«Kaʼans tiʼ teen in beet baʼax a kʼáat»
«Kaʼans tiʼ teen in beet baʼax a kʼáat»
«Kaʼans tiʼ teen in beet baʼax a kʼáati, tumen teech in [Dios].» (SAL. 143:10)
BAʼAXOʼOB UNAJ K-KʼAʼAJSIK
¿Bix tu yeʼesil David taak u yilik tuláakal jeʼex u yilik Jéeobaeʼ?
¿Baʼax áant David u yil baʼax uts tu tʼaan Dios?
¿Baʼax kun áantkoʼon utiaʼal maʼ u xuʼulul u kʼamkoʼon Jéeoba?
1, 2. ¿Bix u yáantkoʼon ken k-chʼaʼ en cuentail baʼax uts tu tʼaan Dios, yéetel baʼax k-kanik tiʼ David tu yoʼolal lelaʼ?
¿TSʼOʼOK wa a naʼakal tiʼ junpʼéel wits wa tiʼ uláakʼ tuʼux utiaʼal u páajtal a wilik desde náachil junpʼéel tuʼux taak a bin? Úuchik a beetik beyoʼ maʼ xaaneʼ tu yáantech a wil baʼax bejil unaj a bisik. Bey xan jeʼel u páajtal k-beetik ken kʼaʼabéetchajak k-chʼaʼtuklik baʼaloʼob kʼaʼanaʼantakeʼ. K-ilik le baʼaloʼob jeʼex u yilik le Máax beetmil tuláakal baʼaloʼ ku yáantkoʼon utiaʼal k-bin teʼ bej uts tu tʼaanoʼ (Isa. 30:21).
2 Óoliʼ ichil tuláakal u kuxtal David, u reyil Israeleʼ, jach tu yeʼesaj bix unaj u chʼaʼabal en cuentail baʼax uts tu tʼaan Dios. Utiaʼal k-kaambal tiʼ letiʼeʼ koʼoneʼex ilik jujunpʼéel baʼax tu beetaj utiaʼal k-ilik bix tu meyajtil Jéeoba yéetel tuláakal u puksiʼikʼal (1 Rey. 11:4).
DAVIDEʼ TU YEʼESAJ TSIIKIL TIʼ U KʼAABAʼ DIOS
3, 4. 1) ¿Baʼax péeks David utiaʼal u baʼateʼel yéetel Goliat? 2) ¿Baʼax jach tu yeʼesaj David yoʼolal u kʼaabaʼ Dios?
3 Tuukulnakoʼon tiʼ le ka baʼatelnaj David, juntúul táankelem, tu contra Goliat, juntúul filisteo minaʼan uláakʼ máax jeʼex letiʼ kaʼacheʼ. ¿Baʼax péeks baʼateʼel tu contra juntúul máak yaan óoliʼ 3 metros u kaʼanlil yéetel u kuchmaj tuláakal u nuʼukulil u baʼateʼel? (1 Sam. 17:4.) ¿Tumen maʼ saajkiʼ? ¿Tumen yaan u fe tiʼ Dios? U jaajileʼ kʼaʼabéetchajtiʼ le kaʼapʼéel baʼaloʼobaʼ. Baʼaleʼ baʼax maas péekseʼ letiʼe tsiikil ku yuʼubik yoʼolal Jéeoba yéetel u kʼaabaʼoʼ. Tumen kʼaas u yilik David le baʼax ku yúuchloʼ, tu kʼáataj: «¿Máax le maʼ oksaj óol filisteo utiaʼal ka u tʼan baʼateʼel u múuchʼ j-baʼateloʼob kuxaʼan [jaajil Dios]?» (1 Sam. 17:26).
