Tamija Mushipiditu wa Kwikala Mutyetyetyetye

“Yewa wakwikala mutyetyetye wa mo mudi bānwe bonso, nankyo enka aye ukēkalanga mukatampe.”—LUKA 9:48.

LE UKOKEJA KUTANA MALONDOLOLO?

Le i bika bibwanya kwitukwasha tutamije mushipiditu wa kwikala batyetyetyetye?

Le muntu mutyetyetyetye i “mukatampe” mu buluji’ka?

Le i muswelo’ka otukalombola kwityepeja mu busongi, mu kipwilo ne mu kipwano kyetu na bakwetu?

1, 2. Yesu wāpele batumibwa bandi kidyumu’ka ne mwanda waka?

 TUDI mu mwaka wa 32 K.K. Yesu udi mu ntanda ya Ngadilea kitatyi kyalupuka bikoleja. Batumibwa bandi bamo abashilula kwipotomeja mwanda wa kuyuka i ani mukatampe mobadi. Luka mulembi wa Evanjile unena amba: “Kwabūkile lupata mu bukata bwabo’mba: Lelo i ani ukēkala mukatampe wa bonso? Penepo kadi Yesu byāmwene lupata lwa mutyima wabo, ebiya aye kutekuna kāna wekatūdile pādi aye mwine. Ino kēbanena’mba: Yewa ukatambula kano kāna mu dijina dyami, nankyo wantambula ne ami. Kadi yewa ukatambula ami, nabya umutambula wantumine, ke-muntu yewa wakwikala mutyetyetye wa mo mudi bānwe bonso, nankyo enka aye ukēkalanga mukatampe.” (Luka 9:46-48) Yesu wākweshe batumibwa bandi na kwityepeja kadi na kusuminwa amba bayuke mvubu idi mu kwityepeja.

² Lelo kidyumu kya Yesu kya kwiendeja pamo bwa mutyetyetyetye kyādi kikwatañene na bulēme bwādi na Bayuda ba mu myaka katwa kabajinji? Nansha kyādi kishile na mushipiditu wabo? Pa kwisambila pa mushikatyilo wa bantu mu kine kitatyi’kya, dibuku dimo (Theological Dictionary of the New Testament) dishintulula amba: “Mu myanda yonso kipangujo kyādi kiipangulwa divule i kya kuyuka mukatampe i ani, kadi kukwatañana na bulēme bwa muntu ne muntu, wādi mwanda wa mvubu mpata mwine wādi utelwe’ko mutyima bininge.” Yesu wādyumwine batumibwa bandi bekale beshile na bantu bonso.

3. (a) Le kwiendeja bu mutyetyetyetye kushintulula bika, ne mwanda wakatubwanya kukomenwa kulonga bintu pamo bwa mutyetyetyetye? (b) Le i bipangujo’ka byaipangulwa pa mwanda utala kutamija mushipiditu wa kwikala mutyetyetyetye?

³ Kishima kya Kingidiki kyalamwinwe bu “mutyetyetyetye” kishintulula muntu mutūkanye, mwityepeje, wa bumvubumvu, mupēlulwe nansha muntu wa bulēme  ne lupusa lutyetye. Yesu wāingidije mwana mutyetye mwanda wa kulombola batumibwa bandi patōkelela amba, bafwaninwe kwikala betyepeje ne batūkanye. Kino kidyumu kidi na mvubu ku Bene Kidishitu ba bine dyalelo, monka mokyādi kikadile na mvubu mu myaka katwa kabajinji. Tubwanya kukomenwa kwiendeja bu batyetyetyetye—nakampata mu ngikadilo kampanda. Mutyima wa bumuntu wa kusaka kwitatula ukokeja kwitutonona tukimbe ntumbo. Kifuko kidi’mo kwitāka kyotwikele’mo ne mushipiditu wa ino ntanda bibwanya kwitutonona twikale ba mwino, lūma nansha ba bunwanwa. Le i bika biketukwasha tutamije mushipiditu wa kwikala batyetyetyetye? Le ‘mutyetyetyetye wa motudi ukekala mukatampe’ namani? Le i mu myanda’ka ya mu būmi motufwaninwe kulonga bukomo bwa kulombola mushipiditu wa kwityepeja?

