Nso ke Jehovah Ndisifen Nnọ Owo Ekpep Fi?
Nso ke Jehovah Ndisifen Nnọ Owo Ekpep Fi?
“Jehovah [edi] Abasi mbọm ye mfọn, isọpke iyatesịt . . . efen ndudue ye ubiatibet ye idiọkn̄kpọ.”—EX. 34:6, 7.
YOM IBỌRỌ MME MBỤME EMI
Nso ke Jehovah akanam aban̄a idiọkn̄kpọ David ye Manasseh, ndien ntak emi enye akanamde ntre?
Ntak emi Jehovah akanamde n̄kpọ nte enye akanamde oro ye ofụri idụt Israel?
Nso ke ikpanam man Jehovah efen ọnọ nnyịn?
1, 2. (a) Nso orụk Abasi ke Jehovah ekedi ọnọ idụt Israel? (b) Ewe mbụme ke ẹbọrọ ke ibuotikọ emi?
KE EYO Nehemiah, enyene nditọ Levi emi ẹkebọn̄de akam ke ibuot otuowo ẹnyụn̄ ẹtịn̄de ediwak ini ke mme ete ete mmimọ ‘ikenyịmeke ndikpan̄ utọn̄’ nnọ mme ewụhọ Jehovah. Edi Jehovah ama efen ọnọ mmọ ediwak ini. Enye edi ‘Abasi emi esifende ọnọ owo, ọfọnde ido, onyụn̄ atuade mbọm, isọpke iyatesịt, onyụn̄ awak ima-mfọnido.’ Jehovah ama aka iso ọfọn ido ye nditọ Israel emi ẹkenyọn̄de ntan̄mfep ẹdi ke eyo Nehemiah.—Neh. 9:16, 17.
2 Owo nnyịn kiet kiet ekeme ndibụp idemesie ete, ‘Nso ke Jehovah ndisifen nnọ owo ekpep mi?’ Man ikeme ndibọrọ akpan mbụme emi, ẹyak ise nte Abasi akanamde n̄kpọ ye owo iba emi enye ekefende ọnọ—oro edi, Edidem David ye Edidem Manasseh.
DAVID ANAM IKPỌ IDIỌKN̄KPỌ
3-5. Nso ikpọ idiọkn̄kpọ ke David akanam?
3 Okposụkedi emi David akabakde Abasi, enye ama anam ikpọ idiọkn̄kpọ. Iba ke otu idiọkn̄kpọ emi akabuana Uriah ye Bath-sheba emi ẹkedide ebe ye n̄wan. Utịp idiọkn̄kpọ emi ama abiak kpukpru mbon oro idiọkn̄kpọ emi ekebehede. Edi, nte Abasi ekenen̄erede David anam nnyịn ifiọk nte Jehovah esifende ọnọ owo. Kop se iketịbede mi.
4 David ama ọdọn̄ mbonekọn̄ Israel ẹkenam nna ẹkanade Rabbah ibuot obio nditọ Ammon. Rabbah okodu ke n̄kan̄ edem usiahautịn Jerusalem ke edem Akpa Jordan. To do sịm Jerusalem ekedi n̄kpọ nte kilomita 80. Edi David ama odoro ke enyọn̄ ufọkubọn̄ esie ke Jerusalem okụt nte Bath-sheba, n̄wan owo, eyerede mmọn̄. Ebe esie ikodụhe ke ufọk. David ama ese Bath-sheba tutu ọdọn̄ enye ndidu ye n̄wan emi, ndien enye ama ọdọhọ ẹkeda enye ẹsọk imọ, enye onyụn̄ esịn efịbe ye enye.—2 Sam. 11:1-4.
