Naa Ni Sumbedza Muya Wa Mufuda-ḓe?
“Tshilidzi tsha Murena Yesu Kristo, nga tshi vhe na muya waṋu!”—FILEM. 25.
1. Ndi fulufhelo ḽifhio ḽe Paulo a ḽi sumbedza musi a tshi ṅwalela vhatendi ngae?
MUSI a tshi ṅwalela vhatendi ngae, muapostola Paulo o sumbedza fulufhelo ḽine a vha naḽo ḽa uri Mudzimu na Kristo vha dzhiela nṱha muya une tshivhidzo tsha u sumbedza. Sa tsumbo, o ṅwalela Vhagalata a ri: “Tshilidzi tsha Murena washu Yesu Kristo nga tshi vhe kha muya waṋu, Vharathu vhanga! Amen!” (Vha-Gal. 6:18) Musi a tshi ri “muya waṋu” o vha a tshi khou amba mini?
2, 3. (a) Musi Paulo a tshi shumisa ipfi ḽine ḽa ri “muya,” o vha a tshi khou ambela kha mini? (b) Ndi mbudziso dzifhio dzine ra nga ḓivhudzisa dzone nga ha muya une ra u sumbedza?
2 Paulo o shumisa ipfi ḽine ḽa ri “muya” kha enea mafhungo u itela u sumbedza maanḓa ane a kombetshedza vhathu u amba kana u ita zwithu nga iṅwe nḓila. Muṅwe muthu a nga kha ḓi vha na vhulenda, u humbulela, u sa fhela mbilu, mafunda kana u hangwela. Bivhili i amba uri ndi zwavhuḓi u vha na “vhulenda na u vuḓa ha muya” na u vha na muya wa u ‘konḓelela.’ (1 Pet. 3:4; Mir. 17:27) Kha ḽiṅwe sia, muṅwe muthu a nga vha na mavhonele a u goḓa, u funesa zwithu zwi vhonalaho, u ṱavhanya u sinyuwa kana u vha na muya wa vhuḓilangi. Zwiṅwe hafhu, vhaṅwe vha na muya wa u ḓifara luvhi, u sa ṱoḓa u thetshelesa kana wa vhushandukwa.
3 Nga zwenezwo, musi Paulo a tshi shumisa mubulo une wa ri “Murena nga a vhe na muya wau,” o vha a tshi khou ṱuṱuwedza vhahawe uri vha edzise Kristo nga u vha na muya une Mudzimu a u ṱanganedza. (2 Tim. 4:22; vhalani Vha-Kolosa 3:9-12.) Ndi zwavhuḓi uri ṋamusi ri ḓivhudzise uri: ‘Ndi sumbedza u vha na muya wa mufuda-ḓe? Ndi nga sumbedza hani nga ho engedzeaho u vha na muya u takadzaho Mudzimu? Naa ndi nga ṱuṱuwedza vhaṅwe tshivhidzoni uri vha vhe na muya wavhuḓi?’ Sa tsumbo, tsimuni yo ḓalaho maluvha, luvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi thusa uri maluvha oṱhe a vhe o nakaho. Naa ri fana na ḽiṅwe ḽa eneo “maluvha” nga u thusa uri tshivhidzo tshoṱhe tshi vhe tsho nakaho? Ri fanela u ita vhuḓidini ha u vha nga yeneyo nḓila. Kha ri ṱhogomela zwine ra nga zwi ita u itela u sumbedza muya une wa takadza Mudzimu.
ILEDZANI MUYA WA SHANGO
4. “Muya wa shango” ndi mini?
4 Maṅwalo a ri vhudza uri: “A ro ngo ṋewa muya wa shango, ro ṋewa Muya u bvaho Mudzimuni.” (1 Vha-Kor. 2:12) “Muya wa shango” ndi mini? Ndi muya u fanaho na wo bulwaho kha Vha-Efesa 2:2, ine ya ri: “Kale no vha ni tshi tshimbila nga maitele a ḽino shango, nga u tevhedza zwa muvhusi, ané maanḓa awe a tou fhefheḓa, ané muya wawe wa vha wone u ḓi-sumbedzaho zwino kha vhana vha u sa pfa.” Wonoyu “muya” wa shango ndi mahumbulele ane a vha hone shangoni. U hone fhethu hoṱhe. Kanzhi u sumbedzwa nga mahumbulele ane vhathu vhanzhi vha vha nao a uri a hu na muthu ane a ḓo mmbudza zwine nda fanela u ita, kana mavhonele a uri ndi fanela u lwela pfanelo dzanga. Eneo mavhonele a sumbedzwa nga “vhana vha u sa pfa” vha shango ḽa Sathane.
