MUFEBULUALI mo 1951, aakokolindjila 122 oya li ya thiki muSouth Lansing, moNew York, opo ya kale posikola yaGilead. Oyo ya li ongundu onti-17. Mokati kaatumwa mboka yomonakuyiwa omwa li omumwatate Lowell Turner, William (Bill) Kasten, Richard Kelsey nosho wo Ramon Templeton. Omumwatate Lowell naBill, mboka ya za koMichigan, na Richard ngoka a za koIowa nosho wo Ramon ngoka a za koCalifornia, oya li ya panga uukuume nziya.

Konima yoomwedhi ntano, aalongwa ayehe oya li ya nyanyukwa noonkondo sho yu uvu kutya omumwatate Nathan Knorr ngoka a za koombelewa dhetu onene muuyuni, ote ya a popye nayo. Aamwatate yane mboka ya li ya panga uukuume, oya li ya hala ya ka longe moshilongo shimwe, uuna tashi vulika. Mbela pethimbo ndyoka oya li taye ku uva kutya okoshilongo shini taya tuminwa? Eeno!

Sho omumwatate Knorr a tameke okupopya, kehe gumwe okwa li a halelela u uve kutya ota tuminwa koshilongo shini. Ookuume mboka yane oyo ya li yi ithanwa tango komutuni, nonando oya li ya tila, oomwenyo dhawo osho ngaa dha ka ya pomahala sho yu uvu kutya ayehe otaya tuminwa koshilongo shimwe. Ihe openi mbela taya tuminwa? Aalongwa ooyakwawo mboka ya li ya kumwa oya tameke okuhakela sho yu uvu kutya aamwatate mboka otaya tuminwa kOndowishi.

Oonzapo dhaJehova muuyuni awuhe odha kala aluhe dha kuminwa uudhiginini waamwatate muNdowishi sho ya li kohi yepangelo ekwanyanya lyaHitler, okuza mo 1933. Aalongwa oyendji otaya dhimbulukwa sho aamwatate muEuropa ya li ya tuminwa oonguwo nosho wo omakwatho galwe okuza kehangano hali ithanwa CARE pethimbo lyIita Iitiyali yUuyuni. Oshigwana shaKalunga muNdowishi osha tula po oshiholelwa sha dhenga mbanda sheitaalo, shetokolotoko, shuulaadhi nosho wo shokwiinekela muJehova. Omumwatate Lowell okwa ti kutya ‘ngashingeyi otatu ka tseya aamwatate naamwameme mboka paumwene.’ Nomolwaashoka aamwatate mboka yane ya li ya nyanyukwa noya li ya hala okudhengela yaandjawo nookuume kawo ongulohi ndjoka, ye ya lombwele kutya otaya yi koNdowishi.

Mo 27 Juli 1951, ombautu yedhina SS Homeland moka mwa li ookuume yane oya li ya thigi po etulilosikepa lyaNew York, yu uka kOndowishi. Oya li ye ende po uule womasiku 11. Omumwatate Albert Schroeder, ngoka a li gumwe gwoomanongeki kosikola yaGilead, nokwa ka ninga oshilyo shOlutuwiliki, oye a li e ya longo omatumbulo gotango mOshindowishi. Molwaashoka mombautu oya li mo naapopi yOshindowishi, oya li taya vulu okwiilonga omatumbulo ogendji melaka ndyoka. Ihe  aniwa, aafaalelwa mboka ya li mombautu yimwe nayo oya li haya popi oonyapilaka dha yoolokathana dhOshindowishi. Kasha li tuu tashi ngwangwaneke!

Ongulonene yEtiyali, mo 7 Auguste, konima yolweendo moka ya kala tayi idhidhimikile okumbilingwa kefuta, aamwatate oya li ya thiki moHamburg, muNdowishi. Kehe pamwe mpoka ye ende oya li ye wete kutya oshilongo osha dhengwa sha lila kiita mbyoka opo owala ya hulu konima yoomvula hamano. Shoka osha li she ya yemateke, noya li ya yi kuWiesbaden, hoka kwa li ku na oshitayimbelewa pethimbo ndyoka.

