Citani Vinthu nga Ni Mucoko Comene pa Wose
Citani Vinthu nga Ni Mucoko Comene pa Wose
“Uyo wakucita nga ni mucoko comene pakati pa mose ndiyo ni mukuru.”—LUKA 9:48.
KASI MUNGAGHASANGA MAZGORO?
Kasi nchivici ico cingatovwira kuti ticitenge vinthu nga ni mucoko comene?
Kasi uyo wakucita vinthu nga ni mucoko comene ni “mukuru” mu nthowa wuli?
Kasi tingalongora wuli kujiyuyura mu nthengwa, mu mpingo, ndiposo ku ŵabwezi ŵithu?
1, 2. Kasi Yesu wakaŵapa ulongozgi wuli ŵapositole ŵake, ndipo cifukwa wuli wakacita nthena?
MU CAKA ca 32 C.E., Yesu wakaŵa mu cigaŵa ca mu Galileya apo kukwesana kukawuka. Ŵasambiri ŵake ŵanyake ŵakakwesananga za uyo wakaŵa mukuru pakati pawo. Luka, uyo wakalembako Makani Ghawemi, wakati: “Penepapo kukwesana kukanjira pakati pawo za uyo waŵenge mukuru wa iwo. Yesu, pakumanya maghanoghano gha mitima yawo, wakatora mwana mucoko, wakamuyimika pafupi nayo ndipo wakati kwa iwo: ‘Yose uyo wakupokelera mwana mucoko uyu mu zina lane, wakupokeleraso ine; ndipo yose uyo wakupokelera ine wakupokeleraso uyo wakanituma. Pakuti uyo wakucita nga ni mucoko comene pakati pa mose ndiyo ni mukuru.’” (Luka 9:46-48) Yesu wakawovwira ŵapositole ŵake kuti ŵamanye kuzirwa kwa kujiyuyura. Pakuŵawovwira wakacita vinthu mwakuzika kweni mwankhongono.
2 Kasi ulongozgi wa Yesu wakuti ŵasambiri ŵake ŵacitenge vinthu nga ni mucoko comene ukakolerananga na mikhaliro ya Ŵayuda ŵa mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira? Panji kasi ukaŵa wakupambana na mikhaliro yawo? Pakuyowoya za umo ŵanthu ŵakaŵira pa nyengo iyi, buku linyake likalongosora kuti: “Pa vyakucitika vyose, kanandi ŵakafumbananga uyo wakaŵa mukuru pakati pawo, ndipo nkhani yakuzirwa yikaŵa ya umo waliyose wakwenera kupikira nchindi.” (Theological Dictionary of the New Testament) Yesu wakaphaliranga ŵasambiri ŵake kuti ŵaŵe ŵakupambana na ŵanthu ŵa caru.
3. (a) Kasi kucita vinthu nga ni mucoko comene cikung’anamuraci, ndipo cifukwa wuli nchakusuzga kucita nthena? (b) Kasi ni mafumbo wuli agho ghakuŵapo ghakukhwaskana na kucita vinthu nga ni mucoko comene?
3 Lizgu Lacigiriki ilo lili kung’anamulika kuti “mucoko comene” likung’anamura munthu uyo ngwambura kuzirwa pakuyaniska na ŵanji, panji uyo wali na nkhongono zicoko ndiposo mazaza ghacoko. Munthu wanthena uyu wakuŵa wakujiyuyura ndipo ngwakujiŵikamo yayi. Yesu wakatora mwana mucoko pakuphalira ŵapositole ŵake kuti ŵaŵe ŵakujiyuyura. Ulongozgi uwu ngwakovwiraso ku Ŵakhristu ŵaunenesko mazuŵa ghano nga umo ukaŵira wakovwira ku ŵapositole. Nyengo zinyake cingaŵa cakusuzga kuti ticite vinthu nga ni mucoko comene. Mzimu wa kujikuzga ungaticiska kuti tikhumbenge malo ghapacanya. Mzimu wa kuphalizgana na mzimu wa caru uwo uli palipose, ungaticiska kuti tiŵenge ŵakujikuzga, ŵakali, panji kuti ticicizgenge ŵanji kuti ŵacitenge vinthu umo ise tikukhumbira. Kasi nchivici ico cingatovwira kuti ticitenge vinthu nga ni mucoko comene? Kasi uyo ‘ni mucoko comene pakati pithu wakuŵa wuli mukuru’? Kasi mpha vinthu wuli apo tikwenera kufwilirapo kuti tilongorenge mzimu wa kujiyuyura?
