“Kopwe Aiti Ngeniei Usun Ai Üpwe Föri Letipom”

“Kopwe aiti ngeniei usun ai üpwe föri letipom, pun en ai Kot.”​—KÖLF. 143:10.

PWÓRÓUS MI LAMOT SIPWE CHECHCHEMENI

Ineet atun lón manawen Tafit a pwáraatá pwe a eáni án Jiowa ekiek?

Met a álisi Tafit le silei ekiekin Jiowa?

Met epwe álisikich pwe sipwe sópweló le nónnóm fán án Kot chen?

1, 2. Ifa usun sipwe tongeni kúna feiéch ika sia silei letipen Kot? Ifa usun sipwe feiéch seni án King Tafit leenien áppirú?

 KA FETÁL wóón eú chuuk nge a wor ruuofóch al a keangfesen, iwe, menni kopwe fetál wóón? Ese mwáál kopwele tétá wóón efóch irá me nengeni ia epwe aleló ie. Pwal ina chék usun, lupwen sia féri eú kefil mi lamot, sipwe sópwéch ika epwe ffatengenikich, are silei ekiekin Kot usun. Iwe, sia tongeni féri letipen Jiowa, are feffetál lón “ewe al” mi apwapwaai i.​—Ais. 30:21.

² Lón lap ngeni manawen Tafit, ewe kingen Israel, a achocho le eáni án Kot ekiek, iwe, ren an féri ena a akkapwénúetá letipen Kot. Sipwe nengeni ekkóch mettóch mi fis lón manawan me ppii ifa usun féfférún a ánnetatá pwe a letip unus ngeni Jiowa Kot.​—1 King 11:4.

TAFIT A SÚFÉLITI ITEN JIOWA WE

3, 4. (a) Met a amwékútú Tafit an epwe fiu ngeni Koliat? (b) Ifa meefien Tafit usun iten Kot we?

³ Le alúwélún Tafit a fiu ngeni Koliat ewe soufiun Filistia. Met a amwékútú an epwe fiu ngeni ena mwánemmong úkúkún ttaman lap seni tiu feet, me fán an pisekin maun mi fókkun efeiengaw? (1 Sam. 17:4) Pokiten chék Tafit a pwora? Are pokiten a wor an lúkúlúk wóón Kot? Pwora me lúkú, ikkena ruu napanap mi lamot, nge ewe ákkáeúin popun an a fiu ngeni Koliat pokiten a súféliti Jiowa me itan we mi tekia. Iwe pokiten an song ren án Koliat fósóngaw ren néún Kot kewe aramas, Tafit a apasa: “Iö ei re Filistia esap sirkomsais, pwe epwe apälüa ewe mwichen sounfiu nöün ewe Kot mi manau?”​—1 Sam. 17:26.

⁴ Ewe alúwél Tafit a ereni Koliat: “En ka feito rei fän efoch ketilas, efoch fisika me efoch siles. Nge ngang üa  feila reöm fän iten ewe Samol mi Unusen Manaman, ewe Kot än ewe mwichen sounfiun Israel en ka apälüa.” (1 Sam. 17:45) Tafit a lúkúlúk pwe ewe Kot mi enlet epwe álisi. A nieló Koliat ren an nouti ngeni eféú faú lón néún we éúlúl. Iwe lón ánein manawen Tafit a lúkúlúk wóón Jiowa me súféliti itan we mi pin. Tafit a pwal ereni chón Israel ar repwe “ingemwareiti” iten Jiowa we.​—Álleani 1 Kronika 16:8-10.