Ongulonene yEtitatu oya li ya tsakanene oshikando shotango nOnzapo yimwe muNdowishi, ndjoka ya li yi na edhina lyOshindowishi tuu shili! Hans okwa li e ke ya tala kositaasi yomashina noku ya fala koBetel, hoka a li e ya thigile omumwameme gumwe omunamimvo ngoka kee shi nando oshitya shimwe shOshiingilisa. Omumwameme okwa li ti ipula kutya ngele okwa popi mokule, nena otaye ku uvathana. Okwa kala ta gwedha ko kewi lye, ihe shoka oshe mu kenyaneke owala naamwatate mboka yane oya li wo ya kenyanana noonkondo. Lwahugunina, omumwatate Erich Frost, ngoka a li ha longo moshitayimbelewa okwe ya e te ya popitha mOshiingilisa. Okuza mpono iinima oya tameke ngaa hewa okuhwepopala.

Lwopehulilo lyaAuguste, aamwatate mboka yane oya li ya kala oshikando shotango poshigongi shoshitopolwa, melaka lyOshindowishi, shi na oshipalanyolo “Elongelokalunga lya yogoka” shoka sha li sha ningilwa moFrankfurt am Main. Opwa li aantu 47 432, nopwa li pwa ninginithwa aantu 2 373, oshinima shoka osha li sha nyatipaleke aamwatate mboka aatumwa yu uvithe nuulaadhi nosho wo nehalo ewanawa. Ihe konima owala yomasiku omashona, omumwatate Knorr okwa li e ya lombwele kutya otaya ka longa moBetel.

Molwaashoka Ramon okwa li a hala unene okuninga omutumwa, oshikando shimwe okwa li a tindi okuya koBetel moAmerika. Richard naBill nayo kapu na nando esiku limwe ya dhiladhilile oku ka longa koBetel. Ihe enyanyu ndyoka ya mona miilonga yethimbo lyu udha olye ya tompa yi itaale kutya Jehova oku shi aluhe shoka oshiwanawa kutse. Oshi li pandunge tu kale twi inekela ewiliko lye, pehala lyokukala twi igameka koondunge dhetu yene. Kehe gumwe ngoka e shi oshinima shika ota ka kala a nyanyukwa okulongela Jehova kehe pamwe nota ka longa oshilonga kehe shoka ta pewa.

Aabetel oyendji mOndowishi oya li ya nyanyukwa okukala ye na Aayamerika mokati kawo, mboka ya li taya vulu okukala taya popi nayo Oshiingilisa. Ihe etimaumbwile lyawo ndyoka olya li lya hulithwa po esiku limwe sho ye li mondunda yokulila moBetel. Omumwatate Frost, okwa tameke ta popi newi lyopombanda mOshindowishi, ihe aniwa okwa li ta popi kombinga yoshinima sha kwata miiti. Oyendji oya li ya tya thilu, ya tala owala miiyaha yawo. Nonando aamwatate mboka aape kaya li yu uvite ko, oya li ye shi dhimbulula mo kutya oyo taya popiwa. Sho omumwatate Frost a popi nomagandambadhi a ti kutya NASHI MONE EHULILO! e te shi endulula ishewe, aamwatate mboka yane oya li ya tila. Mbela oya ningi shike shoka sha ningitha omumwatate a popye a geya unene ngaaka?

Sho ya mana okulya, ayehe oya yi koondunda dhawo taye endelele. Konima yethimbo, omumwatate gumwe okwa yelitha a ti: “Opo mu tu kwathele, omu na okukala hamu popi Oshindowishi. Nomolwaashoka omumwatate Frost a ti kutya manga ngaa inaamu shi tseya, kapu na ngoka ta ka popya nane mOshiingilisa.

Aabetel oya li ya vulika kelombwelo ndyoka. Osha li sha kwathele aamwatate mboka aape yi ilonge Oshindowishi, nosha li she ya kwathele wo ya kale haya tula miilonga omayele gopahole ngoka taya pewa kaamwatate, kutya nduno otaga gandjwa momukalo guni. Omayele ngoka omumwatate Frost a li a gandja otagu ulike kutya oku na ko nasha nehangano lyaJehova nosho wo kutya oku hole aamwahe. * Itashi kumitha sho aamwatate mboka yane ya ka kala ye mu hole unene.

