CHAY watapa febrero killanpim 122 precursorkuna 17 kaq Galaad Escuelapi kanankupaq South Lansing (Nueva York) llaqtaman chayarurqaku. Misionero kanankupaqmi chaypi karqaku Lowell Turner, William (Bill) Kasten (iskayninkum Michigan llaqtamanta karqaku), Richard Kelsey (Iowa llaqtamanta) chaynataq Ramon Templeton (California llaqtamanta). Chaypim tawanku allin amistadta armarurqaku.

Pichqa killa pasaytam huk willakuy karqa: ¡huk iñiqmasinchikmi Betel wasimanta hamuspan huk yachachikuyta qonan karqa!, chaymi lliw estudiaqkunaqa kusikuywan suyarqaku. Chay tawa iñiqmasinchikkunam nirqaku atikuptinqa huk nacionllapi kuskanku serviy munasqankumanta. Yachanankupaqñam kachkarqaku misionero kaspanku maypi servinankupaq.

Knorr iñiqmasinchik mayman rinankupaq niyta qallaykuptinmi, paykunaqa astawanraq mayman rinankumanta yachayta munarqaku. Puntatam chay tawa mozokunata qayarqa llapallankupa qayllanman. Paykunaqa katkatatastin rispankupas kusisqam tarikurqaku kuskanku maymanpas rinankuta yachaspanku. Ichaqa, ¿maymanmi rinanku karqa? Alemania nacionman rinankupaq niykuptinmi lliw estudiaqmasinkuna taqllakuyta qallaykurqaku.

Enteron Pachapi Jehová Diospa testigonkunaqa admirasqam tarikurqaku 1933 watakunapi Alemania nacionpi iñiqmasinchikkuna iñiyninkupi qaqa hina takyasqankumanta. Chay watakunapim Hitler runa kamachirqa. Achka estudiaqkunam yuyarirqaku enteron Pachapi iskay kaq hatun guerra tukuruptin Europa lawman pachakunata hinaspa tukuy imakunata apachisqankumanta. Alemaniapi iñiqmasinchikkunaqa iñiyninkupi hinaspa Jehová Diospi hapipakusqankupim qatipakunapaq karqaku. Lowell iñiqmasinchikmi yuyarirqa kayna nisqanta: “¡Chay iñiqmasinchikkunatam reqsiykusunchik!”. Chaymi chay tuta kusisqa tarikusqankurayku familiankutawan amistadninkuta qayarqaku.

1951 watapa 27 julio killanpim Homeland sutiyoq buque East River (Nueva York) llaqtamanta lloqsirqa Alemania nacionman, chaypim chunka  hukniyoq punchawkunapi tawanku rinanku karqa. Galaad Escuelapi yachachiq Albert Schroeder iñiqmasinchikmi paykunaman yachachirqa alemanpi wakin rimaykunata, payqa tiempopa risqanman hinam Diospa Llaqtanpi Punta Apaqkunamanta huknin karqa. Chay buquepi Alemania nacionniyoq runakuna risqankuraykum piensarqaku astawanraq paykunapa rimayninkuta yachanankuta. Ichaqa, manamá chay runakunaqa chaynallatachu rimasqaku, chaymi hukmanyarurqaku.

Sonqonku muyuptinmi paykunaqa aqtukustin rirqaku. Chayna kaptinpas, agosto killapa 7 kaq punchawninpim chayarurqaku Alemaniapi Hamburgo llaqtaman. Enteron Pachapi iskay kaq hatun guerra soqta watallaraq pasarusqanraykum chay llaqtakunaqa purmasqa hina karqa. Qawasqankuwan hukmanyaruspankum tuta rirqaku huk trenwan Wiesbaden llaqtaman, chaypim karqa Betel wasi.

Miercoles achikyaqtam chayllaraq reqsirurqaku Alemania nacionpi huk Testigota. Sutinmi karqa Hans, paymi pusarqa Betel wasiman. Chaypim saqeykurqa huk yuyaq cristianawan, payqa manamá ingles rimaytaqa yacharqachu. Yaqachusmi payqa piensarqa aswan qaparispan rimaptin allinta entiendenankuta. Chay qaparispan rimaptinqa astawanmi paykunaqa hukmanyarqaku. Chaymantam, Betelmanta encargakuq Erich Frost sutiyoq iñiqmasinchik inglespi rimaspan kuyakuywan chaskiykurqa. Hinaptinmi hawkayaykurqaku.

Agosto killa tukuytam tawanku Francfort del Main llaqtapi apakuq aleman rimaypi punta kaq asambleaman rirqaku, sutinmi karqa: “Chuya Yupaychay”. Chay asambleapim huñunakurqaku 47.432 runakuna, bautizakurqakutaqmi 2.373 runakuna, chayta qawaspankum kallpanchakurqaku. ¡Kusikuywanmá kachkarqaku Diosmanta willakunankupaq! Iskay-kimsa punchawllamantam ichaqa Betelpi llamkanankupaq Knorr iñiqmasinchik nirqa.

