Skip to content

Skip to table of contents

Ino Muuya Nzi Ngomutondezya?

Ino Muuya Nzi Ngomutondezya?

Ino Muuya Nzi Ngomutondezya?

“Iluzyalo lwa Mwami Jesu Kilisito alube andinywe akaambo kamuuya ngomutondezya.”—FLM. 25.

SENA INGA MWAINGULA?

Nkaambo nzi ncotuyanda kubikkila maano kumuuya ngotutondezya?

Mizeezo nzi njotuyanda kutantamuka, alimwi mbuti mbotukonzya kucita oobo?

Ncinzi ncotukonzya kucita kutegwa kube muuya mubotu mumbungano?

1. Ndusyomo nzi Paulo ndwaakajisi naakali kulembela basyominyina?

CIINDI naakali kulembela basyominyina, mwaapostolo Paulo cakwiinduluka-induluka wakatondezya kuti wakajisi lusyomo lwakuti Leza a Kristo bakali kuyakuukkomanina muuya ngozyakali kutondezya mbungano. Mucikozyanyo, kubana Galatiya wakalemba kuti: “Bakwesu, iluzyalo lwa Mwami wesu Jesu Kilisito alube andinywe akaambo kamuuya ngomutondezya. Ameni.” (Gal. 6:18) Ncinzi ncaakali kupandulula Paulo naakaamba kuti “muuya ngomutondezya”?

2, 3. (a) Zimwi ziindi Paulo naakali kubelesya bbala lyakuti “muuya,” ncinzi ncaakali kwaamba? (b) Mibuzyo nzi njotukonzya kulibuzya kujatikizya muuya ngotutondezya?

2 Mukapango aaka, Paulo naakabelesya bbala lyakuti “muuya,” wakali kwaamba nguzu zitupa kwaamba naa kucita zyintu munzila imwi. Muntu umwi ulakonzya kuti kali mutete moyo, kabikkila maano, kali mubombe, kali mwaabi naa kalekelela. Bbaibbele lyaamba kuti cili kabotu kuba “amoyo uukkede . . . mubombe” alimwi “uutontozya.” (1 Pe. 3:4; Tus. 17:27) Kulubazu lumwi, umwi ulakonzya kuti kali muntu uubelesya majwi mabi, uuyandisya lubono, uufwambaana kunyema naa uutayandi kweendelezyegwa. Kuyungizya waawo, kuli abaabo ibajisi muuya mubi, ibatamvwidi naa bazangide.

3 Aboobo, Paulo naakabelesya majwi aakuti “Mwami abe anduwe akaambo kamuuya ngotondezya,” wakali kukulwaizya bakwesu kutondezya muuya weendelana akuyanda kwa Leza alimwi abube mbuli bwa Kristo. (2 Ti. 4:22; amubale Bakolose 3:9-12.) Mazuba aano inga twacita kabotu kulibuzya kuti: ‘Muuya nzi ngonditondezya? Mbuti mbondikonzya kuutondezya kapati muuya uukkomanisya Leza? Ncinzi ncondikonzya kucita kutegwa kube muuya mubotu mumbungano?’ Mucikozyanyo, mumuunda wamalangazuba, kulibonya kabotu kwaduba lyomwe lyamalangazuba kulagwasya kutegwa muunda woonse kaulibonya kabotu. Sena tuli mbuli “malubaluba” aagwasya kuti mbungano yoonse kailibonya kabotu? Cakutadooneka, tweelede kusolekesya kuba boobo. Lino atubone ncotukonzya kucita kutegwa katutondezya muuya uukkomanisya Leza.

