Kuxlakoʼon bey juntúul u maas chichnileʼ
Kuxlakoʼon bey juntúul u maas chichnileʼ
«Le máax [maas] chichan ichil tuláakleʼexeʼ, letiʼ u [maas] nojchil.» (LUC. 9:48)
KAXT U NÚUKIL
¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal ka k-beetba bey juntúul «máax [maas] chichan[eʼ]»?
¿Baʼax u kʼáat u yaʼal, «le máax [maas] chichan[oʼ] [...], letiʼ u [maas] nojchil»?
¿Bix jeʼel k-eʼesik kabal óolal wa tsʼokaʼan k-beel yéetel bix jeʼel k-eʼesik teʼ múuchʼuliloʼ bey xan tiʼ bix k-bisikba yéetel u maasil?
1, 2. ¿Baʼax tu kaʼansaj Jesús tiʼ u apostoloʼob, yéetel baʼaxten?
TU JAʼABIL 32, le tiaʼan Jesús tu distritoil Galileaoʼ, joʼopʼ u baʼateltʼaan le apostoloʼoboʼ. U Evangelioil Lucaseʼ ku yaʼalik baʼax úuchi: «Le j-kaanbaloʼob túunoʼ joʼopʼ u baʼateltʼantikoʼob tu baatsiloʼobeʼ máax ichiloʼob u [maas] nojchil. Baʼaleʼ Jesuseʼ tu kʼaj óoltaj baʼax ku tuklikoʼobeʼ, ka túun tu chʼaʼaj juntúul chan xiʼipaleʼ, tu tsʼáaj tu tséeleʼ, ka tu yaʼalajtiʼob: Le máax kʼamik le chan xiʼipal tin kʼaabaʼaʼ teen ku kʼamken. Le máax ku kʼamkeneʼ ku kʼamik xan le máax túuxtenoʼ. Tumen le máax [maas] chichan ichil tuláakleʼexeʼ, letiʼ u [maas] nojchil ichileʼex» (Luc. 9:46-48). Jesuseʼ chúukpaj u yóol u yeʼes jach kʼaʼabéet kabal óolal tiʼob.
2 Le baʼax tu kaʼansajtiʼoboʼ, ¿bey wa u yilik le judíoʼob teʼ yáax siglooʼ? Junpʼéel libro jach kʼaj óolaʼaneʼ ku yaʼalik bix u tuukul le máakoʼob teʼ kʼiinoʼoboʼ: «Tiʼ jeʼel baʼaxak ka u beetoʼobeʼ suuk u kaxtikoʼob máax u maas nojchil, yéetel ku yilaʼal u yeʼesaʼal le tsiikil ku náajaltik cada juntúuloʼ» (Theological Dictionary of the New Testament [Diccionario teológico del Nuevo Testamento]). Baʼaleʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ u apostoloʼob maʼ u beetkoʼob jeʼex u beetik u maasil teʼ kʼiinoʼoboʼ.
3. 1) ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal k-beetikba bey juntúul «máax [maas] chichan[eʼ]», yéetel baʼaxten yaan kʼiineʼ ku talamtal? 2) ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob ken k-núuke?
3 Le tʼaan ich griego ku suʼutul le «máax [maas] chichan[oʼ]» ku yaʼalaʼal tiʼ máax kabal u yóol, maʼatech u taaskuba nojbaʼalil, óotsil wa tiʼ máax bey mix baʼal u yilaʼal tu táan u maasileʼ. Jesuseʼ tu natsʼaj juntúul chan paal tu yiknal utiaʼal u yeʼesik tiʼ u apostoloʼob unaj u yantaltiʼob kabal óolal, le baʼax tu kaʼansoʼ láayliʼ jeʼel u yáantkoʼoneʼ. Baʼaleʼ yaan kʼiineʼ maʼ chéen chʼaʼabil u beetkuba máak bey le «máax [maas] chichan[oʼ]». Tumen j-kʼebanoʼoneʼ séeb jeʼel k-taasikba nojbaʼalileʼ. Wa ku joʼopʼol k-ketikba yéetel u maasil yéetel wa ku káajal u nuʼuktikoʼon u yiikʼal le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ, jeʼel k-tuklik minaʼan mix máak jeʼex toʼoneʼ, séeb jeʼel k-baʼateleʼ wa k-beetik jeʼel baʼaxak utiaʼal k-jóokʼol yéetel baʼax k-kʼáateʼ. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal k-beetikba bey le «máax [maas] chicha[noʼ]»? ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal «le máax [maas] chichan[oʼ] [...], letiʼ u [maas] nojchil»? ¿Tiʼ baʼax súutukiloʼob unaj k-eʼesik kabal óolal? Koʼoneʼex ilik.
