Go na content

Go na table of contents

Ondrofenitori

Wi na mati 60 yari kaba

Wi na mati 60 yari kaba

Wan neti na ini a waran pisi ten fu a yari 1951, fo yongu man fu sowan 20 yari ben de na wan tu telefon na ini a foto Ithaca na New York na ini Amerkankondre. Nanga bigi prisiri den ben e taki nanga den sma fu den di ben de farawe na ini den foto Michigan, Iowa, nanga Kalifornia, fu di den ben abi bun nyunsu!

WAN tu mun na fesi, na ini februari, 122 pionier doro na ini South Lansing na New York. Den ben o go na a di fu 17 klas fu a Gileadskoro. Wan tu fu den pionier disi di ben wani tron zendeling ben de Lowell Turner, William (Bill) Kasten, Richard Kelsey, nanga Ramon Templeton. Lowell nanga Bill ben de fu Michigan, Richard ben de fu Iowa, èn Ramon ben de fu Kalifornia. Den man disi tron bigi mati bakaten.

Sowan feifi mun baka dati, den studenti ben e prisiri srefisrefi di den yere taki Brada Nathan Knorr fu na edekantoro ben o kon taki nanga den. Den fo brada disi ben taki na fesi dati den ben o wani dini na ini a srefi kondre efu a kan. Now den ben o yere na sortu kondre den ben o seni den go leki zendeling.

Ala sma ben kaka den yesi arki Brada Knorr di a bigin taki nanga a heri klas èn di a bigin kari den wan-fru-wan kon na tapu a podium fu fruteri den na sortu kondre den ben o go. Den fosi sma di a kari ben de den fo brada disi. Den ben e senwe trutru. Ma di den yere taki den ala fo ben o go na a srefi kondre, den ben breiti srefisrefi! Ma pe den ben o go? Ala sma fu a klas ben breiti èn den tan naki anu di den yere taki den fo yongu brada disi ben o go na Doisrikondre.

Na heri grontapu Yehovah Kotoigi ben lobi den ondrofenitori fu den Kotoigi na Doisrikondre di tan dini Yehovah sensi 1933 di Hitler bigin tiri a kondre. Furu studenti fu a klas ben memre fa den ben seni dosu nanga krosi èn nyanyan gi den brada nanga sisa na Europa, baka a Di Fu Tu Grontapufeti. Gado pipel na ini Doisrikondre ben de heri moi eksempre fu sma di abi wan tranga bribi, di tan dini Yehovah, di abi deki-ati, èn di e frutrow tapu Yehovah. Lowell e memre taki di a yere pe a ben o go, a ben e prakseri: ’Now wi no o yere nomo fu den brada nanga sisa disi, ma wi o miti den tu.’ Sobun, wi kan frustan fu san ede den fo yongu brada disi ben breiti srefisrefi fu bèl go na oso a neti dati fu fruteri den sma fu den a bun nyunsu disi!

DEN E GO NA DOISRIKONDRE

Tapu 27 yuli 1951, den fo mati disi gowe libi New York nanga a sipi SS Homeland di ben de na wan lanpe na a liba East River. A teki 11 dei fu doro Doisrikondre. Brada Albert Schroeder di ben de wan fu den leriman na a Gileadskoro èn di tron wan memre fu a Tiri Skin bakaten, ben leri den yongu brada disi fa fu taki wan tu sani na ini Doisritongo. Den ben howpu fu leri wan tu sani tu fu den Doisri di ben de na ini a sipi makandra nanga den. Ma den sma disi ben de fu difrenti kontren fu Doisrikondre èn den ben e taki Doisritongo na difrenti fasi. A sani disi ben bruya den fo brada disi trutru!

Den ben e siki furu di den ben de na pasi fu di den no ben man nanga a fasi fa a sipi ben e seki na tapu den skwala. Ma te fu kaba den doro Hamburg na Doisrikondre tapu tudewroko 7 augustus. Na ala sei na den lontu den ben man si fa a feti pori a kondre aladi a feti ben pasa sowan siksi yari kaba. A sani disi ben meki den firi sari. Ne den teki wan loko go na Wiesbaden pe a bijkantoro ben de.