4 Le tiaʼan tu táan Goliatoʼ, tu yaʼalajtiʼ: «Techeʼ ka taal tin wóokʼol yéetel máaskab, lóomteʼ yéetel jabalina, baʼaleʼ teneʼ kin taal ta wóokʼol tu kʼaabaʼ Yuumtsil tiʼ máax yaan tuláakal páajtalil, u Jajal Dios u múuchʼ j-baʼateloʼob Israel, le máax tsʼoʼok a pʼuʼujsikoʼ» (1 Sam. 17:45). Tumen u kʼubmaj u yóol tiʼ u jaajil Dioseʼ, chéen junpuul tu chʼinaj le nojoch filisteooʼ ka lúubi. Jeʼex tu beetil teʼ kʼiin jeʼeloʼ Davideʼ mantatsʼ tu kʼubaj u yóol tiʼ Jéeoba yéetel jach tu yeʼesaj tsiikil tiʼ u kʼaabaʼ. Kʼuch tak u yaʼal tiʼ le israelitaʼoboʼ: «Kaʼanalchajak a wicheʼex tu yoʼolal u kʼaabaʼ» (xokaʼak 1 Crónicas 16:8-10).
5. ¿Tiʼ baʼax súutukil jeʼel u yúuchultoʼon le baʼax úuch tiʼ David yéetel Goliatoʼ?
5 ¿Ku kiʼimaktal wa a wóol tumen Jéeobaeʼ a Dios? (Jer. 9:24.) ¿Baʼax ka beetik ken aʼalaʼak baʼal tiʼ Jéeoba yéetel tiʼ u j-Jaajkunajoʼob tumen a vecinoʼob, a láakʼtsiloʼob yéetel uláakʼ máaxoʼob a kʼaj óol? ¿Ka kʼubik wa a wóol tiʼ Jéeoba yéetel ka defendertik u kʼaabaʼ? U jaajileʼ yaan u súutukil u makik u chiʼ máak, baʼaleʼ maʼ unaj k-suʼlaktal tumen u j-jaajkunajoʼon Jéeoba yéetel tumen k-tsaypachtik Jesusiʼ (Ecl. 3:1, 7; Mar. 8:38). Kex unaj k-eʼesik utsil yéetel unaj k-kanáantik bix k-tʼaan yéetel le máaxoʼob maʼatech u kʼamkoʼob le maʼalob péektsiloʼ, jach junpuliʼ maʼ unaj k-jach «chʼaʼ[ik] saajkil», jeʼex le israelitaʼob le ka tu yuʼuboʼob baʼax ku yaʼalik Goliatoʼ (1 Sam. 17:11). Baʼaxeʼ unaj k-nojbeʼenkúuntik u kʼaabaʼ Jéeoba. Baʼax k-kʼáateʼ ka u kʼaj óolt le máakoʼob u jaajil tu yoʼolal Diosoʼ, le oʼolal ku meyajtoʼon le Biblia utiaʼal k-eʼesiktiʼob baʼaxten unaj u natsʼkubaʼob tiʼ (Sant. 4:8).
6. ¿Baʼaxten baʼatelnaj David yéetel Goliat, yéetel baʼax unaj k-ilik k-beetik?
6 Le baʼateʼel anchaj tiʼ David yéetel Goliatoʼ ku kaʼansiktoʼon uláakʼ baʼal. Ka kʼuch David teʼ tuʼux kun úuchul le baʼateloʼ, tu yaʼalaj: «¿Baʼax bíin tsʼaʼabak tiʼ le máax bíin kíimsik le filisteo utiaʼal u beetik u jáawal u poʼochʼol Israel[oʼ]?». Le israelitaʼoboʼ tu kaʼa aʼaloʼob: «Le máax xiib utiaʼal paʼik u muukʼeʼ, bíin tsʼaʼabak yaʼabkach ayikʼalil tiʼ tumen [le reyoʼ], bíin xan u tsʼáatiʼeʼ u x-chʼupul paal utiaʼal u yatante» (1 Sam. 17:25-27). Davideʼ maʼ chéen táan u tuukul kaʼach tiʼ le baʼax jeʼel u tsʼaʼabaltiʼoʼ. Baʼax maas u kʼáateʼ u nojbeʼenkúuntik u jaajil Dios (xokaʼak 1 Samuel 17:46, 47). ¿Kux túun toʼon? ¿Chéen wa chʼiikiloʼon k-kaxt ayikʼalil yéetel ka yanaktoʼon junpʼéel maʼalob meyaj teʼ yóokʼol kaabaʼ? U jaajileʼ tuláakloʼon taak k-aʼalik jeʼex tu yaʼalil Davidaʼ: «Koʼoneʼex kiʼikiʼtʼantik junmúuchʼ u nojbeʼen [...] kʼaabaʼ Yuumtsil» (Sal. 34:3). Le oʼolal koʼoneʼex k-kʼubik k-óol tiʼ Jéeoba yéetel k-nojbeʼenkúuntik u kʼaabaʼ táanil tiʼ k-tiaʼaliʼ (Mat. 6:9).
