1, 2. Ποια νουθεσία έδωσε ο Ιησούς στους αποστόλους του, και για ποιο λόγο;

ΗΤΑΝ το 32 Κ.Χ. Ενώ ο Ιησούς βρισκόταν στην περιφέρεια της Γαλιλαίας, ανέκυψαν προβλήματα. Κάποιοι από τους αποστόλους του λογομαχούσαν για το ποιος ήταν ο μεγαλύτερος ανάμεσά τους. Ο Ευαγγελιστής Λουκάς αναφέρει: «Μπήκε ανάμεσά τους ένας διαλογισμός ως προς το ποιος από αυτούς θα ήταν ο μεγαλύτερος. Ο Ιησούς, γνωρίζοντας το διαλογισμό της καρδιάς τους, πήρε ένα μικρό παιδί, το έβαλε δίπλα του και τους είπε: “Όποιος δεχτεί αυτό το μικρό παιδί με βάση το όνομά μου δέχεται και εμένα, και όποιος δεχτεί εμένα δέχεται και αυτόν που με απέστειλε. Διότι αυτός που συμπεριφέρεται ως μικρότερος μεταξύ όλων σας, αυτός είναι μεγάλος”». (Λουκ. 9:46‐48) Με υπομονή αλλά και σταθερότητα, ο Ιησούς βοήθησε τους αποστόλους να αντιληφθούν ότι έπρεπε να είναι ταπεινοί.

² Εναρμονιζόταν άραγε με τις αξίες των Ιουδαίων του πρώτου αιώνα η νουθεσία που έδωσε ο Ιησούς στους αποστόλους να συμπεριφέρονται ως μικρότεροι; Ή ήταν αντίθετη από το γενικό πνεύμα; Σχολιάζοντας τις κοινωνικές συνθήκες εκείνης της εποχής, το Θεολογικό Λεξικό της Καινής Διαθήκης (Theological Dictionary of the New Testament) εξηγεί: «Σε όλες τις υποθέσεις, το επίμαχο ερώτημα ήταν ποιος είναι ο μεγαλύτερος, και ένα σημαντικό ζήτημα που απασχολούσε τον καθένα ήταν το αν θα λάβαινε την τιμή που του άρμοζε». Ο Ιησούς νουθέτησε τους αποστόλους του να διαφέρουν από τους ανθρώπους γενικά.

3. (α) Τι σημαίνει το να συμπεριφερόμαστε ως μικρότεροι, και γιατί ίσως δυσκολευόμαστε να το κάνουμε αυτό; (β) Ποια ερωτήματα εγείρονται αναφορικά με το πνεύμα του “μικρότερου”;

³ Η λέξη μικρότερος του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου μεταδίδει την έννοια του μετριόφρονα, του ταπεινού, του ασήμαντου ή αυτού που δεν χαίρει μεγάλης εκτίμησης και δεν έχει κύρος. Ο Ιησούς χρησιμοποίησε ένα μικρό παιδί για να δείξει καθαρά στους αποστόλους  του ότι έπρεπε να είναι ταπεινοί και μετριόφρονες. Αυτή η νουθεσία έχει για τους αληθινούς Χριστιανούς σήμερα την ίδια ισχύ που είχε και τον πρώτο αιώνα. Ίσως δυσκολευόμαστε να συμπεριφερόμαστε ως μικρότεροι​—τουλάχιστον σε κάποιες περιπτώσεις. Η ανθρώπινη τάση προς την υπερηφάνεια ίσως μας υποκινεί να επιδιώκουμε εξοχότητα. Το ανταγωνιστικό περιβάλλον στο οποίο ζούμε και το πνεύμα του κόσμου θα μπορούσαν να μας επηρεάσουν ώστε να είμαστε εγωιστές, επιθετικοί ή να προσπαθούμε να χειραγωγούμε τους άλλους. Τι μπορεί να μας βοηθήσει να καλλιεργούμε το πνεύμα του “μικρότερου”; Με ποια έννοια “είναι μεγάλος ο μικρότερος μεταξύ μας”; Σε ποιους τομείς της ζωής πρέπει να καταβάλλουμε προσπάθειες για να εκδηλώνουμε το πνεύμα της ταπεινοφροσύνης;

4, 5. Τι μπορεί να μας υποκινήσει να καλλιεργήσουμε ταπεινοφροσύνη; Δώστε παράδειγμα.