Na dridewroko musudei mamanten den miti wan Kotoigi di ben abi wan trutru Doisri nen, Hans. En ben de a fosi Doisri Kotoigi di den miti sensi den doro. Hans teki den na a loko, dan a tyari den go na Betel pe a libi den gi wan owru sisa di no ben e taki Ingrisitongo. Soleki fa a sori, dan a sisa disi ben e denki taki den yongu brada ben o frustan en efu a ben e taki moro tranga. Ma o moro tranga a ben e taki, o moro en nanga den brada ben e bruya fu di den no ben e frustan makandra kwetikweti. Te fu kaba, Brada Erich Frost kon di gi den odi na ini Ingrisitongo na wan switi fasi. Na so sani bigin waka moro bun gi den.

Na a kaba fu a mun augustus den fo brada go fu a fosi leisi na wan kongres na ini Doisrikondre. A ben de a „Krin anbegi”-kongres di ben e hori na ini Frankfurt am Main. Sowan 47.432 sma ben kon drape wan fu den dei èn di den fo brada si taki 2373 sma teki dopu, den kisi furu deki-ati baka fu du a zendeling-wroko nanga a preikiwroko fayafaya. Ma wan tu dei baka dati Brada Knorr taigi den taki den ben o tan na Betel èn na drape den ben o wroko.

A prisiri di a wroko fu den gi den, meki den frustan krin taki Yehovah sabi ala ten san na a moro bun sani gi wi

Na ini Amerkankondre den brada ben seni kari Ramon wan leisi kaba fu kon wroko na a Betel fu Amerkankondre, ma a no ben wani fu di a ben wani tron zendeling nomonomo. Richard nanga Bill noiti no ben prakseri fu wroko na Betel. Ma a prisiri di a wroko fu den gi den, meki den frustan krin taki ala ten Yehovah sabi san na a moro bun sani gi wi. Sobun, a de wan koni sani trutru fu meki Yehovah tiri wi, na presi fu du soso san wisrefi wani. Den sma di ondrofeni a sani disi breiti fu dini Yehovah na iniwan presi èn den breiti fu du iniwan sortu wroko di a gi den fu du.

VERBOTEN!

Furu sma fu a Betel fu Doisrikondre ben breiti nanga den fo Amerkan brada, fu di den ben kan leri taki Ingrisitongo moro bun. Ma wan dei ala sma skreki di den ben de na ini a nyanyan-kamra na Betel. Brada Frost di ben de wan fayafaya takiman, bigin taki na ini Doisritongo fu wan sani di ben sori seryusu srefisrefi. Furu fu den sma na Betel ben e sidon pî èn den ben saka den ede e luku den preti nomo. Den fo brada no ben frustan san Brada Frost ben e taki, ma safrisafri den kon si taki a ben e taki fu den. Ne Brada Frost taki tu leisi nanga tranga sten: „VERBOTEN!” (Na ini Doisritongo disi wani taki ’Un no musu du dati!’) Den fo brada no ben e firi switi. San den ben du fu meki Brada Frost taki na so wan seryusu fasi?

Di den kaba nyan, ala sma go esi-esi na oso. Bakaten wan brada fruteri den san Brada Frost taki. A taki: „Efu unu wani yepi wi, unu musu man taki Doisritongo. Dati meki Brada Frost taki dati nowan sma musu taki Ingrisitongo nanga unu solanga unu no leri taki Doisritongo.”

Den sma na Betel du trutru san Brada Frost taki. Na so den yepi den fo brada fu taki Doisritongo. Den leri tu taki son leisi wan brada kan gi yu rai fu di a lobi yu. Kande a no switi te yu e kisi rai, ma efu yu e gi yesi, dan sani o waka bun gi yu. A rai di Brada Frost gi, sori taki a ben wani taki sani waka bun na ini Yehovah en organisâsi èn a ben sori tu taki a lobi den brada nanga sisa fu en trutru. * Dati meki den fo yongu brada ben kon lobi en srefisrefi!