“NAKO NKHUNYANG’AMIRA KWA USAMBAZI NA VINJERU NA KUMANYA KWA CIUTA!”
4, 5. Kasi nchivici ico cingaticiska kuti tiŵe ŵakujiyuyura? Yowoyani ciyelezgero.
4 Cinthu cimoza ico cingatovwira kuti tiŵe ŵakujiyuyura nkhughanaghanira ukuru wa Yehova pakuyaniska na ise. Nakuti, “mahara ghake ngambura mapenjeko kuti ghasangike.” (Yes. 40:28) Pakuyowoya za ukuru wa Yehova, mpositole Paulosi wakalemba kuti: “Nako nkhunyang’amira kwa usambazi na vinjeru na kumanya kwa Ciuta! Vyeruzgo vyake ni vyambura mapenjeko na nthowa zake zambura kubowozgeka!” (Rom. 11:33) Nangauli ŵanthu ŵamanya vinthu vinandi comene kufuma apo Paulosi wakalembera mazgu agha, vyaka pafupifupi 2,000 ivyo vyajumpha, kweni mazgu agha ghacali ghaunenesko. Vilije kanthu kuti tikumanya vinthu vinandi, kweni tikwenera kujiyuyura pakumanya kuti munthu wangamalizga yayi kusambira vinthu vyakukhwaskana na Yehova, milimo yake, kweniso nthowa zake.
5 Fundo yakuti tingamanya vyose yayi vyakukhwaskana na Ciuta yikawovwira Leo a kuti wajiwonenge nga ni mucoko comene. Apo Leo wakaŵa muwukirano, wakatemwanga sayansi. Pakuti wakaŵa na khumbo la kusambira vinandi vyakukhwaskana na vinthu vya mu mlengalenga, wakasambira vyakukhwaskana na nyenyezi, mapulaneti, na vinyake vyantheura ndipo wakamanya fundo yakuzirwa. Wakati: “Nkhamanya kuti sayansi yekha yingawovwira munthu yayi kumanya makora vinthu vya mu mlengalenga. Ntheura nkhaleka kusambira vya sayansi, nkhamba kusambira vya uloya.” Nyengo yikati yajumphapo, Leo wakaŵa loya ndipo pamanyuma wakaŵa mweruzgi. Kufuma apo, iyo na muwoli wake ŵakamba kusambira Baibolo na Ŵakaboni ŵa Yehova, ŵakazomera unenesko, ndipo ŵakaŵa ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵakujipatulira. Nangauli Leo ngwakusambira comene, kasi nchivici ico camovwira kuti wacitenge vinthu nga ni mucoko comene? Iyo wakazgora kuti: “Vilije kanthu kuti tasambira vinandi wuli vyakukhwaskana na Yehova ndiposo vinthu vya mu mlengalenga, kweni pacali vinandi vyakuti tisambire.”
6, 7. (a) Kasi Yehova wakulongora wuli kuti ngwakujiyuyura? (b) Kasi munthu wakuŵa wuli “mukuru” cifukwa cakuti Ciuta ngwakujiyuyura?
6 Fundo yinyake iyo yingatovwira kuti tiŵe ŵakujiyuyura njakuti Yehova iyomwene ngwakujiyuyura. Wonani fundo iyi: “Tili ŵanchito ŵanyake na Ciuta.” (1 Kor. 3:9) Ghanaghanirani waka. Yehova, Ciuta uyo ni mukuru comene, wakuticindika mwa kuticema ŵanchito ŵanyake cifukwa ca kutipa mwaŵi wa kugwiliskira nchito Mazgu ghake, Baibolo, pakucita uteŵeti withu. Nangauli Yehova ndiyo wakukuzga mbuto izo tikupanda na kuthilira, kweni wakuticindika mwa kutipa udindo wapacanya wa kugwira nayo nchito. (1 Kor. 3:6, 7) Ciuta nchakuwonerapo ciwemi comene pa nkhani ya kujiyuyura. Nadi ciyelezgero ca Yehova ca kujiyuyura cikwenera kuciska waliyose wa ise kucita vinthu nga ni mucoko comene.