“E! E! E! E! MUNSHI BULAMO BWA BUPETA BWA ÑENI NE KUYŪKIDIJA KWA LEZA!”

4, 5. Le i bika biketutonona tutamije kwityepeja? Leta kimfwa.

⁴ Muswelo umo wa kutamija kwityepeja i wa kulangulukila pa mwitutabukile Yehova bukatampe. Na bubine, “kutupu wa kusokola kwivwanija kwandi.” (Is. 40:28) Mutumibwa Polo pa kwisambila pa miswelo palapala ilombola bukatampe bwa Yehova, wāsonekele amba: “E! E! E! E! munshi bulamo bwa bupeta bwa ñeni ne kuyūkidija kwa Leza! Ne kutyiba-mambo kwandi nako e! e! e! kekuyūkibwapo, ne mu mashinda andi nao monka akankaja kulondamo!” (Loma 11:33) Nansha buyuki bwa bantu bwa kuyuka bintu byowelundila’ko tamba Polo usoneka bino binenwa pano kepadi kintu kya myaka 2000, ino bino binenwa bikidi bya bine ne dyalelo. Nansha shi tuyukile bintu bivule muswelo’ka, tufwaninwe kwityepeja na kuyuka amba kudi bintu bivule bya kwifunda padi Yehova, pa mingilo yandi ne pa mashinda andi.

⁵ Kuyuka amba ketudipo na bukomo bwa kusokola mashinda a Leza, kwakweshe Leo * emone bu mutyetyetyetye. Paadi nkasampe, Leo watengelwe bininge na sianse. Pa kwikala na mutyima wa kusaka kuyuka bivule pa mwikadile diulu ne ntanda, wafundile masomo a kuyuka mwikadile imbuo ne kufula ku kunena bintu bya mvubu. Unena amba: “Kukwatañana na byonafundile, nafudile ku kujingulula’mba bufundiji bwa panopano bwa sianse bonka-bonka, kebubwanyapo kukwasha muntu evwanije ne pa mfulo mwikadile diulu ne ntanda. Ebiya nashinta nkefunde bijila bya ntanda.” Kyaba kimo, Leo waikele ke ntenda-mambo kadi kitatyi kityetye pa kupita’po, waikala ke zuji wa mu kidye. Mwenda mafuku, aye ne wandi mukaji befunda Bible na Batumoni ba Yehova, baitabija bubinebine ne kwikala bengidi ba  Leza bepāne. Nansha Leo byaādi mufunde bininge, ino i bika byāmukweshe eendeje bu mutyetyetyetye? Ulondolola ne kwishisa mpika amba, “i kuyuka amba nansha shi wi mufunde myanda mivule namani padi Yehova ne pa diulu ne ntanda, ino kukidi bintu bivule bya kusokola.”

6, 7. (a) Le Yehova i mulete kimfwa’ka kya kwityepeja kitulumukwa? (b) Le i muswelo’ka ubwanya kwityepeja kwa Leza kwikadija muntu ke “mukatampe”?

⁶ Kintu kikwabo kiketukwasha twityepeje i kuyuka amba Yehova aye mwine ulombolanga kwityepeja. Langulukila pa uno mwanda wa amba: “Tudi bakwingila mīngilo pamo na Leza.” (1 Kod. 3:9) Langa’po bidi! Yehova Leza mukatampe kadi wadingakene nandi, i mwitulēmeke mu uno muswelo pa kwitupa mukenga wa kuvuija mwingilo wetu na kwingidija Bible Kinenwa kyandi. Nansha Yehova byadi muntu umo kete utamijanga nkunwa yotukuna ne kusangila mema, ino i mwitupe kyepelo kya bulēme kya kwingila mingilo pamo nandi. (1 Kod. 3:6, 7) Le kino ke kimfwapo kitulumukwa kya kwityepeja kwa Leza? Na bubine, kimfwa kya Yehova kya kwityepeja kifwaninwe kwitukankamika bininge twiendeje bu batyetyetyetye.