AMUUTANTAMUKE MUUYA WANYIKA

4. Ino “muuya wanyika” ninzi?

4 Magwalo atwaambila kuti: “Tiitwakatambula muuya wanyika, pele twakatambula muuya uuzwa kuli Leza.” (1 Ko. 2:12) Ino “muuya wanyika” ninzi? Ooyu muuya uukozyenye ayooyo waambidwe mulugwalo lwa Baefeso 2:2, ilwaamba kuti: “Mwakali kweenda aciindi cimwi kweelana abweende bwazyintu bwanyika eeyi, kweelana amuleli uujisi bweendelezi bwamuwo, nkokuti imuuya ooyo lino uubeleka mubana batamvwi.” “Muwo” ooyu, ngomuuya wanyika naa mizeezo, alimwi mbubwenya mbuli muwo wini, ulituzingulukide. Ulajanika kulikoonse. Mucikozyanyo, bantu banji mazuba aano bajisi mizeezo yakuti, ‘Kunyina uukonzya kundaambila cakucita!’ naa kuti, ‘Weelede kulwanina lwaanguluko lwako!’ Aaba, ‘mbana batamvwi’ bamunyika ya Saatani.

5. Muuya nzi mubyaabi ngobakatondezya bamwi mu Israyeli?

5 Mizeezo iili boobu taili mipya pe. Mumazuba aa Musa, Kora wakazangila baabo bakali mubweendelezi mumbunga yabana Israyeli. Ikapati wakali kulwana Aroni alimwi abana bakwe balo bakajisi zyoolwe zyakubeleka kabali bapaizi. Andiza wakalizyi mpobakali kulezya. Alimwi ndiza wakali kuyeeya kuti Musa wakali kusalulula—kupa mikuli kubasazinyina. Kufwumbwa naa wakali kuyeeya nzi, tacidoonekwi kuti Kora wakatalika kuzilanga mubuntu zyintu alimwi wakatondezya kutalemeka bantu Jehova mbaakasala ciindi naakabaambila kuti: “Mwalisumpula . . . Nkaambonzi mwalipa bwami kwiinda imbungano yoonse?” (My. 16:3) Mbubwenya buyo, Datani a Abiramu bakatongooka Musa, akumwaambila kuti wakali ‘kuyanda kulipa busilutwe alimbabo.’ Ciindi Musa naakabaita, cakulisumpula bakaamba kuti: “Tatukoosika pe.” (My. 16:12-14) Cakutadooneka, Jehova kunyina naakakkomana amuuya ngobakatondezya. Aboobo, wakabajaya bazangi aaba boonse.—My. 16:28-35.

6. Mbuti bamwi mumwaanda wamyaka wakusaanguna mbobakatondezya kuti bakajisi mizeezo mibyaabi, alimwi nkaambo nzi ncocakali boobo?

6 Alimwi mumwaanda wamyaka wakusaanguna bamwi bakaleka kulemeka baabo bakajisi mikuli mumbungano, bakatalika “[ku]nyansya beendelezi.” (Jud. 8) Kweelede kuti baalumi aaba tiibakali kukkutila amikuli njibakajisi alimwi bakasola kuyunga bamwi kutegwa abalo baleke kulemeka baalumi bakasalidwe a Leza alimwi ibakali kusolekesya kubeleka milimo yabo.—Amubale 3 Johane 9, 10.

7. Muuya nzi uuyandika kutantamuka mumbungano mazuba aano?

7 Cakutadooneka, muuya uuli boobu taujisi busena mumbungano ya Bunakristo. Nkakaambo kaako kucenjezya kulayandika mulubazu oolu. Baalu mumbungano tabalondokede mbubwenya mbuli baalumi bapati mumazuba aa Musa alimwi akuciindi ncaakali kupona mwaapostolo Johane. Baalu balakonzya kulubizya calo cikonzya kutujatikizya swebo kutugama. Kuti ciliboobu cacitika, tacikonzyi kweelela kaka kuti umwi mumbungano watondezya muuya wanyika, cabukali akwaamba kuti “bululami” bweelede kucitika naa kwaamba kuti “kweelede kucitwa cimwi cintu kumukwesu ooyu”! Jehova ulakonzya kusala kutakubikkila maano kulubizya kusyoonto-syoonto. Sena tatweelede kucita oobo andiswe? Akaambo kazyintu nzyobayeeya kuti nkulezya kulubazu lwabaalu, bamwi ibacita zibi zipati mumbungano balakaka kugwasyigwa akkomiti iyasalwa kuti ibagwasye. Eeci cilikozyenye amulwazi uukaka kusilikwa akaambo kakuti kuli ncatayandi kujatikizya dokota.

