‘Puonja Timo Gima Idwaro’
‘Puonja Timo Gima Idwaro’
“Puonja timo gi midwaro; nimar in Nyasacha.”—ZAB. 143:10.
WECHE MONEGO WAPAR
Gin gik mage ma ne otimore e ngima Daudi, manyiso ni nodewo ahinya yo ma Jehova ne nenogo gik moko?
Ang’o ma nokonyo Daudi mondo ong’e dwaro mar Nyasaye?
Ang’o mabiro konyowa mondo wasik ka wan joma Jehova oyiego?
1, 2. Keto pachwa kuom gima Nyasaye dwaro nyalo konyowa e yo mane, to ranyisi mar Ruoth Daudi biro puonjowa ang’o kuom wachni?
BE ISEGATIYO gi kompyuta manyisi map mar gweng’ moro ma idwaro dhiye? Kompyutano nyalo konyi neno gweng’no e yo maber mana ka gima in kama oting’ore malo, kendo mano nyalo konyi fwenyo wang’ yo maber monego iluw. Wanyalo tiyo gi yo machalo kamano seche ma wadwaro ng’ado paro e wach moro maduong’ e ngimawa. Neno gik moko kaka Jachwech man malo nenogi biro konyowa ‘wuotho e yo’ ma Jehova oyiego.—Isa. 30:21.
2 Chiegni ni e ngimane duto, Daudi Ruodh Israel machon noketo ranyisi maber mar keto dwaro mar Nyasaye e pache kinde duto. Weuru wanon ane moko kuom gik ma notimore e ngima Daudi mondo wayud puonj kuom timbe mag jal ma noketo chunye duto kuom Jehova Nyasaye.—1 Ruo. 11:4.
DAUDI NOMIYO NYING JEHOVA DUONG’ MOLOYO
3, 4. (a) Ang’o ma nojiwo Daudi mondo oked gi Goliath? (b) Daudi ne neno nade nying Nyasaye?
3 Par ane kinde ma Daudi ne odhi kedo gi Ja-Filistia ma nyinge Goliath, jal ma ne en thuon ahinya. Ang’o ma nojiwo Daudi mapod ne en mana rawera mondo oked gi jal marabetno maborne ne romo fut ochiko gi nus kama (mita 2.9), kendo ma nomanore bende gi gige lweny mager? (1 Sam. 17:4) Be dibed ni en chir ma Daudi ne nigo? Be dibed ni en yie mare kuom Nyasaye? En adier ni kidogi duto nokonye mondo okaw okang’ makamano. Kata kamano, gima duong’ ma nojiwo Daudi mondo oked gi rabetno, ne en luor ma nomiyo nying Jehova. Daudi nopenjo gi ich wang’ kama: “Ja-Filistiani mak oter nyange to en ng’a, momiyo othiano ni ogendini mag Nyasaye mangima? ”—1 Sam. 17:26.
4 Kane odhi kedo gi Goliath, Daudi nowacho ayanga niya: “In ibiro kuoma gi ligangla, gi tong’ gi dindo: to an abiro kuomi mana e nying Jehova mar ogendini, Nyasach jokedo mag Israel, ma in isethianonigi.” (1 Sam. 17:45) Koketo genone kuom Nyasaye madier, Daudi noloyo Ja-Filistiano bang’ baye mana gi kidi achiel kende kotiyo gi orujre. Ok e kindeno kende ema Daudi noketo geno mare chuth kuom Jehova, to notimo kamano e ngimane duto komiyo nying Nyasaye duong’ moloyo gimoro amora. Kuom adier, mano emomiyo Daudi nojiwo Jo-Israel wetene mondo ‘odend nying maler mar Jehova.’—Som 1 Weche mag Ndalo 16:8-10.
5. Gin weche mage minyalo romogo machalo gi mag Goliath?
5 Be imor gadier ni Jehova e Nyasachi? (Yer. 9:24) Ijatimo nang’o sama joma odak e alworau, joweteni, joklasu, kata wedeni wuoyo marach e wi Jehova kaachiel gi Joneno mage? Seche ma jomoko wuoyo marach e wi Jehova, be ikawo okang’ motegno mar golo achaye ma jomoko keto e nyinge kigeno ni obiro konyi? En adier ni nitie “chieng’ ling’,” kata kamano wiwa ok onego okwodi ni wan Joneno mag Jehova kendo jolup Yesu. (Ekl. 3:1, 7; Mari. 8:38) Kata obedo ni onego wati gi rieko kendo wabed motang’ sama wawuoyo gi joma ok oherowa, kik wabed kaka Jo-Israel ma ‘kibaji nomako, mi gibedo maluor ahinya,’ kane giwinjo kaka Goliath thiano wach. (1 Sam. 17:11) Kar bedo maluor, onego wakaw okang’ mapiyo mar keto nying Jehova Nyasaye obed maler. Gombowa maduong’ en konyo ji ong’e Jehova Nyasaye e yo maber. Mondo watim kamano, watiyo gi Wachne mondiki, mondo wakony jomoko one gimomiyo dwarore ni gisud machiegni gi Nyasaye.—Jak. 4:8.
