1, 2. ¿Imatan Jesús yachachirqan apostolninkunaman?

JESUSMI Jerusalén llaqtapi apostolninkunawan kuska kashan huk altosniyoq wasipi, chay tutallañan payqa kay pachapi kanqa. Cenashaqtinkun payqa sayarispa pata p’achanta ch’utikuspa toallawan cinturanta wataykukurqan. Hinaspan puruñaman unuta hich’aykuspa yachachisqakunaq chakin maylliyta qallarirqan, watakusqan toallawantaq ch’akichirqan. Chaymantataq pata p’achanwan churaykukurqan. ¿Imaraykun chayta ruwarqan? (Juan 13:3-5.)

² Paymi nirqan: “¿Entiendenkichischu imatachus ruwarqaykichis chayta? [...] Ñoqa Señorpas, Yachachikuqpas kashaspa, chakiykichista maylliykichis chayqa, qankunapas chakiykichista mayllinakunaykichismi. Yachaqakunaykichispaqmi rikuchiykichis, imaynan ñoqa ruwani ahinata qankunapas ruwanaykichispaq”, nispa (Juan 13:12-15). Kamachikunaq ruwananta ruwaspanmi apostolninkunata yachachirqan tukuy tiempo huch’uyaykukuq kanankupaq, chaytaqa manan qonqankumanchu karqan.

3. a) ¿Imaynatan Jesús iskay kutipi yachachirqan huch’uyaykukuq kayta? b) ¿Imatan yachasunchis kay estudiopi?

³ Jesusqa manan chay kutillapichu apostolninkunaman yachachirqan huch’uyaykukuq allinpuni kasqanta. Ñawpaq kutipin apostolninkuna aswan allin qhawarisqa kanankupaq atipanakuqtinku huk wawata hap’iykuspa nirqan: “Pipas ñoqaq sutiypi kay wawata chaskiqqa, ñoqatan chaskiwan, pipas ñoqata chaskiwaqtaqmi kachamuwaqniy Diosta chaskin, qankuna ukhupi aswan huch’uykaqmi qollanaqa kanqa”, nispa (Luc. 9:46-48). Jesusqa yacharqanmi fariseokuna allin qhawarisqa kay munasqankuta, chaymi qatikuqninkunata qhepaman nirqan: “Pipas hatunchakuqqa huchuyyaykachisqan kanqa, huch’uyyaykukuqtaqmi hatunchasqa  kanqa”, nispa (Luc. 14:11). Jesusqa munanmi llapa qatikuqninkuna huch’uyaykukuq kanankuta, chayqa hukniraymi hatunchakuq kaymanta uma hoqariq kaymantapas. Jesús hina kanapaq qhawarisunchis huch’uyaykukuq kasqanmanta, huch’uyaykukuq kaqpaq hukkunapaqpas imaynapi allin kasqantapas.

4. ¿Imaynatan Jesús rikuchirqan huch’uyaykukuq kasqanta manaraq kay pachaman hamushaspa?

⁴ Manaraq kay pachaman hamushaspa waranqa watakuna hanaq pachapi Taytanwan kaspan Jesusqa rikuchirqanña huch’uyaykukuq kasqanta. Taytanwan Jesús sumaqta kawsasqanmantan Isaías qelqa nin: “Señor Diosmi allinta yachachiwarqan sayk’usqata simiywan kallpachaspa sonqochanaypaq. Sapa paqarmi maki rikch’achiwan allin yachaqaq hina uyarinaypaq. Apu Señor Diosmi uyarichiwarqan, manataqmi mana kasukuqchu karqani, manan qhepamanpas kutirirqanichu”, nispa (Isa. 50:4, 5). Yachayta munaspan Jesusqa huch’uyaykukuspa uyarirqan cheqaq Diospa yachachisqanta. Jehová Diosqa huch’uyaykukuq kasqantan rikuchirqan huchayoq runakunata khuyapayaspa, chaytan Jesusqa tukuy yuyaywan yacharqan.

5. Arcángel kaspa, ¿imaynatan Jesús rikuchirqan huch’uyaykukuq kasqanta, maykamalla ruway atisqantapas Saqrata imayna tratasqanpi?