7 Wamasalimo Davide wakacontheka mtima comene na kujiyuyura kwa Ciuta. Wakimba kwa Yehova kuti: “Mwandipa nguru ya ciponosko, covyo cinu candikuzga,” panji kuti kujiyuyura kwinu kwandikuzga. (2 Sam. 22:36) Davide wakamanya kuti wakacitanga vinthu vikuru mu Israyeli cifukwa cakuti Yehova wakalongora kujiyuyura pakuŵikako mahara kwa iyo ndiposo pakumovwira. (Sal. 113:5-7) Ise ke? Pakuyowoya za mikhaliro, maluso, ndiposo mauteŵeti, kasi ninjani uyo wakacita ‘kupokera cara’ kwa Yehova? (1 Kor. 4:7) Munthu uyo wakucita vinthu nga ni mucoko comene ni “mukuru” cifukwa cakuti wakuŵa wakuzirwa comene pakuŵa muteŵeti wa Yehova. (Luka 9:48) Tiyeni tiwone umo ivi viliri nthena.
‘UYO NI MUCOKO COMENE PAKATI PINU NDIYO NI MUKURU’
8. Cifukwa wuli awo ŵali mu gulu la Yehova ŵakwenera kuŵa ŵakujiyuyura?
8 Para tili ŵakujiyuyura tikuŵa ŵakukhorwa mu gulu la Ciuta ndipo tikukhozgera ndondomeko ya mpingo. Mwaciyelezgero, ghanaghanirani vya Petra, mwanakazi uyo wakalereka na mbumba ya Ŵakaboni. Cifukwa cakuti wakakhumbanga kucita vinthu umo iyo wakakhumbiranga, Petra wakajipatura ku mpingo waunenesko. Vyaka vikati vyajumphapo, wakambaso kuwungana na mpingo. Sono ngwakukondwa kuŵa mu gulu la Yehova ndipo wakufwilirapo kukhozgera ndondomeko ya mpingo. Kasi nchivici ico cikamovwira kuti wasinthe? Iyo wakalemba kuti: “Kuti ine niŵe wakukondwa mu gulu la Ciuta, nkheneranga kumanya mukhaliro wa kujiyuyura na kuŵa nawo.”
9. Kasi munthu wakujiyuyura wakuciwona wuli cakurya cauzimu ico tikupokera, ndipo cifukwa wuli ici cikumupangiska kuŵa wakuzirwa comene?
9 Munthu wakujiyuyura wakuwonga vyawanangwa vya Yehova. Cimoza mwa vyawanangwa ivi nchakurya cauzimu. Ntheura, iyo wakufwilirapo kusambira Baibolo ndiposo kuŵazga magazini gha Gongwe la Mulinda na Galamukani! Nga ni ŵateŵeti ŵakugomezgeka ŵanyake ŵanandi ŵa Yehova, wangaŵa na cizgoŵi ca kuŵazga buku lililose liphya pambere wandaliŵike pa shelufu ya layibulare yake. Para tikuŵazga na kusambira mabuku ghithu ghakulongosora Baibolo, tikukura mwauzimu, ndiposo Yehova wakutigwiliskira nchito mwakukwana mu uteŵeti wake. Para tikucita nthena tikulongora kuti tili ŵakujiyuyura kweniso tikuwonga vyawanangwa vya Ciuta.—Heb. 5:13, 14.
10. Kasi tingalongora wuli kuti tikucita vinthu nga ni mucoko comene mu mpingo?
10 Munthu uyo wakucita vinthu nga ni mucoko comene ni “mukuru” mu nthowa yinyakeso. Mpingo uliwose uli na ŵanalume ŵakwimikika na mzimu utuŵa wa Yehova kuti ŵateŵetere nga mbalara. Ŵakunozga ndondomeko ya vinthu vyauzimu nga ni maungano gha mpingo, uteŵeti wa m’munda, ndiposo maulendo ghauliska. Para tikucita vinthu nga ni mucoko comene pakukhozgera ndondomeko izi na mtima wose, tikovwira kuti mu mpingo muŵe cimwemwe, mtende, na umoza. (Ŵazgani Ŵahebere 13:7, 17.) Usange mukuteŵetera nga ni mulara panji muteŵeti wakovwira, kasi mukumuwonga yayi Yehova cifukwa ca kumupani uteŵeti uwu?