5. Ifa usun aramas ikenái ra asúfélúngawa Jiowa usun chék Koliat?

⁵ Ka pwapwa pwe ka eáni Jiowa óm Kot? (Jer. 9:24) Met ka féri atun chón órum, chienom kewe chón angang are sukul, are aramasom ra fósóngaw usun Jiowa are eáni atakirikir néún kewe Chón Pwáraatá? Lupwen aramas ra asúfélúngawa Kot usun chék Koliat, ka fósetá pwe kopwe penaatá iten Jiowa we, me lúkúlúk an epwe álisuk? Pwúngún pwe epwe wor atun a lamot sipwe chék “fanafanala,” iwe nge, sisap sáwásini pwe kich Chón Pwáraatá Jiowa me chón tapweló mwirin Jesus. (SalAf. 3:1, 7; Mark. 8:38) A lamot sipwe túmúnúéchú pwe sipwe fós pwetete ngeni chókkewe rese súféliti Jiowa are an pwóróus. Nge sisap usun ekkewe chón Israel, ekkewe “ra rükö o fokun niuokus” lupwen ra rongorong án Koliat kewe kapas. (1 Sam. 17:11) Mi fen lamot sipwe mwittir fósetá pwe sipwe átekiatáái iten Jiowa we mi pin. Sia mochen álisi aramas le sissileeló ewe enlet usun Jiowa. Ina popun sia néúnéú ewe Paipel le álisiir le kúna lamoten ar repwe arap ngeni Kot.​—Jas. 4:8.

6. Ifa ewe ákkáeúin popun Tafit a fiu ngeni Koliat, iwe, itá met sipwe kon alamota?

⁶ Sia tongeni káé pwal eú lesen seni pwóróusen Tafit me Koliat. Lupwen Tafit a ssáló ikewe ekkewe soufiun ra nóm ie, a eis: “Met epwe fis ngeni ewe mwän mi niela ei re Filistia o uwei seni Israel ewe itengau?” Ekkewe aramas ra erá: “Iö mi niela ätei [Koliat], ewe king epwe lifang ngeni pisek mi chomong, epwe pwal apwüpwülüa ngeni nöün fefin.” (1 Sam. 17:25-27) Nge Tafit ese kon alamota ekkena feiéch. A kon alamota an epwe elingaaló ewe Kot mi enlet. (Álleani 1 Samuel 17:46, 47.) Met ewe sia kon alamota lón manawach? Sia chék ekieki pwisin itach? Sia chék ekilapei ach sipwe angei watteen moni me iteféúló lón ei ótót? Sia mochen usun Tafit, ewe a eáni ei kél: “Oupwe etiei le asilefeili än ewe Samol mi Lapalap manaman, ousipwe mwareitifengenni itan.” (Kölf. 34:3) A lamot sipwe usun chék Tafit le lúkúlúk wóón Kot me eitéchúoló itan we lap seni pwisin itach.​—Mat. 6:9.

7. Ifa usun sipwe apéchékkúlaló ach lúkú pwe sipwe tongeni sópwósópwóló lón ewe angangen afalafal pwal mwo atun aramas rese mochen aúseling ngenikich?

⁷ A lamot Tafit epwe unusen lúkúlúk wóón Jiowa ren an epwe pwora le fiu ngeni Koliat. Ena alúwél Tafit a eáni lúkú mi péchékkúl. A káé le lúkúlúk wóón Jiowa lupwen a mammasa ekkewe siip. (1 Sam. 17:34-37) A pwal lamot ngenikich lúkú mi péchékkúl pwe sipwe tongeni sópwósópwóló lón ewe angangen afalafal, ákkáeúin atun aramas rese mochen aúseling ngenikich. Sia tongeni apéchékkúlaló ach lúkú ren ach lúkúlúk wóón Kot lón mettóch meinisin sia féfféri iteiten rán. Áwewe chék, atun sia fiti taxi sia tongeni fós ngeni aramas usun ewe Paipel. Sia pwal tongeni fós ngeni chókkewe sia chuuriir wóón al atun sia afalafal imw me imw.​—Föf. 20:20, 21.

TAFIT A AKKOMWA LETIPEN JIOWA LAP SENI MEINISIN

8, 9. Atun Saul a mochen nieló Tafit, ifa usun Tafit a pwáraatá pwe án Jiowa ekiek a kon lamot seni meinisin?

