1, 2. ¿Imatam Jesusqa qatiqninkunaman yachachirqa hinaspa imanasqa?

JESUSMI 32 watapi Galilea llaqtapi apostolninkunawan kachkarqa, hinaptinmi apostolninkunaqa atipanakuyta qallaykurqaku mayqanninku aswan reqsisqa kanankumanta. Chaypi ima pasakusqanmantam Lucas nin: “Paykunapa atipanakusqanta Jesus yacharuspanñataqmi warmachata ñawpaqninpi sayaykachispan nirqa: Kay warmachata ñoqapa sutiypi pipas chaskiqqa ñoqatam chaskiwan, pipas ñoqata chaskiwaqniyñataqmi kachamuwaqniy Taytayta chaskin. Qamkunamanta mayqannikichikpas aswan humillakuqmi aswan reqsisqaqa kanqa”, nispa (Luc. 9:46-48). Jesusqa pacienciakuspanmi paykunata nirqa humilde kayqa ancha allin kasqanmanta.

² ¿Humilde kayqa tuparqachu chay tiempopi judiokunapa imayna kasqankuwan? Manamá. Chay tiempopi judiokunamanta rimaspanmi huk qellqa nin: “Ima kaptinpas sapa kutim reparaqku pim aswan reqsisqa kasqankumanta, hinaspapas ancha allinmi karqa runakunapa imayna kasqankuman hina respetayninku”, nispa (Theological Dictionary of the New Testament [Diccionario teológico del Nuevo Testamento]). Chayraykum Jesusqa apostolninkunata kallpancharqa chay tiempopi runakuna hina mana kanankupaq.

3. a) ¿Imawanmi tupanman ‘aswan humillakuq’ kayqa, hinaspa imanasqataq wakinpiqa sasaniraq kanman? b) ¿Ima tapukuykunamantam yachasun?

³ Griego rimaypi ‘aswan humillakuq’ niq rimayqa tupanmi mana ancha reqsisqa runawan. Chayna runaqa humildem hinaspapas manam hatun tukunchu. Jesusqa huk warmachawanmi apostolninkunata yachachirqa humilde kay imanasqa ancha allin kasqanmanta, chay nisqanqa ancha allinmi kunan tiempopi  cristianokunapaqpas. Wakinpiqa sasaniraqmá ‘aswan humillakuq’ kayqa. Pantaq runa kasqanchikraykum hatunchakuspa pimantapas aswan allinpaq hapikuyta qallaykuchwan. Sichu kay Pachapi runakunapa imayna kasqankuwan inturachikuspaqa, paykuna hinam imapipas llallinakuyta qallaykuchwan. ¿Imataq yanapawasun ‘aswan humillakuq’ kanapaq? ¿Imaynanpim ‘aswan humillakuqqa aswan reqsisqaqa kanman’? ¿Imaynatam vidanchikpi humilde kasqanchikta qawachichwan? Kay tapukuykunamanta qatiqninpi qawasun.

4, 5. ¿Imataq yanapawasun humilde kanapaq? Willarimuy huk iñiqmasinchikmanta.

⁴ Tukuy atiyniyoq Jehová Diospa qayllanpi mana imapas kasqanchikta piensayqa allintam yanapawasun humilde kanapaq. Bibliam Jehová Diosmanta nin: “Ancha yuyayniyoq kaynintaqa manam pipas haypanmanchu”, nispa (Is. 40:28). Pablopas nirqataqmi: “¡Mayna allinmi Diosninchikqa! ¡Payqa tukuy yachayniyoq kaspanmi tukuy imata reqsin! ¡Pitaq yachanman imam munasqantawan imam ruranantaqa!”, nispa (Rom. 11:33). Pablopa kay qellqasqanqa iskay waranqa watañam pasarun, chay watakuna pasasqanpi runakuna tukuy imataña yacharuptinkupas, chay qellqasqanqa hinallam cheqap kachkan. Maynataña yachaspanchikpas, manam atisunchu Jehová Diospa unanchasqankunamanta, imayna kasqanmanta hinaspa imayna rurasqanmanta lliwta yachaytaqa.