U «TAAMIL [...] U KʼAJ ÓOLAL [...] BEY XAN U NAʼAT [DIOS]»
4, 5. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal u yantaltoʼon kabal óolaleʼ? Aʼal junpʼéel baʼax uchaʼan.
4 Junpʼéel bix jeʼel u yantaltoʼon kabal óolaleʼ, letiʼe u kʼaʼajaltoʼon bukaʼaj nojchil Jéeoba t-táanoʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «minaʼan xuʼulul tiʼ u naʼat» (Isa. 40:28). Tak Pabloeʼ tu yaʼalaj: «¡Bukaʼaj taamil u ayikʼalil Jajal Dios, yéetel u kʼaj óolalil bey xan u naʼat! Maʼ tu páajtal k-tsolik baʼax ku tuklik u beetik, mix ku páajtal k-chʼaʼnuʼuktik u beeloʼob» (Rom. 11:33). Kex tsʼoʼok u máan dos mil jaʼaboʼob aʼalaʼak lelaʼ yéetel kex tsʼoʼok u kanik wíinik yaʼab baʼaloʼobeʼ, láayliʼ bey yanil le baʼax tu yaʼalaj Pablooʼ. Kex jeʼel bukaʼaj baʼaloʼob k-ojleʼ, k-uʼuyik jach mix baʼaloʼon ken k-il táaj yaʼab baʼaloʼob maʼ k-ojel tu yoʼolal Jéeobaiʼ, le baʼaxoʼob u beetmoʼ yéetel u modos.
5 K-tsʼáaik cuenta yaʼab baʼaloʼob maʼ tu páajtal k-naʼatik tu yoʼolal Dioseʼ ku beetik k-uʼuyikba bey juntúul «máax [maas] chichan[eʼ]». Lelaʼ bey úuchik tiʼ Leo, * juntúul máax tu táankelmileʼ uts tu tʼaan u kaanbal. Tumen jach taak u kaanbal tu yoʼolal tuláakal baʼax yaneʼ tu xokaj Astrofísica. Tu tsʼookeʼ tu yaʼalaj: «Le xook tin beetoʼ tu yáanten in wileʼ le baʼaloʼob ku kaʼansik le cientificoʼob bejlaʼoʼ jach táaj istikyaj ka béeyak u tsolkoʼob tuláakal le baʼaloʼob yanoʼ». Le oʼolal tu chʼaʼtuklaj u xokik Derecho (wa junpʼéel baʼax yaan yil yéetel leyoʼob). Kʼuch u beetuba juez yéetel fiscal tiʼ distrito (wa ku meyaj yéetel le gobiernooʼ). Ka máan kʼiineʼ letiʼ yéetel u yataneʼ káaj u xokikoʼob le Biblia yéetel u j-jaajkunajoʼob Jéeoba, tu kʼamoʼob u jaajil yéetel tu kʼubaj u kuxtaloʼob tiʼ Dios. Tumen jach kaʼanchaj u xookeʼ, ¿baʼax áant Leo u beetuba juntúul «máax [maas] chichan»? Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Tin tsʼáaj cuentaeʼ kex jeʼel bukaʼaj baʼaloʼob ka k-ojéelt yoʼolal Jéeoba yéetel le baʼaxoʼob u beetmoʼ, jach yaʼab baʼax maʼ k-ojliʼ».
