1, 2. Nye Yesu a longisa kolondonge viaye kuteke wa sulako womuenyo waye palo posi?

YESU kuteke wa sulako womuenyo waye palo posi, wa kala otembo yalua lolondonge viaye vohondo yimue kosapalalo ko Yerusalãi. Osimbu a kala oku sapela lolondonge viaye poku lia ondalelo, wa votoka, kuenje, wa lula ocikutu caye, kuenda wa itika etuaya. Noke, wa itila ovava pombasiya, kuenje, wa fetika oku sukula kolomãhi violondonge viaye, loku vi puenya letuaya. Eci a mala oku sukula kolomãhi viavo, wa wala vali ocikutu caye. Momo lie Yesu a lingila upange waco?​—Yoa. 13:3-5.

² Yesu wa popia hati: ‘Eci ndo lingili ca ku lomboloki? Nda ame ndi Ñala, haime ndulongisi, nda sukula kolomãhi viene, vu sukilavo oku sukula kolomãhi via vakuene. Momo ndo sili ongangu yoku linga eci nda linga.’ (Yoa. 13:12-15) Eci Yesu a mala oku sukula kolomãhi violondonge viaye, wa vi vetiya oco vi amameko oku lekisa umbombe.

3. (a) Yesu wa lekisa ndati esilivilo lioku kuata umbombe vapuluvi avali? (b) Nye tu konomuĩsa vocipama cilo?

³ Yesu ka fetikile lika oku lekisa esilivilo liumbombe poku sukula kolomãhi viovapostolo vaye. Momo, vepuluvi limue eci vamue pokati kovapostolo vaye va lekisa ocituwa coku livelisapo, Yesu wa kuata okamõla, kuenje wa ka kapa pokati kavo kuenda wa va sapuila hati: “Omunu wosi o yekisa okamõla aka vonduko yange, o ndi yekisa ame, kuenda wosi wa ndi yekisa, o yekisa una wa ndi tuma. Omunu wosi o li kapa kutito pokati kene, eye wa velapo.” (Luke 9:46-48, NW) Omo okuti Yesu wa limbukile ocituwa ca va Fariseo coku livelisapo, eci a kala kupange woku kunda wa popia hati: “U o liamisa kunene, amisua kutito, lu o liamisa kutito amisua kunene.” (Luka 14:11) Yesu wa yonguile okuti, olondonge  viaye vi lekisa umbombe, loku likapa kutito, kuenda oku yuvula epela. Omo okuti tu yongola oku kuama ongangu yaye, tu konomuisi ndomo a lekisa umbombe. Tu konomuisavo ndomo ocituwa caco ci tu kuatisa, kuenda ndomo ci kuatisa vakuetu.

4. Omõla wa Suku wongunga wa lekisa ndati umbombe osimbu keyile palo posi?

⁴ Omo okuti Yesu eye Omõla wongunga wa Suku, wa lekisa umbombe osimbu keyile handi palo posi. Eye, wa kala anyamo alua kilu, la Isiaye. Elivulu lia Isaya poku lombolola ukamba wa kala pokati Komõla la Isia li popia hati: “Ñala Yehova wa nyĩha elimi liuloño [okuti, ndi tẽla] oku kolisa lolondaka u wa kava. Omẽle komẽle o pasola, o pasola etũi liange okuti [ndi yeva] ndu o longisiwa. Ñala Yehova wa situlula etũi liange, kuenje sia sinĩle, [kuenda] sia tiukilile konyima.” (Isa. 50:4, 5) Yesu wa lekisa umbombe, kuenda wa pokola kovina viosi Yehova o longisa. Eye, wa lekisa onjongole yoku lilongisa ovina vi tunda ku Suku yocili. Omo liaco, Yesu wa kuama ongangu ya Yehova yoku lekisa umbombe poku kuatela ohenda omanu vakuakandu!

