Sigand Ngima

Osiepe Kuom Higini 60 to Pod Eka Osiepno Chakore

Chieng’ moro godhiambo e higa 1951, chwo moko ang’wen, ma johigini 20 kama, nochung’ e ot moro migoyoe simu e gweng’ miluongo ni Ithaca, New York, Amerka kendo ne gimor ahinya goyo simbe madhi maboyo e gwenge mag Michigan, Iowa, kod California. Ne gidwaro nyiso jomoko wach moro maber!

E DWE mar Februar, jopainia 122 nochokore e taon mar South Lansing, New York, e klas mar 17 mar Skund Gilead. Moko kuom joma ne geno bedo jomisionari ne gin Lowell Turner, William (Bill) Kasten, Richard Kelsey, kod Ramon Templeton. Lowell gi Bill, ma ne wuok Michigan, Richard ma ne wuok Iowa, kod Ramon ma ne wuok California nobedo osiepe ahinya.

Bang’ dweche moko abich, ji nopong’ gi ilo ahinya kane giwinjo ni Owadwa Nathan Knorr ne biro kowuok e ofis maduong’ mondo owuo kod jopuonjre. Owete ang’wen-go nokwayo ni kanyalore to mondo giduto oorgi e piny achiel. Be ne giikore mar puonjore weche momedore kuom pinje ma ne gidhi yudoe migawo mar bedo jomisonari? Ee, ne en kamano!

Siso nomedore e klas mangima sama koro Owadwa Knorr nochako lando pinje ma ibiro orogie. Joma nokwong luongo e ndiri, ne gin owete ang’wenka, ma noyudo kibaji goyo ahinya, kata kamano koro ne gimor sidang’ bang’ ng’eyo ni giduto ne idhi oorgi kanyachiel! To ne idhi orgi kanye? Joklas wetegi nobwok kendo nopamo gaming’a bang’ kane oland ni ne idhi oorgi e piny Jerman.

Joneno mag Jehova man kuonde duto osegawuoro ahinya kaka Joneno ma Jerman nochung’ motegno chakre higa mar 1933 kadhi nyime kane gin e bwo loch mager mar Hitler. Thoth jopuonjrego ne paro kaka bang’ Lweny mar Ariyo mar Piny, ne gifundo lewni koda chiwo moko ma ne ochiw gi “Cooperative for American Remittances to Europe,” mondo odhi ne owetegi man Ulaya. Oganda Nyasaye modak Jerman, noketo ranyisi maber mar bedo gi yie motegno, chir, koda geno kuom Jehova. Lowell paro wach moro ma nobiro e pache kowacho kama: ‘Onge kiawa ni koro wadhi ng’eyo owete gi nyiminewa e yo maber moloyo.’ Ng’ato ka ng’ato ne nigi ilo mogundho, to mano emomiyo ji ne goyo simu ahinya odhiambono!

GIMAKO WUOTH MOCHOMO JERMAN

Tarik 27 dwe mar Julai higa 1951, meli miluongo ni SS Homeland nowuok e dho wath mar East River mayudore New York, kendo osiepe ang’wen-go ne nie wuoth ma ne dhi kawogi ndalo 11 mondo  gichop Jerman. Owadwa Albert Schroeder, ma ne en achiel kuom jopuonjgi e skund Gilead, ma bang’e bende nobedo achiel kuom jokanyo mag Bura Maduong’, nopuonjogi weche moko matin e dho-Jerman. Koro, ka gin kanyachiel gi jowuoth mamoko e melino, ne ginyalo puonjore mang’eny. Kata kamano joma ne gin-go e melino to ne wacho kit dho-Jerman mopogore opogore. To mano kaka dho-Jerman ne ochochogi!

Tich Ariyo moro gokinyi, Agost 7, bang’ chandore e wuodh pi, owetego koro nochopo Hamburg e piny Jerman. Kane gilor, ne giwuoro neno ni kata bang’ higini auchiel, pod ne nitie gik manyiso ni lweny ne otimore e pinyno. Gik ma ne ginenogo nomiyogi kuyo, to bang’e ne giidho gari motieno madhi Wiesbaden, kama ne ofis mar Joneno ne nitie e ndalogo.