⁸ Tafit a pwáraatá pwe a pwal lúkúlúk wóón Jiowa lón fansoun Saul we, ewe áeménún kingen Israel. Saul a lólówóiti Tafit.  Fán úlúngát a sótun nieló Tafit ren an affota ngeni wokun we siles. Nge iteitan Tafit a máre seni, me ese appélúwa. Iwe ekiseló mwirin a sú seni Saul. (1 Sam. 18:7-11; 19:10) Iwe Saul a filatá 3,000 mwán me lein ekkewe chón Israel pwe repwe ló kútta Tafit lón ewe fénúpéén. (1 Sam. 24:2) Eú rán, Saul a feiló ngeni ewe pwokungó ikewe ia Tafit me néún kewe mwán ra op ie. Pokiten Kot a fen filatá Tafit an epwe wiliti king, iwe, Tafit a tongeni ekieki pwe ina ewe atun a suuk an epwe nieló Saul. (1 Sam. 16:1, 13) Néún Tafit kewe soufiu ra pesei an epwe nieló Saul. Nge Tafit ese mwo nge ekiekin angetá wóón Saul “pun i ewe mi kepit me ren ewe Samol mi Lapalap.” (Álleani 1 Samuel 24:4-7.) Saul a chúen néún Kot mi filitá. Jiowa esaamwo angei seni ewe wis king, ina minne Tafit ese mochen epwe wisen angei seni. A chék rei lepwúlún úfen Saul we. Ei mettóch a ánnetatá pwe Tafit ese ekiekin an epwe efeiengawa Saul, inaamwo ika a tongeni nieló.​—1 Sam. 24:11.

⁹ Ewe sáingo atun Tafit a kúna Saul, a pwal súféliti pokiten mi chúen “nöün ewe Samol mi Lapalap mi kepit.” Tafit me Apisai ra wareiti ewe leeni ikewe Saul a nóm ie nge a annut. Apisai a ekieki pwe Kot a anómu Saul lón ewe leeni pwe Tafit epwe tongeni nieló. A pwal mwo nge erá pwe epwe wisen nieló Saul ren wokun we siles. Nge Tafit ese mut ngeni. (1 Sam. 26:8-11) Pokiten Tafit a witiwiti Jiowa, are lúkúlúk wóón an emmwen, iwe, ese mochen efeiengawa néún Jiowa we king mi kepit inaamwo ika Apisai a pesei ngeni.

10. Met sókkun sóssót mi weires eli sipwe kúna? Met epwe álisikich le féfféri letipen Jiowa?

¹⁰ Eli epwe wor ewe atun ekkóch repwe etipetipakich le féri met ra ekieki pwe mi éch, lap seni ach sipwe féri letipen Jiowa. Are eli ra mochen sipwe mwittir filatá ewe mettóch me mwen ach sipwe mwo ekieki meefien Jiowa usun. Ina met Apisai a féri ngeni Tafit. Ren ach sipwe úppos mi lamot epwe fataffatéch ngenikich meefien Jiowa usun ewe mettóch me tipeppós le féri letipan.

11. Met ka tongeni káé seni Tafit ren an pwáraatá pwe letipen Kot ina ewe a lamot seni meinisin lón manawan?

¹¹ Tafit a iótek ngeni Jiowa Kot: “Kopwe aiti ngeniei usun ai üpwe föri letipom.” (Álleani Kölfel 143:5, 8, 10.) Tafit ese lúkúlúkú pwisin ekiekin, are féri met chék aramas ra ereni. Nge a pwapwaiti le angei káit me ren Kot. A apasa: “Üa chechemeni ewe fansoun lom o ekieki usun mine ka fen föri. Üa ekieki usun om kewe föför.”  Sia tongeni usun chék Tafit le silei met letipen Kot ren ach kákkáéfichi ewe Paipel me ekkekilonei féfférún Jiowa ngeni ekkewe aramas lóóm.