⁴ Ένας τρόπος για να καλλιεργούμε ταπεινοφροσύνη είναι το να αναλογιζόμαστε τη μεγαλοσύνη του Ιεχωβά σε σύγκριση με τη δική μας θέση. Στην ουσία, η δική του κατανόηση «δεν εξιχνιάζεται». (Ησ. 40:28) Ο απόστολος Παύλος σχολίασε ορισμένες πτυχές του μεγαλείου του Ιεχωβά ως εξής: «Ω! βάθος πλούτου και σοφίας και γνώσης του Θεού! Πόσο ανεξερεύνητες είναι οι κρίσεις του και ανεξιχνίαστες οι οδοί του!» (Ρωμ. 11:33) Αν και η ανθρώπινη γνώση έχει αυξηθεί σημαντικά σε πολλούς τομείς αφότου έγραψε ο Παύλος αυτά τα λόγια πριν από 2.000 χρόνια περίπου, η δήλωσή του εξακολουθεί να ισχύει. Όσα και αν γνωρίζουμε, η συναίσθηση του γεγονότος ότι δεν υπάρχουν όρια σε αυτά που μπορούμε να μάθουμε για τον Ιεχωβά, τα έργα του και τις οδούς του πρέπει να μας κρατάει ταπεινούς.

⁵ Αυτή η συνειδητοποίηση, ότι δηλαδή η εξιχνίαση των οδών του Θεού υπερβαίνει τις ικανότητές μας, βοήθησε τον Λέο * να δει τον εαυτό του ως μικρότερο. Όταν ήταν νεαρός, τον συνάρπαζε η επιστήμη. Επειδή ήθελε να κατανοήσει όσο το δυνατόν καλύτερα το υλικό σύμπαν, άρχισε να σπουδάζει αστροφυσική και κατέληξε σε ένα σημαντικό συμπέρασμα. Ο ίδιος λέει: «Οι σπουδές μου με βοήθησαν να συνειδητοποιήσω ότι οι υπάρχουσες επιστημονικές θεωρίες δεν αρκούν για να μπορέσει η ανθρωπότητα να κατανοήσει πλήρως το σύμπαν. Γι’ αυτό, άλλαξα κλάδο σπουδών και στράφηκα στη νομική». Αργότερα, ο Λέο έγινε εισαγγελέας και κατόπιν δικαστής. Τελικά, αυτός και η σύζυγός του έκαναν Γραφική μελέτη με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά, δέχτηκαν την αλήθεια και έγιναν αφιερωμένοι υπηρέτες του Θεού. Παρά το υπόβαθρό του, τι βοήθησε τον Λέο να συμπεριφέρεται ως μικρότερος; Ο ίδιος απαντάει χωρίς ενδοιασμούς: «Η διαπίστωση πως, όσα και αν μάθουμε για τον Ιεχωβά και το σύμπαν, δεν μπορούμε ποτέ να θεωρήσουμε ότι τα έχουμε ανακαλύψει όλα».