Kinyne Tich Adek gokinyi mang’ich, ema ne gikwongo romoe gi Janeno e piny Jerman​​—⁠kendo ma nigi nying sie e dho-Jerman! Hans noterogi gi mtoka nyaka Bethel, kama ne oweyogie e lwet nyaminwa moro ma hike ng’eny makiya dho-Ingeresa. Nyaminwano ne paro ni ng’ato nyalo winjo dhok machielo kapo ni owuone gi dwol mamalo. Kata obedo ni nyaminwano ne siko ting’o dwonde malo, en kaachiel gi owetego ne ok giwinjre e dhok. Gikone Owadwa Erich Frost, ma ne en jatich e ofis, nobiro ma omosogi gi mor e dho-Ingresa. Koro gik moko nochako dhi maber.

Kochomo giko mar Agost, owete ang’wen-go ne odhi e chokruokgi mokwongo mar distrikt ma ne otim e dho-Jerman ma wiye ne wacho ni “Lamo Maler” e dala mar Frankfurt am Main. Kwan mamalo mar joma ne obiro ne en 47,432 kendo bedo ni ji 2,373 ne obatisi, nomedo jiwo kinda mar owetego mar bedo jomisonari, kendo jiwo gombogi mar lendo e okang’ momedore. Kata kamano, bang’ ndalo matin, Owadwa Knorr nowacho ni owete ang’wen-go ne dhi dak kendo tiyo e Bethel.

To nikech noyudo Ramon oketo chunye e tij misonari, kinde moro kane ogwele mondo odhi oti e Bethel ma Amerka notamore. Kata mana Richard gi Bill ne pok oketo pachgi kata matin mar dhi tiyo  e Bethel. Kata kamano, mor ma ne giyudo bang’e nomiyo giyie chuth ni kinde duto, Jehova ong’eyo gima ber. Kare en gima nyiso rieko keto genowa chuth kuom yore motayowago, moloyo keto pachwa e gik ma wan wawegi ema wagombo. Ng’at mosepuonjre adiera mar wachno, biro bedo mamor tiyo ne Jehova kamoro amora, kendo e migawo moro amora momiye.

VERBOTEN!

Ng’eny owete ma ne nitie e Bethel ma Jerman, ne mor bedo gi owete mowuok Amerka, ma koro ne nyalo konyogi chako ng’eyo dho-Ingresa. Kata kamano chieng’ moro ka gin e od chiemo, genogino ne olal nono. Owadwa Frost, mana kaka nong’ere ni jawuoyo gi ilo, nochako wacho gi dho-Jerman kuom wach ma ne nenore ni onego okaw gi pek ahinya. Ji mang’eny nolung’o wiyegi piny ka giling’ thi. Owete manyien-go to ok nong’eyo gima ne dhi nyime, kata kamano bang’e ne gifwenyo ni gin ema ne iwuoyo e wigi. Omiyo kane Owadwa Frost owacho gi dwol maduong’ ni, “VERBOTEN! ” (“Kik! ”) kendo komedo jiwo wachni nyadinwoya, chuny owetego nochako chandore. Ang’o ma ne giketho ma ne miyo itiyo gi dwol motegno kamano?

Bang’ tieko chiemo, ng’ato ka ng’ato noreto piyo piyo kadok e ode. Bang’e owadwa moro noleronegi kama: “Mondo omi ukonywa, onego upuonjru wacho dho-Jerman. Mano emomiyo Owadwa Frost nowacho ni kik wawach kodu dho-Ingresa nyaka chieng’ ung’e dho Jerman.”

Jood Bethel norwako wachno mapiyo. Mano nokonyo owetego ng’eyo dho-Jerman kendo bende nokonyogi ng’eyo ni kata obedo ni siem nyalo bedo matek luwo sama okuong chiwe kinde duto en mana gima kelonwa ber. Siem ma Owadwa Frost nochiwo ne nyiso hera mane en-go ne riwruok mar oganda Jehova kaachiel gi owete. * Mano emomiyo owete ang’wen-go noduogo ohere ahinya bang’e!