5 Ke ini David ọkọfiọkde ke Bath-sheba oyomo, enye ama ọdọn̄ ẹkedọhọ ebe esie ọnyọn̄ edi Jerusalem. David ama akpak Uriah ete ọnyọn̄ ufọk esie. Enye okoyom Uriah ekenyene ebuana ye n̄wan esie man etie nte enye esịn n̄wan esie idịbi. Edi Uriah ikenyịmeke ndinyọn̄ ufọk kpa ye oro David ekekpekde enye. Ntem, edidem ama edịbe ewet leta ọnọ ẹsọk etubom ekọn̄ esie ete ẹsịn Uriah “ke ebiet emi ekọn̄ enen̄erede ọsọn̄” onyụn̄ ọdọhọ mbonekọn̄ eken ẹfehe ẹkpọn̄ enye. Ẹma ẹsọsọp ẹwot Uriah ke ekọn̄ kpa nte David okoyomde. (2 Sam. 11:12-17) Idiọkn̄kpọ edidem ama etetịm okpon ke ini enye ọkọduọkde iyịp owo emi mîduehe.
DAVID OKPỤHỌDE
6. Nso ke Abasi akanam ke ini David akanamde idiọkn̄kpọ, ndien didie ke emi owụt orụk Abasi emi Jehovah edide?
6 Nte ededi, Jehovah ama okụt ofụri se iketịbede. Owo ikemeke ndidịp enye n̄kpọ. (N̄ke 15:3) Okposụkedi emi edidem ekemende Bath-sheba ọdọ, “se David [akanamde ama] ọdiọk Jehovah ke enyịn.” (2 Sam. 11:27) Ntre didie ke Abasi akanam n̄kpọ ke ini David akanamde ikpọ idiọkn̄kpọ? Enye ama ọdọn̄ prọfet Nathan aka ebịne David. Sia Jehovah edide Abasi emi esifende ọnọ owo, enye akakam oyoyom se akpadade atua David mbọm. Ndi esịt inemke fi ndinyene utọ Abasi emi? Enye ikenyịkke-nyịk David ayarade idiọkn̄kpọ esie, edi ọkọdọn̄ Nathan okobụk mbụk emi edinamde edidem ọfiọk nte idiọkn̄kpọ esie okokponde. (Kot 2 Samuel 12:1-4.) Ata eti usụn̄ ekedi oro ọnọ Jehovah ndida mfiọk utọ owo emi David edide!
7. Nso ke David akanam ke enye ama okokop mbụk Nathan?
7 Edidem ama okụt ke se enyene-n̄kpọ owo oro ke mbụk Nathan akanamde ama ọdiọk etieti. Enye ama ayat esịt ye owo oro tutu ọdọhọ Nathan ete: “Ma uwem Jehovah, owo emi anamde utọ n̄kpọ oro odot n̄kpa!” Ekem ọdọhọ ke ana enyene-n̄kpọ owo oro ọnọ nditọerọn̄ inan̄ ke usiene eyenerọn̄ oro. Edi idem ama enen̄ede akpa enye ke ini Nathan ọkọdọhọde enye ete: “Afo edi owo oro!” Ekem ọdọhọ enye ke “akan̄kan̄” ye afanikọn̄ idikpọn̄ke ufọk esie ke ntak idiọk edinam esie emi. N̄ko, ke ẹdisuene enye ke eferife. David ama okụt adan̄a nte idiọkn̄kpọ esie okponde onyụn̄ eseme ete: “Mmanam idiọkn̄kpọ ndue Jehovah.”—2 Sam. 12:5-14.
DAVID ỌBỌN̄ AKAM ABASI ONYỤN̄ EFEN ỌNỌ ENYE
8, 9. Didie ke Psalm 51 anam ẹfiọk se ikesịnede David ke esịt, ndien nso ke emi ekpep nnyịn aban̄a Jehovah?