TAFIT A WEWEITI ÁEÁN ÁN KOT KEWE KAPASEN EMMWEN

12, 13. Pwata Tafit a ninaaló ewe konik ekkewe úlúmén mwán ra uweato ren?

¹² A pwal wor och mettóch sia tongeni káé seni napanapen féfférún Tafit. I a weweiti ifa usun epwe áeá án Kot kewe kapasen emmwen me a mochen manaweni manawan me ren. Kapasen emmwen a wewe ngeni ekkewe pwóróus mi enlet lón Paipel repwe álisikich le féri kefil mi múrinné me weweiti án Jiowa ekiek usun. Fán chómmóng sia tongeni káé eú kapasen emmwen seni eú án Jiowa allúk, usun chék Tafit. Áwewe chék, eú rán Tafit a áneánei an epwe ‘ün koluk seni ewe chönüttu mi nom Petleem.’ Nge Petleem a nóm fán nemenien chón Filistia. Úlúmén me lein néún Tafit kewe mwán ra téfochofocholong lón ewe leeni pwe repwe úfi ewe konik inaamwo ika repwe tongeni feiengaw. Nge Tafit ese mochen únúmi, “a ninätiu ewe koluk, pwe eu asor ngeni ewe Samol mi Lapalap.” Pwata? Tafit a apasa: “Üsap fokun tongeni ünümi ei koluk, pun ika üpwe ünümi, epwe usun chök ai üpwe ünümi chan ekei mwän mi fangala manauer, lupwen ra uwato ei koluk.”​—1 Kron. 11:15-19.

¹³ Tafit a silei pwe ewe Allúk a apasa pwe chcha epwe niniló mwen mesen Jiowa me aramas resap únúmi. A pwal weweiti pwata a makketiw lón ewe allúk. Tafit a silei pwe “manauen mönümanau meinisin a nom lon cha.” Iwe nge, pwata Tafit ese mochen únúmi ewe konik nge sanne chcha? Pún a fen silei ewe kapasen emmwen ena allúk usun chcha a lóngólóng wóón. A silei pwe me ren Jiowa chcha mi aúchea. Pokiten ekkewe mwán ra tongeni máló lupwen ra feiló úfi ewe konik, Tafit a meefi pwe an únúmi ewe konik epwe pwáraatá an súfélúngaw ngeni chchaar mi aúchea. Iwe ese únúmi nge a fen filatá an epwe ninaaló lón ewe pwúl.​—Lif. 17:11; Tut. 12:23, 24.

14. Met a álisi Tafit le eáni kefil mi apwapwaai Jiowa?

 ¹⁴ Tafit a fókkun aúcheani án Kot kewe allúk lón unusen kinikinin manawan. A eáni ei kél: “Üa pwapwa le föri letipom, ai Kot, om allük a nom lon lelukei.” (Kölf. 40:8) Tafit a káé án Kot kewe allúk me ekiloner. A lúkú pwe ika a álleasochisi án Jiowa kewe allúk epwe kúna feiéch. Ina popun, ese chék fiti ekkewe allúk lón ewe allúkún Moses, nge pwal ekkewe kapasen emmwen ekkewe allúk ra lóngólóng wóór. Atun sia káé ewe Paipel, a lamot sipwe ekilonei minne sia álleani. Ach féri ena, sia tongeni fótukalong ekkewe kapasen emmwen lón lelukach, me féri kefil mi apwapwaai Jiowa.