5. Ndi muya ufhio u si wavhuḓi we vhaṅwe Vhaisiraele vha u sumbedza?
5 Eneo mavhonele a si maswa. Misini ya Mushe, Kora o vutshela vha re na vhuḓifhinduleli tshivhidzoni tsha Vhaisiraele. O vutshela Aroni na vharwa vhawe nga ho livhaho nge vha vha vhe na ndugelo ya u shuma sa vhotshifhe. Khamusi o ṱhogomela u sa fhelela havho. Kana a nga vha o humbula uri Mushe u na tshiṱalula nahone u ṋea mashaka awe ndugelo. Hu sa londwi uri a nga vha o humbula mini, zwi tou vha khagala uri Kora o thoma u vha na mavhonele a vhathu nahone o sumbedza u sa ṱhonifha vhathu vhe vha vhewa nga Yehova. O vha vhudza uri: “Ni khou ḓi-hudza. Ni ḓi-itela’ni vhahulwane kha tshivhidzo?” (Num. 16:3) Nga hu fanaho, Dathani na Abiramu vho gungulela Mushe nahone vha mu vhudza uri “u vhó funa u ḓi-ita khosi yashu kani.” Musi vha tshi vhidzwa uri vha ḓe u ṱangana na Mushe, vho mu fhindula nga nḓila ya lunyadzo vha ri: “Riṋe a ri ḓi.” (Num. 16:12-14) Zwi tou vha khagala uri Yehova ha ngo takadzwa nga muya we vha u sumbedza. O mbo ḓi fhelisa mashandukwa oṱhe.—Num. 16:28-35.
6. Ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha vhaṅwe vho sumbedza hani u sa vha na mavhonele avhuḓi, nahone vha nga vha vho itiswa ngani?
6 Ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha, hu na vhaṅwe vhe vha sasaladza vha re na vhuḓifhinduleli tshivhidzoni, “vha sema vhurena.” (Yuda 8) Zwi vhonala u nga vhenevha vhanna vho vha vha sa fushei nga ndugelo dzavho nahone vho lingedza u ṱuṱuwedza vhaṅwe uri vha si ṱhonifhe vhe vha ṋewa vhuḓifhinduleli tshumeloni ya Mudzimu.—Vhalani 3 Yohane 9, 10.
7. Ndi mavhonele afhio ane ra fanela u a ṱhogomela uri ri si vhe nao tshivhidzoni ṋamusi?
7 Zwi tou vha khagala uri muya wo raloho a u ngo fanela u vha hone tshivhidzoni tsha Vhukriste. Ndi ngazwo ri tshi fanela u ṱhogomela uri ri songo vha na wonoyu muya. Vhahulwane vha tshivhidzo a vho ngo fhelela, samusi na tshifhingani tsha Mushe na tsha muapostola Yohane vho vha vha songo fhelela. Vhahulwane vha nga ita vhukhakhi vhune ha nga ri kwama. Arali zwenezwo zwa itea zwi ḓo vha zwo khakhea uri muṅwe muraḓo wa tshivhidzo a sumbedze muya wa shango, wa u ṱoḓa “khaṱulokwayo” kana uri “muhulwane a dzhielwe vhukando!” Yehova a nga kha ḓi khetha u sa dzhiela nṱha vhuṅwe vhukhakhi vhuṱuku. Naa na riṋe ri nga ita zwi fanaho? Musi vhaṅwe vhathu tshivhidzoni vho ita tshivhi tshihulwane vha hana u ṱangana na komiti ya vhahulwane yo khethwaho uri i vha thuse, nga nṱhani ha u ḓivha uri vhahulwane vha na vhushayanungo. Zwenezwi zwi nga fanyiswa na mulwadze ane a hana u alafhiwa nga nṱhani ha uri hu na zwine a sa zwi fune nga ha dokotela.