11, 12. Kasi ni nkharo wuli iyo yingatovwira kuti tiŵe ŵakuzirwa comene mu gulu la Yehova, ndipo cifukwa wuli?
11 Munthu uyo wakucita vinthu nga ni mucoko comene ni “mukuru,” panji ngwakuzirwa comene mu gulu la Yehova, cifukwa cakuti para munthu ngwakujiyuyura wakuŵa muwemi ndiposo muteŵeti wakuzirwa wa Ciuta. Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti ŵacitenge vinthu nga ni mucoko comene cifukwa cakuti ŵanyake ŵakaŵa na mzimu uwo ŵanthu ŵa ku caru pa nyengo iyo ŵakaŵa nawo. Lemba la Luka 9:46, likuti: “Kukwesana kukanjira pakati pawo za uyo waŵenge mukuru wa iwo.” Kasi nase tingamba kughanaghana kuti ise tikucita makora kuluska ŵasopi ŵanyithu panji tili ŵakuzirwa kuluska ŵanthu wose? Ŵanthu ŵanandi mu caru ici mbakujikuzga ndiposo mbakujighanaghanira ŵekha. Tiyeni tijipature ku ŵanthu aŵa mwa kuŵa ŵakujiyuyura. Para tikucita nthena na kudangizga khumbo la Yehova, ndipo ŵabali na ŵadumbu ŵithu ŵakusamphuskika comene pakucezga nase.
12 Ulongozgi wa Yesu wakuti ticitenge vinthu nga ni mucoko comene ngwakuciska nadi. Ntheura, tikwenera kufwilirapo comene kucita vinthu nga ni mucoko comene mu vigaŵa vyose vya umoyo withu. Tiyeni tiwone vigaŵa vitatu.
FWILIRANIPO KUCITA VINTHU NGA NI MUCOKO COMENE
13, 14. Kasi mfumu panji muwoli ŵangacita wuli vinthu nga ni mucoko comene, ndipo ivi vingakhwaska wuli nthengwa yawo?
13 Mu nthengwa. Ŵanthu ŵanandi mazuŵa ghano ŵakujighanaghanira ŵekha. Wanangwa wa ŵanyawo ngwakuzirwa yayi kwa iwo. Kweni munthu uyo wakucita vinthu nga ni mucoko comene wakulongozgeka na mzimu uwo Paulosi wakuticiska kuti tiŵe nawo. Mu kalata yake ku Ŵaroma, wakalemba kuti: “Tiyeni tilondezge vinthu vyakucitira mtende na vinthu vyakuzenga kwa yumoza na munyake.” (Rom. 14:19) Munthu uyo wakucita vinthu nga ni mucoko comene wakufwilirapo kuti waŵe pa mtende na waliyose, comenecomene na munyake wa mu nthengwa.
14 Wonani ivyo vingacitika pa nkhani ya vyakusanguluska. Ŵakutorana ŵangatemwa vinthu vyakupambana, comenecomene pa nkhani ya vyakusanguluska. Panji pa nyengo ya kupumura mfumu wakutemwa kukhala pa nyumba na kuŵazga mabuku. Kweni muwoli wangaŵa kuti wakutemwa kukarya cakurya ku malo ghanyake panji kukawona ŵabwezi ŵake. Cingaŵa cipusu kwa muwoli kucindika mfumu wake para wakuwona kuti mfumu wake wakulongora kuti ngwakujiyuyura ndipo wakughanaghanira ivyo muwoli wake wakutemwa na ivyo wakutinkha m’malo mwa kughanaghanira ivyo iyo wakutemwa pera. Ndipo mfumu nayo wakumutemwa comene muwoli wake na kumuwonga para wakuwona kuti muwoli wake wakughanaghanira vyake pera yayi. Nthengwa yikukhora para waliyose wakucita vinthu nga ni mucoko comene.—Ŵazgani Ŵafilipi 2:1-4.
15, 16. Kasi ni mzimu wuli uwo Davide wakayowoya pa Salmo 131, ndipo kasi mzimu uwu ungatovwira wuli pakucita vinthu mu mpingo?