6, 7. 1) ¿Bix u yeʼesik Jéeoba jach kabal u yóol? 2) U kabal óolal Jéeobaeʼ, ¿bix u pʼatik máak bey u nojchileʼ?
6 Uláakʼ baʼax oʼolal unaj u yantaltoʼon kabal óolaleʼ, tumen Jéeobaeʼ kabal u yóol. Kʼaʼajaktoʼoneʼ u «[y]éet meyajoʼon [...] Jajal Dios» (1 Cor. 3:9). Kex jach táaj yaan u páajtalil Jéeobaeʼ ku chaʼik u meyajtoʼon le Biblia utiaʼal k-beetik le meyaj u tsʼaamajtoʼonoʼ. ¿Máasaʼ táaj uts Jéeoba ikil u chaʼik k-múul meyaj tu yéetel kex maas jach yaan u páajtalil tiʼ toʼon? Kex maʼ k-náajaltmeʼ u tsʼaamajtoʼon le Biblia utiaʼal k-kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ. Kex letiʼ beetik u nojochtal le semilla k-pakʼik yéetel k-jóoyabtikoʼ ku chaʼik k-múul meyaj tu yéetel (1 Cor. 3:6, 7). ¡Jach maʼalob ka k-beet xan beyoʼ! Le bix u yeʼesik kabal óolal Diosoʼ ku péeksikoʼon k-uʼuyba bey juntúul «máax [maas] chichan[eʼ]».
7 Le kabal óolal ku yeʼesik Jéeobaoʼ jach kʼuch tu puksiʼikʼal David. Le oʼolal tu kʼayaj: «Teech kanáantken, teech tokiken; a [«kabal óolaleʼ letiʼ beetik in pʼáatal u maas nojchil», NM]» (2 Sam. 22:36). Le salmistaoʼ ku naʼatik kaʼacheʼ wa ku beetik u nojchil tu kaajil Israeleʼ chéen tumen Dioseʼ kabal u yóol wa yoʼolal u yutsileʼ bey ku chintal u yuʼub baʼax u kʼáateʼ (Sal. 113:5-7). Láayliʼ xan bey u beetik t-éeteloʼ. U jaajileʼ tuláakal jatsʼuts modos yaantoʼon yéetel jeʼel baʼaxak meyajil k-beetkeʼ Jéeoba tsʼaamiltoʼon (1 Cor. 4:7). Le oʼolaleʼ, ¿baʼaxten le máax ku beetkuba bey «máax [maas] chichan[eʼ]», letiʼ u «nojchil»? Yáaxeʼ ku yilaʼal tumen Jéeoba bey juntúul máax maas maʼalob u meyajeʼ (Luc. 9:48). Maʼalob ka tuukulnakoʼon tiʼ leloʼ.
«LE MÁAX [MAAS] CHICHAN[Oʼ] [...], LETIʼ U NOJCHIL»
8. ¿Bix u yáantkoʼon le kabal óolal ichil u kaajal Jéeobaoʼ?
8 Utiaʼal u kiʼimaktal k-óol yanikoʼon ichil u kaajal Dios yéetel k-múul meyaj teʼ múuchʼuliloʼ, unaj kabal k-óol. Lelaʼ bey u yeʼesik le baʼax úuch tiʼ Petra, juntúul x-lóoʼbayan líikʼ ichil junpʼéel familia j-Jaajkunajoʼob. Tumen uts tu tʼaan u beetik chéen baʼax u kʼáat kaʼacheʼ náachchaj tiʼ le múuchʼuliloʼ. Ka máan kʼiineʼ káaj u kaʼa bin muchʼtáambal, bejlaʼeʼ kiʼimak u yóol tiaʼan ichil u kaajal Jéeobaeʼ yéetel ku yáantajiʼ. ¿Baʼax túun úuchi? Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Utiaʼal in wuʼuyik kiʼimak óolal ichil u kaajal Dioseʼ kʼaʼabéet kaʼach u yantalten kabal óolal yéetel maʼ in taaskinba nojbaʼalil».