7. ¿Bix jeʼel k-muʼukʼaʼankúuntik k-fe utiaʼal u chúukpajal k-óol kʼaʼaytaj kex maʼ k-kʼaʼamal maʼalobeʼ?
7 Utiaʼal maʼ u sajaktal Davideʼ kʼaʼabéetchaj u kʼubik u yóol tiʼ Jéeoba. Letiʼeʼ muʼukʼaʼanchaj u fe, junpʼéel baʼax áanteʼ letiʼe u kʼubik u yóol tiʼ Dios le táan u kanan taman tu paaliloʼ (1 Sam. 17:34-37). Toʼon xaneʼ unaj u muʼukʼaʼantal k-fe utiaʼal u chúukpajal k-óol teʼ kʼaʼaytajoʼ, maases wa maʼatech k-kʼaʼamal maʼalob. Le fe beyoʼ jeʼel u yantaltoʼon wa k-kʼubik k-óol tiʼ Dios tiʼ tuláakal baʼax k-beetik sáamsamaleʼ. Jeʼex wa táan k-viajareʼ, jeʼel u páajtal k-kʼaʼaytaj tiʼ le máaxoʼob kulukbaloʼob naatsʼ tiʼ toʼonoʼ. Le táan k-kʼaʼaytaj joonaj joonajiloʼ maʼalob xan ka kʼaʼaytajnakoʼon tiʼ le máaxoʼob k-ilik teʼ calleoʼ (Hch. 20:20, 21).
DAVIDEʼ TU KʼUBAJ U YÓOL TIʼ JÉEOBA
8, 9. Yoʼolal bix tu tratartil Sauleʼ, ¿bix tu yeʼesil David ku chʼaʼik en cuenta baʼax uts tu tʼaan Jéeoba?
8 Uláakʼ baʼax eʼesik tu kʼubaj u yóol David tiʼ Jéeobaeʼ letiʼe bix tu yilil Saúl, u yáax reyil Israeloʼ. Tumen Saúl tu pʼektaj Davideʼ óoxtéen tu yóotaj u baj teʼ pakʼ yéetel u lanzaoʼ, baʼaleʼ Davideʼ tu yóoxtéenil tu jechaj yéetel maʼ tu tuklaj u sutik u jeeliʼ. Kex tu tsʼookeʼ kʼaʼabéetchaj u púutsʼul (1 Sam. 18:7-11; 19:10). Saúl túuneʼ bin yéetel tres mil soldadoʼob yéeyaʼanoʼob tiʼ u kaajil Israel utiaʼal u chʼaʼpachtikoʼob David tak tiʼ x-tokoy luʼum (1 Sam. 24:2). Sauleʼ juntéenjeak maʼ yojleʼ ook teʼ áaktun tuʼux u taʼakmuba David yéetel u soldadoʼoboʼ. Teʼ súutukaʼ Davideʼ jeʼel u páajtal kaʼach u xuʼulsik tiʼ Saúl, le máax chʼaʼpachtik utiaʼal kíimskoʼ. Jeʼel kaʼach u páajtal u tuklikeʼ tsʼoʼok u yéeyaʼal tumen Dios utiaʼal u jeelintik Saúl tu kaajil Israel (1 Sam. 16:1, 13). Wa ka u yuʼub u tʼaan u soldadoʼobeʼ tsʼoʼok kaʼach u kíimskeʼ. Baʼaleʼ tu lugar u beetkeʼ, tu yaʼalaj: «¡Yuumtsil ka u yáanten utiaʼal maʼ in líiʼsik in kʼab tu yóokʼol le [rey] in tsʼuuliloʼ! ¡Wa letiʼ [reyeʼ], Yuumtsil yéeymil[!]» (xokaʼak 1 Samuel 24:4-7). Tak teʼ kʼiinoʼ láayliʼ Saúl yéeyaʼan u beet u reyileʼ, tumen ku chaʼabaltiʼ tumen Dios, le oʼolal Davideʼ maʼ taak u luʼsiktiʼ le tronooʼ. Tumen chéen tu xotʼaj u nookʼeʼ tu yeʼesaj maʼ taak u beetik loob tiʼiʼ (1 Sam. 24:11).