Otwa li twi ilongo iinima ya simana kookuume ketu mboka haya tila Kalunga, naashoka oshe tu kwathela tu hwepopaleke ekwatathano lyetu naJehova. Aamwatate mboka yane oya li yi ilongo oshindji kaamwahe naamwayina oyendjiyendji mboka itaatu vulu oku ya tumbula komadhina. Kakele kaashono, nayo wo paune oya li ya longathana okupitila miiholelwa yawo. Omumwatate Richard okwa ti: “Lowell okwa li e na ontseyo yontumba yOshindowishi nokwa li te shi enditha nawa, ihe tse osha li tashi tu lyata. Molwaashoka oye a li omukuluntu kutse, oye twa li hatu pula uuna twa pumbwa ekwatho melaka noye wo a li he tu kwatele komeho.” Omumatate Ramon okwa ti: “Onda li nda nyanyukwa shili sho omumwatate gumwe moSwitzerland a li e tu kwathele tu tyapule efudho lyetu megumbo lye lyefudho lya ningwa miipilangi, konima sho twa kala omvula ayihe moNdowishi! Uule wiiwike mbyoka iyali otwa li twa thuwa nokatwa li tatu kondjo nOshindowishi! Ihe kanda li ndi shi shoka Lowell a hala okuninga. Okwa li e tu lombwele kutya otu na okukala hatu lesha nokukundathana enyolo lyesiku mOshindowishi! Nonando onda li nde shi yematela, okwa li owala a ndjika oonyala mevi. Shimwe ishewe otwa li twi ilongo oshinima sha simana  kutya landula aluhe ewiliko lyaamboka ye na ko nasha nangoye, nokuli nuuna omathimbo gamwe itoo tsu kumwe nayo. Iikala ya tya ngaaka oye tu etela uuwanawa owundji momukokomoko gwoomvula odhindji noshe tu kwathela wo tu kale hatu vulika kewiliko lyopakalunga.”

Ookuume mboka yane oya li yi ilongo okupandulathana omolwiinima mbyoka kehe gumwe e shi nawa e vule mukwawo ngaashi sha popiwa mAafilippi 2:3 mboka taya ti: ‘Iifupipikeni kiipala yayakweni, ne mu ya tale ye mu vule.’ (Yelekanitha OB-1954.) Ookuume yatatu oya li haya pula Bill oye a longe oshilonga shoka ye wete kutya oye ta vulu oku shi longa nawa e ya vule. Lowell okwa ti: “Otwa li hatu pula Bill ngele pu na sha oshidhigu nenge uuna twa pumbwa okukatuka oonkatu opo tu pongolole po iinima yontumba. Okwa li e na uunongo wokuungaunga noonkalo dha nyaika uuna atuhe twa zimine kutya nashi ningwe, ihe ka li e na omukumo nenge oonkondo oku shi ninga.”

Otwa tokola tu konge aayalekwa notwa hokana koogumwe noogumwe. Molwaashoka ookuume mbaka oya li ya panga uukuume molwaashoka ayehe ye hole Jehova nosho wo molwaashoka ye hole iilonga yethimbo lyu udha, oya li ya tokola opo ya konge aayalekwa mboka ya hala wo okukala miilonga yethimbo lyu udha. Iilonga yethimbo lyu udha oya li ye ya kwathele ya mone kutya okugandja oku na ondjambi ku vule okutaamba nosho wo kutya iinima yUukwaniilwa oyo ye na okupititha komeho, nokugandja eitulomo eshona kiinima yopaumwene. Onkee ano, ookuume mbaka yane ayehe oya li ya kongo aamwameme mboka ye li nale miilonga yethimbo lyu udha. Ayehe yane oya li ya hokana noya kala yu uvite elago moondjokana dhawo.

Opo uukuume wu kale wa kola nenge ondjokana yi kalelele noyi na ombili, Jehova oku na okukala mo mondjokana. (Omuuv. 4:12) Nonando Omumwatate Bill naRamon oya ka silwa aakulukadhi yawo konima yethimbo, ayehe oya mona enyanyu nosho wo ekwatho ndyoka omukulukadhi omudhiginini ha gandja. Omumwatate Lowell naRichard oye na natango ookuume kopandjokana mboka aadhiginini. Omumwatate Bill, okwa ka hokana ishewe, ihe natango okwa li a kongo kuume kopandjokana ngoka ngele ya hokana ta vulu okutsikila niilonga yethimbo lyu udha.

Konima yomimvo dhontumba, oya li ya tumwa ya ka longe komahala gi ili nogi ili, unene tuu moNdowishi, Austria, Luxembourg, Kanada nosho wo muAmerika. Shoka osha li sha ningitha opo ookuume mboka ya topoke noinaya ka vula we okukala pamwe ngaashi ya li ya hala. Nonando oya topoka molwaashoka ye li momahala gi ili nogi ili, ohaya kwatathana nohaya kala ya nyanyukwa omolwomalaleko nuuyamba ngoka ya mona. Uuna gumwe e li muudhigu, ayehe ohashi ya ehameke nohaya lili pamwe. (Rom. 12:15) Ookuume ye li ngaaka otu na okukala twe ya lenga notu na okukala tu na olupandu sho tu ya na. Oye li omagano ga za kuJehova. (Omayel. 17:17) Muuyuni kunena osha pumba okumona ookuume ya tya ngaaka. Ihe Omukriste gwashili kehe ota vulu okukala e na ookuume oyendji ya tya ngaaka kunena. Tu li Oonzapo dhaJehova, otu na uukuume nooitaali ooyakwetu mboka wa pumba kaantu yomuuyuni. Ihe otu na wo uukuume wa dhenga mbanda naKalunga nosho wo nomwana Jesus Kristus.