8. Ndi lufhio luṅwalo lune lwa nga ri thusa u vha na mavhonele o teaho nga ha vharangaphanḓa tshivhidzoni?
8 U itela u iledza u vha na muya wo raloho ri fanela u humbula uri Bivhili i amba nga ha Yesu sa ane kha ‘tshanḓa tshawe tshihulu ha vha na ṋaledzi ṱhanu-na-mbili.’ Dzenedzo “ṋaledzi” dzi imela vhalavhelesi vho ḓodzwaho nahone dzi nga dovha dza imela vhalavhelesi vhoṱhe zwivhidzoni. Yesu a nga livhisa dzenedzo “ṋaledzi” dzi re tshanḓani tshawe nga nḓila iṅwe na iṅwe ine a vhona yo tea. (Ndzumb. 1:16, 20) Nga zwenezwo, samusi e Ṱhoho ya tshivhidzo tsha Vhukriste, Yesu ndi ene ane a langa zwigwada zwa vhahulwane. Arali hu na muṅwe ane a ṱoḓa u khakhululwa kha tshigwada tsha vhahulwane, Yesu ane ‘maṱo awe a nga khavhu ya mulilo’ u ḓo mu khakhulula nga tshifhinga tshawe tshine a vhona tsho tea. (Ndzumb. 1:14) Musi Yesu a sa athu dzhia vhukando ri fanela u ṱhonifha vhathu vhe vha nangiwa nga muya mukhethwa samusi Paulo o ṅwala uri: “Ipfani vha-ranga-phanḓa vhaṋu ni vha tevhele, ngauri vha linda mimuya yaṋu vhe vhone vhane vha ḓo sengiswa zwe vha ni ita; vha pfeni, uri vha shume vhó takala, vhá sa fhihamelwi; izwo a zwi ni farisi tshithu.”—Vha-Heb. 13:17.
U elekanya nga ha mushumo wa Yesu zwi kwama hani nḓila ine ra aravha ngayo musi ri tshi ṋewa ndayo?
9. (a) Mukriste a nga sedzana na mulingo ufhio musi a tshi khakhululwa kana a tshi ṋewa ndayo? (b) Ndi ifhio nḓila ya khwine ine ra nga aravha ngayo musi ri tshi khakhululwa?
9 Muya une Mukriste a vha nawo u nga lingwa musi a tshi khakhululwa kana a tshi dzhielwa ndugelo tshivhidzoni. Muṅwe wahashu ane a kha ḓi vha muswa o ṋewa nyeletshedzo nga vhahulwane malugana na mitambo ya dzividio dza vhuvemu. Zwi ṱungufhadzaho ndi uri ha ngo ṱanganedza yeneyo nyeletshedzo nahone ha ngo tsha fanelea u vha mushumeli ngauri o vha a si tsha swikelela pfaneleo dza Maṅwalo. (Ps. 11:5; 1 Tim. 3:8-10) Nga murahu, onoyo wahashu o vhudza vhaṅwe uri ha tendelani na phetho ya vhahulwane nahone a ṅwalela ofisi ya davhi marifhi lunzhi-lunzhi a tshi khou sasaladza vhahulwane nahone a ita na u ṱuṱuwedza vhaṅwe tshivhidzoni uri vha ite nga u ralo. Musi ri tshi ḓiimelela tshivhidzoni zwi ita uri tshivhidzoni hu si tsha vha na mulalo. Zwi ḓo vha zwavhuḓi u dzhia nyeletshedzo sa nḓila ine ya ḓo ri thusa u vhona vhukhakhi hashu he ra vha ri sa vhu ṱhogomeli, na u i ṱanganedza nga mulalo.—Vhalani Zwililo zwa Yeremia 3:28, 29.
10. (a) Ṱalutshedzani uri Yakobo 3:16-18 i ri gudisa mini nga ha muya wavhuḓi na u si wavhuḓi. (b) Ndi dzifhio mbuyelo dza u sumbedza “vhuṱali vhu bvaho ṱaḓulu”?
10 Yakobo 3:16-18 i ri ṋea nyeletshedzo yavhuḓi nga ha muya wo teaho na u songo teaho une muthu a nga u sumbedza tshivhidzoni. I ri: “Ngauri hu re na vhuhali na dzikhani, afho ndi u dzinginyea fhedzi na zwiito zwivhi. Huno vhuṱali vhu bvaho ṱaḓulu tshihulu-hulu a vhu na vhuyaḓa, ha dovha vhu si vhe na dzinndwa, ha vha na vhuhwavho, ha thetshelesa, ha ḓala khathutshelo na zwiaṋwiwa zwivhuya; a vhu ṱaluli, a vhu na muhoyo. Mbeu ya u aṋwa u luga i zwalwa nga vha-ita-mulalo ḽó lala.” Samusi ri tshi tshila u tendelana na “vhuṱali vhu bvaho ṱaḓulu,” pfaneleo dza Mudzimu dzi ḓo ita uri ri ṱuṱuwedze vhaṅwe uri vha vhe na muya wavhuḓi tshivhidzoni.
