• MVULA YINA YANDI BUTUKAKA: 1963

• INSI YINA YANDI BUTUKAKA: ANGLETERRE

• LUZINGU NA YANDI YA NTAMA: YANDI VANDAKA TI KISALU YA MBOTE KIBENI

MUTINDU MONO VANDAKA:

Mono butukaka na mbanza Croydon na sudi ya Londre, nto-mbanza ya Angleterre. Beto butukaka bana uvwa mpi mono vandaka mwana ya sambanu. Bibuti na mono vandaka bantu ya île de Saint-Vincent ya bisanga ya Caraïbes. Mama vandaka mundimi ya ngolo ya eglize ya ba Méthodiste. Kulonguka mambu ya me tala Nzambi vandaka kusepedisa mono ve. Ata mpidina, mono vandaka ti nzala ya ngolo ya kuzaba mpi ya kulonguka mambu mingi. Mono vandaka kulutisa mingi bakonzie na mono na lweka ya nzadi (lac) mosi ya vandaka pene-pene ti nzo na beto. Kuna, mono vandaka kaka kutanga mikanda yina mono vandaka kubaka na biblioteke sambu na kutanga yo mwa ntangu mpi na nima kuvutula.

Ntangu mono manisaka nzo-nkanda, mwa bamvula na nima mono kumaka ti nzala ya kusadisa bantu yina vandaka ti mfunu ya lusadisu. Yo yina, mono yantikaka kusala kisalu sambu na bantu yina kondaka banzo, bayina vandaka ti bifu na nitu mpi bayina vandaka na mpasi ya kulonguka mpi kubakisa mambu. Na nima, mono kwendaka kulonguka mambu ya kimunganga na iniversite. Ntangu mono bakaka diplome, mono zwaka bisalu mingi ya mbote kibeni na mbala mosi mpi mono kumaka ti mbongo ya kusumba bima mingi ya ntalu mpenza. Mono vandaka muntu ya ke pesaka bandongisila (conseillère) na kompani na beto. Yo yina kima ya mono vandaka ti yo mfunu vandaka kaka ordinatere na mono mpi Internet sambu na kusala kisalu. Mono vandaka kukwenda mbala na mbala na bansi ya nkaka mpi mono vandaka kulutisa kiteso ya bilumbu 15 kuna. Mono vandaka kulala na otele ya kitoko yina mono vandaka kusepela mingi ti yo mpi mono vandaka kusepela mingi ti bima (paysage) ya kitoko ya bansi yango. Mono vandaka kuyindula mpenza nde mono vandaka ti luzingu ya mbote. Ata mpidina, mono vandaka kaka kudiyangisa mingi sambu na bantu yina bo vandaka kuniokula to bayina vandaka kukutana ti bampasi.

MUTINDU BIBLIA SOBAKA LUZINGU NA MONO:

Bamvula mingi mono vandaka kudiyula nde, ‘Sambu na nki beto kele na luzingu mpi nki beto fwete sala sambu na kuzinga na kiese?’ Kansi tii pana mono sosaka ntete ve bamvutu na Biblia. Na 1999, kilumbu mosi na Margaret, leke na mono ya nkento yina kumaka Mbangi ya Yehowa, kwisaka kutala mono ti nduku na yandi mosi ya Mbangi ya Yehowa. Nduku na yandi yango tudilaka mono dikebi ya mingi mpi mono ndimaka kulonguka Biblia ti yandi. Kansi kuyela na mono na kimpeve vandaka malembe sambu kisalu mpi mambu ya mono vandaka kusala vandaka kubaka mono ntangu yonso.