⁵ Ichaqa manan llapa angelkunachu chhayna huch’uyaykukuq karqanku. Huk angelmi mana munarqanchu yachachisqa kayta, hinan atipachikurqan hatunchakuq kaywan. Jehová Dios contran hatarirqan, chhaynapin Saqraman tukupurqan. Jesusmi ichaqa mana hayk’aqpas pisipaqchu qhawarirqan hanaq pachapi imachus kasqanta, nitaqmi atiynintapas mana allinpaqchu utilizarqan. Jesusmi otaq ‘arcángel Miguelmi saqrawan churanakuspa, Moisespa ayanta qechunakurqan’, chaypiqa manan atiyniyoq kasqanraykuchu munasqanta ruwarqan, aswanpas rikuchirqanmi huch’uyaykukuq kasqanta, maykamalla ruway atisqantapas. Suyarqanmi Jehová Dios yuyaykusqanman hina ima tiempopi munasqanman hina allichananta, paymi tukuypi Juezqa (leey Judas 9).

6. ¿Imaynatan Jesús rikuchirqan huch’uyaykukuq kasqanta Mesías kananpaq kamachikuyta kasukuspa?

⁶ Hanaq pachapi kashaspaqa Jesusqa yachallarqantaqmi kay pachaman hamuspa ima profeciakuna hunt’ananta. Chhaynaqa yacharqanñachá Prometesqa Mesías kaspa imaymana sasachakuykunapi tarikunanta ñak’arispa wañunantapas. Chaywanpas Diospa phiwi churinqa huch’uyaykukuq kasqanraykun kasukurqan. Pablon nirqan: “Cristoqa Diosman rikch’akuq kashaspapas, manan Dioswan igualchu kayta munarqan. Aswanmi hanaq pachapi sumaq kawsayninta saqespa, runa hina nacerqan kamachi runa hina kananpaq”, nispa (Fili. 2:6, 7, NM).

7, 8. ¿Imaynatan Jesús rikuchirqan huch’uyaykukuq kasqanta wawallaraq kaspa, predicasqan tiempopipas?

⁷ Jesusmantan Pablo nirqan: “Runa kaspanmi pay kikin huch’uyyaykukurqan, Diosta kasukuq kaspanmi wañurqan, cruzpi [“kurkupi”, NM] wañuytapas mana p’enqakuspa”, nispa (Fili. 2:8). Wawa kasqanmantapachan Jesusqa rikuchirqan huch’uyaykukuq kasqanta. Tayta-mamanña huchayoq runakuna karqanku chaypas ‘paykunata kasukuspan tiyarqan’ (Luc. 2:51). Llapa wayna-sipaskunan Jesusmanta yachankuman. Sichus pay hina kanqaku tayta-mamankutataq kasukunqaku chayqa, Diospa bendecisqanmi kanqaku.

 ⁸ Diospa munayninta ñawpaqman churaspan Jesusqa kurakña kaspa rikuchillarqantaq huch’uyaykukuq kasqanta (Juan 4:34). Predicaspan Jesusqa Diospa sutinta reqsichirqan, allin sonqoyoq runakunatataq yanaparqan Diospa munayninmanta, imayna kasqanmantapas sut’ita yachanankupaq. Chaymantapas yachachisqanman hinan kawsarqan. Imayna mañakuyta yachachisqanpin nirqan: “Yayayku hanaq pachapi kaq, sutiyki yupaychasqa [“ch’uyanchasqa”, NM] kachun”, nispa (Mat. 6:9). Chhaynapin yachachirqan Diospa sutinta, astawanqa ch’uyanchakunan kasqanta, chaytataqmi ruwasqawan rikuchirqan. Chaymi predicaynin tukunanpaqña kashaqtin Taytanta nirqan: “Ñoqan paykunaman [apostolkunaman] pichus kasqaykita yachachirqani, yachachisaqraqtaqmi kanpas”, nispa (Juan 17:26). Chaymantapas nirqanmi tukuy imatapas Diospa yanapayninwan ruwasqanta (Juan 5:19).

9. ¿Imatan Zacarías profetizarqan Mesiasmanta, imaynatan Jesús chayta hunt’arqan?

⁹ Zacariasmi Mesiasmanta profetizarqan: “¡Sión llaqtaq ususin, anchata kusikuy! ¡Jerusalén llaqtaq ususin, kusisqa takiy! Kayqa Reyniykin hamushasunki, payqa chaninmi, atipaqmi, payqa huch’uyyaykukuqmi, asnopi sillaykusqan hamushan, china asnoq orqo maltanpin hamushan”, nispa (Zac. 9:9). Chay simikunan hunt’akurqan 33 watapi manaraq Pascua fiesta kashaqtin Jerusalén llaqtaman Jesús haykuqtin. Runakunan p’achankutapas palmera k’allmakunatapas mast’aspa chaskirqanku, llapa runakunan kusikurqanku. Ichaqa reyta hina chaskiqtinkupas manan hatunchakurqanchu (Mat. 21:4-11).