⁵ Jehová Diospa yachaynin mana entiendey atina kasqanta reqsikuymi ‘aswan humillakuq’ kanapaq yanapawasun. Chayna kasqanmantam Leo * sutiyoq runa reqsikurqa. Payqa mozo kasqanmantapacha hanaq pachapi tukuy imakunamanta anchata yachayta munaspanmi estudiayta qallaykurqa. Kikinmi kaynata willakun: “Entienderurqanim runakunapa yachachisqankunaqa hanaq pachapi tukuy ima kaqkunamanta yachanapaq mana allintapuni yanapakusqanta. Chaymi abogado kanaypaqña estudiayta qallaykurqani”, nispa. Hinaspanmi Leoqa fiscal hinaspa juez karqa. Tiempopa risqanman hinam señoranpiwan Jehová Diospa testigonkunawan Biblia estudiayta qallaykuspanku bautizakururqaku. Estudioyoq runa kachkaptinpas, ¿imataq Leota yanaparqa ‘aswan humillakuq’ kananpaq? Paymi mana iskayrayaspan nin: “Musyakururqanim maynataña Jehová Diosmantawan hanaq pachapi unanchasqankunamanta yachanapaq kallpanchakuspapas, lliwta mana yachay atisqanchikmanta”, nispa.

6, 7. a) ¿Imanasqam Jehová Diospa humilde kasqanqa qatipakunapaq? b) ¿Imaynatam Jehová Diospa humilde kasqanwan aswan reqsisqa kachwan?

 ⁶ Jehová Dios humilde kasqanpas yanapawasunmi humilde kanapaq. Ama qonqasunchu ‘Diospa llamkaqmasin’ kasqanchikmanta (1 Cor. 3:9). ¿Pimá ñoqanchikqa karqanchik Jehová Dios tukuy atiyniyoq kaspanpas paypa llamkaqmasin kananchikta saqewananchikpaqqa? Saqewanchiktaqmi Palabranta servichikuspa paymanta willakunanchikpaqpas. Runakunaman yachachiptinchik iñiyninkupi pay wiñachispanpas llamkaqmasin kananchikpaqmi saqewanchik (1 Cor. 3:6, 7). ¡Mayna qatipakunapaqmi humilde kasqanqa! Arí, Jehová Diospa humilde kasqanqa tanqawanchikmi ‘aswan humillakuq’ kanapaq.

⁷ Jehová Diospa chayna kasqanmi Davidpa sonqonman chayarurqa. Davidqa reqsikurqam Jehová Dios humilde kasqanrayku otaq yanapasqanrayku Israel nacionpi tukuy ima rurasqanmanta (Sal. 113:5-7). Chaynallataqmi ñoqanchiktapas yanapawarqanchik. Jehová Dios yanapawasqanchikraykum sumaq kayniyoq kanchik, imatapas rurayta atinchik hinaspa congregacionpi ima rurayniyoqpas kanchik (1 Cor. 4:7). Chaynaqa, ¿imanasqataq nichwan ‘aswan humillakuqqa’ ‘aswan reqsisqa’ kasqanmanta? Wakinpiqa chaynataqa nichwan chay humillakuq Jehová Diospa ancha chaninchasqan serviqnin kasqanraykum (Luc. 9:48). Kaymanta astawan yuyaymanasun.

8. ¿Imanasqataq Diospa llaqtanpi humilde kayqa ancha allin?

⁸ Diospa llaqtanpi kusisqa kanapaq chaynataq congregacionpi yanapakunapaqqa humildem kananchik. Rimasun Petra sutiyoq sipasmanta. Payqa taksachanmantam Diosta serviq tayta-mamayoq karqa. Ichaqa, congregacionmantam karunchakururqa munasqallanta maskasqanrayku. Tiempopa risqanman hinam kaqllamanta huñunakuykunaman riyta qallaykurqa, kunanñataqmi kusisqa tarikun Jehová Diospa llaqtanpi yanapakuspan. ¿Imataq yanaparurqa? Paymi nin: “Diospa llaqtanpi kusisqa tarikunaypaqqa anchatam kallpanchakunay karqa humilde kanaypaq”, nispa.

9. ¿Imaynatam humilde cristianoqa qawan Diospa yachachikuyninkunata, hinaspa imanasqam chayna rurayninqa ancha allin?