Na kati-kati ya mvula 2002, mono kwendaka kuzinga na ndambu ya sudi-westi (sud-ouest) ya Angleterre. Kuna, mono landaka kulonguka na iniversite sambu na kubaka diplome ya nkaka (doctorat sciences sociales). Mono ti mwana na mono ya bakala ya fioti, beto kumaka kukwenda mbala na mbala na balukutakanu na Nzo ya Kimfumu yina vandaka kisika yina beto vandaka kuzinga. Ata mono vandaka kuzola mingi kusala banzo-nkanda ya nda, mono bakisaka nde kulonguka na mono ya Biblia vandaka kusadisa mono na kuzaba mbote sambu na nki beto ke monaka bampasi na luzingu mpi mutindu yo ta mana. Mono zabaka mpi mambu ya kieleka ya kele na Matayo 6:24 yina ke tuba nde, beto fwete sala ve bonso bampika sambu na bamfumu zole. Yo vandaka kulomba nde mono pona kana mono ta sadila Nzambi to bimvwama. Mono zabaka mpi nde yo vandaka kulomba nde mono tala nki mono fwete tula na kisika ya ntete na luzingu na mono.

Na mvula yina lutaka, mbala mingi mono vandaka kuvukana ti kimvuka mosi ya Bambangi ya Yehowa yina vandaka kulonguka mukanda Y a-t-il un Créateur qui se soucie de vous ? * Mono kumaka kundima nde kaka Yehowa Muntu Yina Me Salaka beto muntu ta manisa bampasi ya bantu. Kansi na iniversite bo vandaka kulonga beto nde beto kele ve ata fioti ti mfunu ya Nzambi sambu na kuzinga na kiese. Yo pesaka mono makasi mingi. Bangonda zole na nima, mono katukaka na iniversite sambu na kudipesa mingi na mambu ya Nzambi.

Verse ya Biblia yina sadisaka mono na kusoba luzingu na mono vandaka Bingana 3:5, 6. Yo ke tubaka nde: “Tula ntima na nge ya mvimba na Yehowa, mpi kutula ve ntima na mayele na nge mosi ya kubakisa mambu. Na banzila na nge yonso, yindula yandi, ebuna yandi ta katula basakuba na banzila na nge.” Mambu ya mono longukaka sambu na Nzambi na beto ya zola, natilaka mono kiese mingi kuluta kiese yina bimvwama mpi batitre ya lukumu yina diplome na mono ya doctorat lendaka kunatila mono. Mutindu mono vandaka kuzaba mbote mpenza mambu yina Yehowa ke zolaka kusala sambu na ntoto mpi yina Yezu me salaka sambu na beto mpila yandi pesaka luzingu na yandi sambu na beto, mono kumaka diaka ti nzala ya ngolo ya kupesa luzingu mono na Muntu Yina Me Salaka beto. Mono bakaka mbotika na Aprili 2003. Na nima, mono yantikaka malembe-malembe kusoba bima ya nkaka na luzingu na mono sambu mono kuma ti ntangu mingi sambu na mambu ya Nzambi.

MAMBOTE YA MONO ME BAKAKA:

Kinduku na mono ti Yehowa kele mfunu mingi kuluta bima yonso ya nkaka. Kuzaba yandi ke natilaka mono ngemba ya ntima mpi kiese. Diaka, mono ke vandaka na kiese mingi sambu mono me kumaka ti banduku yina ke zolaka Yehowa.

Mono ke zolaka kaka kulonguka mambu ya Biblia mpi bubu yai, mambu ya mono ke longukaka na Biblia mpi na balukutakanu ya dibundu ke pesaka mono kiese. Mono ke sepelaka kusonga bantu ya nkaka mambu ya me tala lukwikilu na mono. Yo me kumaka kima ya kuluta mfunu na luzingu na mono sambu yo ke sadisaka mono na kusadisa kibeni bantu ya nkaka na kuzinga na kiese bubu yai mpi na kukuma ti kivuvu ya mbote kibeni ya kuzinga na nsi-ntoto ya mpa. Banda na ngonda Yuni 2008, mono ke salaka kisalu ya kimupasudi-nzila ya ntangu yonso mpi mono me kumaka na kiese mingi kibeni, kiese yina mono vandaka ntete ve ti yo. Mono me zabaka sambu na nki beto kele na luzingu mpi mambu ya beto fwete sala sambu na kuzinga na kiese mpi mono ke pesaka Yehowa mersi mingi sambu na yo.