6, 7. (α) Ποιο εκπληκτικό παράδειγμα ταπεινοφροσύνης θέτει ο Ιεχωβά; (β) Πώς μπορεί η ταπεινοφροσύνη του Θεού να «μεγαλύνει» κάποιον;

 ⁶ Κάτι άλλο που μας βοηθάει να είμαστε ταπεινοί είναι το ότι ο ίδιος ο Ιεχωβά εκδηλώνει ταπεινοφροσύνη. Σκεφτείτε το εξής: «Είμαστε συνεργάτες του Θεού». (1 Κορ. 3:9) Για φανταστείτε! Ο Ιεχωβά, που είναι Θεός απαράμιλλης μεγαλοσύνης, μας τιμάει με αυτόν τον τρόπο, καθώς μας δίνει την ευκαιρία να επιτελούμε τη διακονία μας χρησιμοποιώντας το Λόγο του, την Αγία Γραφή. Αν και ο Ιεχωβά είναι αυτός που κάνει να αυξάνουν οι σπόροι τους οποίους φυτεύουμε και ποτίζουμε, μας προσφέρει το τιμητικό προνόμιο να συνεργαζόμαστε μαζί του. (1 Κορ. 3:6, 7) Δεν είναι αυτό εκπληκτική εκδήλωση ταπεινοφροσύνης από μέρους του Θεού; Αναμφίβολα, το δικό του παράδειγμα πρέπει να ωθεί όλους μας να συμπεριφερόμαστε ως μικρότεροι.

⁷ Το παράδειγμα ταπεινοφροσύνης του Θεού άσκησε τεράστια επίδραση στον ψαλμωδό Δαβίδ, ο οποίος έψαλε στον Ιεχωβά: «Θα μου δώσεις την ασπίδα της σωτηρίας σου, και η ταπεινοφροσύνη σου είναι αυτή που με μεγαλύνει». (2 Σαμ. 22:36) Οποιαδήποτε μεγαλοσύνη απολάμβανε ο Δαβίδ στον Ισραήλ, την απέδιδε στην ταπεινοφροσύνη του Ιεχωβά​—στο γεγονός ότι ο Θεός καταδεχόταν να του δίνει προσοχή, ταπεινώνοντας τον εαυτό του. (Ψαλμ. 113:5‐7) Δεν συμβαίνει το ίδιο και με οποιονδήποτε από εμάς; Ποιες ιδιότητες, ικανότητες και προνόμια έχουμε που “δεν λάβαμε” από τον Ιεχωβά; (1 Κορ. 4:7) Αυτός που συμπεριφέρεται ως μικρότερος είναι «μεγάλος» από την άποψη ότι γίνεται πιο πολύτιμος ως υπηρέτης του Ιεχωβά. (Λουκ. 9:48, υποσ. στη ΜΝΚ) Ας δούμε πώς συμβαίνει αυτό.

8. Πώς επηρεάζει η ταπεινοφροσύνη τη στάση μας απέναντι στην οργάνωση του Ιεχωβά;

⁸ Η ταπεινοφροσύνη είναι ουσιώδης για να παραμένουμε ικανοποιημένοι στη θεοκρατική οργάνωση του Ιεχωβά και να υποστηρίζουμε τις εκκλησιαστικές διευθετήσεις. Εξετάστε το παράδειγμα της Πέτρα, μιας κοπέλας που μεγάλωσε σε οικογένεια Μαρτύρων. Επειδή ήθελε να ενεργεί ανεξάρτητα, απομακρύνθηκε από την εκκλησία. Χρόνια αργότερα, άρχισε να συναναστρέφεται ξανά με την εκκλησία. Τώρα είναι ευτυχισμένη που ανήκει στην οργάνωση του Ιεχωβά και υποστηρίζει πρόθυμα τις εκκλησιαστικές διευθετήσεις. Τι άλλαξε αυτή τη φορά; «Για να νιώθω άνετα στην οργάνωση του Θεού», γράφει, «έπρεπε να κατανοήσω και να καλλιεργήσω δύο πολύ σημαντικές ιδιότητες​—την ταπεινοφροσύνη και τη μετριοφροσύνη».