8. Magwalo nzi aakonzya kutugwasya kuzumanana kubalanga munzila yeelede aabo basololela mumbungano?

8 Kutegwa tuutantamuke muuya uuli boobo, tweelede kuyeeya kuti mu Bbaibbele, Jesu waambwa kuti ‘mujanza lyakwe lyalulyo ulijisi nyenyeezi zili ciloba.’ “Nyenyeezi” ziiminina balangizi bananike alimwi zilaiminina abalangizi boonse mumbungano. Jesu ulakonzya kusololela “nyenyeezi” izili mujanza lyakwe munzila iili yoonse walo njabona kuti ili kabotu. (Ciy. 1:16, 20) Aboobo, mbwali Mutwe wambungano ya Bunakristo, Jesu ulijisi bweendelezi boonse bwatubunga twabaalu. Kuti naa umwi mukabunga uyandika ncobeni kugwasyigwa, Ooyo uujisi ‘meso mbuli mulilo uuvwilima’ uyakubona kuti eeci cacitwa ciindi ncayanda walo alimwi munzila njayanda. (Ciy. 1:14) Kacitanacitika eeco, tulazumanana kupa bulemu bweelede kuli baabo basalidwe amuuya uusalala, nkaambo Paulo wakalemba kuti: “Kamubamvwida aabo basololela akati kanu alimwi kamulibombya, nkaambo balanganya buumi bwanu kabali baabo ibayoobuzyigwa makani; ikutegwa kabacita boobu cakukondwa ikutali cakuusa pe, nkaambo eeci inga camuletela mapenzi.”—Heb. 13:17.

9. (a) Ino ndisunko nzi Munakristo ndyakonzya kujana kuti naa wagwasyigwa naa kupegwa lulayo? (b) Ninzila nzi mbotu njotweelede kutobela kuti twasinswa?

9 Muuya wa Munakristo ulakonzya kusunkwa kuti wagwasyigwa naa kunyangwa mikuli mumbungano. Mukwesu umwi mukubusi wakalaigwa cabupampu abaalu kujatikizya kusobana zisobano zyaavidiyo. Cuusisya ncakuti tanaakalutambula kabotu lulayo aboobo wakagwisyigwa aabukutausi nkaambo tanaakacili kuzuzikizya zyeelelo zyamu Magwalo. (Int. 11:5; 1 Ti. 3:8-10) Kuzwa waawo, mukwesu wakatondezya caantangalala kuti takuzumini kusala ooko, cakwiinduluka-induluka wakalemba magwalo kuofesi yamutabi aakusampaula baalu alimwi akuyunga bamwi mumbungano kuti kabacita boobo. Bwini mbwakuti, kuti katuba azilitamizyo kujatikizya kulubizya kwesu, luumuno lwambungano yoonse luba muntenda alimwi taakwe ngocigwasya. Eelo kaka inga cainda kubota kubona kusinswa kuti ninzila iitugwasya kubona kukompama nkotwatakali kukonzya kubona mpoonya cakaumuumu akutambula lugwasyo!—Amubale Malilo 3:28, 29.

10. (a) Amupandulule ncotukonzya kwiiya kuzwa kulugwalo lwa Jakobo 3:16-18 kujatikizya muuya mubotu amuuya mubi. (b) Mbubotu nzi buboola akaambo kakutondezya “busongo buzwa kujulu”?

10 Lugwalo lwa Jakobo 3:16-18 lulagwasya kapati kuzyiba muuya uutali kabotu alimwi amuuya mubotu muntu ngwayelede kutondezya mumbungano. Lwaamba kuti: “Ooko ikuli bbivwe akukazyanya, alimwi kunooli lupyopyongano acintu cibi cili coonse. Pele busongo buzwa kujulu ikusaanguna bulasalala, mpoonya buleta luumuno, bulanyoneka, bulilibambilide kumvwida, bulizwide luse amicelo mibotu, tabusalululi naa kuupaupa ameso. Kunze lyaboobo, inseke yamucelo wabululami ilasyangwa muluumuno akati kabaabo baleta luumuno.” Notubeleka kweelana “[a]busongo buzwa kujulu,” bube bwesu bwabuna Leza buyakutugwasya kupa kuti kube muuya mubotu akati kabakwesu.