• MVULA YINA YANDI BUTUKAKA: 1973

• INSI YINA YANDI BUTUKAKA: AUTRICHE

• LUZINGU NA YANDI YA NTAMA: YANDI VANDAKA KUZOLA MINGI KUSALA BANSAKA

MUTINDU MONO VANDAKA:

Mono yelaka na Braunau, mbanza mosi ya fioti na insi Autriche. Bantu ya mbanza yai vandaka bamvwama mpi mubulu vandaka ve mingi kuna. Dibuta na beto vandaka kusambila na Katolika, yo yinabeto vandaka mpi kusambila kuna.

Kima mosi ya mpasi salamaka ntangu mono vandaka ti bamvula 11 mpi yo yangisaka mono mingi kibeni. Na 1984, mono vandaka balo ti nduku na mono mosi ya ngolo. Kansi kaka na nima ya midi ya kilumbu yango, yandi fwaka na aksida ya vwatire. Lufwa na yandi pesaka mono mpasi mingi kibeni. Yo yina na nima ya lufwa na yandi, mono salaka bamvula mingi, mono vandaka kaka kusosa kuzaba mambu ya ke kuminaka beto kana beto me fwa.

Ntangu mono manisaka nzo-nkanda, mono kumaka kusala kisalu ya kutudila bantu kura mpi ya kuyidikila bo yo (électricien). Kansi mono kumaka kuzola mingi bansaka ya mbongo mpi mono vandaka kutula mbongo mingi sambu na kubula yo, ata mpidina mono vandaka ve ti mpasi ya mbongo. Mono vandaka mpi kusala mingi bansaka mpi mono kumaka kuzola miziki mosi ya bo ke bingaka heavy metal mpi rock punk. Mono vandaka kusepela kukwenda kukina na banganda yina bantu ke kwendaka na mpimpa (boîte de nuit) mpi na bafeti. Mono vandaka kusosa kusala ntangu yonso mambu yina vandaka kupesa mono kiese mpi mono vandaka ti luzingu ya nsoni. Kansi mono vandaka ve na kiese.

MUTINDU BIBLIA SOBAKA LUZINGU NA MONO:

Na 1995, Mbangi ya Yehowa mosi ya vandaka mbuta kokulaka na porte na mono mpi yandi pesaka mono mukanda mosi. Mukanda yango vandaka kupesa mvutu na ngiufula yai: Inki ke kuminaka muntu kana yandi me fwa? Lufwa ya nduku na mono vandaka kuyangisa mono kaka, yo yina mono bakaka mukanda yina. Mono tangaka kapu yina vandaka kutubila lufwa mpi mukanda ya mvimba!

Mambu ya mono tangaka pesaka bamvutu na bangiufula yina mono vandaka kudiyula sambu na lufwa. Kansi mono longukaka mambu mingi ya nkaka. Sambu mono vandaka muntu ya Katolika, Yezu vandaka muntu ya kuluta mfunu na luzingu na mono kuluta Nzambi. Kansi kulonguka Biblia sadisaka mono na kukumisa ngolo kinduku na mono ti Yehowa Nzambi, Tata ya Yezu. Mono sepelaka mingi ntangu mono zabaka nde Yehowa ke kudiyangisaka sambu na beto mpi nde yandi ke zolaka nde beto zaba yandi. (Matayo 7:7-11) Mono longukaka mpi nde mambu ya beto ke salaka lenda pesa Yehowa kiese to mpasi mpi nde yandi ke lungisaka ntangu yonso mambu yina yandi ke tubaka. Yo pusaka mono na kusepela diaka mingi ti mambu yina Biblia tubaka nde yo ta salama mpi ya me salamaka dezia mpi na kusosa kuzaba mutindu mambu yango lunganaka. Mambu yai mono longukaka kumisaka lukwikilu na mono na Nzambi ngolo.