Opwa li omathimbo ngoka ookuume mboka yane ya li yi iyadha muudhigu ngaashi owala natse hatu iyadha moonkalo dha tya ngaaka omathimbo gamwe. Yamwe oya li ya silwa aakulukadhi yawo, yamwe kaye na uukolele,  yamwe oya li tayi ipula shi na ko nasha nokusila oshimpwiyu aavali yawo mboka aakokele, yamwe oya li ye na okutekula okanona manga ye li miilonga yethimbo lyu udha. Oya kala wo ye na omaipulo uuna ya pewa oshinakugwanithwa oshipe, ngashingeyi ayehe oya taalelwa kuupyakadhi mboka hawu endele pamwe nuukulupe. Ayehe oye shi mona kutya ookuume ohaya kwathele kutya nduno oomboka wu li nayo nenge oomboka ye li kokule nangoye. Ihe mboka taya humitha komeho iilonga yUukwaniilwa ohaya kwathelwa kuJehova nosho wo kuJesus yi idhidhimike.

Omumwatate Lowell okwi iyapulile Jehova sho e na omimvo 18, Ramon 12, Bill 11, naRichard 10, yo ayehe oya li ya yi miilonga yethimbo lyu udha sho ye li pokati komimvo 17 nomi-21. Oya li naanaa ya ningi ngaashi Omuuvithi 12:1 e ya ladhipike a ti: “Dhimbulukwa Omushiti gwoye momasiku guugundjuka woye.”

Ngele owu li omulumentu omugundjuka, uuna tashi vulika inda miilonga yethimbo lyu udha mbyoka Jehova te tu ladhipikile. Ngaashi owala ookuume mboka yane nangoye oto ka mona enyanyu ndyoka ya mona. Oya mona ompito yokulonga miilonga yuutonatelishikandjo, yuutonateli woshitopolwa, wokulonga moBetel, okulonga ye li Iilyo yOkomitiye yOshitayimbelewa. Oya li wo aanongeki kosikola yUukalele wUukwaniilwa noyaakokolindjila noya mona uuthembahenda wokugandja iipopiwa piigongi iinene niishona. Oshinima shimwe shoka hashi ya nyanyudha unene okukala ye shi kutya aantu omayuvi omilongo odhindji oya mona uuwanawa omolwiilonga yawo! Shoka osha li sha ningwa molwaashoka ayehe oya li ya yi miilonga yaJehova noku mu longela tashi zi komitima pethimbo sho ye li aagundjuka. — Kol. 3:23.

Sho tatu popi ngeyi omumwatate Lowell, Richard naRamon otaya longo ishewe pamwe moshitayimbelewa muSelters, shi li moNdowishi. Shinikitha oluhodhi, omumwatate Bill okwa hulitha mo 2010, nokwa adhika e li natango omukokolindjila i ikalekelwa muAmerika. Konima yomimvo 60 lwaampono miilonga yethimbo lyu udha, gumwe gwomookume mbaka okwa li a topoka nooyakwawo omolweso! Ihe Jehova Kalunga ketu, iha dhimbwa nando ookuume ke. Onkee ano, natu kale tu na uushili kutya kohi yUukwaniilwa we, uukuume mboka wa hula po ngashingeyi omolweso, otawu ka galukila po.

Manga omumwatate Bill inaa sa, okwa li a nyola a ti: “Uule womimvo 60 ndhoka twa kala twa panga uukuume wetu, itandi dhimbulukwa ootu pu na esiku limwe twa li twi inipile oonyala. Ekwatathano lyetu olya kala aluhe oshinima shi ikalekelwa lela kungame.” Ookuume ke mbaka yatatu oye na uukuume tawu tsikile noye na etegameno lyoku ka kala muuyuni uupe mboka twa getegela ye li ookuume ishewe, omumwatate Bill okwa gwedha ko paufupi a ti: “Uukuume wetu owa fa owala opo tawu tameke.”