6. Daudi ne dwaro chopo ang’o kane ong’ado mar kedo gi Goliath, to dwaro marwa maduong’ onego obed ang’o?
6 Lweny mane nie kind Daudi gi Goliath miyowa puonj machielo maduong’ ahinya. Kane Daudi ringo kochomo paw lweny, nopenjo kama: “Notimne ang’o jalo monego Ja-Filistiani, kogolo wich kuot kuom Israel?” Ji ne odwoke ka ginwoyo weche ma ne gisewacho motelo niya: “Jalo monege to ruoth nomie mwandu mang’eny, kendo enomie nyare obed chiege.” (1 Sam. 17:25-27) Kata kamano, dwaro maduong’ ma Daudi ne nigo, ok ne en yudo mwandu. Ne en gi paro moro machielo moloyo mano. Daudi ne dwaro ni Nyasaye madier oyud duong’. (Som 1 Samuel 17:46, 47.) To nade wan? Be gombowa maduong’ en dwaro bedo jo mong’ere ahinya nikech bedo gi mwandu mang’eny, kendo bedo gi huma? Kuom adier, wadwaro bedo kaka Daudi, ma nower niya: “An kod un kaachiel, wamiuru Jehova duong’; kendo wating’uru nyinge malo kaachiel.” (Zab. 34:3) Omiyo weuru waket genowa chuth kuom Nyasaye, ka en ema wamiyo nyinge duong’ moloyo magwa.—Math. 6:9.
7. Wanyalo timo ang’o mondo wanyag yie motegno sama waromo gi joma ok dwar winjowa?
7 Chir ma Daudi nonyiso ka nokedo gi Goliath ne dwaro ni oket geno mare chuth kuom Jehova. Daudi mapod ne en rawera kindego, ne nigi yie motegno. Achiel kuom yore ma nokonye gero yie motegno, ne en keto geno mare kuom Nyasaye kinde ma ne en jakwath. (1 Sam. 17:34-37) Wan bende dwarore wabed gi yie motegno mondo wadhi nyime gi tij lendo to ahinya wuon, sama waromo gi jogo maok dwar winjowa. Wanyalo nyago yie machalo kamano ka waketo genowa kuom Nyasaye sama waloyo yorewa ma pile ka pile. Kuom ranyisi, wanyalo chako wuoyo e wi adiera mag Muma gi jal mobet butwa sama wan e wuoth moro. Donge en gima ber wuoyo gi jogo mwaromogo e ndara sama walendo ot ka ot?—Tich 20:20, 21.
DAUDI NOHORE MOS KORITO JEHOVA
8, 9. Kaluwore gi kaka notimo ne Ruoth Saulo, Daudi nonyiso nade ni timo dwaro mar Jehova e gima ne duong’ e ngimane?
8 Gimachielo manyiso ni Daudi noketo geno mare kuom Jehova, en kaka noneno Saulo ruodh Jo-Israel mokwongo. Saulo notemo nyadidek nego Daudi nikech nyiego, ka obaye gi tong’ mondo oriwe gi kor ot, kata kamano Daudi ne leng’o kendo ok ochul kuor. Gikone noringo owuok e od Saulo. (1 Sam. 18:7-11; 19:10) Bang’ mano Saulo nokawo chwo 3,000 moyier kowuok e tung’ Israel duto, mondo odhi kodgi gimany Daudi e thim. (1 Sam. 24:2) Gikone, Saulo gi joge nodonjo e rogo moro mar lwanda ka gikiya ni kanyo e kama Daudi gi joge ne nitie. Daudi ne nyalo tiyo gi thuolono mondo oneg ruoth ma nosebedo kadwaro tieko ngimane. Ka kuom adier, ne en dwaro mar Nyasaye mondo Daudi okaw kom Saulo mondo obed ruodh Israel. (1 Sam. 16:1, 13) Ka dine Daudi oluwo puonj ma joge ne miye, dine onego Saulo. Kata kamano Daudi nowacho niya: “Jehova kik oyie mondo atim wachni kuom ruodha, ng’a mowir mar Jehova, mar tero lueta kuome mar timone marach, to en ng’a mowir mar Jehova.” (Som 1 Samuel 24:4-7.) Saulo pod ne en ruoth mowir mar Nyasaye. Daudi ok ne dwar mayo Saulo kom ruoth nimar Jehova ne pok ogole. Kuom ng’ado mana riak law Saulo mos gi rieko, Daudi nonyiso maler ni en ne oonge gi paro marach mar hinyo Saulo.—1 Sam. 24:11.