⁹ Humilde cristianoqa sonqomantam agradecekun Jehová Diosmanta tukuy ima chaskisqanmanta hinaspa yachachikuyninkunamantapas. Allintataqmi estudian Willakuq hinaspa ¡Rikchariy!, qellqakunatapas. Chayllaraq lloqsimuq qellqanchikkunatapas wakin cristianokuna hinam manaraq allichachkaspan leen. Chaynata ruraspan humilde kasqantawan agradecekusqanta qawachispanmi iñiyninpi ñawparin, chaymi Jehová Diospas llaqtanpi astawan servichikunman (Heb 5:13, 14).

10. ¿Imaynatam congregacionpi ‘aswan humillakuq’ kasqanchikta qawachichwan?

¹⁰ ¿Imanasqaraqtaq nichwan ‘aswan humillakuqqa’ ‘aswan reqsisqa’ kasqanmanta? Jehová Diosqa lliw congregacionkunapim ancianokunata churan chuya espiritunta servichikuspan. Paykunam encargakunku lliw huñunakuykuna apakunanpaq, Diosmanta willakuy kananpaq hinaspa iñiqmasinkunata watukuspanku kallpanchasqa kanankupaqpas. Humilde hinaspa kasukuq kaspanchikqa congregacionpi kusisqalla, hawkalla chaynataq huk sonqolla kanapaqmi yanapakunchik  (leey Hebreos 13:7, 17). Congregacionpi anciano otaq siervo ministerial kanapaq Jehová Dios churaykuwaptinchikqa humillakuspam anchata agradecekunanchik.

11, 12. ¿Imataq yanapawasun Diospa llaqtanpi ancha valorniyoq kanapaq, hinaspa imanasqa?

¹¹ Aswan humillakuq runaqa ancha valorniyoqmi Jehová Diospa llaqtanpiqa, ¿imanasqa? Chayna humilde kasqanmi hukkunata allinta yanapan chayna kanankupaq. Jesusqa qatiqninkunamanmi humilde kanankupaq yachachirqa wakiqninku chay tiempopi runakuna hina aswan reqsisqa kayta munasqankurayku. Lucas 9:46 nisqanman hinaqa paykunam atipanakurqaku ‘mayqanninku aswan reqsisqa kanankumanta’. ¿Yaqachu ñoqanchikpas iñiqmasinchikkunamanta otaq hawapi runakunamanta aswan allinpaq hapikuyta qallaykuchwan? Achka runakunamá hatun tukunku hinaspa imatapas kikillankupaq munanku. Paykuna hina mana kanapaqmi kallpanchakunanchik humilde kanapaq. Chaynata ruraptinchikqa hinaspa Jehová Diospa munayninta puntapi churaptinchikqa, iñiqmasinchikkunam aswan kallpanchasqa tarikunqaku.

¹² ‘Aswan humillakuq’ kananchikpaq Jesuspa nisqanmi anchata kallpanchawananchik tukuy kawsayninchikpi humilde kasqanchikta qawachinanchikpaq. Qatiqninpi qawasun imakunapi qawachinamanta.

13, 14. ¿Imaynatam casarasqa kaqkunaqa ‘aswan humillakuq’ kasqankuta qawachinmanku, hinaspa imaynam casado vidanku kanqa?

¹³ Casado vidapi. Kunan tiempopi runakunaqa imatapas kikillankupaq munaspankum runamasintaqa mana kaqpaqpas hapinkuchu. Humilde runam ichaqa apostol Pablopa kayna nisqanta allinta kasukun, paymi nirqa: “Hawkalla kawsakuytayá munasun”, nispa (Rom. 14:19). ‘Aswan humillakuqqa’ kallpanchakunmi llapallanwan hawkalla kananpaq, astawanraqmi kuyasqan qosanwanqa otaq señoranwanqa.