5. Ndaño okuti Yesu eye Ungelo wa velapo, wa lekisa ndati umbombe leliketiso eci a lipatãla Leliapu?

⁵ Ovangelo vamue kilu, ka va lekisile umbombe ndeci Yesu a linga. Ungelo umue okuti noke wa linga Satana Eliapu, ka yonguile oku lilongisa ovina viatiamẽla ku Yehova. Omo liekambo liumbombe, wa kuata epela, kuenda wa sima okuti, wa velapo vakuavo. Omo liaco, wa liwekapo oku pokola ku Yehova. Pole, Yesu wa sanjukilile ocikele Suku o wĩhile kilu, kuenda wa lekisa umbombe poku ci tẽlisa. Ndaño okuti Yesu eye Ungelo wa velapo kuenda o kuete unene woku viala, pole, wa lekisa umbombe eci a lipatãla Leliapu omo lietimba lia Mose. Omo liaco, Yesu wa lekisa umbombe lesuluviko. Eye wa sanjukila Yehova, Onganji ya Velapo voluali luosi okuti, votembo a sokiya, o tetulula ovitangi lesunga.​—Tanga Yuda 9.

6. Yesu wa lekisa ndati umbombe poku tava ocikele coku kala Mesiya?

⁶ Ovina Yesu a lilongisa eci a kala kilu, via kongeliwa vovitumasuku via lombolola omuenyo waye pola posi okuti, eye Mesiya. Ndaño okuti Yesu wa kũlĩhĩle ovitangi a laikele oku liyaka lavio, pole, wa tava ocikele coku iya palo posi okuti o pondiwa, momo eye Mesiya wa likuminyiwa. Momo lie a tavela ocikele caco? Omo okuti Yesu wa lekisa umbombe, upostolo Paulu wa soneha ndoco: ‘Kristu Yesu, ndaño wa kala nda Suku, pole, ka sandele oku lisokisa la Suku. Kuenje, wa lieca eye muẽle, wa linga ndupika, kuenda wa citiwa lesetahãlo liomunu.’​—Va Fil. 2:6, 7.

7, 8. Yesu wa lekisa ndati umbombe eci a kala omõla, kuenda kupange waye woku kunda palo posi?

⁷ Paulu wa soneha ndoco: ‘Omo okuti Yesu wa citiwa ndomunu, wa lekisa umbombe, kuenda wa pokola toke eci a fila kuti.’ (Va Fil. 2:8) Yesu wa tu sila ongangu yiwa yoku lekisa umbombe, tunde vutila. Ndaño okuti Yosefe la Maria va kala olonjali via Yesu ka via lipuile, pole, ‘wa lekisa umbombe lepokolo kokuavo.’ (Luka 2:51) Amalẽhe vana va yongola oku tambula esumũlũho lia Suku, va sukila oku kuama ongangu ya Yesu yoku pokola kolonjali viavo!

⁸ Osimbu Yesu a kala oku kula, wa lekisa umbombe poku pitisa kovaso  ocipango ca Yehova, kuenda ka pitisile kovaso olonjongole viaye. (Yoa. 4:34) Yesu Kristu vokuenda kupange waye woku kunda palo posi, wa tukula onduko ya Suku, kuenda wa kuatisa omanu vakuavitima via sunguluka oku kũlĩha ovituwa via Yehova, locipango Caye catiamẽla komanu. Yesu wambatele omuenyo umue u li kuata lovina a longisa viatiamẽla ku Yehova. Vohutililo Yesu a longisa kolondonge viaye, wa kongelamo olondaka viatete poku popia hati: “A Isietu o kasi kilu. Onduko yove yi sumbiwe.” (Mat. 6:9) Yesu wa longisa olondonge viaye oco vi lekise esumbilo lia velapo konduko ya Suku. Momo Yesu wa velisilepo onduko yaco. Eci a kala kesulilo liupange waye woku kunda, wa sapuila Isiaye vohutililo hati: “Nda va lomboluila onduko yove kuenje lopo ndi va yi lomboluila [vali].” (Yoa. 17:26) Eci Yesu a kala palo posi, wa tẽlisa upange waye woku kunda lekuatiso lia Yehova.​—Yoa. 5:19.

9. Ocitumasuku cipi Sakariya a tukula catiamẽla ku Mesiya, kuenda ca tẽlisiwa ndati vu Yesu?

⁹ Uprofeto Sakariya wa soneha ovina viatiamẽla ku Mesiya ndoco: “Amõla a Siono ukãi, yolela muẽle! Amõla a Yerusalãi ukãi, kaluka lesanju! Momo Soma yove, yo, iya kokuove. Eye ukuesunga, haeye upopeli. Wonjuka. Endela [komõla wocimbulu].” (Sak. 9:9) Olondaka evi via tẽlisiwa eci Yesu a iñila vo Yerusalãi, osimbu Ocipito Conjivaluko yunyamo wa 33 K.K., ka ca lingiwile handi. Vepuluvi liaco, owiñi wa yala olonanga lovianja vieva vonjila Yesu a kala oku pita. Kuenje, omanu vosi va sanjukila oku iñila kua Yesu volupale. Eye wa lekisavo umbombe eci omanu va kala oku u sivaya vati, wa linga Osoma.​—Mat. 21:4-11.