9. Juntúul cristiano kabal u yóoleʼ, ¿bix u yilik le kaʼansaj ku keʼetel yéetel janaloʼ, yéetel baʼax utsil ku taasik tiʼ?
9 Le máax kabal u yóoloʼ yéetel tuláakal u puksiʼikʼal ku tsʼáaik nib óolal yoʼolal le baʼaxoʼob ku taal tiʼ Jéeoba, jeʼex le kaʼansaj ku keʼetel yéetel janaloʼ. Jach ku xakʼalxoktik le Bibliaoʼ, le revista U Pʼíich Tulumil Kanan yéetel ¡Despertad! Tsʼoʼoleʼ jeʼex u beetik yaʼab máax meyajtik Dioseʼ ku xokik le túumben jóoʼsaʼaniloʼob táanil tiʼ u líiʼsik. Ikil u xakʼalxoktik le jóoʼsaʼaniloʼoboʼ ku yeʼesik kabal óolal yéetel u yaabiltmaj le baʼaloʼob ku taal tiʼ Diosoʼ, le oʼolal Jéeobaeʼ ku tsʼáaik uláakʼ meyajoʼob tiʼ (Heb. 5:13, 14).
10. ¿Bix jeʼel k-beetikba bey juntúul «máax [maas] chichan» teʼ múuchʼuliloʼ?
10 Koʼoneʼex ilik uláakʼ baʼaxten ku yaʼalaʼal le máax ku beetkuba juntúul «máax [maas] chichan[eʼ]», letiʼ u «nojchil». Le ancianoʼob yaan tiʼ tuláakal le múuchʼuliloʼoboʼ yéeyaʼanoʼob yéetel u yáantaj le kiliʼich muukʼoʼ. Letiʼob nuʼuktik le muchʼtáambaloʼoboʼ, le kʼaʼaytajoʼ yéetel le u xíimbaltaʼal le sukuʼunoʼob utiaʼal u líiʼsaʼal u yóoloʼoboʼ. Wa k-eʼesik kabal óolal yéetel k-áantkoʼobeʼ, ku yantal kiʼimak óolal, jeetsʼelil yéetel ku múul meyaj le múuchʼuliloʼ (xokaʼak Hebreob 13:7, 17). Wa Jéeoba ku chaʼik k-meyaj bey anciano wa siervo ministerialeʼ, jach unaj k-tsʼáaik u nib óolalil tiʼ.
11, 12. ¿Baʼax ken u beet k-ilaʼal maas kʼaʼanaʼanoʼon ichil u kaajal Jéeoba, yéetel baʼaxten?
11 Le máax ku beetkuba bey juntúul «máax [maas] chichan[eʼ]», letiʼ u «nojchil», wa maas kʼaʼanaʼan u yilaʼal ichil u kaajal Jéeoba, tumen tu yoʼolal le kabal óolal ku yeʼesikoʼ ku yilaʼal juntúul máax maʼalob u meyaj yéetel jeʼel u béeytal u tsʼaʼabaltiʼ uláakʼ meyajoʼobeʼ. Jesuseʼ anchaj u kaʼansik tiʼ u disipuloʼob u yeʼesoʼob kabal óolal, tumen jujuntúuleʼ káaj u tuukul jeʼex le máakoʼob teʼ kʼiinoʼoboʼ. Lucas 9:46, ku yaʼalikeʼ baʼateltʼaanajoʼob utiaʼal u yilkoʼob «máax ichiloʼob u [maas] nojchil». Toʼoneʼ ¿jeʼel wa u káajal k-tuklik maas maʼaloboʼon tiʼ k-sukuʼunoʼob bey xan tiʼ u maasileʼ? Yaʼab máak teʼ kʼiinoʼobaʼ kaʼanal u yichoʼob yéetel chéen ku kaxtik u yutsiloʼob. Le oʼolal unaj k-eʼesik kabal óolal utiaʼal u yilaʼal maʼ beyoʼon jeʼex u maasiloʼ. Wa k-beetik yéetel k-tsʼáaik táanil k-meyajtik Jéeobaeʼ, maas yaan k-áantik k-sukuʼunoʼob.