¹⁴ Wakinpiqa manapaschá casarasqa kaqkunaqa chaynallatachu piensanqaku samasqanku tiempopi imayna kusirikuytaqa. Ichapas qosaqa wasinpi ima librotapas leespan qepayta munanman, señoranñataqmi munanman maymanpas mikuq riyta otaq amistadninkunaman watukuyta. Señoranpaqqa manam sasachu kanqa qosan respetayqa sichu qosan humilde kaspan kikillanpi piensananmantaqa sonqomanta señoranpa munasqanpi piensaptinqa. Qosapas astawanmi señoranta kuyanqa sichu señoran kikinpa munasqallanta maskananmantaqa qosanpa munasqanpi reparaptinqa. Iskayninku ‘aswan humillakuq’ kaptinkuqa casado vidankuqa allin takyasqam kanqa (leey Filipenses 2:1-4).

15, 16. ¿Imatam Davidqa niwanchik Salmo 131 nisqanpi, hinaspa imaynatam yanapawananchik?

¹⁵ Congregacionpi. Kay Pachapi runakunaqa imapas munasqankutam chaylla haypayta munanku. Manam atinkuchu pacienciakuytaqa hinaspam llumpayta hukmanyanku. Ñoqanchiktam ichaqa ‘aswan humillakuq’ kasqanchik yanapawanchik Jehová Diospi hapipakunapaq (leey Salmo 131:1-3). Humilde hinaspa pacienciakuq kaspaqa hawkam tarikusun, hinaspapas Diospa bendicionninkunatam chaskisun. ¡Chayraykuchá Davidqa Israel runakunata kallpancharqa Jehová Diospi hapipakunankupaq!

¹⁶ Humilde kaspa Jehová Diospi hapipakuyqa anchatam yanapawasun mana  hukmanyanapaq (Sal. 42:5). Ichapas congregacionpi astawan yanapakuyta munaspayki kallpanchakuchkanki punta apaq kanaykipaq (1 Tim. 3:1-7). Chaypaqqa atisqaykiman hinam tukuyta ruranayki, chaynapi chuya espiritupa yanapakuyninwan sumaq kayniyoqkuna kanaykipaq. Ichaqa, ¿imaynam tarikunayki anciano kanaykipaq hukkunamantapas astawanraq suyanayki kaptinqa? ‘Aswan humillakuq’ kaspaykiqa pacienciawan suyaspaykichá Jehová Diosta hinalla kusikuywan servinki, congregacionpi ima llamkaytapas kusikuywantaqchá ruranki.

17, 18. a) ¿Imanasqam ancha allin pampachawananchikpaq mañakuyqa, hinaspa hukkunata pampachaypas? b) ¿Imatam niwanchik Proverbios 6:1-5 nisqanpi?

¹⁷ Runamasinchikkunawan kaspa. Yaqa lliw runakunam runamasinta mana mañakunkuchu pampachaykunanpaq. Jehová Diospa serviqninkunam ichaqa humilde kaspanku pantasqankuta reqsikunku hinaspam runamasinta mañakunku pampachaykunanpaq. Contranpi kaq runakunatapas pampachaykunkum. Hatun tukuyqa runakunatam rakinachin, pampachakuq kaymi ichaqa iñiqmasinchikkunawan hawkalla kanapaq yanapakun.

¹⁸ Yaqapaschá wakinpiqa imaraykupas nisqanchikta mana rurayta atirqanchikchu, chaypim humilde kasqanchikta qawachisun pampachawananchikpaq sonqomanta mañakuspa. Ichapas mana ñoqallanchikchu huchayoqqa karqanchik, chayna kaptinpas humilde kasqanchiktam qawachisun imallapipas pantarusqanchikmanta reqsikuspa (leey Proverbios 6:1-5).

19. ¿Imanasqataq ‘aswan humillakuq’ kanapaq Biblia kallpanchawasqanchikmanta agradecekunchik?

¹⁹ ¡Anchatamá agradecekunchik ‘aswan humillakuq’ kanapaq Biblia kallpanchawasqanchikmantaqa! Sasaniraq kaptinpas, Jehová Diospa qayllanpi mana imapas kasqanchikta piensaspaqa chaynataq Dios humilde kasqanta yuyarispaqa, ñoqanchikpas humilde kaytam atisun. Chayna kaptinchikqa Jehová Diosmi imapaqpas llaqtanpi servichikuwasun. Chaynaqa, kallpanchakusunyá haykapipas ‘aswan humillakuq’ kananchikpaq.