9. Πώς βλέπει το ταπεινό άτομο την πνευματική τροφή που λαβαίνουμε, και γιατί τον κάνει αυτό πιο πολύτιμο;

⁹ Το ταπεινό άτομο νιώθει εγκάρδια ευγνωμοσύνη για τις προμήθειες του Ιεχωβά, μεταξύ των οποίων είναι και η πνευματική τροφή. Γι’ αυτό, μελετάει με επιμέλεια τη Γραφή και διαβάζει με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα περιοδικά Σκοπιά και Ξύπνα! Όπως και πολλοί άλλοι πιστοί υπηρέτες του Ιεχωβά, ίσως έχει τη συνήθεια να διαβάζει κάθε καινούριο έντυπο προτού το βάλει στη βιβλιοθήκη του. Όταν εκδηλώνουμε τέτοια ταπεινή εκτίμηση διαβάζοντας και μελετώντας τα Γραφικά μας έντυπα, θα προοδεύουμε πνευματικά και ο Ιεχωβά θα μπορεί να μας χρησιμοποιεί πληρέστερα στην υπηρεσία του.​—Εβρ. 5:13, 14.

10. Πώς μπορούμε να εκδηλώνουμε τη νοοτροπία του “μικρότερου” μέσα στην εκκλησία;

¹⁰ Αυτός που συμπεριφέρεται ως μικρότερος είναι «μεγάλος» και από μια άλλη άποψη. Σε κάθε εκκλησία υπάρχουν άντρες με κατάλληλα προσόντα οι οποίοι έχουν διοριστεί υπό την κατεύθυνση του αγίου πνεύματος του Ιεχωβά για να υπηρετούν ως πρεσβύτεροι. Αυτοί κάνουν διευθετήσεις για διάφορα πνευματικά ζητήματα όπως είναι οι συναθροίσεις, η υπηρεσία αγρού και η ποίμανση. Όταν εκδηλώνουμε τη νοοτροπία του “μικρότερου” υποστηρίζοντας πρόθυμα αυτές τις διευθετήσεις, συμβάλλουμε  στη χαρά, στην ειρήνη και στην ενότητα της εκκλησίας. (Διαβάστε Εβραίους 13:7, 17) Αν υπηρετείτε ως πρεσβύτερος ή διακονικός υπηρέτης, δεν είστε ταπεινά ευγνώμων στον Ιεχωβά για το προνόμιο υπηρεσίας που σας έχει εμπιστευτεί;

11, 12. Ποια στάση θα μας κάνει πιο πολύτιμους στην οργάνωση του Ιεχωβά, και γιατί;

¹¹ Όποιος συμπεριφέρεται ως μικρότερος είναι «μεγάλος», δηλαδή πιο πολύτιμος στην οργάνωση του Ιεχωβά, επειδή η ταπεινοφροσύνη του τον καθιστά καλό και χρήσιμο υπηρέτη του Θεού. Ο Ιησούς χρειάστηκε να νουθετήσει τους μαθητές του να συμπεριφέρονται ως μικρότεροι επειδή κάποιοι από αυτούς επηρεάζονταν από το γενικό πνεύμα της εποχής τους. «Μπήκε ανάμεσά τους ένας διαλογισμός ως προς το ποιος από αυτούς θα ήταν ο μεγαλύτερος», λέει το εδάφιο Λουκάς 9:46. Μήπως αρχίζουμε και εμείς να σκεφτόμαστε ότι είμαστε κατά κάποιον τρόπο καλύτεροι από τους ομοπίστους μας ή ανώτεροι από τους ανθρώπους γενικά; Στον κόσμο που μας περιβάλλει, πολλοί ενεργούν από υπερηφάνεια και ιδιοτέλεια. Εμείς πρέπει να διαφέρουμε από τέτοια υπερήφανα άτομα ενεργώντας με ταπεινοφροσύνη. Όταν το κάνουμε αυτό και βάζουμε σε πρώτη θέση το θέλημα του Ιεχωβά, γινόμαστε πιο αναζωογονητικοί φίλοι για τους αδελφούς και τις αδελφές μας.