AMUTONDEZYE MUUYA WABULEMU MUMBUNGANO

11. (a) Ino kuzumanana kuba amuuya uuli kabotu kuyakutugwasya kutantamuka nzi? (b) Ncinzi ncotwiiya kucikozyanyo ca Davida?

11 Tweelede kuyeeya kuti Jehova wapa baalu mulimo ‘wakweembela mbungano ya Leza.’ (Mil. 20:28; 1 Pe. 5:2) Aboobo, kufwumbwa naa tujisi mukuli wakubeleka katuli baalu naa pe, ncabusongo kulemeka bubambe bwa Leza. Kuzumanana kutondezya muuya mubotu kulakonzya kutugwasya kutantamuka kuciindizya mbotwiilanga mikuli. Ciindi Mwami Saulo wa Israyeli naakabona kuti Davida ulabubweza bwami bwakwe, Saulo “wakali kucenyena Davida.” (1 Sam. 18:9) Mwami wakaba amuuya mubi alimwi buya wakali kuyanda kujaya Davida. Muciindi cakuba mbuli Saulo iwakali kuyandisya kapati mikuli, swebo tweelede kuba mbuli Davida. Nokuba kuti bakamucitila zyintu cakutalulama, Davida wakazumanana kutondezya bulemu kulibaabo Leza mbaakapa nguzu zyabweendelezi.—Amubale 1 Samueli 26:23.

12. Ncinzi ciyakupa kuti kube lukamantano mumbungano?

12 Kwiindana mbotuzilanga zyintu kulakonzya kupa kutamvwana mumbungano—nokuba akati kabaalu. Lulayo lwamu Bbaibbele lulakonzya kutugwasya mumakani aaya. Bbaibbele lyaamba kuti: “Amube ndinywe nomuli kumbele mukulemekana,” alimwi “Mutacenjeli mumeso aanu nobeni.” (Lom. 12:10, 16) Muciindi cakukakatila kwaamba kuti tuliluzi, tweelede kuzyiba kuti kanji-kanji kuli nzila iinda aali yomwe iiluzi. Ikuti naa twasoleka kutobela mizeezo yabamwi, tuyakugwasya kuzumanana kubamba lukamantano mumbungano.—Flp. 4:5.

13. Mbuti mbutweelede kwiibona mizeezo yesu, alimwi nzikozyanyo nzi zyamu Bbaibbele zitondezya ncotweelede kucita?

13 Sena eeci caamba kuti taciluzi kwaamba mbotuyeeya kuti kakuli cimwi cintu ncitwabona mumbungano ncotulimvwa kuti taciluzi? Peepe. Mumwaanda wamyaka wakusaanguna, kwakabuka makani amwi aakapa kuti kube kukazyanya kapati. Ibakwesu “bakasala kuti Paulo, Banaba abamwi akati kabo batante kuya ku Jelusalemu ikutola makani aaya kubatumwa abaalu.” (Mil. 15:2) Cakutadooneka, aumwi wabakwesu aaba kuli ncaakazyi kujatikizya makani aaya alimwi ambwaakonzya kubambwa. Nokuba boobo, nobakamanizya kwaamba nzyobakali kuyeeya alimwi akugwasyigwa amuuya uusalala kusala cakucita, bakwesu tiibakazumanana kwaamba mizeezo yabo beni pe. Ciindi mbungano nozyakatambula lugwalo mwakalembwa cakusala ncobakasala, “bakakondwa kujatikizya makani aayo aakukulwaizya ooko” alimwi “[baka]yumizyigwa mulusyomo.” (Mil. 15:31; 16:4, 5) Mbubwenya buyo amazuba aano, kuti naa twabaambila baalu kujatikizya makani amwi aatulibilisya, tweelede kusyoma kuti bayakwalanganya kabotu makani aayo akubona naa kuli ciyandika kucitwa.