9 Le u tsʼook ka tu yilaj David le máax yéeyaʼan tumen Diosoʼ tu kaʼa eʼesaj tsiikil tiʼ. Le ka kʼuch David yéetel Abisai teʼ tuʼux yaan Sauloʼ tu yiloʼob táan u wenel. Kex Abisai tu tuklaj Dios tsʼáaik Saúl tu kʼab David yéetel tu yaʼalaj jeʼel u tsʼóoplomtik yéetel u lanzaeʼ, Davideʼ maʼ tu chaʼajiʼ (1 Sam. 26:8-11). Tumen ku kaxtik u nuʼuktaj Jéeobaeʼ tu beetaj baʼax uts tu tʼaan kex sen aʼalaʼabtiʼ ka u beet yaanal baʼax tumen Abisai.
10. Ken k-aktáant talamileʼ, ¿baʼax jeʼel u yaʼalaʼaltoʼon tumen wa máaxeʼ yéetel baʼax ken u yáantoʼon utiaʼal maʼ k-lúubul?
10 Maʼ xaaneʼ le ken k-aktáant talamileʼ yaan xan máaxeʼ tu lugar u yáantkoʼon k-beet baʼax u kʼáat Jéeobaeʼ jeʼel u túulchʼintkoʼon k-beet chéen baʼax ku yaʼalikeʼ. Jeʼex Abisaieʼ, jeʼel tak u yaʼalik ka k-beet wa baʼax táanil tiʼ k-chʼaʼik en cuentail baʼax ku yaʼalik Dioseʼ. Utiaʼal maʼ k-lúubuleʼ unaj k-kʼaʼajsik bix u yilik Jéeoba le baʼax ken k-beetoʼ yéetel k-chʼaʼtuklik k-beetik baʼax uts tu tʼaan.
11. ¿Bix tu yeʼesil David unaj k-chʼaʼik en cuenta baʼax uts tu tʼaan Jéeoba?
11 Davideʼ tu yaʼalaj tiʼ Jéeoba: «Kaʼans tiʼ teen in beet baʼax a kʼáat» (xokaʼak Salmo 143:5, 8, 10). Letiʼeʼ tu tsʼíiboltaj ka kaʼansaʼak tumen Dios, maʼ tu yóotaj u beet chéen baʼax ku tuklik wa chéen baʼax ku sen aʼalik u maasiliʼ. Béeychaj u yaʼalik tiʼ Dios: «Kin [tuukul tiʼ] tuláakal le baʼax a beetmoʼ». Wa k-xakʼalxoktik le Biblia yéetel k-tuukul tiʼ bix tu tratartil Jéeoba le máaxoʼob meyajt úuchjeakoʼ yaan u béeytal k-naʼatik baʼax u kʼáat ka k-beete.
DAVIDEʼ KU NAʼATIK KAʼACH LE PRINCIPIOʼOB TUʼUX U TAAL LE LEYOʼ
12, 13. ¿Baʼaxten tu wekaj David le jaʼ taasaʼabtiʼ tumen óoxtúul u soldadoʼoboʼ?
12 Jach maʼalob ka k-beet le baʼax tu beetaj David úuchjeakoʼ tumen letiʼeʼ ku naʼatik kaʼach baʼax taak u kaʼansik le principioʼob tuʼux u taal le Leyoʼ yéetel ku tsʼíiboltik u nuʼuktik u kuxtal tu yéeteloʼob. Koʼoneʼex ilik baʼax úuch le ka tu yaʼalaj jach ku tsʼíiboltik u yukʼik «u jaʼil le chʼeʼen yaan tu [...] kaajil Belenoʼ». Óoxtúul u soldadoʼobeʼ baʼatelnajoʼob yéetel le filisteoʼob yaan teʼ kaaj utiaʼal u yokol u chʼaʼob le jaʼoʼ. Baʼaleʼ ka tu bisoʼob le jaʼ tiʼ Davidoʼ «letiʼeʼ maʼ tu yóotaj u yukʼiʼ, baʼaleʼ tu wekaj utiaʼal [...] Yuumtsil». ¿Baʼaxten? Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «¡Maʼ u yóotik [Dios] ka in wukʼe! ¡tumen leloʼ u tojol u kʼiʼikʼel le xiiboʼob tu natsʼubaʼob tu chiʼ kíimil utiaʼal u taaskoʼob tiʼ teen in wukʼe!» (1 Cró. 11:15-19).