YUDO PUONJ KUOM OSIEPE

Wanyalo yudo puonj mabeyo kuom owetewa moluoro Nyasaye, to mano bende konyowa bedo osiepe mabeyo mag Jehova. Owete ang’wen-go nopuonjore gik mathoth maok nyal kata kwan kuom owete gi nyimine ma nochung’ motegno e piny Jerman, kata kamano gin bende ne gipuonjore e kindgi ng’ato gi nyawadgi. Richard lero niya: “Lowell nong’eyo dho-Jerman matin kendo ne otiyogo maber, to wan jomodong’ ne pod wathuthni. To bende, nikech en ema ne oduong’ e kindwa, en ema ne wadhi ire mondo okonywa ng’eyo dhokno  koda e weche mamoko.” Ramon wacho kama koparo: “Bang’ tieko higa achiel e piny Jerman ne amor kane owadwa moro ma Ja-Switzerland nochiwore mondo wadhi wadag e ode e kinde ma ne wan e rusa! Jumbe ariyo maok wathagre gi wacho dho-Jerman! Kata kamano, ne ok wang’eyo paro ma Lowell ne nigo. Noramo ni nyaka wasom ndiko modiechieng’ ka watiyo gi dho-Jerman! Kata obedo ni mano ne ok omora, Lowell to ne ok oloko pache. To pod nitie gima ne wapuonjore. Luw gima jogo moheri nyisi, kata bed ni seche moko ok iyie gi pachgi. Chuny machalo kamano osekonyowa ahinya kuom higini mang’eny, kendo mano osemiyo obednwa mayot luwo yo mitayowago e riwruok mar oganda Nyasaye.”

Mana kaka Jo Filipi 2:3 wacho ni: “Ng’ato ka ng’ato okwanre ni jo moko oloye gi ber,” owete ang’wen-go bende nopuonjore gimoro maduong’ ahinya​​—⁠yie ni jomoko bende nigi kido mabeyo. Omiyo ne waweyo ne Bill tije moko ma ne wang’eyo ni onyalo timo e yo maber moloyowa. Lowell wacho niya: “Sama weche mapek, kata okang’ moro mapek ne dwarore okaw, Bill ema ne wadhi ire mondo okonywa. Ne en gi chir mar nyagore gi weche ma korgi tek kendo ne otimogi e yo ma waduto ne wayiego.”

KEND MA NIGI MOR

Bang’e moro ka moro kuom owete ang’wen-go nong’ado mar donjo e kend. To nikech osiep e kindgi notenore kuom hero Jehova kendo hero tiyone kuom thuologi duto, ne ging’ado mondo gikend nyimine ma bende nohero tiyone Jehova kuom thuologi duto. Lendo kuom thuologi duto nopuonjogi ni chiwo ber moloyo kawo kendo ni dwaro magwa wawegi ok onego oket motelo ne dwaro mag Pinyruoth. Omiyo ne gikendo nyimine mabende nosebedo ka tiyone Nyasaye kuom thuologi duto. Gikone kend mar owete ang’wen-go nobedo motegno kendo ma nigi mor.

Mondo osiep kata kend obed masiko gadier, Jehova nyaka bed e diergi. (Ekl. 4:​12) Kata obedo ni bang’e Bill kod Ramon nolalo mondegi e tho, giduto ne giyudo mor koda ber mar bedo gi jaot mochung’ motegno kendo mariwogi lwedo. Lowell gi Richard pod yudo mor e kend maggi, to Bill notimo yiero mariek donjo e kend machielo gi nyaminwa ma bende nohero tiyo ne Nyasaye kuom thuolone duto.

Higini moko bang’e, migepegi nomiyo gidhi kuonde mopogore​​—⁠kaka Jerman, Austria, Luxembourg, Canada, kod Amerka. Nikech mano, osiepe ang’wen-go ne ok nyal yudo thuolo mar bedo kanyachiel kendo kaka chon. Kata bed ni ne gin kuonde maboyo kamano, pod ne gitudore kendo ne gibedo mamor kanyachiel sama giyudo gweth kendo giywak kanyachiel sama giyudo lit. (Rumi 12:15) Osiep machalo kamano onego okaw mapek, kendo onego omed jiwo. Osiep machalo kamano en mich mowuok kuom Jehova. (Nge. 17:17) Mano kaka yudo osiepe madier machalo kamano en gima tek e piny masani! Kata kamano, Jakristo ka Jakristo pod nyalo bedo gi osiepe mathoth ma kamago. Kaka Joneno mag Jehova, wamor bedo gi  Jokristo wetewa ma gin osiepewa e piny ngima, to moloyo wamor bedo osiepe Jehova Nyasaye kod Yesu Kristo.