10. Uvangi upi ulekisa okuti Yesu wa pokola toke kolofa?

¹⁰ Eci Yesu Kristu a kala palo posi, wa lekisa umbombe lepokolo, toke eci a valeliwa kuti una a fila. Eye wa lekisa okuti, ndaño omanu va pita voloseteko vialua, pole va pondola oku amamako oku kolela Yehova. Yesu wa lekisavo okuti, Satana  wa vangula uhembi poku popia hati, omanu va vumba lika Yehova omo lionima va pondola oku tambula kokuaye. (Yovi 1:9-11; 2:4) Ulandu wa Yesu u lekisa okuti, wa teyuila omoko ya Yehova yoku viala, kuenda wa kũlĩhĩle okuti, onjila ya Yehova yoku viala oyo ya velapo. Omo liaco, Yehova wa kuata esanju lialua eci a limbuka okuti, Omõlaye wa lekisa umbombe.​—Tanga Olosapo 27:11.

11. Ocisembi ca Yesu Kristu ca yuluila ndati onjila komanu vana va kolela kokuaye?

¹¹ Eci Yesu a fila kuti, wa feta ocisembi coku yovola omanu kekandu kuenda kolofa. (Mat. 20:28) Omo okuti Yesu wa fa oco a tu yovole kekandu, Yehova o pondola oku tu ecela, lekuatiso liolonumbi viaye viesunga. Omo liaco, Paulu wa soneha ndoco: “Ndeci oku lueya kuomunu umuamue kua nenela omanu vosi episo, haico elinga liesunga liomunu umuamue li nenela [omanu] vosi eyovo kuenda omuenyo [ko pui].” (Va Rom. 5:18) Olofa via Yesu, via yuluila onjila vamanji olombuavekua, va ka tambula omuenyo ko pui kilu. Via yuluilavo onjila “olomeme vikuavo,” vi lavoka oku kuata omuenyo ko pui palo posi.​—Yoa. 10:16; Va Rom. 8:16, 17.

12. Yesu wa lekisa ndati umbonbe lohenda komanu ka valipuile?

¹² Yesu wa laleka omanu vosi ‘va sovoloka haivo va lemiwa’ lovitangi, oco veye ende kokuaye. Eye wa va sapuila hati: “Likapi okanga yange kuenda lilongisi kokuange, momo ndonjuka, haime nda liketisa vutima, oco vu [sange] ekavuluko vovitima viene.” (Mat. 11:28, 29) Umbombe lesuluviko Yesu a kuata, vio kuatisa oku lekisa esunguluko poku kala lomanu ka valipuile. Eye, ka kevelile okuti, olondonge viaye viu lingila upange una ka vi tẽla oku linga. Pole, wa vi pandiya loku vi kolisa. Momo ka lingile ovina vi lekisa okuti, olondonge viaye ka vi kuete esilivilo, kuenda ka vi talisile ohali. Pole, wa vi vetiya hati, oco vi kale akamba vaye, vi sukila oku kapako ovina a longisa, momo ca leluka oku vi kapako. Okanga yaye ka yi lemi, kuenda ca leluka oku yambata. Omo liaco, omanu vosi va lianjele poku kala laye.​—Mat. 11:30.

13. Yesu wa lekisa ndati ohenda komanu va sukilile ekuatiso?

¹³ Eci Yesu a kala ko Isareli lomanu vamue olohukũi, wa lekisa ohenda kokuavo, kuenda wa va kuatisa. Eci a kala ocipepi lo Yeriko, wa kolisa Bartimeo kumue lulume ukuavo okuti, vosi yavo va kala olomeke. Ovo va lipilikile loku pinga ekuatiso ku Yesu, pole, omanu va va tutuiya oco ka va ka pinge vali. Ndaño ca lelukile Yesu oku likala oku kuatisa alume vaco, pole, ka ci lingile! Omo liohenda Yesu a kuata, wa va vilikiya oco  a va sakule, kuenje, ovaso avo a patuluka. Omo liaco, Yesu wa kuama ongangu ya Isiaye Yehova, poku lekisa umbombe kuenda ohenda komanu vakuakandu.​—Mat. 20:29-34; Mar. 10:46-52.