13 Davideʼ u yojel le Leyoʼ ku yaʼalik maʼ unaj u jaantaʼal wa u yuʼukʼul kʼiʼikʼiʼ, baʼaxeʼ unaj u weʼekel utiaʼal Jéeoba. U yojel xan baʼaxten bey unaj u beetaʼaloʼ, tumen le Leyoʼ ku yaʼalikeʼ «tuláakal baʼax kuxaʼaneʼ, kuxaʼan tumen yaan u kʼiʼikʼel». Baʼaleʼ chéen jaʼ le bisaʼabtiʼoʼ, ¿baʼaxten túun maʼ tu yukʼiʼ? Tumen ku naʼatikeʼ le principio tuʼux u taal le leyoʼ ku yeʼesik Jéeobaeʼ kiliʼich u yilik le kʼiʼikʼoʼ. Tumen tu tsʼáaj u kuxtal tu táan kíimil le óoxtúul máakoʼobaʼ, Davideʼ tu tukleʼ wa ku yukʼik le jaʼoʼ maʼ táan u yeʼesil tsiikil tiʼ le kʼiʼikʼoʼ. Le oʼolal tu yuʼubaj jach maʼ tu páajtal u yukʼik. Yéetel tu tuklaj unaj u wekik teʼ luʼumoʼ (Lev. 17:11; Deu. 12:23, 24).
14. ¿Baʼax áant David utiaʼal u yilik tuláakal jeʼex u yilik Jéeobaeʼ?
14 Davideʼ tu yilaj u kʼuchul u Ley Dios tak tu puksiʼikʼal. Le oʼolal tu kʼayaj: «Teneʼ uts tin tʼaan in beetik le baʼax a kʼáateʼ; ¡kin bisik tin puksiʼikʼal a kaʼansaj!» (Sal. 40:8). Letiʼeʼ tu xakʼalxoktaj u Ley Dios yéetel tuukulnaj tiʼ baʼax ku yaʼalik. Tumen ku kʼubik u yóol tiʼ baʼax ku yaʼalik Jéeobaeʼ, maʼ chéen ku beetik le baʼax tsʼíibtaʼan teʼ Leyoʼ, baʼaxeʼ ku yilik u beetik xan le baʼaxoʼob taak u kaʼansik le Ley kex maʼ tsʼíibtaʼanoʼ. Maʼalob ka tuukulnakoʼon tiʼ le baʼax k-xakʼalxoktik teʼ Bibliaoʼ yéetel ka kʼuchuk t-puksiʼikʼal. Beyoʼ le ken k-aktáant jeʼel baʼaxakeʼ yaan k-ojéeltik baʼax uts tu tʼaan Jéeoba.
15. ¿Bix tu yeʼesil Salomón maʼatech u yeʼesik tsiikil tiʼ u Ley Dios?
15 Salomón, u hijo Davideʼ, jach kiʼikiʼtʼantaʼab tumen Jéeoba. Baʼaleʼ ka máan kʼiineʼ xuʼul u yeʼesik tsiikil tiʼ u Ley Dios. Letiʼeʼ yojel aʼalaʼan tiʼ le reyoʼob maʼ unaj «u yantal yaʼab koʼoleloʼob tiʼ[obiʼ]», baʼaleʼ maʼ tu beetaj u cuentailiʼ (Deu. 17:17). Tsʼoʼok tak u beel yéetel yaʼab koʼoleloʼob táanxel luʼumiloʼob. Ka chʼíijeʼ «beetaʼab u kʼéechel u puksiʼikʼal tumen u yatanoʼob utiaʼal u bin tu paach beetbil [diosoʼob]». Kex jeʼel baʼax oʼolal tu beeteʼ «kʼaas lúubik tu táan Yuumtsil tumen maʼ bin tu paach tu yéetel jaaj óolal, jeʼel bix David u taataeʼ» (1 Rey. 11:1-6). Lelaʼ ku yeʼesik jach kʼaʼanaʼan k-chaʼik u nuʼuktikoʼon Dios yéetel u leyoʼob bey xan le principioʼob yaan ichil le Bibliaoʼ. Lelaʼ maas unaj u beetik le máax táan u tuklik u tsʼoʼokol u beeloʼ.