Na mbala mosi, mono zabaka nde Bambangi ya Yehowa mpamba bantu ke vandaka ti luzolo ya kusadisa bantu na kubakisa Biblia. Mono vandaka kutala baverse ya Biblia yina bo vandaka kutula na mikanda na bo mpi na nima mono vandaka kuzikisa yo na Biblia na mono ya Katolika. Mono kumaka kulonguka mpi kusala bansosa mingi. Yo yina mono ndimaka nde mono zwaka kieleka.

Kulonguka Biblia sadisaka mono na kuzaba nde Yehowa vandaka kuzola nde mono zitisa bansiku na yandi na luzingu na mono. Mambu yina mono tangaka na Baefezo 4:22-24 sadisaka mono na kuzaba nde, mono fwete yambula ‘kimuntu na mono ya ntama’ ti ‘bikalulu na mono ya ntama’ mpi ‘kulwata kimuntu ya mpa yina bo gangaka na kuwakana ti luzolo ya Nzambi.’ Yo yina mono yambulaka luzingu na mono nsoni.Mono bakaka mpi lukanu ya kuyambula kubula bansaka ya mbongo sambu yo ke pusaka bantu na kukuma bantu ya lukasi mpi na kuzola mbongo. (1 Bakorinto 6:9, 10) Mono zabaka nde sambu na kuyambula mambu yai, yo vandaka mfunu nde mono zenga kinduku ti banduku na mono ya ntama mpi mono ta kinduku ti bantu yina ke zolaka Nzambi mpi ke sepedisaka yandi bonso mono.

Yo vandaka ve pete sambu mono yambula mambu yai. Kansi mono lembaka ve. Mono yantikaka kukwenda na balukutakanu ya Bambangi ya Yehowa na Nzo ya Kimfumu mpi mono yantikaka kukangama ti banduku ya mpa na dibundu yina vandaka na kisika yina mono vandaka kuzinga. Mono landaka mpi kulonguka Biblia mbote-mbote mono mosi. Kusala mambu yai sadisaka mono na kukuma kulanda miziki ya nkaka na kisika ya miziki yina mono vandaka kusepela ti yo, na kutadila mambu yina mono fwete sala na luzingu mpi na kukuma kulwata mpi kuyidika nitu mbote. Na 1995, mono bakaka mbotika mpi mono kumaka Mbangi ya Yehowa.

MAMBOTE YA MONO ME BAKAKA:

Bubu yai mono me kumaka kutadila mbongo mpi bima ya nkaka na mutindu ya mbote. Ntete mono vandaka kuwa makasi mpamba-mpamba. Kansi bubu yai, mono me kumaka kudiyala. Mono ke kudiyangisaka diaka ve mingi sambu na bilumbu ke kwisa.

Mono ke sepelaka mingi kusambila Yehowa na lweka ya bansadi na yandi ya ntoto ya mvimba. Na kati ya bansadi na yandi, mono me zaba bankaka yina ke landaka kukangama na yandi ata bo ke kutanaka ti bampasi. Mono kele na kiese ya kusadila ntangu mpi ngolo na mono sambu na kusambila Yehowa mpi kusadila bantu ya nkaka mambu ya mbote, kansi ve sambu na kulungisa banzala na mono mosi.

• MVULA YINA YANDI BUTUKAKA: 1963

• INSI YINA YANDI BUTUKAKA: ANGLETERRE

• LUZINGU NA YANDI YA NTAMA: YANDI VANDAKA KUDIYANGISA SAMBU NA MAMBU YINA YANDI KUTANAKA TI YO NA LUZINGU

MUTINDU MONO VANDAKA:

Mono butukaka na insi Angleterre. Kansi ntangu mono lungisaka bamvula kana nsambwadi ve nana, dibuta na beto kwendaka kuzinga na insi Australie. Beto kwendaka kuzinga na mbanza Côte d’Or. Bantu mingi vandaka kusepela kukwenda kutala mbanza yina. Dibuta na beto vandaka ve ti mbongo mingi. Ata mpidina, beto vandaka ve kukonda bima yina beto vandaka na yo mfunu.