AMUTONDEZYE MUUYA MUBOTU NOMUYANZANA ABAMWI

14. Mbuti mbotukonzya kutondezya muuya mubotu notuyanzana abamwi?

14 Nituyanzana abamwi kuli zyoolwe zinji zyakutondezya muuya mubotu. Umwi aumwi wesu ulakonzya kucita kabotu kuti twatondezya muuya wakulekelelana kuti bamwi batubisizya. Ijwi lya Leza litwaambila kuti: “Amuzumanane kweengelelana akulekelelana camoyo woonse nokuba kuti umwi kajisi kaambo kakutongooka mweenzinyina. Mbubonya Jehova mbwaakamulekelela camoyo woonse, andinywe mweelede kucita mbubonya oobo.” (Kol. 3:13) Majwi aakuti “kuti umwi kajisi kaambo kakutongooka” apa muzeezo wakuti kulakonzya kuba kaambo kakonzya kupa kuti kube kutamvwana abamwi. Nokuba boobo, tatweelede kulekela tuntu tusyoonto ntobacita bamwi kunyonganya luumuno lwambungano. Muciindi caboobo, tweelede kwiiya Jehova akulekelela camoyo woonse, akuzumanana mumulimo wesu antoomwe.

15. (a) Ncinzi ncotukonzya kwiiya kuzwa kuli Jobu kujatikizya kulekelela? (b) Mbuti mupailo mboukonzya kutugwasya kutondezya muuya mubotu?

15 Kujatikizya kulekelela, tulakonzya kwiiya kuzwa kuli Jobu. Baalumi botatwe ibakeelede kumuumbulizya bakamwaambila majwi manji aatali kabotu. Nokuba boobo, Jobu wakabalekelela. Mbuti mbwaakacita oobo? ‘Wakabapailila bazwalani bakwe.’ (Job. 16:2; 42:10) Kupailila bamwi kulakonzya kucinca mbomuyeeya kujatikizya mbabo. Kupailila Banakristoma boonse kulakonzya kutugwasya kuba amuuya mbuli wa Kristo. (Joh. 13:34, 35) Kuyungizya akupailila bakwesu, tweelede kupailila muuya uusalala. (Lk. 11:13) Muuya wa Leza uyakutugwasya kutondezya bube bwini-bwini bwa Bunakristo notuyanzana abamwi.—Amubale Bagalatiya 5:22, 23.

AMUPE KUTI KUBE MUUYA MUBOTU MUMBUNGA YA LEZA

16, 17. Kujatikizya ‘muuya ngotutondezya,’ ncinzi ncomukanzide kucita lwanu kumugama?

16 Ciindi umwi aumwi wesu nabeleka canguzu kutegwa azumanane kutondezya muuya mubotu, mbungano yoonse ilagwasyigwa. Notwamanizya kulanga-langa makani aaya, tulakonzya kusala kuti lwesu kutugama tuyaambele mukutondezya muuya uukulwaizya. Kuti kacili boobo, amuzumizye Jwi lya Leza kuti limutondezye mbomukonzya kucinca. (Heb. 4:12) Paulo, walo iwakali kubikkila maano kapati kuzyintu nzyaakali kucita mumbungano, wakaamba kuti: “Manjezyeezya aangu alisalede munzila zyoonse. Pele eeci tacindipi kululama pe, pele ooyo undilingula ngu Jehova.”—1 Ko. 4:4.

17 Notuzumanana kucita kweelana abusongo buzwa kujulu, akwiilanga munzila yeelede mikuli, tuyakupa kuti kube muuya mubotu mumbungano. Kwiinda mukuba amuuya wakulekelela alimwi akubayeeyela zintu zibotu bamwi, tuyakukkomana aluumuno notuyanzana abasyomima. (Flp. 4:8) Kuti twazicita zyintu eezyi, tulakonzya kuba alusyomo lwakuti Jehova alimwi a Jesu balaukkomanina ‘muuya ngotutondezya.’—Flm. 25.

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 14]

Mbuti kuzinzibala kuyeeya mulimo Jesu ngwaakajisi mbokumujatikizya caboola kukutambula lulayo?