 Ramonqa chay ñawpaqllantam misionero kayta munaspan mana munarqachu Estados Unidos Betelpi llamkaytaqa. Richardwan Billpas manam haykapipas piensarqakuchu Betelpi llamkaytaqa. Ancha kusikusqankuraykum musyakurqaku allinninkupaq imatapas Jehová Dios tanteasqanmanta. Arí, ancha allinmi Jehová Diospi hapipakuyqa ñawsa hina munayninchikkunallapi hapipakunamantaqa. Chaynata ruraspaqa kusisqam tarikusunchik maypiña Jehová Diosta servispapas otaq imapiña llamkananchikpaq kamachiwaptinchikpas.

Betelpi achka llamkaqkunam ancha kusisqa tarikurqaku paykunawan ingles rimayta astawan yachayta piensasqankurayku. Ichaqa manam piensasqankuman hinachu karqa. Huk punchaw llapallanku mikuchkaptinkum iñiqmasinchik Frost piñasqa hina alemanpi rimayta qallaykurqa. Llapallankum kurkurayaspanku mana imatapas rimarirqakuchu. Estados Unidosmanta chay tawa iñiqmasinchikkunaqa manam yacharqakuchu ima pasakusqanmantaqa, pisi-pisimantam ichaqa musyakururqaku paykunamanta rimasqanta. Hukmanyarurqakum Frost iñiqmasinchik: “VERBOTEN!” (otaq “¡manapunim allinchu!”) nispa qapariptin. Yapatawanmi allinta entiendenankupaq kaqmanta qaparirqa. ¿Imatataq paykunaqa rurarurqaku chaynata rimananpaqqa?

Mikuyta tukuruspallankum llapallanku cuartonkuman chinkakuykurqaku. Chaymantam huk iñiqmasinchik nirqa: “Allinta yanapawanaykikupaqqa aleman rimaytaraqmi puntata yachanaykichik. Chaymi Frost iñiqmasinchikqa nirqa aleman rimayta yachanaykichikkamaqa, ingles rimay mana allin kasqanmanta”, nispa.

Betelpi llamkaqkunaqa kasukurqakum, chayna kasqankum tawankuta yanaparqa aleman rimayta yachanankupaq. Llapallankutaqmi kayta yacharqaku: kuyakuq iñiqmasinchik imatapas niwaptinchikqa qallariypi hukmanyachiwaptinchikpas allinninchikpaqmi. Frost iñiqmasinchikqa Jehová Diospa llaqtanta hinaspa iñiqmasinkunatam kuyarqa. * Chayraykum paykunaqa Frost iñiqmasinchikta anchata kuyarqaku.

Diosman sonqo amistadkunaqa yanapawachwanmi Jehová Diosman astawan hapipakunapaq. Chay tawa iñiqmasinchikkunaqa Alemaniapi  iñiqmasinkunamanta yachaspankupas, kikinkupurapas yanapanakurqakum. Richardmi nin: “Lowellqa allintañam alemantaqa rimarqa, wakiqniykum ichaqa ñaka-ñakayta rimaq kaniku. Tawaykumanta Lowell mayor kasqanraykutaqmi mana rimay atisqaykumanta tapukuq kaniku, hinaspaykum nirqaniku payta qatipakuq kanaykupaq”, nispa. Ramonpas ninmi: “Huk iñiqmasinchikmi niwarqaku samasqayku tiempopi Suiza nacionninpi kaq wasinpi samapakunaykupaq. ¡Anchatamá kusikurqaniku iskay semanapuni aleman rimayta yachanaykupaq kallpanchakusqaykuta saqenaykumanta! Ichaqa, Lowellmi niwarqaku sapa achikyaqta aleman rimaypi Diospa Palabranta sapa punchaw estudianapaq folletota estudianaykupaq. Piensasqaykumantaqa payqa hinallam estudianaykuta munarqa. Ichaqa sasa kaptinpas allinniykupaq kasqanta yachaspaykum kasukurqaniku. Tiempopa pasasqanman hinam chayna kasukuyqa yanapawarqaku Diospa llaqtanpi imapas niwasqankuta kasukunaykupaq”, nispa.

Paykunaqa sapakamamantam yacharqaku Filipenses 2:3 nisqanman hina ‘humillakuspa kikinkumantapas aswan allinpaqraq wakinkunata hapispanku’. Lowell, Richard hinaspa Ramonqa reqsikurqakum sasachakuykuna kaptin Billqa allinta allichasqanmanta. Lowellmi nin: “Hatun sasachakuy kaptin imayna allichanaykupaqqa Billtam tapukuq kaniku payqa ñoqaykumanta qarinchakuspanmi allinta imatapas tanteaq”, nispa.