16. ¿Baʼax ken k-beet wa k-naʼatik tubeel ken u yaʼal le Biblia chéen unaj u tsʼoʼokol u beel máak «ichil le j-oksaj óoloʼoboʼ»?
16 Wa juntúul máax maʼatech u meyajtik Dios ku yaʼalik taak u biskuba ta wéeteleʼ le baʼax ken a núukoʼ yaan u yeʼesik wa ka tuukul jeʼex Davideʼ, wa jeʼex Salomoneʼ. Le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ u yojloʼob chéen «ichil le j-oksaj óoloʼob» unaj u tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ (1 Cor. 7:39). Wa ku tuklik u tsʼoʼokol u beel máakeʼ, unaj u yéeyik juntúul máax u kʼubmaj u kuxtal tiʼ Dios yéetel okjaʼanajaʼan. Wa k-naʼatik tubeel le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ, maʼ kun tsʼoʼokol k-beel yéetel juntúul máax maʼatech u meyajtik Dios, yéetel mix ken k-tsʼáa tuʼux u káajal u biskuba t-éetel.
17. ¿Baʼax kun áantkoʼon utiaʼal k-náachtal tiʼ le pornografíaoʼ?
17 Le bix úuchik u kaxtik David u nuʼuktaj Diosoʼ, ku yáantkoʼon xan utiaʼal maʼ k-chaʼantik pornografía. Xok le tekstoʼobaʼ, tukult baʼax ku kaʼansik yéetel ilawil baʼax uts tu tʼaan Jéeoba ka k-beete (xokaʼak Salmo 119:37; Mateo 5:28, 29 yéetel Colosailoʼob 3:5). Wa k-tuukul tiʼ le baʼax ku kaʼansik le Bibliaoʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal k-náachtal tiʼ le pornografíaoʼ.
MAʼ U TUʼUBULTECH BIX U TUUKUL DIOS
18, 19. 1) Kex j-kʼebaneʼ, ¿baʼaxten maʼ xuʼul u kʼaʼamal David tumen Diosiʼ? 2) ¿Baʼax tsʼoʼok a chʼaʼtuklik a beetik?
18 Kex David tu beetaj yaʼab baʼaloʼob maʼalobeʼ lúub xan tiʼ nukuch kʼebanoʼob (2 Sam. 11:2-4, 14, 15, 22-27; 1 Cró. 21:1, 7). Baʼaleʼ mantatsʼ arrepentirnaji. Jeʼel u páajtal u yaʼalaʼaleʼ tu meyajtaj Dios «yéetel tuláakal u tojil [u] puksiʼikʼal» (1 Rey. 9:4). ¿Baʼaxten? Tumen mantatsʼ tu yilaj u beetik baʼax uts tu tʼaan Dios.
19 Kex j-kʼebanoʼoneʼ jeʼel xan u seguer k-kʼaʼamal tumen Jéeobaeʼ. Le oʼolal unaj k-xakʼalxoktik le Bibliaoʼ, k-tuukul tiʼ baʼax ku yaʼalik utiaʼal u kʼuchul t-puksiʼikʼal yéetel k-beetik. Jach maʼalob ka k-aʼal le baʼax tu yaʼalaj le salmista tiʼ Jéeobaaʼ: «Kaʼans tiʼ teen in beet baʼax a kʼáat».
[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]
[Foto yaan teʼ táan juʼun 5]
¿Baʼaxten Davideʼ maʼ tu kíimsaj Saúl kex páajchaj u beetkiʼ?
[Foto yaan teʼ táan juʼun 6]
¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le úuchik maʼ u yukʼik David le jaʼ taasaʼabtiʼ tumen u soldadoʼoboʼ?