⁷ Kimfwa kya Leza kya kwityepeja kyātengele bininge Davida kaimba wa mitōto. Wāimbile Yehova amba: “Abe ubampe ngabo ya lupandilo yobe’ya; kadi kikōkeji kyobe kiyampe bukatampe.” (2 Sam. 22:36) Bukatampe bonso bwādi na Davida mu Isalela, wāpele’bo Yehova mwanda wa kwityepeja kwa Leza—ko kunena amba kwipēlula kwa Leza, nansha kwitūkija panshi, mwanda wa kumuta mutyima. (Mit. 113:5-7) Le batwe netu le? Mu mwanda utala ngikadilo, bwino, ne madyese, le kudi udi nabyo ‘kupebwa’byo’ kudi Yehova mpika? (1 Kod. 4:7) Muntu wiendeja bu mutyetyetyetye i “mukatampe,” mu buluji bwa kunena amba wikalanga ke mwingidi wa Yehova wa mvubu mpata. (Luka 9:48) Tutalei muswelo wabwanya kwikala mukatampe.

‘MUTYETYETYE WA MOMUDI UKĒKALA MUKATAMPE’

8. Le kwityepeja kudi na lupusa’ka pa muswelo otumona bulongolodi bwa Yehova?

⁸ Pa kusaka twikale na nsangaji mu bulongolodi bwa Leza bwa kiteokratike ne kukwatakanya mpangiko ya kipwilo, tufwaninwe kwityepeja. Kimfwa, langulukila bidi pa myanda ya Petra, nkasampe umo mwana-mukaji watamine mu kisaka kya Batumoni. Pa kukimba kulonga bintu mwasakila, Petra wapalukile aye mwine ku kipwilo. Myaka pa kupita’po, washilula monka kwilunga na kipwilo. Pano i musangale kwikala mu bulongolodi bwa Yehova kadi udi na kipyupyu kya kukwatakanya mpangiko ya kipwilo. Lelo i bika byamushinta pano? Usoneka’mba, “pa kusaka neivwane bu ngidi kwami mu bulongolodi bwa Leza, mfwaninwe kwivwanija ne kutamija ino ngikadilo ya mvubu mpata, ke kwityepeja ne butūkanye kadi.”

9. Le muntu mwityepeje uloñanga namani pa bidibwa bya ku mushipiditu byotupebwa, ne i kika kinenenwa amba kino kikamulengeja ekale wa mvubu mpata?

⁹ Muntu mwityepeje ufwijanga’ko bya binebine pa mpangiko ya Yehova ne pa bidibwa bya ku mushipiditu. Nanshi, uno muntu i mwifundi wa Bible wa kininga kadi i mutangi wa binebine wa Kiteba kya Mulami ne Réveillez-vous ! Pamo’nka na bengidi bakwabo ba Yehova ba kikōkeji bavule, uno muntu udi na kibidiji kya kutanga dibuku dyonso dipya kumeso kwa kwidibika mu kibīko kyandi kya mabuku. Kitatyi kyotulombola mutyima wa kufwija’ko na kutanga ne kwifunda mabuku etu esambila pa Bible, tukatama ku mushipiditu ne Yehova nandi uketwingidija ne pa mfulo mu mwingilo wandi.—Bah. 5:13, 14.