Ata mono vandaka ti bima yonso yina mono vandaka ti yo mfunu ntangu mono vandaka mwana ya fioti, mono vandaka ve ata fioti na kiese. Mono vandaka kaka kudiyangisa sambu na mambu yina mono vandaka kukutana ti yo na luzingu. Papa na mono vandaka kunwa malafu mingi. Mono vandaka kuzola yandi ve ata fioti, mingi-mingi sambu na kikalulu na yandi ya mbi ya kunwa malafu mingi mpi sambu yandi vandaka kuniokula mama na mono. Na nima ya bantangu mingi, bo songaka mono nde yandi vandaka soda na insi Malaisie. Yo yina mono yantikaka kubakisa sambu na nki yandi vandaka kusala mambu mutindu yina.

Mono yantikaka kunwa malafu mingi ntangu mono vandaka na ekole sekondere. Ntangu mono lungisaka bamvula 16, mono yambulaka makambu ya nzo-nkanda mpi mono kumaka kusala kisalu ya maswa. Mono yantikaka kusadila mingi bima ya ke lawusaka (drogues) mpi mono kumaka mpika ya makaya. Mono kumaka mpi mpika ya ngolo ya malafu. Ntete mono vandaka kunwa malafu mingi na bilumbu ya Mposo mpi Lumingu, kansi na nima mono kumaka kunwa yo konso kilumbu.

Ntangu mono lungisaka bamvula 20, mono yantikaka kundima ve nde Nzambi kele. Mono vandaka kuditubila nde: ‘Kana Nzambi kele mpenza, sambu na nki yandi ke pesaka nzila nde bantu kumona mpasi mpi bo fwa?’ Nkutu mono sonikaka mwa mambu (poème) mpi na kati mono vandaka kupesa Nzambi foti sambu na mambu yonso ya mbi yina kele na ntoto.

Mono bikaka kisalu ya maswa ntangu mono lungisaka bamvula 23. Na nima, mono salaka bisalu ya mutindu na mutindu mpi nkutu mono vandaka kusala bavwayaze ya mvula mosi na bansi ya nkaka. Kansi ata kima mosi ve vandaka kulembika basusi yina mono vandaka na yo. Mono vandaka ve kuditudila balukanu to mpi kusosa kusala konso kima yina. Ata kima mosi ve vandaka kusepedisa mono mpenza. Kuvanda ti nzo, kisalu ya mbote mpi kusala yo luzingu ya mvimba, bima yai yonso vandaka kupesa mono ve kiese. Sambu na “kulembika basusi” na mono, mono vandaka kaka kunwa malafu mpi kulanda miziki.

Mono ke yibuka kilumbu mosi ya mono vandaka na mfunu ya kuzaba sambu na nki beto kele na luzingu. Mono vandaka na insi Pologne mpi mono vandaka kusala viziti na camp (camp de concentration) ya Auschwitz. Camp yai zabanaka mingi sambu na bampasi yina bo vandaka kupesa bantu. Mono tangaka bampasi ya ngolo yina bo vandaka kupesa bantu na camp yina. Kansi ntangu mono telamaka na kati mpi mono monaka nene na yo, mono waka mpasi mingi kibeni. Mono bakisaka kibeni ve sambu na nki bantu vandaka kusadila bantu ya nkaka mambu na nku mutindu yina. Mono ke yibuka nde ntangu mono vandaka kutambula na camp yina, mono vandaka kudila mpi mono vandaka kaka kudiyula nde, ‘Sambu na nki mambu yai salamaka?’

MUTINDU BIBLIA SOBAKA LUZINGU NA MONO:

Na 1993, ntangu mono vutukaka na Australie, mono yantikaka kutanga Biblia sambu na kusosa bamvutu. Ntangu fioti na nima, Bambangi ya Yehowa zole ya bankento kokulaka na porte na mono mpi bo bingisaka mono na lukutakanu mosi ya distrike yina zolaka kusalama na stade mosi yina vandaka pene-pene ti kisika ya mono vandaka kuzinga. Mono ndimaka kukwenda.