8 Ikwọ emi Edidem David ekewetde nte ini akakade owụt adan̄a nte enye akatuade n̄kpọfiọk aban̄a idiọkn̄kpọ esie. Psalm 51 owụt akam emi David ọkọbọn̄de ekpe Jehovah ubọk onyụn̄ owụt ke enye ama enyịme ke imanam idiọkn̄kpọ onyụn̄ akabade esịt. Se ikebehede David ikan ekedi ufan esie ye Abasi. Enye ama ayarade idiọkn̄kpọ esie ọnọ Jehovah ete: “Ami mmedue fi, kpa fi ikpọn̄.” Enye ama ekpe Jehovah ubọk ete: “Bot edisana esịt nọ mi, O Abasi, nyụn̄ sịn mi obufa spirit, eke ọsọn̄ọde ada, ke idem. . . . Nam mi mfiak n̄kop idatesịt edinyan̄a fo, afo akpakam ọnọ mi spirit unyịmesịt.” (Ps. 51:1-4, 7-12) Edieke anamde idiọkn̄kpọ, ndi emesitịn̄ ofụri ofụri nte etiede fi ke idem ọnọ Jehovah?
9 Jehovah ama ayak David ọbọ utịp idiọkn̄kpọ esie. Enye ama ọbọ ufen idiọkn̄kpọ esie ke ofụri eyouwem esie. Edi sia Jehovah okokụtde ke David enyene “esịt eke obụn̄ọde onyụn̄ anuahade,” oro edi, ke enye akabade esịt, Jehovah ama efen ọnọ enye. (Kot Psalm 32:5; Ps. 51:17) Ata Ọkpọsọn̄ Abasi ọfiọk nte etiede owo ke idem ye se inamde owo anam idiọkn̄kpọ. Utu ke ndidọhọ mme ebiereikpe Israel ẹda Ibet Moses ẹbiere n̄kpa ẹnọ David ye Bath-sheba, Jehovah ama ekpe ikpe oro ke idemesie onyụn̄ atua mmọ mbọm. (Lev. 20:10) Abasi ama akam anam Solomon eyen mmọ edidem Israel.—1 Chron. 22:9, 10.
10. (a) Anaedi nso ikanam Jehovah efen ọnọ David? (b) Nso isinam Jehovah efen ọnọ owo?
10 Ekeme ndidi mbọm emi David akatuade Saul edi n̄kpọ en̄wen emi akanamde Jehovah efen ọnọ enye. (1 Sam. 24:4-7) Nte Jesus ọkọdọhọde, Jehovah esinam n̄kpọ ye nnyịn etiene nte nnyịn inamde n̄kpọ ye mbon en̄wen. Enye ọkọdọhọ ete: “Ẹtre ndibiere ikpe nnọ owo mbak owo edibiere ikpe ọnọ mbufo; koro nte mbufo ẹbierede ikpe ẹnọ owo, kpasụk ntre ke ẹdibiere ẹnọ mbufo; ndien udomo eke mbufo ẹdade ẹdomo ẹnọ owo, ke mmọ ẹdida ẹdomo ẹnọ mbufo.” (Matt. 7:1, 2) Enem didie ntem ndifiọk ke Jehovah eyefen idiọkn̄kpọ nnyịn, ekpededi ikpọ idiọkn̄kpọ nte efịbe m̀mê uwotowo! Enye eyefen ọnọ nnyịn edieke isifende inọ mbon enwen, edieke iyararede idiọkn̄kpọ nnyịn inọ enye, edieke inyụn̄ ision̄ode idem ikpọn̄ idiọkn̄kpọ nnyịn. “Ini nduọkodudu” esito Jehovah esịm mme anamidiọk emi ẹnen̄erede ẹkabade esịt.—Kot Utom 3:19.
MANASSEH ANAM IKPỌ IDIỌKN̄KPỌ EDI AKABADE ESỊT
11. Siak mme idiọkn̄kpọ emi Edidem Manasseh akanamde.
11 Kop mbụk Bible en̄wen emi owụtde adan̄a nte Jehovah enyịmede ndifen idiọkn̄kpọ mi. Manasseh ọkọtọn̄ọ ndikara Judah ke n̄kpọ nte isua 360 ẹma ẹkebe tọn̄ọ David ekedi edidem. Manasseh ama anam mbubiam n̄kpọ ke ofụri isua 55 emi enye akakarade, ndien Jehovah ama obiom enye ikpe ke ntak mbubiam ido emi. Ke uwụtn̄kpọ, enye ama anam mme itieuwa ọnọ Baal, atuak ibuot ọnọ “kpukpru mme udịm enyọn̄,” ọfọp nditọiren esie ke ikan̄, onyụn̄ obụp ekpo. Ke akpanikọ, enye ama “anam se idiọkde ke enyịn Jehovah ke ata akamba udomo.”—2 Chron. 33:1-6.