10. Le i muswelo’ka otukalombola ngikadila ya kwikala batyetyetyetye mu kipwilo?

¹⁰ Yewa wiendeja bu mutyetyetyetye i “mukatampe” mu muswelo mukwabo. Kipwilo kyo-kyonso kidi na bana-balume babwenye  bisakibwa batongelwe kupityila ku buludiki bwa mushipiditu sandu wa Yehova mwanda wa kwingila bu bakulumpe. I batule’ko mpangiko mu ino myanda ya ku mushipiditu pamo bwa kupwila kwa pa kipwilo, mwingilo wa busapudi, ne bukumbi. Shi tulombole ngikadila ya kwikala batyetyetyetye na kukwatakanya ino mpangiko, tukatuntwila ku nsangaji, ndoe, ne bumo bwa kipwilo. (Tanga Bahebelu 13:7, 17.) Shi wi mukulumpe nansha mwingidi wa mingilo, ubulwe’po kufwija’ko Yehova na kwityepeja pa kukupa dino dyese dya mingilo?

11, 12. Le i ngikadilo’ka iketulengeja twikale ba mvubu mpata mu bulongolodi bwa Yehova, ne mwanda waka idi na kamweno?

¹¹ Muntu wiendeja bu mutyetyetyetye i “mukatampe” nansha wa mvubu mpata mu bulongolodi bwa Yehova, mwanda kwityepeja kwandi kumwikadijanga bu mwingidi wa Leza muyampe kadi wakamweno. Yesu wādyumwine bandi bana ba bwanga beendeje bu batyetyetyetye, mwanda bamo mubukata mwabo batādilwe na mushipiditu wādi wandabile mu abo mafuku. Luka 9:46 unena’mba, “kwabūkile lupata mu bukata bwabo’mba: Lelo i ani ukēkala mukatampe wa bonso.” Le netu tubwanya kushilula kulanga’mba twi batabuke banabetu mu lwitabijo nansha kwikala peulu pa bantu bonso? Bavule mu ino ntanda batononwanga na mitatulo ne kwisakila. Twiepejei ku mitatulo na kulonga bintu na kwityepeja. Shi tulonge namino ne kutangidija kiswa-mutyima kya Yehova kumeso, tukekala balunda batūkija batutu ne bakaka mutyima.

¹² Kidyumu kya Yesu kya kwiendeja bu batyetyetyetye kitukwashanga binebine. Tubulwe’po kulonga bukomo bwa kulombola mushipiditu wa kwikala batyetyetyetye mu myanda yonso ya mu būmi? Tutei bidi mutyima bininge ku ino myanda isatu.

LONGA BUKOMO BWA KWIKALA MUTYETYETYETYE

13, 14. Le i muswelo’ka ukeendeja mulume nansha mukaji bu mutyetyetyetye, ne kino kibwanya kukwasha busongi namani?

¹³ Mu busongi. Bantu bavule dyalelo batele mutyima bininge ku lupusa lwabo nansha shi bibalomba kutyumuna lupusa lwa bakwabo. Ino muntu mutyetyetyetye uludikwanga na ngikadilo itukankamika Polo kwikala nayo. Usoneka mu mukanda wandi ku Bene Loma amba: “Tulondelonde byakuleta ndoe, ne byakwitamija bātwe bene.” (Loma 14:19) Muntu wiendeja bu mutyetyetyetye ulondalondanga ndoe na muntu yense, nakampata na mwinē pandi wasenswe.

¹⁴ Tulangulukilei bidi pa mwanda utala kwipwija mukose. Ba bulume ne mukaji babwanya kwikala na milangwe mishile mu mwanda utala kwipwija mukose. Padi mulume usenswe kushikata talala ku njibo mu kitatyi kya kwipwija mukose ne kutanga dibuku. Ino mukaji aye ukimba kwenda kukadya ku leshitola nansha kukanangila balunda. Lelo mukaji ukatunya kulēmeka wandi mulume shi wamone amba, mulume walombola kwityepeja ne kubanga bya binebine ku bisaka ne bipela wandi mukaji, ino kuta mutyima’nka ku byandi mpika? Bine, mulume ukasanswa ne kusangela wandi mukaji pamona amba mukaji kalondelepo’nka byasaka ino waipangula ne bisaka wandi mulume! Kijimba kya busongi kiniñanga shi ba mulume ne mukaji beendeja bu batyetyetyetye.—Tanga Fidipai 2:1-4.