10. ¿Imatan Jesús rikuchirqan wañupunankama kasukuq kasqanwan?

¹⁰ Jesusqa wañupunankaman huch’uyaykukuq karqan Taytantapas kasukurqan. Chaywanmi rikuchirqan runakunaqa pruebakunapi tarikuspapas Diospaq hunt’aq kay atisqankuta. Hinaspapas Saqraq  llullakusqantan sut’iman horqorqan, Saqran nirqan runakunaqa imatapas chaskinankuraykulla Diosta servisqankuta (Job 1:9-11; 2:4). Hunt’aq sonqo kasqanwanmi Dioslla kamachikuq kasqanta defenderqan, confiarqantaqmi Taytanpa kamachikusqallan allin kasqanpi. Jehová Diosqa anchatan kusikurqan huch’uyaykukuq Churin hunt’aq sonqo kasqanwan (leey Proverbios 27:11).

11. ¿Ima suyakuykunan hunt’aq runakunapaq kan Jesucristoq wañusqanwan?

¹¹ Jesuspa wañusqanqa allinmi kallarqantaq runakunata salvananpaq (Mat. 20:28). Chhaynapin huchayoq runakunaqa pampachasqa kankuman Diospa chanin kamachikuyninkunaman hina, hinaspa wiñay kawsayta chaskinkuman. Pablon nirqan: “Chay hinallataqmi Jesucristoq chanin ruwasqanwan llapa runa kawsanankupaq chaninchasqa karqanku”, nispa (Rom. 5:18). Cristoq kawsaynin qosqanwanmi akllasqa cristianokunaqa hanaq pachaman ripunankupaq suyakuyniyoq kanku, manataqmi hayk’aqpas wañunqakuchu, ‘wak ovejakunataq’ kay pachapi wiñaypaq kawsanankupaq suyakuyniyoq (Juan 10:16; Rom. 8:16, 17).

12. ¿Imaynatan Jesús rikuchirqan llapa runakunapaq huch’uyaykukuq llamp’u sonqo kasqanta?

¹² Jesusmi ‘llapa sayk’usqakunata q’episapakunata’ nirqan payman asuykunankupaq. Nirqanmi: “Yugoyman k’umuykukuychis, hinaspa ñoqamanta yachaqakuychis llamp’ulla, huch’uyyaykukuq sonqoyoq kasqayta, chaymi qankunaqa samakuyta tarinkichis”, nispa (Mat. 11:28, 29). Payqa llamp’ulla, huch’uyaykukuq sonqoyoq kaspanmi llapa runakunata khuyapayarqan. Atinallankutan qatikuqninkunamanqa kamachiq, ruwasqankumantataq sumaq simikunawan kallpachaq. Manan hayk’aqpas pisichaqchu nitaq qhawarichiqchu mana valeqpaq hinataqa, manataqmi sonqonkuta k’iriqchu. Aswanpas yugon ch’usaqlla kasqanrayku, q’epintaq mana llasasqanraykun nirqan payman asuykuspa yachachisqanta kasukuqtinkuqa kallpachasqa kanankuta. Warmikunapas qharikunapas wawakunapas thakmi ladonpi kaqku (Mat. 11:30).

13. ¿Imaynatan pisichasqakunata Jesús khuyapayarqan?

¹³ Jesusqa khuyapayarqanmi pisichasqa kaq israelitakunata, munakuywantaqmi yanaparqan. Jericó llaqtaq qayllanpin tarirqan iskay ñawsa runakunata, huknin kaqpa sutinmi karqan Bartimeo, paykunan waqyakurqanku yanapananpaq. Ichaqa runakunan phiñakuspa upallachiyta munarqanku. Jesusqa chay ñawsakunaq mañakusqankuta mana kasuspan ripullanman karqan. Ichaqa nirqanmi pusamunankupaq, khuyapayasqanraykutaqmi  qhawarichipurqan. Rikusqanchis hina Jesusqa Taytan Jehová Dios hinan karqan, llakisqakunatan huch’uyaykukuspa khuyapayarqan (Mat. 20:29-34; Mar. 10:46-52).