15. Ifa usun Salomon a úkútiw le álleasochisi án Kot allúk?

¹⁵ Jiowa a fókkun efeiéchú Salomon, néún Tafit we. Iwe nge, mwirin och fansoun Salomon ese chúen álleasochisi án Kot kewe allúk. Ese álleasochisi ewe allúk pwe ewe kingen Israel esap achómmóngaaló pwúlúwan. (Tut. 17:17) Salomon a pwúlúweni chómmóng fin ekis. Lupwen a chinnap, pwúlúwan kewe ra etipetipa an epwe “fel ngeni ekewe koten ekis.” Ese lifilifil met Salomon a eáni kúnetipingen ren an álleasolapa án Kot allúk, nge “a föri mine a ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap, nge esap unusen allükülük ngeni ewe Samol mi Lapalap epwe usun Tafit saman we.” (1 King 11:1-6) A ifa me lamoten ach sipwe álleasochisi ekkewe allúk me kapasen emmwen seni án Kot we Kapas! Áwewe chék, a fókkun lamot lupwen sia ekiekin pwúpwúlú.

16. Met sia tongeni káé seni án Jiowa we allúk pwe sipwe chék pwúlúweni emén Chón Kraist?

¹⁶ Lupwen emén esap chón Kraist a pwári pwe a sanikich, féfférúch a usun féfférún Tafit ika fen Salomon? Me ren ewe Paipel chón fel mi enlet repwe chék “pwülüeni eman mi souläng.” (1 Kor. 7:39) Weween pwe ika emén Chón Kraist a ekiekin pwúpwúlú, mi lamot epwe chék pwúlúweni pwal emén Chón Kraist. Ika sia weweiti ewe kapasen emmwen ena allúk a lóngólóng wóón, iwe sisap chék túmúnú ach sipwe pwúlúweni emén chón lúkún, nge sipwe pwal túmúnú pwe sisap etiwa ar pwáraatá pwe ra sanikich.

17. Met a tongeni álisikich le túmúnúkich seni sasingin kapasingaw?

¹⁷ Án Tafit leenien áppirú ren an kúkkútta án Jiowa emmwen a pwal tongeni álisikich le fiu ngeni ewe sóssótun katol sasingin kapasingaw. Álleani ekkeei wokisin, me ekieki ekkewe kapasen emmwen lón, me achocho le weweiti met meefien Jiowa usun sasingin kapasingaw. (Álleani Kölfel 119:37; Mateus 5:28, 29; Kolose 3:5.) A lamot sipwe ekilonei án Jiowa kewe allúk mi tekia pwe sipwe túmúnúkich seni ekkewe sasingin kapasingaw.

EÁNI ÁN JIOWA EKIEK FANSOUN MEINISIN

18, 19. (a) Inaamwo ika Tafit ese unuséch, ifa usun a tongeni chúen nónnóm fán án Jiowa chen? (b) Met ka tipeppós le féri?

¹⁸ Inaamwo ika Tafit a isetiw leenien áppirú mi múrinné, nge a féri ekkóch tipis mi chou. (2 Sam. 11:2-4, 14, 15, 22-27; 1 Kron. 21:1, 7) Iwe nge, lupwen a féri tipis a aiersefál iteitan. A ‘limöch lelukan,’ are letip unus lón an angang ngeni Jiowa. (1 King 9:4) Pwata sia tongeni apasa ena? Pún Tafit a achocho le eáni ekiekin Jiowa me féri minne mi apwapwaai i.

¹⁹ Inaamwo ika sise unuséch, nge sia chúen tongeni nónnóm fán án Jiowa chen. A lamot sipwe sópweló le kákkáé án Kot Kapas, ekilonei met sia káé seni, me mwittir anganga lón manawach. Ika sia féri ena, sipwe usun Tafit ewe a iótek ngeni Jiowa fán tipetekison: “Kopwe aiti ngeniei usun ai üpwe föri letipom.”

[Sasing lon pekin taropwe 10]

Pwata Tafit a filatá an esap nieló Saul lupwen a suuk ngeni an epwe nieló?

[Sasing lon pekin taropwe 11]

Met sia tongeni káé seni án Tafit ninaaló ewe konik ekkewe úlúmén mwán ra wato ren?