15, 16. Le i ngikadilo’ka yāsoñenye Davida mu Mitōto 131, ne ino ngikadilo itala namani mwiendelejo wetu mu kipwilo?

¹⁵ Mu kipwilo. Mu ino ntanda, bantu bavule bakimbanga būmi bwa nsangaji ya kiponka na ponka. Kobadi, kitūkijetyima i kikomo kadi kukungila nako i ditompo. Kutamija mushipiditu wa bu batyetyetyetye kwitukwashanga tukungile Yehova. (Tanga Mitōto 131:1-3.) Byabuyabuya bimwenwa mu kwityepeja ne kukungila  Yehova i mutyima ntenke, dyese, kuloelelwa ne nsangaji. Nanshi ke kya kutulumukapo shi Davida wākankamikile banababo Bene Isalela bakungile Leza wabo na kitūkijetyima!

¹⁶ Nobe ukokeja kusengibwa uno muswelo shi ukungile Yehova na kwityepeja. (Mit. 42:5) Padi ‘usakanga mwingilo muyampe’ wa kwikala bu ‘mukulumpe wa kilelo’ ukwasha kipwilo bininge. (1 Tem. 3:1-7) Na bubine, ufwaninwe kulonga bukomo bwa kuleka mushipiditu sandu utamije modi ngikadilo isakilwa mukulumpe. Penepa ukalonga namani shi bimweka bu ubaije kutamba bu mukulumpe inoko bakwenu kwija mpika? Muntu mutyetyetyetye, ukungila madyese a mwingilo na kitūkijetyima, ukendelela kwingidila Yehova na nsangaji kadi ukasangela kwingila mwingilo o-onso umupebwa.

17, 18. (a) Le i byabuyabuya’ka bikalupuka ku kulomba lusa ne ku kwikala na mutyima wa kulekela bakwetu? (b) Le i mwiendelejo’ka usoñanibwe mu Nkindi 6:1-5?

¹⁷ Mu kipwano kyetu na bakwetu. Kulomba lusa i kukomene bantu bavule. Inoko, bengidi ba Leza batamijanga mushipiditu wa kwikala batyetyetyetye, na kwitabija bilubo byabo ne kulomba lusa. Kadi badi na mutyima wa kulekela bakwabo bilubo byabo. Nansha mitatulo byoikolomonanga kwiketaketa ne mfika, ino lulekelo alo luletanga ndoe mu kipwilo.

¹⁸ Tusakilwa padi kwikala ‘betyepeje’ na kulomba mukwetu lusa pampikwa budimbidimbi shi tubakomenwa kulēmeka bakwetu mwanda wa makambakano etukoleja. Nansha Mwine Kidishitu mwityepeje byabwanya padi kutopeka mukwabo upile mambo, ino utanga mutyima bininge ku bilubo byandi ne kwitabija’byo na mutyima tō.—Tanga Nkindi 6:1-5.

19. Le i bubinga’ka botufwaninwe kufwijija’ko pangala pa madingi a mu Bible a kwiendeja bu batyetyetyetye?

¹⁹ Bine, tufwijanga’ko pangala pa kukankamika kwitukankamika Bisonekwa tutamije mushipiditu wa kwikala batyetyetyetye! Nansha kyaba kimo byotukokeja kukomenwa kulombola uno mushipiditu, ino kumona kyepelo kyetu biyampe mungya mwikimwena Umpangi wetu ne kusangela kwityepeja kwandi, bibwanya kwitukankamika tutamije ino ngikadilo milumbuluke. Shi tulonge namino, tukelombola na bubine amba twi bengidi ba Yehova ba mvubu mpata. Nanshi batwe bonso twiendejei bu batyetyetyetye.

[Kunshi kwa dyani]

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 19]

Yehova i mwitulēmeke pa kwitupa dyese dya kusapula myanda miyampe

[Bifwatulo pa paje 22]

Le i mikenga’ka yodi nayo ya kwiendeja bu mutyetyetyetye?