5) Nangu fye ni muno nshiku mwine, nga ca kutila twatwala umulandu ku bakalamba, tufwile ukucetekela ukuti bakatontonkanyapo no kubombelapo bwino bwino.
BENI NE MIBELE ISUMA KU BANTU BANENU
14. Kuti twalanga shani imibele iisuma ku banensu?
14 Ilyo tulebomba na bantu bambi, tulakwata ishuko lya kulanga imibele isuma. Kuti cawama sana nga ca kuti ifwe bonse tule-elela bambi nga batulufyanya. Icebo ca kwa Lesa citweba ukuti: “Muleshipikishanya no kubelelana uluse nga umo ali ne ca kuilishanya ku munankwe. Ifyo Yehova amubelela uluse, e fyo na imwe mulebelelana uluse.” (Kol. 3:13) Amashiwi ya kuti “nga umo ali ne ca kuilishanya ku munankwe” yalangilila ukuti limo umuntu kuti akwata insambu sha kukalipa pa mulandu ne ficitike. Lelo mu nshita ya kulabika amano na ku tuntu fye utunono uto bambi bacita ica kuti twafulunganya no mutende wa mu cilonganino, tufwile ukupashanya Yehova no kubelelana uluse no kutwalilila ukubombela pamo umulimo wa kwa Lesa.
15. (a) Finshi twingasambilila kuli Yobo pa kubelela bambi uluse? (b) Bushe ipepo kuti lyatwafwa shani ukuba ne mibele iisuma?
15 Kuti twasambilila ukwelela bambi nga twatontonkanya pa fyo Yobo acitile. Abaume batatu abaleti baishile mu kumusansamusha, bamwebele amashiwi ayengi ayabipa. Nangu bacitile ifi, Yobo alibabelele uluse. Finshi acitile? “Apepeleko abanankwe.” (Yobo 16:2; 42:10) Ukupepelako bambi kuti kwalenga twa-aluka mu fyo tubamona. Ukupepelako aba bwananyina kulatwafwa ukulabamona nge fyo Kristu abamona. (Yoh. 13:34, 35) Tufwile ukulapepela no mupashi wa mushilo. (Luka 11:13) Umupashi wa kwa Lesa ukatwafwa ukulalanga imibele iisuma iyo Abena Kristu balingile ukuba nayo.—Belengeni Abena Galatia 5:22, 23.
IMIBELE YENU IISUMA ILALENGA ICILONGANINO UKUWAMA
16, 17. Mibele nshi mulefwaisha ukukwata?
16 Nga ca kutila cila muntu ale-esha na maka ukuba ne mibele iisuma, mu cilonganino mukawama icine cine! Pa numa ya kutontonkanya pali ifi twalanshanyapo, nalimo kuli fimo ifyo tumwene ukuti tulingile ukubombelapo pa kuti tulekoselesha bambi. Nga e fyo cili, tulingile ukuibebeta ukubomfya Icebo ca kwa Lesa pa kuti tubombelepo. (Heb. 4:12) Paulo alibikile sana amano ku fyo alecita mu cilonganino, ica kuti atile: “Ndi wa kaele. Nomba ici tacinenga ukuba uwalungama iyo, lelo uumpingula ni Yehova.”—1 Kor. 4:4.
17 Nga tulebombesha ukuba na mano ayafuma ku muulu, ukwabula ukulaibililika nelyo ukufwaisha icifulo, tukalenga mu cilonganino mukabe umutende. Nga tulebelela bambi uluse no kulatontonkanya ifisuma pa bantu bambi, tukalaumfwana na Bena Kristu banensu. (Fil. 4:8) Nga tulecita ifi twalandapo, Yehova na Yesu bakatemwa ‘imibele yesu.’—File. 25.
[Ifipusho]
[Icikope pe bula 14]
Bushe ukutontonkanya pa mulimo Yesu akwata kuti kwalenga twacita shani ilyo baletufunda?