12. Didie ke Manasseh akafiak etiene Jehovah?
12 Nte ini akakade, ẹma ẹmen Manasseh ẹkpọn̄ isọn̄ emana esie ẹkesịn ke ufọk-n̄kpọkọbi ke Babylon. Anaedi enye ama etie do eti ikọ emi Moses eketịn̄de ọnọ nditọ Israel ete: “Ke ini afo edidude ke nnanenyịn, kpukpru ikọ emi ẹdinyụn̄ ẹwọrọde ẹnọ fi ke utịt mme usen oro, do afo enyene ndifiak ntiene Jehovah Abasi fo nnyụn̄ n̄kop uyo esie.” (Deut. 4:30) Manasseh ama afiak etiene Jehovah. Didie ke enye akanam emi? Enye ama “enen̄ede osụhọde idem” onyụn̄ “ọbọn̄ akam” ọnọ Abasi (nte ẹwụtde ke page 21). (2 Chron. 33:12, 13) Nnyịn ifiọkke se Manasseh eketịn̄de ke ini enye ọkọbọn̄de akam oro, edi imekeme ndinịm ke akam esie ekebiet eke Edidem David ke Psalm 51. Nte ededi, Manasseh ama enen̄ede akabade esịt.
13. Ntak emi Jehovah ekefende ọnọ Manasseh?
13 Didie ke Jehovah akanam n̄kpọ aban̄a akam Manasseh? “Enye [ama] okop n̄kpeubọk [Manasseh] onyụn̄ okop eben̄e emi enye eben̄ede oyom mfọn.” Ukem nte David emi okodude uwem mbemiso enye, Manasseh ama ọfiọk adan̄a nte idiọkn̄kpọ esie okponde onyụn̄ enen̄ede akabade esịt. Oro akanam Abasi efen ọnọ enye onyụn̄ anam enye afiak edi edidem ke Jerusalem. Emi ama anam “Manasseh edifiọk ete ke Jehovah edi ata Abasi.” (2 Chron. 33:13) Esịt enem nnyịn didie ntem ndikop mbụk enye emi n̄ko, emi anamde nnyịn ifiọk ke Abasi mbọm oro nnyịn ituakde ibuot inọ esifen mbon oro ẹnen̄erede ẹkabade esịt!
NDI KPUKPRU INI KE JEHOVAH ESIFEN ỌNỌ OWO?
14. Didie ke Jehovah esibiere m̀mê akpana ifen inọ owo?
14 Ediwak ke otu ikọt Abasi mfịn idinamke idiọkn̄kpọ oro okponde nte eke David ye Manasseh. Kpa ye oro, ndifiọk ke Jehovah ama efen ọnọ ndidem iba emi anam ifiọk ke Abasi nnyịn enyịme ndifen nnọ mbon oro ẹnen̄erede ẹkabade esịt, ọkpọkọm mmọ ẹnam ikpọ idiọkn̄kpọ.