15 Mu mpingo. Mu caru, ŵanthu ŵanandi ŵakutemwa kuti ŵaŵe na cinthu ico ŵakukhumba pa nyengo yeneyiyo. Iwo ŵakuwona kuti nchakusuzga kuzikira ndipo kulindilira nchiyezgo. Para tikucita vinthu nga ni mucoko comene tikovwirika kuti tilindilire Yehova. (Ŵazgani Salmo 131:1-3.) Usange tili ŵakujiyuyura na kulindilira Yehova, titumbikikenge. Tijiwonenge kuti tili ŵakuvikilirika, ŵakupembuzgika, na ŵakukondwa. Lekani nchakuzizika yayi kuti Davide wakaciska Ŵaisrayeli ŵanyake kuti ŵalindilire Ciuta wawo mwakuzika.
16 Namweso mungapembuzgika para mukujiyuyura na kulindilira Yehova. (Sal. 42:5) Panyake ‘mukukhumba mulimo uwemi.’ Para ni nthena ‘nwekerani mulimo wa ulaŵiliri.’ (1 Tim. 3:1-7) Mbunenesko kuti mukwenera kucita vyose ivyo mungafiska kuti mzimu utuŵa umovwirani kuti muŵe na mikhaliro iyo yikukhumbikwira kuti muŵe mulaŵiliri. Kweni wuli usange imwe mukuwona kuti mukucedwa kuŵa mulaŵiliri pakuyaniska na ŵanji? Mucoko comene, uyo wakulindilira mwakuzika mtima kuti waŵe mulaŵiliri, walutilirenge kuteŵetera Yehova mwakukondwa ndipo wakondwenge na mulimo uliwose uwo wapika.
17, 18. (a) Kasi pakuŵa vyandulo wuli para tikupempha cigowokero ndiposo para tikuŵa ŵakunozgeka kugowokera ŵanji? (b) Kasi ni ulongozgi wuli uwo uli pa Zintharika 6:1-5?
17 Ubwezi withu na ŵanji. Ŵanthu ŵanandi cikuŵaŵira cinonono kuphepiska. Ndipouli, ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵakuŵa na mzimu nga ngwa mucoko comene, ŵakuzomera para ŵabuda na kupempha cigowokero. Kweniso, ŵakuŵa ŵakunozgeka kugowokera ŵanji para ŵaŵabudira. Para ŵanthu mbakujikuzga, kanandi pakuŵa masuzgo ghakuru pakati pawo, kweni para ŵakuŵa ŵakunozgeka kugowokera ŵanji, mu mpingo mukuŵa mtende.
18 Tikwenera ‘kujiyuyura,’ na kuphepiska munthu munyake na mtima wose para cifukwa ca masuzgo ghanyake tatondeka kucita vinthu ivyo tikapangana na munthu uyo. Nangauli nyengo zinyake wangaghanaghana kuti ŵanji ndiwo ŵabuda, kweni Mkhristu wakujiyuyura wakughanaghanira ivyo iyo wakutondeka ndipo wakuŵa wakunozgeka kuzomera ubudi wake.—Ŵazgani Zintharika 6:1-5.
19. Cifukwa wuli tikwenera kuwonga kuti Baibolo likuticiska kuti ticitenge vinthu nga ni mucoko comene?
19 Tikuwonga comene cifukwa cakuti Malemba ghakuticiska kuti ticitenge vinthu nga ni mucoko comene. Nangauli nyengo zinyake cingaŵa cakusuzga kucita nthena, kweni para tikughanaghanira ukuru wa Mlengi withu pakuyaniska na ise, ndiposo para tikumanya kuti ngwakujiyuyura, tingaciskika kuti tiŵe na mukhaliro uwemi uwu. Para ticitenge nthena, tiŵenge ŵakuzirwa comene pakuŵa ŵateŵeti ŵa Yehova. Ntheura, mphanyi waliyose wa ise wacita vinthu nga ni mucoko comene.
[Mazgu ghamusi]
a Mazina ghasinthika.
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 15]
[Cithuzithuzi pa peji 16]
Yehova wakuticindika pakutipa mulimo wa kupharazga makani ghawemi
[Vithuzithuzi pa peji 19]
Kasi ni mipata wuli iyo muli nayo yakuti mucitire vinthu nga ni mucoko comene?