DEN SANI DI WI LERI FU DEN MATI FU WI

Wi kan leri moi sani fu mati di lobi Yehovah èn disi kan yepi wi fu tron moro bun mati fu Yehovah. Den fo brada leri furu fu den Doisri brada nanga sisa di tan dini Yehovah nanga den heri ati, ma den leri furu fu makandra tu. Richard taki: „Lowell ben sabi pikinso Doisritongo èn a ben leri en esi, ma gi mi nanga den tu trawan a ben muilek srefisrefi. Fu di a ben de a moro owruwan, meki wi ben gwenti arki en èn wi ben lobi fu aksi en fu yepi wi te wi ben musu taki wan sani na ini Doisritongo.” Ramon taki: „Wán yari baka di wi doro na ini Doisrikondre wi go nanga fakansi. Wan brada fu Switserland ben abi wan pikin oso na ini a kondre fu en èn a ben taigi wi taki wi ben kan go tan drape. Mi ben breiti srefisrefi! Tu wiki wi ben o de makandra èn wi no ben o abi fu taki nowan Doisritongo! Ma mi no ben prakseri san Lowell ben o du. Di wi go drape a ben de nomonomo taki wi ben abi fu leisi èn taki fu a deitekst na ini Doisritongo! Mi ben e krutukrutu fu a sani disi, ma a no ben e arki mi kwetikweti. Toku wi leri a moi sani disi: Arki den wan di wani taki sani waka bun gi yu, srefi efu yu no e agri nanga den son leisi. Disi tyari furu wini gi wi na ini den yari di pasa èn a ben moro makriki gi wi fu gi yesi na den rai fu na organisâsi fu wi.”

Den moi fasi di den fo brada disi abi, meki tu taki den kon abi furu warderi gi makandra. A de soleki fa Filipisma 2:3 taki: „Abi sakafasi èn si trawan moro hei leki unsrefi.” Lowell, Richard nanga Ramon ben feni taki Bill ben de a moro bun sma fu du son sani. Sobun, na en den ben aksi nofo tron fu du den sani dati. Na so den sori taki den abi warderi gi en trutru. Lowell taki: „Te wan problema ben de èn wi ben musu du wan muilek sani noso wan sani di no switi gi wi, dan wi ben e libi en gi Bill. A no taki wi no ben sabi fa fu lusu den problema, ma nofo tron wi no ben abi a deki-ati fu du dati noso wi no ben sabi san fu taki. Na ini den sortu situwâsi dati Bill ben sabi soifri san fu du.”

KOLOKU TROWLIBI

Wan-fru-wan den alamala bosroiti fu trow te fu kaba. Den ben de mati fu makandra fu di den ben lobi Yehovah èn a furuten diniwroko. Sobun, den ala fo ben wani trow nanga sisa di ben poti Yehovah na a fosi presi na ini den libi tu. A furuten diniwroko leri den taki a e gi moro prisiri te wan sma e gi leki te a ben o kisi nomo. Den leri tu taki den sani di den wani no prenspari so, leki Kownukondre afersi. Dati meki den trow nanga sisa di ben e du furuten diniwroko fu di den srefi ben wani dati. Na so den ala fo kisi wan koloku trowlibi.

Efu yu wani abi bun mati noso wan koloku trowlibi, dan Yehovah musu de prenspari gi unu trutru (Preik. 4:12). Aladi den wefi fu Bill nanga Ramon kon dede bakaten, toku ala den tu brada disi ondrofeni taki wan wefi di lobi Yehovah kan gi en masra furu prisiri èn a kan horibaka gi en trutru. Den wefi fu Lowell nanga Richard de na libi ete èn den e tan horibaka gi den masra fu den. Bakaten Bill trow baka. A teki a koni bosroiti fu trow nanga wan sisa di lobi a furuten diniwroko tu. Na so a man du furuten diniwroko te now ete.