9 Daudi kendo nonyiso luor ne ng’at ma Nyasaye owiro, kane oneno Saulo mogik. Gie kindeno, Daudi kod Abishai nochopo kama Saulo gi joge nogoyoe kambi gotieno, ma giyudo Saulo ka nindo otero. Kata bed ni Abishai ne paro ni mano ne nyiso ni Nyasaye noketo jasiguno e lwet Daudi, mi ochiwore mar chwowo Saulo piny dichiel gi tong’, Daudi ok noyiene timo kamano. (1 Sam. 26:8-11) To nikech Daudi ne siko dwaro mondo Nyasaye otaye, nong’ado mar chung’ motegno e timo kaka dwaro mar Jehova ne chiko kata bed ni Abishai ne jiwe mondo okaw okang’.
10. En chal mane matek manyalo yudowa ng’ato ka ng’ato, to ang’o manyalo konyowa mondo wachung’ motegno?
10 Wan bende wanyalo romo gi pek machalo kamago, sama dhano wadwa temo jiwowa mondo waluw gombo ma gin-go e pachgi koda e chunygi kar jiwowa mondo watim dwaro mar Jehova. Mana kaka Abishai, jomoko nyalo temo jiwowa wakaw okang’ moro kapok wakwongo wanono dwaro mar Nyasaye e wi wachno. Mondo wachung’ motegno, dwarore wang’e maler kaka Jehova neno wachno kendo wang’ad e chunywa mar makruok chuth gi yorene.
11. Ang’o ma ipuonjori kuom Daudi, kaluwore gi keto dwaro mar Nyasaye e paro kinde duto?
11 Daudi nokwayo Jehova Nyasaye e lamo niya: “Puonja timo gi midwaro.” (Som Zaburi 143:5, 8, 10.) Kar keto geno kuom pache owuon, kata weyo mondo ng’at machielo ema onyise gima onego otim, Daudi ne oikore mondo Nyasaye opuonje. ‘Ne oparo kuom gik ma Jehova osetimo, kendo ne oikore e chunye paro tije ma Nyasaye nosebedo katimo gi lwete.’ Wan wawegi wanyalo ng’eyo dwaro mar Nyasaye ka wanono Ndiko kendo paro matut kuom weche mathoth mondiki e iye, manyiso kaka Jehova osebedo ka tudore gi dhano.
DAUDI NONG’EYO KAKA ONEGO OTI GI PUONJ MAYUDORE E CHIK
12, 13. Ang’o momiyo Daudi noolo piny pi ma jolweny mage adek ne okelone?
12 Ranyisi machielo maber ma Daudi noketonwa, en kaka notiyo gi puonj mayudore e Chik, kendo gombo ma ne en-go ne en mar dak kaluwore gi puonjgo. Par ane gima ne otimore kane Daudi nigi riyo kogombo ‘modho pi soko mar Bethlehem.’ Chwo adek kuom jolweny mane en-go nomwomo modonjo e dala mar Bethlem kama jolweny mag Jo-Filistia nogoyoe kambi, ma gikelone pi sokono. Kata kamano, “Daudi nodagi modhogo, to noologo oko ni Jehova.” Nikech ang’o? Daudi nolero kama: “Chutho to ok anyal yie timo kamano! Nade, damadh remb jogi ma noyie wito ngimagi? nimar ne gikelo pigno ka giyie wito ngimagi.”—1 Weche 11:15-19.
13 Daudi nong’eyo kaluwore gi Chik, ni remo ne onego ool oko ne Jehova to ok onego ocham. Kendo nong’eyo gimomiyo nonego otim kamano. Daudi nong’eyo ni “ngima mar ringruok ni e remo.” Kata kamano, mano ne en mana pi to ok remo. Ang’o momiyo Daudi notamore modho pigno? Nong’eyo kendo nokawo mapek puonj mane yudore e chikno. Kaluwore gi Daudi, nokawo ni pigno neng’one ne tek mana ka nengo mar remb chwo adekgo. Omiyo, ok nowinjore ngang’ mondo omodh pigno. Kar modhe, nong’ado e chunye mondo oole piny.—Lawi 17:11; Rapar 12:23, 24.