¹² Η νουθεσία που έδωσε ο Ιησούς να συμπεριφερόμαστε ως μικρότεροι μας δίνει πράγματι ισχυρή ώθηση. Δεν πρέπει λοιπόν να καταβάλλουμε προσπάθειες για να εκδηλώνουμε αυτό το πνεύμα σε όλους τους τομείς της ζωής μας; Ας προσέξουμε ιδιαίτερα τρεις από αυτούς.

13, 14. Πώς θα μπορούσαν οι δύο σύζυγοι να συμπεριφέρονται ως μικρότεροι, και πώς μπορεί να επηρεάσει αυτό το γάμο τους;

¹³ Στο γάμο. Πολλοί άνθρωποι σήμερα νοιάζονται τόσο πολύ για τα προσωπικά τους δικαιώματα ώστε τα διεκδικούν ακόμη και εις βάρος των δικαιωμάτων των άλλων. Αλλά όποιος είναι μικρότερος καθοδηγείται από τη νοοτροπία που μας παροτρύνει ο Παύλος να έχουμε. Στην επιστολή του προς τους Ρωμαίους, γράφει: «Ας επιδιώκουμε τα πράγματα που συμβάλλουν στην ειρήνη και τα πράγματα που είναι για την εποικοδόμηση του ενός από τον άλλον». (Ρωμ. 14:19) Αυτός που συμπεριφέρεται ως μικρότερος θέλει να έχει ειρηνικές σχέσεις με όλους, πόσο μάλλον δε με τον αγαπημένο του γαμήλιο σύντροφο.

¹⁴ Εξετάστε τον τομέα της αναψυχής. Οι προτιμήσεις ενός ζευγαριού όσον αφορά τη διασκέδαση μπορεί να διαφέρουν. Ο σύζυγος ίσως θέλει να περνάει τον ελεύθερο χρόνο του στην ησυχία του σπιτιού του διαβάζοντας κάποιο βιβλίο. Απεναντίας, η σύζυγος ίσως προτιμάει να πάνε σε κάποιο εστιατόριο ή να επισκεφτούν φίλους. Δεν θα ήταν ευκολότερο για μια γυναίκα να σέβεται το σύζυγό της όταν βλέπει ότι εκδηλώνει ταπεινοφροσύνη και λαβαίνει ειλικρινά υπόψη του τις αρέσκειες και τις απαρέσκειές της αντί να νοιάζεται μόνο για τις δικές του προτιμήσεις; Και πόσο αγαπάει και εκτιμάει ένας άντρας τη σύζυγό του όταν βλέπει ότι δεν επιδιώκει να γίνεται το δικό της αλλά λαβαίνει υπόψη της τις επιθυμίες του! Ο γαμήλιος δεσμός ενισχύεται όταν και οι δύο σύζυγοι συμπεριφέρονται ως μικρότεροι.​—Διαβάστε Φιλιππησίους 2:1‐4.

15, 16. Ποια στάση συνέστησε ο Δαβίδ στον 131ο Ψαλμό, και πώς πρέπει να επηρεάζει αυτό τη συμπεριφορά μας μέσα στην εκκλησία;

¹⁵ Στην εκκλησία. Στον κόσμο, πολλοί άνθρωποι ζουν με σκοπό την άμεση ικανοποίηση των επιθυμιών τους. Τέτοια άτομα στερούνται υπομονής, και η αναμονή είναι για αυτούς δοκιμασία. Αλλά αν εμείς καλλιεργούμε το πνεύμα του “μικρότερου”, αυτό θα μας βοηθάει να προσμένουμε τον Ιεχωβά. (Διαβάστε Ψαλμός 131:1‐3) Όταν είμαστε ταπεινοί και προσμένουμε τον Ιεχωβά, απολαμβάνουμε ασφάλεια και ευλογίες, ανακούφιση και ικανοποίηση. Να γιατί  παρότρυνε ο Δαβίδ τους Ισραηλίτες να προσμένουν υπομονετικά τον Θεό τους!