Mana kaka timorenwa waduto, owete ang’wen-gi bende osekalo e pek moko​​—⁠lit mabedoe nikech lalo mondegi e tho, nyagruok gi tuoche ma korgi tek, rito jonyuol moti, pek mantie e pidho nyathi sama ng’ato lendo kuom thuolone duto, parruok ma ng’ato bedogo sama oyudo migawo manyien, koda chandruoge mabedoe nikech bedo moti. Kata kamano, ging’eyo bende ni bedo gi osiepe man machiegni koda man maboyo​​—⁠konyo jotich Jehova mondo onyagre maber gi chandruoge ma giromogo.

OSIEP MABIRO SIKO NYAKACHIENG’

Mano kaka ne en gimaber ni Lowell, Ramon, Bill, kod Richard ka gin johigini 18, 12, 11, kod 10, nochiwore giwegi tiyone Jehova, kendo kane gichopo e kind higini 17 gi 21 ne gichako tiyo ne Nyasaye kuom thuologi duto. Ne gitimo mana kaka Eklesiastes 12:1 nojiwogi niya: “Par bende Jachwechni ka podi in rawera.”

Kapo ni in Jakristo ma rawera mawuowi, ka Jehova ogweli, yie mondo ikaw tij lendo kuom thuoloni duto. Kae to inyalo yudo mor​​—⁠mana kaka osiepe ang’wen-gi​​—⁠ma ne otiyo kaka jorit mag alwora, jorit mag distrikt, kata jorit ma limo ofise mamoko, tiyo e Bethel, moriwo tiyo kaka Jo Komiti Matayo Ofis; yudo mor kuom puonjo e Skul mar Tij Pinyruoth kod Skul mar Tij Painia; kod golo twege e chokruoge madongo gi matindo. Mano kaka owete ang’wen-go ne mor kuom konyo ji gana gi gana kokalo kuom migepe ma ne gitimo! Mago duto ne otimore mana nikech kapod ne gin rowere, ne giyie Jehova onyisgi hera kuom gwelogi mondo gitine gi chunygi duto.​​—⁠Kol. 3:​23.

Gie sani, Lowell, Richard, kod Ramon tiyo kanyachiel kendo e Bethel ma Jerman masani nitie Selters. Gima lit en ni, Bill ne otho e higa 2010 kotiyo kaka painia makende e piny Amerka. Tho noyiengo osiep makende ma nosebedoe kuom higini 60 e kind owete ang’wen-go! Kata kamano Jehova Nyasachwa, wiye ok nowil ngang’ gi osiepene. Wanyalo bedo gadier ni e bwo loch mar Pinyruodhe, osiep moro amora manie kind Jokristo, ma tho opogo kuom kinde, biro dhi nyime kendo.

Kodong’ ndalo matin to otho, Bill nondiko kama: “Kuom higini 60 mwasebedogo osiepe, ok anyal paro kata kinde moro amora ma ne wachwanyoree. Kinde duto osiep manie kindwa osebedona gima kende ahinya.” Wachno nomiyo osiepe adek mamokogo, ka ging’eyo ni osiep manie kindgi biro dhi nyime nyaka e piny manyien, nomedo wacho mapiyo kama: “Osiep manie kindwa koro eka chakore.”

[Weche Moler Piny]

[Picha e ite mar 18]

Mor ma ne giyudo e migepegi nomiyo gibedo gadier ni Jehova ema ong’eyo gima biro kelonegi mor

[Picha e ite mar 21]

“Kuom higini 60 mwasebedogo osiepe ok anyal paro kata kinde moro amora ma ne wachwanyoree”

[Picha e ite mar 17]

Koracham kadhi korachwich: Richard, Lowell, Ramon, kod Bill nobedo osiepe ka gin Gilead

[Picha e ite mar 18]

Malo: Ramon kopuonjo e Skul mar Tij Pinyruodh; korachwich: Richard katiyo e masin mar Addressograph e Bethel man Wiesbaden

[Picha e ite mar 19]

Malo: Owadwa Frost (korachwich) gi joma moko e kinde ma Owadwa Knorr (koracham) notimoe limbe; korachwich: Ka gin e rusa e piny Switzerland e higa 1952

[Picha e ite mar 20]

Koracham kadhi korachwich: Richard, Bill, Lowell, kod Ramon oromo Selters chieng’ ma ne iwalo ofis manyien mar Bethel e higa 1984

[Picha e ite mar 21]

Koracham kadhi korachwich: Ramon, Richard kod Lowell