12 Le úuchik u yaʼalik Jesús unaj k-beetikba bey juntúul «máax [maas] chichan[eʼ]» jach ku péeksikoʼon k-eʼes kabal óolal tiʼ tuláakal baʼaxoʼob k-beetik. Koʼoneʼex ilik óoxpʼéel tuʼux unaj k-eʼesik.
BEETABA BEY JUNTÚUL «MÁAX [MAAS] CHICHAN[Eʼ]»
13, 14. ¿Bix jeʼel u beetkuba bey juntúul «máax [maas] chichan» le tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ, yéetel baʼax utsil ken u taastiʼob?
13 Wa tsʼokaʼan a beel. Bejlaʼeʼ yaʼab máakeʼ jach u kʼáat ka respetartaʼak u derecho kex ka u xanaʼchaʼtoʼob u derecho u maasil. Baʼaleʼ máax kabal u yóoleʼ ku beetik le baʼax tu yaʼalaj Pabloaʼ: «Koʼox kaxantik le baʼaloʼob ku taasik jeetsʼel óolaloʼ, le baʼaloʼob ku páajtal u yáantkoʼonoʼ» (Rom. 14:19). Le máax ku beetkuba bey juntúul «máax [maas] chichan[eʼ]» ku kaxtik jeetsʼelil yéetel tuláakal máak, maases yéetel u núup.
14 Jeʼex le tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ maʼ xaaneʼ maʼ junpʼéeliliʼ bix u kʼáat u náays u yóoloʼobiʼ. Maʼ xaaneʼ le íichamtsiloʼ taak u pʼáatal tu yotoch u xok junpʼéel libro, baʼaleʼ u yataneʼ taak u bin tiʼ junpʼéel restaurant wa taak u bin u xíimbalt máaxoʼob u kʼaj óol. Le atantsiloʼ wa ku yilik kabal u yóol u yíicham yéetel ku chʼaʼabal en cuenta baʼax uts tu tʼaaneʼ maas chéen chʼaʼabil ken u yeʼes tsiikil tiʼ u yíicham tumen letiʼeʼ maʼatech u beetik chéen baʼax u kʼáat. Le íichamtsil xanoʼ wa ku yilik ku chʼaʼabal en cuentail baʼax uts tu tʼaaneʼ maas yaan u yaabiltik u yatan, tumen maʼatech u pechkuba utiaʼal ka beetaʼak chéen baʼax u kʼáat. Wa tu kaʼatúulal ku beetkuba bey juntúul «máax [maas] chichan[eʼ]», ku maas biskubaʼob (xokaʼak Filiposiloʼob 2:1-4).
15, 16. ¿Baʼax tu yaʼalaj David teʼ Salmo 131, yéetel baʼax unaj u péeksikoʼon k-beet teʼ múuchʼuliloʼ?
15 Teʼ múuchʼuliloʼ. Yaʼab máak teʼ yóokʼol kaabaʼ chéen ku kaxtik u yantaltiʼob baʼax ku tsʼíiboltkoʼob, yéetel tu séebaʼanil u kʼáatoʼob. Séeb u náakal u yóoloʼob, yéetel jach u pʼeek u páaʼtajoʼob. Baʼaleʼ toʼoneʼ tumen k-beetikba bey juntúul «máax [maas] chichan[eʼ]» ku chúukpajal k-óol páaʼt u kʼiinil Jéeoba (xokaʼak Salmo 131:1-3). Wa kabal k-óol yéetel ku chúukpajal k-óol páaʼtajeʼ, maʼ ken chʼaʼ saajkil, yaan u líikʼil k-óol, yaan u kiʼimaktal k-óol yéetel yaan k-kʼamik le utsiloʼob ku taal tiʼ Diosoʼ. Le oʼolal Davideʼ tu yaʼalaj tiʼ le israelitaʼob ka u páaʼt u salvartaʼaloʼob tumen Jéeobaoʼ.