¹⁶ Μπορείτε και εσείς να νιώσετε τέτοια παρηγοριά όταν προσμένετε ταπεινά τον Ιεχωβά. (Ψαλμ. 42:5) Ίσως να “επιθυμείτε καλό έργο” και, ως εκ τούτου, να “επιδιώκετε θέση επισκόπου”. (1 Τιμ. 3:1‐7) Ασφαλώς, πρέπει να κάνετε ό,τι περνάει λογικά από το χέρι σας για να επιτρέψετε στο άγιο πνεύμα να αναπτύξει μέσα σας τις ιδιότητες που χρειάζεται να έχουν οι επίσκοποι. Τι θα λεχθεί, όμως, αν αυτή η διαδικασία φαίνεται να είναι για εσάς πιο χρονοβόρα από ό,τι για άλλους; Αυτός που είναι μικρότερος και περιμένει υπομονετικά κάποιο προνόμιο υπηρεσίας θα συνεχίσει να υπηρετεί χαρούμενα τον Ιεχωβά και θα απολαμβάνει οποιονδήποτε διορισμό τού ανατίθεται.

17, 18. (α) Ποια οφέλη υπάρχουν όταν ζητάμε συγνώμη και είμαστε πρόθυμοι να συγχωρούμε τους άλλους; (β) Ποια πορεία συστήνουν τα εδάφια Παροιμίες 6:1‐5;

¹⁷ Στις σχέσεις μας με τους άλλους. Οι περισσότεροι άνθρωποι δυσκολεύονται να ζητούν συγνώμη. Ωστόσο, οι υπηρέτες του Θεού καλλιεργούν το πνεύμα του “μικρότερου” αναγνωρίζοντας τα λάθη τους και ζητώντας συγνώμη. Είναι επίσης πρόθυμοι να συγχωρούν τα σφάλματα των άλλων. Ενώ η υπερηφάνεια υποθάλπει τις διαιρέσεις και τις διαμάχες, η συγχωρητικότητα προάγει την ειρήνη μέσα στην εκκλησία.

¹⁸ Ίσως χρειαστεί να “ταπεινωθούμε” λέγοντας ειλικρινά συγνώμη σε κάποιο άλλο άτομο όταν αδυνατούμε να τηρήσουμε μια συμφωνία εξαιτίας παραγόντων που είναι πέρα από τον έλεγχό μας. Ο ταπεινός Χριστιανός, ακόμη και αν υπάρχει μερίδιο ευθύνης στο άλλο άτομο, νοιάζεται για τις δικές του αστοχίες και είναι πρόθυμος να τις παραδεχτεί.​—Διαβάστε Παροιμίες 6:1‐5.

19. Για ποιους λόγους πρέπει να είναι ο καθένας μας ευγνώμων για τη συμβουλή που δίνει η Γραφή να συμπεριφερόμαστε ως μικρότεροι;

¹⁹ Πόσο ευγνώμονες είμαστε για την προτροπή που μας δίνει η Γραφή να καλλιεργούμε το πνεύμα του “μικρότερου”! Αν και μερικές φορές ίσως δυσκολευόμαστε να εκδηλώνουμε τέτοιο πνεύμα, όταν έχουμε την ορθή άποψη για τη δική μας θέση σε σχέση με τον Δημιουργό μας και εκτιμούμε την ταπεινοφροσύνη του, θα υποκινούμαστε να καλλιεργούμε αυτή την έξοχη ιδιότητα. Ενεργώντας έτσι, θα αποδεικνυόμαστε πιο πολύτιμοι ως υπηρέτες του Ιεχωβά. Είθε λοιπόν να συμπεριφέρεται ο καθένας μας ως μικρότερος.