Bakaten den brada disi ben musu go dini na tra presi. Moro furu den ben musu du wroko na Doisrikondre, Oostenrijk, Luxemburg, Kanada, nanga Amerkankondre. Disi meki taki den fo mati disi no ben de so furu nanga makandra moro. Ma toku den ben e bèl noso skrifi makandra fu fruteri fu den blesi nanga sari sani di den ondrofeni (Rom. 12:15). Te yu abi den mati dati, dan yu musu warderi den èn noiti yu musu frigiti den. Den na gudu di Yehovah gi wi (Odo 17:17). A no makriki fu feni den sortu mati disi na ini a grontapu fu disiten! Ma ibri tru Kresten kan abi wan lo fu den sortu mati disi. Wi leki Yehovah Kotoigi abi brada nanga sisa na heri grontapu di de trutru mati fu wi èn den moro bigi mati fu wi na Yehovah Gado nanga Yesus Krestes.

Soleki fa a e pasa nanga wi alamala, den fo mati ben abi muilek ten tu. Den wefi fu sonwan fu den kon dede, trawan kisi furu broko-ede sensi den kon siki seryusu, den ben abi fu sorgu gi den papa nanga mama di ben kon owru kaba, sonwan fu den ben abi fu sorgu den pikin aladi den ben e du furuten diniwroko, den ben abi broko-ede di den kisi nyun wroko fu du na ini na organisâsi èn now den alamala abi fu feti nanga den problema fu owrudei. Ma den alamala ondrofeni taki efu yu lobi Yehovah, yu kan de seiker taki yu o abi mati di de krosibei èn farawe di o yepi yu fu horidoro awinsi sortu problema kon.

DEN WANI TAN MATI FU TÊGO

A moi fu sabi taki Lowell, Ramon, Bill, nanga Richard ben abi 18, 12, 11, nanga 10 yari di den gi densrefi abra na Yehovah, èn den ben abi sowan 17 te go miti 21 yari di den bigin du furuten diniwroko. Den teki a rai di skrifi na Preikiman 12:1: „Memre yu Gran Mekiman na ini yu yongu yari.”

Efu yu na wan yongu Kresten brada, pruberi fu teki a kari fu Yehovah fu go du furuten diniwroko. Dan yu o si taki Yehovah o blesi yu fu di a abi bun-ati. Kande yu o kisi den grani di den fo brada disi kisi: Den dini leki kring-opziener, distrikt-opziener nanga zone-opziener, den wroko na Betel, den tron memre fu Bijkantoro Komte, den gi leri na Kownukondre Diniwroko-skoro nanga Pionierskoro, èn den hori lezing na bigi nanga pikin kongres. Den brada disi breiti srefisrefi taki furu dusun sma kisi wini fu den wroko di den du! Den ben man du ala den sani disi, soso fu di den teki a kari fu den lobi-ati Gado Yehovah fu dini en nanga den heri ati sensi di den ben yongu.​—Kol. 3:23.

Now Lowell, Richard, nanga Ramon e wroko makandra baka na a bijkantoro fu Doisrikondre di de na ini Selters now. A sari fu taki dati Bill kon dede na ini 2010 di a ben e dini leki spesrutu pionier na ini Amerkankondre. Na dede wawan ben kan prati den fo brada disi di de bigibigi mati fu makandra sowan 60 yari kaba! Ma wi Gado Yehovah no e frigiti den mati fu en. Wi de seiker taki te en Kownukondre o tiri, ibri Kresten di ben lasi en mati fu di a kon dede, o si en mati baka.

„Na ini ala den 60 yari di wi de mati, mi no kan memre nowan momenti di no ben switi gi mi”

Syatu fosi Bill dede, a skrifi: „Na ini ala den 60 yari di wi de mati, mi no kan memre nowan momenti di no ben switi gi mi. A matifasi di wi abi prenspari gi mi ala ten.” Di den dri trawan leisi disi, den alamala taki wantewante: „Disi na soso a bigin.” Den taki disi fu di den de seiker taki den o si den mati baka na ini a nyun grontapu.

^ paragraaf 17 Yu kan leisi a moi ondrofenitori fu Brada Frost na ini De Wachttoren fu 15 september 1961, bladzijde 568-574.