14. ¿Ima bendicionkunatan runakuna chaskirqanku kay pachapi kashaspa Jesús huch’uyaykukusqanwan?

¹⁴ Jesuspa huch’uyaykukuq kasqanqa kusichiwanchismi, imaymanapitaqmi allinninchispaq. Diosqa anchatan kusikurqan munakusqan Churin tukuy sonqowan munayninta hunt’asqanwan. Jesusqa asuykunapaq hina llamp’u sonqon karqan, chaymi apostolkunapas qatikuqninkunapas kallpachasqa tarikurqanku. Ruwasqanpas yachachisqanpas sumaq simikunawan kallpachasqanpas yanaparqanmi aswan iñiyniyoq kanankupaq. Kawsaynin qosqanwanmi llapa kasukuq runakuna askha bendicionkunata wiñaypaq chaskinqaku.

15. ¿Imaynapin Jesuspa huch’uyaykukusqan allinninpaq karqan?

¹⁵ ¿Allinninpaqchu karqan huch’uyaykukuq kasqan? Arí, qatikuqninkunatan nirqan: ‘Pipas huch’uyyaykukuqqa hatunchasqan kanqa’, nispa (Mat. 23:12). Chay nisqanqa payllapitaqmi hunt’akurqan, Pablon nirqan: “Chayraykun Diospas paytaqa anchatapuni hatunchaykurqan, hinaspan payman sutita churarqan lliw sutimantapas qollana kaqtapuni. Chay hinapin Jesuspa sutinpi llapalla qonqorikunqaku, hanaq pachapi kaqkunapas, kay pachapi kaqkunapas, Ukhu-pachapi kaqkunapas, Jesucristopuni Señorqa kasqantan llapalla sut’ita rimarinqaku, Dios Yaya hatunchasqa kananpaq”, nispa. Kay pachapi huch’uyaykukuq hunt’aq kasqanraykun Jehová Diosqa anchatapuni paytaqa hatunchaykurqan chaymi hanaq pachapipas kay pachapipas kamachinanpaq atiyta qorqan (Fili. 2:9-11).

16. ¿Imaynapin yachanchis hamuq tiempopi Jesús huch’uyaykukuq kashanallanta?

¹⁶ Hamuq tiempopipas Diospa Churinqa huch’uyaykukuqmi kashallanqa. Hanaq pachapi atiyniyoqña kaspa enemigonkunata imatachus Jesús ruwananmantan salmista nirqan: “Qhapaq-atiyniykipi sillaykusqa llallinaykipaq ñawpariy, cheqaq-kaypaq maqanakuq, wakchakunapaqpas [“huch’uyaykukuqkunatapas”, NM] chaninchapuq”, nispa (Sal. 45:4). Armagedonpin Jesucristoqa hamunqa cheqaq-kaqta, chanin-kaqta huch’uyaykukuq kaytapas defiendeq. “Tukuy kamachikuyta, tukuy atiyta, tukuy munaychakuytapas” Jesucristo Waranqa Wata Kamachikuyninpi tukuchiqtin, ¿iman kanqa chay qhepaman? Huch’uyaykukuq kaspanmi “Dios Yayaman kamachikunan atiyta qopunqa” (leey 1 Corintios 15:24-28).

17, 18. a) ¿Imaraykun Diosta serviqkuna Jesús hina huch’uyaykukuq kananku? b) ¿Ima tapuykunan qatimuq estudiopi kutichikunqa?

¹⁷ Ñoqanchisri, ¿Jesús hina huch’uyaykukuqchu kasun? ¿Imaynapin tarikusunchis Rey Jesucristo Armagedonpi Diospa huchachasqanta hunt’ananpaq hamuqtin? Jesusqa maqanakunqa chaninkunata huch’uyaykukuq kaqkunatawan salvanallanpaqmi. Chayraykun salvakunapaqqa huch’uyaykukuq kay ancha allinpuni. Hinaspapas, Jesucristoq huch’uyaykukuq kasqanqa allinninpaqmi karqan hinallataq hukkunapaqpas, chhaynallataqmi kanqa huch’uyaykukuq kasqanchisqa.

¹⁸ ¿Iman yanapawasun Jesús hina huch’uyaykukuq kanapaq? ¿Imaynatan huch’uyaykukuq kasunman sasachakuykuna kaqtinpas? Kay tapuykunatan kutichikunqa qatimuq estudiopi.