14. Ang’o ma nokonyo Daudi mondo one gik moko kaka Jehova nenogi?
14 Daudi notemo ahinya mondo oket pache duto kuom chike Nyasaye. Nower niya: “A Nyasacha, amor ahinya timo gi midwaro; ee, chikni ni e i chunya.” (Zab. 40:8) Daudi nopuonjore chike Nyasaye kendo paro matut ahinya kuomgi. Nogeno chuth kuom rieko mayudore e chike mag Jehova. Nikech mano, Daudi ne nigi siso mar luwo, ok mana gima chik ne wacho, to bende tiyo gi puonj mayudore e Chike Musa e okang’ momedore. Sama wapuonjore Muma, wanyiso rieko kuom paro matut e wi gik mwasomo mondo wakan wechego e chunywa kendo wang’e gima biro moro chuny Jehova e chal mopogore opogore.
15. Suleman ne ok omiyo Chik Nyasaye luor e yo mane?
15 Jehova Nyasaye nohero ahinya Suleman wuod Daudi. Kata kamano bang’ kinde, Suleman ok nomiyo Chike Nyasaye luor. Ne ok omakore chuth gi chik Jehova ma ne kwero ni ruodh Israel kik “omed mon kuome owuon.” (Rapar 17:17) Gima lit kendo miwuoro en ni Suleman nokendo mon mang’eny ma ne wuok e ogendini mamoko. Ka nosebedo jaduong’, “monde noloko chunye kuom nyiseche mamoko.” Kata bed ni ne en gi paro mane sama ne okendo mon-go, “Suleman notimo marach e nyim wang’ Jehova, ne ok oluwo Jehova chutho kaka Daudi wuon mare notimo.” (1 Ruo. 11:1-6) Mano kaka en gima dwarore ahinya warit chike koda puonj mayudore e Wach Nyasaye! Kuom ranyisi, wachni onego oket e paro ahinya sama Jakristo paro mar donjo e kend.
16. Winjo tiend chik madwaro ni Jakristo okend “mana kuom Ruoth” onego omi jogo madwaro donjo e kend otim ang’o?
16 Sama joma ok wan-go e lamo achiel temo serowa wadonj kodgi e kend, onego watim kaka Daudi koso kaka Suleman? Ijiwo Jokristo madier mondo odonj e kend, to “mana kuom Ruoth.” (1 Kor. 7:39) Kapo ni Jakristo oyiero mar donjo e kend, onego okendre mana gi ng’ama en-go e yie achiel. Ka wawinjo tiend puonj mayudore e Ndikoni, wabiro tang’ ok mana ni mondo kik wadonj e kend gi joma ok wan-go e yie achiel, to bende ok wabi rwako timbe kisera mawuok kuom joma kamago.
17. Ang’o manyalo konyowa mondo kik wadonj e obadho mar ng’iyo ponografi?
17 Par ane bende kaka ranyisi mar Daudi mar luwo chike Nyasaye gi chunye duto nyalo konyowa kwedo tembe mag ng’iyo piche mag ponografi. Som ndiko maluwogi, kae to ipar ane puonj ma gichiwo, kendo item fwenyo dwach Jehova kuom wachno. (Som Zaburi 119:37; Mathayo 5:28, 29; Jo Kolosai 3:5.) Paro matut kuom chike makare mag Nyasaye ikowa mondo watang’ ne obadho mar ng’iyo piche mag ponografi.
NE GIK MOKO KAKA NYASAYE NENOGI
18, 19. (a) Kata obedo ni Daudi ne en dhano morem, ang’o ma nokonye mondo obed ng’ama Nyasaye oyiego? (b) In iwuon ing’ado mar timo ang’o?
18 Kata obedo ni Daudi noketo ranyisi maber e yore mopogore opogore, pod notimo richo moko madongo. (2 Sam. 11:2-4, 14, 15, 22-27; 1 Weche 21:1, 7) E ngimane duto, Daudi nonyiso ni ne en ng’ama loko chunye kapo ni otimo richo. Nowuotho e nyim Nyasaye “gi chuny modimbore.” (1 Ruo. 9:4) Ang’o momiyo wanyalo wacho kamano? En nikech Daudi notemo ahinya timo gik moko kaka Jehova ne dwaro.
19 Kata obedo ni wan dhano morem, pod Jehova nyalo yie kodwa. Ka wan gi wachno e paro, weuru mondo wapuonjre Wach Nyasaye gi kinda, wapar matut kuom gik ma wapuonjore e Muma, kendo watim gik moko kaluwore gi puonj mabeyo mwaserwako e chunywa. Ka watimo kamano, to wabiro chalo gi jandik-zaburi ma nokwayo Jehova niya: “Puonja timo gi midwaro.”
[Penjo mag Puonjruok]
[Picha e ite mar 5]
Ang’o ma nomono Daudi nego Saulo kata obedo ni noyudo thuolo mar timo kamano?
[Picha e ite mar 6]
Ang’o mwanyalo puonjore kuom gimomiyo Daudi notamore modho pi ma jolweny mage nokelone?