SUMBEDZANI ṰHONIFHO TSHIVHIDZONI
11. (a) U dzula ri na mavhonele avhuḓi zwi ḓo ri thusa u iledza mini? (b) Ri guda mini kha tsumbo ya Davida?
11 Ri fanela u zwi humbula uri Yehova o vhea vhahulwane uri vha “lise tshivhidzo tsha Mudzimu.” (Mish. 20:28; 1 Pet. 5:2) Nga zwenezwo, ri a zwi ṱhogomela uri ndi vhuṱali u ṱhonifha ndugiselelo ya Mudzimu, hu sa londwi uri ri vhahulwane kana a ri vhahulwane tshivhidzoni. U vha na muya wavhuḓi zwi nga ri thusa uri ri iledze u vhilaedziswa nga u vha na vhuimo tshivhidzoni. Musi Khosi Saulo wa ngei Isiraele a tshi vhona u nga Davida u ṱoḓa u mu dzhiela vhuhosi, Saulo o “lavhelesa Davida nga vivho.” (1 Sam. 18:9) Khosi Saulo o vha na muya u si wavhuḓi nahone a ṱoḓa u vhulaha Davida. Zwi ḓo vha zwavhuḓi uri ri edzise tsumbo ya Davida hu si ya Saulo we a vhilaedziswa nga vhuimo hawe. Hu sa londwi uri Davida ha ngo sumbedzwa khaṱulokwayo, o dzula a tshi ṱhonifha vhavhusi vho vhewaho nga Mudzimu.—Vhalani 1 Samuele 26:23.
12. Ndi mini zwine zwa ḓo ita uri tshivhidzoni hu vhe na vhuthihi?
12 U vha na mavhonele a sa fani zwi nga ita uri tshivhidzoni hu vhe na dziphambano, na vhukati ha vhahulwane. Nyeletshedzo ya Bivhili ine ya ri: “U hulisana muṅwe a fhire muṅwe” nahone “ni songo ṱoḓa vhuhulwane, ni tshimbilelane na vhaṱuku,” i nga ri thusa kha enea mafhungo. (Vha-Roma 12:10, 16) Nṱhani ha u kombetshedza uri zwine ra khou amba ndi zwone ri fanela humbula uri kanzhi a ri vhoni zwithu nga nḓila i fanaho. Arali ra ita vhuḓidini ha u pfesesa mavhonele a vhaṅwe zwi ḓo thusa uri tshivhidzoni hu vhe na vhuthihi.—Vha-Fil. 4:5.
13. Ri fanela u dzhia hani mavhonele ashu, nahone ndi tsumbo ifhio ya Bivhilini ine ya sumbedza zwenezwi?
13 Naa zwenezwi zwi amba uri zwo khakhea u amba mavhonele ashu arali ri tshi vhona uri hu na zwithu zwine zwa fanela u khakhululwa tshivhidzoni? Hai, a zwo ngo khakhea. Ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha, ho vha na maṅwe mafhungo e vhathu vha sa tendelane ngao tshivhidzoni. Vhahashu vho “ruma Paulo na Baranaba na vhaṅwe vhatendi uri vha gonye vha ye Yerusalema ha vhaapostola na vhahulwane, vha yo humbela u lamukanyiwa nga vhone.” (Mish. 15:2) A zwi timatimisi uri muṅwe na muṅwe wa vhenevha vhahashu o vha e na mavhonele awe malugana na nḓila ine mafhungo a fanela u dzudzanywa ngayo. Naho zwo ralo, musi vhoṱhe vho no amba mavhonele avho, ha itwa phetho yo livhiswaho nga muya mukhethwa, vhahashu a vho ngo tsha ḓa na maṅwe mavhonele. Musi vhurifhi ha phetho yeneyo ho no swika zwivhidzoni, vho “takala vha rudza mbilu” nahone vha “khwaṱhiswa lutendoni.” (Mish. 15:31; 16:4, 5) U fana na ṋamusi, arali ra vhudza vhahulwane mavhonele ashu, ri fanela u fulufhela uri vha ḓo dzhia zwe ra zwi amba nahone vha ita zwo teaho.