Tawankum casarakunankupaq tantearurqaku. Jehová Diosta anchata kuyasqankurayku hinaspa tukuy tiemponkuwan payta servisqankuraykum tantearurqaku tukuy imamantapas Jehová Diosta puntapi churaq cristianakunallawan casarakunankupaq. Tukuy tiemponkuwan Diosta servisqankuraykum yacharqaku chaskiqmantaqa imapas qoq aswan kusisqa kasqanmanta hinaspa munasqanchikmantaqa Jehová Diospa munayninta puntapi churay aswan allin kasqanmanta. Hinaptinqa, tawankum casarakururqaku tukuy tiemponkuwan serviq cristianakunawan, chaymi casado vidankuqa kusikuypaq allin takyasqa karqa.

Casado vida otaq amistadninchik allinta takyasqa kananpaqqa, saqekunanchikmi Jehová Dios yanapawananchikta (Ecl. 4:12). Billwan Ramon viudokuna qeparuspankupas, señorankuqa allintam paykunataqa yanaparqaku. Lowellwan Richardqa hinallam casarasqa kachkanku, Billñataqmi kaqmanta casarakururqa tukuy tiemponwan serviq cristianawan.

Tiempopa risqanman hinam, Diospa llaqtanpi sapakama rurayniyoq kasqankurayku rakinakuruspanku: Alemania, Austria, Luxemburgo, Canadá hinaspa Estados Unidos nacionkunapi Diosta servirqaku. Karu-karupi kasqankuraykum paykunaqa mana atirqakuchu munasqankuman hina kuskanku kaytaqa, chayna kaptinpas qayanakuspankum imayna kasqankumanta willanakuqku (Rom. 12:15). Chayna amistadkunaqa Jehová Diospa  sumaq regalonmi, chaymi chaninchananchik (Prov. 17:17). Sasamá cheqap amistadkunata tariyqa, ichaqa Jehová Diospa testigonkunapaqqa enteron Pachapi iñiqmasinchikkunam amistadninchikkuna kanku, astawanraqmi Jehová Dioswan Jesusqa.

Tawanku allin amistad kasqankuwan kusisqa kaspankupas, sasachakuykunapim tarikurqaku: huk kaqninkupa señoran wañukuptin, llumpay onqoywan, yuyaqyaq tayta-mamankuta yanapaspanku, churi-wawankuta uywaspanku, Diospa llaqtanpi llamkayta chaskispanku hinaspa yuyaqyaywanpas. Tukuy ima pasasqankuwanmi yacharurqaku imaña kaptinpas allin amistadkunaqa yanapakusqankumanta.

Lowell, Ramon, Bill hinaspa Richardqa 18, 12, 11 hinaspa 10 watankupim bautizakururqaku, hinaspankum tukuy tiemponkuwan Diosta serviyta qallarirqaku 17 hinaspa 21 watankupi. Eclesiastes 12:1 nisqantam kasukurqaku, ninmi: “Mozollaraq kachkaspaykiyá unanchaqnikimanta yuyariy”, nispa.

Mozollaraq Cristiano kaptikiqa kallpanchaykikum tukuy tiempoykiwan Diosta servinaykipaq. ¿Atiwaqchu chay rurayta? Chayna kaptinqa, chay tawa amistadkuna hinam atiwaq: congregacionkunata watukuq kayta, Betel wasi watukuq kayta, Betel wasipi llamkayta, Betel Wasimanta Encargakuq kayta, Ancianokunapaq hinaspa Siervo Ministerialkunapaq Escuelapi otaq Precursorkunapaq Escuelapi yachachiyta otaq asambleakunapi discurso qoytapas. Chay tawa amistadkunaqa ancha kusisqam tarikurqaku llamkayninkuwan waranqantin iñiqmasinkunata yanapasqanmanta. Tukuy chaykunataqa atirqaku mozollaraq kasqankumantapacha Jehová Diosta tukuy sonqonkuwan servisqankuraykum (Col. 3:23).

Kunanqa Lowell, Richard hinaspa Ramonqa Alemania nacionpa Selters llaqtanpi kaq Betel wasipim kuskanku servichkanku. Ichaqa llakikunapaqmi, Bill iñiqmasinchik Estados Unidos nacionpi precursor especial kachkaspan 2010 watapi wañukurqa. Paypa wañukusqanmi yaqa soqta chunka wata amistad kasqankuta llumpayta hukmanyarachirqa. Ichaqa Jehová Diosninchikqa manam haykapipas qonqanqachu amistadninkunataqa. Diospa kamachikuynin chayaramuptinmi lliw wañukuq amistadkunaqa kawsarimuspanku kaqllamanta amistad kanqaku.

Manaraq wañukuchkaspanmi Bill kaynata qellqarqa: “Kay soqta chunka wata amistad kasqaykutaqa manam imapas hukmanyachirqachu. Amistad kasqaykuqa ñoqapaqqa ancha sumaqllañam karqa”, nispa. Chaymi kimsantin amistadkunaqa mosoq Pachapi piensaspanku ninku: “Kayqa qallariyllanraqmi”, nispa.