14. Asumũlũho api a tunda kumbombe Yesu a lekisa?

¹⁴ Umbombe Yesu Kristu a lekisa, wa nena esanju lesumũlũho komanu valua. Yehova wa kuata esanju lialua omo liumbombe Omõlaye a lekisa poku tẽlisa ocipango caye. Ovapostolo va Yesu kumue lomanu vakuavo, va pamisiwa omo liumbombe Yesu a lekisa. Ongangu yiwa Yesu a lekisa, kuenda ovina a longisa, via kuatisa olondonge oku pamisa ekolelo liavo. Umbombe Yesu a lekisa, levetiyo a eca komanu, kuenda ovina vikuavo a linga, via kuatisa valua oku tava kalongiso aye. Omo liocisembi ca Yesu, omanu vosi va kolela kokuaye, va ka tambula asumũlũho ka a pui.

15. Yesu wa kuatisiwa ndati lumbombe a lekisa?

¹⁵ Nye ci popiwa catiamẽla ku Yesu? Anga hẽ wa kuatisiwa lumbombe a lekisa? Wa kuatisiwa, momo wa sapuila olondonge viaye hati: “U o liamisa kutito amisua kunene.” (Mat. 23:12) Olondaka evi via kuatisa Yesu, momo Paulu wa popia hati: “Suku [wa kemainya Yesu,] kuenje wo luka onduko ya piãla olonduko vikuavo viosi. Wa ci lingila okuti, konduko ya Yesu ku kekamela olongolo viosi viava vokilu lo posi levi viovemehi liongongo, [kuenje,] alimi osi a tava okuti Yesu Kristu eye Ñala, loku muisa Suku Tate ulamba.” Omo liumbombe kuenda ekolelo Yesu a lekisa eci a kala palo posi, Yehova Suku wo kemãlisa, kuenda wo wĩha unene woku viala ovina viosi viokilu levi via palo posi.​—Va Fil. 2:9-11.

16. Nye ci lekisa okuti Omõla wa Suku o ka amamako oku lekisa umbombe?

¹⁶ Omõla wa Suku, o ka amamako oku lekisa umbombe. Omo okuti Yesu wa vialekiwa komangu Yusoma kilu, ukualosamo wa lombolola ndomo a ka nyõla ovanyãli va Suku poku popia hati: “Li pongiya oco o yule. Linga uyaki woku teyuila ocili, kuenda umbombe lesunga.” (Osa. 45:4, NW) Vunyaki wo Harmagedo, Yesu Kristu o ka lekisa umbombe kuenda esunguluko poku teyuila vana va sole esunga. Nye ci ka pita kesulilo Liohulukãi Yuviali wa Mesiya noke yoku “imula ovoviali osi lovosoma osi kuenda unene wosi”? Eye o ka lekisa hẽ umbombe? O ka lekisa, momo kesulilo liupange waye, ‘o ka eca usoma peka lia Suku, Isiaye.’​—Tanga 1 Va Korindo 15:24-28.

17, 18. (a) Momo lie afendeli va Yehova va sukilila oku kuama ongangu ya Yesu yoku lekisa umbombe? (b) Nye tu ka konomuisa vocipama cikũaimo?

¹⁷ Nye ci popiwa catiamẽla kokuetu? Tua nõlapo hẽ oku kuama ongangu ya Yesu kuenda oku lekisa umbombe? Anga hẽ tu ka popeliwa eci Yesu Kristu a ka nena uyaki wo Harmagedo? Ovina a kasi oku linga cilo, vi eca uvangi wokuti, o ka popela lika vana va lekisa umbombe lesunga. Omo liaco, tu lekisi umbombe oco tu popeliwe. Omo okuti umbombe wa kuatisa Yesu Kristu lomanu vakuavo, nda tua kuama ongangu yaye, tu kuatisiwavo.

¹⁸ Nye ci pondola oku tu kuatisa oku kuama ongangu ya Yesu yoku lekisa umbombe? Tu lekisa ndati umbombe ndaño lovitangi tua siata oku liyaka lavio? Apulilo a lingiwa ndeti, a ka tambuluiwa vocipama ci kuãimo.