IVHANI NA VHUSHAKA HAVHUḒI NA VHAṄWE
14. Ni nga sumbedza hani muya wavhuḓi, musi ni tshi shumisana na vhaṅwe?
14 Ri na zwibuli zwinzhi zwa u sumbedza u vha na muya wavhuḓi musi ri tshi shumisana na vhaṅwe vhathu. Muṅwe na muṅwe washu a nga ita zwavhuḓi arali a hangwela vhaṅwe musi vha tshi mu khakhela. Ipfi ḽa Mudzimu ḽi ri: “Ni nge no takulanaho, ni khathutshelane arali muṅwe e na tshiné a sola muṅwe. Vhunga Kristo ó ni khathutshela, na inwi ni ralo.” (Vha-Kol. 3:13) Mubulo une wa ri “arali muṅwe e na tshiné a sola muṅwe” u sumbedza uri ri nga vha na zwiitisi zwi pfalaho zwa u sa takadzwa nga zwine vhaṅwe vha zwi ita. Naho zwo ralo, nṱhani ha u vha fhelela mbilu zwine zwa nga thithisa mulalo tshivhidzoni, ri fanela u edzisa Yehova ane a vha hangwela nahone ra bvela phanḓa ri tshi shuma navho nga vhuthihi.
15. (a) Ri guda mini kha tsumbo ya Yobo ya u hangwela? (b) Thabelo i nga ri thusa hani u vha na muya wavhuḓi?
15 Malugana na u hangwela, ri nga guda kha Yobo. Vhaeletshedzi vhawe vho mu pfisa vhuṱungu nga u amba maipfi a si avhuḓi. Naho zwo ralo, Yobo o vha hangwela. Nga nḓila-ḓe? “Ó rabelela dziḽa dzikhonani dzawe.” (Yobo 16:2; 42:10) U rabelela vhaṅwe zwi nga shandula mavhonele ashu nga havho. U rabelela vhahashu vhoṱhe vha Vhakriste zwi nga ri thusa u edzisa Kristo. (Yoh. 13:34, 35) Zwiṅwe hafhu, nga nnḓa ha u rabelela vhahashu, ri fanela u humbela muya mukhethwa. (Luka 11:13) Muya wa Mudzimu u ḓo ri thusa uri ri sumbedze pfaneleo dza Vhukriste ha vhukuma musi ri tshi shumisana na vhaṅwe.—Vhalani Vha-Galata 5:22, 23.
ṰUṰUWEDZANI MUYA WAVHUḒI NDANGULONI YA MUDZIMU
16, 17. Malugana na muya une ra u sumbedza, ro ḓiimisela u ita mini?
16 Hu nga vha na mvelelo dzavhuḓi vhukuma arali muraḓo muṅwe na muṅwe tshivhidzoni a zwi ita tshipikwa tshawe uri hu vhe na muya wavhuḓi! Musi ro no haseledza heyi thero ri nga kha ḓi ita phetho ya muthu nga eṱhe ya u ita tshanduko uri ri kone u ṱuṱuwedza vhaṅwe. Arali zwo ralo, ni fanela u tendela Ipfi ḽa Mudzimu ḽi tshi ni thusa. (Vha-Heb. 4:12) Paulo we a vha tshi ṱoḓa u vha tsumbo yavhuḓi tshivhidzoni o ri: “Huna tshithu tshiné nda ḓi-ḓivha mulandu khatsho’. Hone naho zwó ralo a si uri ndo bva mulandu, a nṱalukanyaho ndi Murena.”—1 Vha-Kor. 4:4.
17 Musi ri tshi lwela u shumisa vhuṱali ha lwa ṱaḓulu, ri sa ḓi dzhii ri vha ndeme u fhira vhaṅwe, ri ita uri hu vhe na muya wavhuḓi tshivhidzoni. Musi ri tshi hangwela vhaṅwe na u humbula zwithu zwavhuḓi nga havho ri ḓo ḓiphina nga u vha na vhushaka ha mulalo na vhagwadameli nga riṋe. (Vha-Fil. 4:8) Musi ri tshi ita nga u ralo ri nga vha na vhungoho ha uri Yehova na Yesu vha ḓo takalela “muya” une ra u sumbedza.—Filem. 25.