16 Wa ku chúukpajal a wóol tiʼ Jéeobaeʼ jach jeʼel xan u líikʼil a wóoleʼ (Sal. 42:5). Maʼ xaaneʼ taak a maas áantik le múuchʼuliloʼ, le oʼolal ka tsʼíiboltik a beetik a ancianoil (1 Tim. 3:1-7). Utiaʼal leloʼ unaj a beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal u yáantkech le kiliʼich muukʼ a weʼes le modos kʼaʼabéetoʼ. Baʼaleʼ ¿kux túun wa ka wilik maas séeb u tsʼaʼabal tiʼ u maasil le meyaj ka tsʼíiboltik techoʼ? Wa beyech juntúul «máax [maas] chichan[eʼ]» yaan u chúukpajal a wóol páaʼtaj, yaan u kiʼimaktal a wóol a meyajtik Jéeoba yéetel a beetik jeʼel baʼaxak meyajil ka tsʼaʼabaktecheʼ.
17, 18. 1) ¿Baʼax utsil ku taasik k-kʼáatik perdón yéetel k-perdonartik u maasil? 2) ¿Baʼax ku yaʼalik Proverbios 6:1 tak 5 unaj k-beetik?
17 Tiʼ bix a biskaba yéetel u maasil. Tiʼ yaʼab máakeʼ jach ku talamtal u kʼáatik perdón. Baʼaleʼ le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ tumen kabal u yóoloʼobeʼ ken u beetoʼob baʼax maʼ maʼalobeʼ ku kʼáatkoʼob ka perdonartaʼakoʼob. Tsʼoʼoleʼ ku perdonartikoʼob u maasil. Le kaʼanal ichiloʼ ku beetik u baʼateʼel máak yéetel maʼ u biskuba, baʼaleʼ u kʼáataʼal perdoneʼ ku taasik jeetsʼelil ichil tuláakal le sukuʼunoʼoboʼ.
18 K-eʼesik kabal óolal xan le ken k-kʼáat ka perdonartaʼakoʼon tu jaajil k-óol, tumen maʼ béeychaj k-beetik baʼax k-aʼalmaj yoʼolal junpʼéel baʼal jáan úuchiʼ. Kex wa maʼ chéen tiʼ toʼon anchaj u culpaileʼ wa kabal k-óoleʼ yaan k-kʼamik yaan baʼax maʼ maʼalob t-beetaj xaniʼ (xokaʼak Proverbios 6:1-5).
19. ¿Baʼaxten kiʼimak k-óol u yaʼalik le Biblia ka k-beetba bey juntúul «máax [maas] chicha[neʼ]»?
19 ¿Máasaʼ jach kiʼimak k-óol u yaʼalik le Biblia ka k-beetba bey juntúul «máax [maas] chichan[eʼ]»? Kex yaan kʼiin maʼ chéen chʼaʼabil k-beetik leloʼ, wa k-kʼamik jach mix baʼaloʼon tu tséel u nojoch páajtalil Jéeoba yéetel kiʼimak k-óol yoʼolal le kabal óolal ku yeʼesikoʼ, yaan xan k-eʼesik kabal óolal. Beyoʼ yaan u yilaʼal maʼalob j-meyajoʼon yéetel jeʼel u páajtal u tsʼaʼabaltoʼon uláakʼ meyajoʼobeʼ. Le oʼolal koʼoneʼex beetikba bey juntúul «máax [maas] chichan[eʼ]».
[Tsolajiloʼob]
^ xóot’ol 5 Kʼexaʼan le kʼaabaʼobaʼ.
[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]
[Foto yaan teʼ táan juʼun 16]
Kex maʼ k-náajaltmeʼ Jéeobaeʼ u tsʼaamaj u páajtalil k-kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ
[Fotoʼob yaan teʼ táan juʼun 19]
¿Tiʼ baʼax súutukiloʼob jeʼel u páajtal a beetkaba bey juntúul «máax [maas] chichan[eʼ]»?