Mono kwendaka na stade yina mwa bangonda na ntwala sambu na kutala nsaka ya balo. Kansi mambu ya mono monaka na lukutakanu yina swaswanaka mpenza ti yina mono monaka na bantu ya kwendaka kutala balo. Bambangi ya Yehowa vandaka luzitu mpi bo yonso lwataka mbote. Bana na bo mpi vandaka ti bikalulu ya mbote. Mono yitukaka mingi na mambu yina mono monaka na midi na ntangu ya kudia. Bambangi ya Yehowa mingi vandaka kudia na peluze kisika bantu ke bulaka balo. Kansi ntangu bo manisaka kudia mpi bo vutukaka na bisika na bo, ata kima mosi ve ya mvindu bikalaka na peluze! Sirtu, bo vandaka bo yonso na kiese mpi na ngemba. Yai kima ya mono vandaka kusosa kibeni banda ntama. Mono ke yibukaka diaka ve badiskure yina salamaka na kilumbu yina. Kansi mono lenda vila ve ata fioti mambu yina mono monaka na Bambangi ya Yehowa.

Na nkokila yina, mono yindulaka mwana ya mpangi-nkento ya papa yina tangaka Biblia mpi sosaka kuzaba mambu ya dibundu mosi-mosi. Bamvula mingi na ntwala, yandi songaka mono nde Yezu tubaka nde beto lenda zaba dibundu ya kieleka na bikalulu ya bantu yina ke sambilaka kuna mutindu. (Matayo 7:15-20) Mono monaka nde mon fwete sosa kuzaba nki ke salaka nde Bambangi ya Yehowa kuvanda ve bonso bantu ya mabundu ya nkaka. Yo vandaka mbala ya ntete yina mono tulaka ntima nde mono lenda vanda na kiese na luzingu.

Na mposo yina landaka, bankento yina zole ya Bambangi ya Yehowa ya bingisaka mono na lukutakanu yina ya distrike, kwisaka kutala mono diaka. Bo lombaka mono na kulonguka Biblia mpi mono ndimaka. Mono yantikaka mpi kukwenda ti bo na balukutakanu ya dibundu.

Na ntangu mono vandaka kulonguka Biblia, mono kumaka kutadila Nzambi na mutindu ya nkaka kibeni. Mono longukaka nde yandi ve muntu ke zolaka nde mambu ya mbi kusalama, nde bantu kumona mpasi mpi nde yandi ke waka mpasi mingi ntangu bantu ke salaka mambu ya mbi. (Kuyantika 6:6; Nkunga 78:40, 41) Yo yina, mono bakaka mpenza lukanu ya kusala diaka ve ata fioti konso kima yina lenda pesa Yehowa mpasi. Mono kumaka kuzola kupesa yandi kiese. (Bingana 27:11) Mono yambulaka kunwa malafu mingi, kunwa makaya mpi luzingu ya nsoni. Na Marsi 1994, mono bakaka mbotika mpi mono kumaka Mbangi ya Yehowa.

MAMBOTE YA MONO ME BAKAKA:

Mono kele kibeni na kiese mingi. Mono ke nwaka diaka ve malafu sambu yo sadisa mono na kulembika bampasi na mono. Kansi mono me kumaka kulosila Yehowa kizitu na mono.—Nkunga 55:22.

Mono me lungisa bamvula kumi banda mono me kwelanaka ti Karen, nkento mosi ya kitoko yina kele mpi Mbangi ya Yehowa, mpi beto me butaka mwana-nkento mosi ya kitoko. Zina na yandi Nella. Beto yonso tatu, beto ke zolaka mingi kulutisa ntangu mingi na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote, na kusadisa bantu ya nkaka na kuzaba kieleka na yina me tala Nzambi. Sesepi mono me kumaka kuzinga na kiese.