15. Nnyịn isan̄a didie ifiọk ke idịghe kpukpru owo ke Jehovah esifen ọnọ?
15 Edi emi iwọrọke ke Jehovah esifen idiọkn̄kpọ kpukpru owo. Kaban̄a emi, ẹyak imen nte David ye Manasseh ẹkenamde n̄kpọ idomo ye nte mme otụtutọn̄ nditọ Israel ye Judah ẹkenamde n̄kpọ. Abasi ama ọdọn̄ Nathan aka ebịne David ọkọnọ enye ifet ndikabade esịt. David ama enyịme un̄wam emi. Ke ini nnanenyịn ekesịmde Manasseh, enye ama enen̄ede akabade esịt. Edi nditọ Israel ye Judah ikesimaha ndikabade esịt, kpa ye oro Abasi ọkọdọn̄de mme prọfet esie ke ubọk ke ubọk ete ẹka ẹkesian mmọ nte imọ isuade idiọk ido mmọ. Ntem, Jehovah ikefenke inọ mmọ. (Kot Nehemiah 9:30.) Idem ke mmọ ẹma ẹketo ntan̄mfep ke Babylon ẹnyọn̄ ẹdi isọn̄ emana mmọ, Jehovah ama aka iso ọdọn̄ mme anam-akpanikọ asan̄autom esie utom ọnọ mmọ, utọ nte Ezra oku ye prọfet Malachi. Ke ini mme owo ẹkenamde n̄kpọ ẹkekem ye uduak Jehovah, mmọ ẹma ẹsinen̄ede ẹkop idatesịt.—Neh. 12:43-47.
16. (a) Nso iketịbe inọ idụt Israel ke ntak emi mmọ mîkakabakede esịt? (b) Nso ifet ke Jehovah ọnọ eyen Israel kiet kiet?
16 Jehovah ikọbọhọ aba uwa unam ke enye ama ọkọdọn̄ Jesus edi isọn̄ edinọ mfọnmma uwa ufak ke ibuot ofụri ubonowo. (1 John 4:9, 10) Ke ini Jesus okodude ke isọn̄, enye ama etịn̄ ikọ aban̄a Jerusalem ke usụn̄ oro anamde ifiọk nte Jehovah ekesede obio oro. Enye ọkọdọhọ ete: “Jerusalem, Jerusalem, afo emi owotde mme prọfet onyụn̄ ọtọn̄ọde mmọ emi ẹdọn̄de ẹtiene fi ke itiat,—adan̄a ediwak ini didie ke n̄koyom nditan̄ nditọ fo mbon ọtọkiet nte unen esidọn̄de nditọ esie ke idak mba esie! Edi mbufo ikoyomke. Sese! Ẹmekpọn̄ ufọk mbufo ẹnọ mbufo.” (Matt. 23:37, 38) Ntem, Israel Abasi ama ada itie idụt oro akanamde idiọkn̄kpọ mînyụn̄ imaha ndikabade esịt. (Matt. 21:43; Gal. 6:16) Edi nso kaban̄a eyen Israel kiet kiet? Jehovah enyịme ndifen nnọ mmọ nnyụn̄ ntua mmọ mbọm edieke mmọ ẹbuọtde idem ke Abasi ye ke uwa ufak Jesus Christ. Ke ini ẹdinamde mme owo ẹset ke isọn̄, Jehovah eyefen n̄ko ọnọ mbon oro mîkakabakede esịt mbemiso mmọ ẹkpade.—John 5:28, 29; Utom 24:15.
NAM JEHOVAH EFEN ỌNỌ FI N̄KO
17, 18. Nso ke ikpanam man Jehovah efen ọnọ nnyịn?
17 Didie ke nnyịn ikpanam n̄kpọ ke emi ifiọkde ke Jehovah esifen ọnọ owo? Ke akpanikọ, ikpanam nte David ye Manasseh ẹkenamde. Akpana ifiọk ke nnyịn idi mme anamidiọk, ikabade esịt, ikpe Jehovah ubọk ite efen ọnọ nnyịn, inyụn̄ iben̄e enye ite obot edisana esịt ọnọ nnyịn. (Ps. 51:10) Edieke edide imanam akwa idiọkn̄kpọ, akpana itịn̄ n̄ko inọ mbiowo man mmọ ẹn̄wam nnyịn. (Jas. 5:14, 15) Inamke n̄kpọ m̀mê idiọkn̄kpọ nnyịn okpon adan̄a didie, ọfọn ndisiti orụk Abasi emi Jehovah ọkọdọhọde Moses nte imọ idide. Enye ọkọdọhọ ke imọ idi ‘Abasi mbọm ye mfọn, isọpke iyatesịt edi iwak ima-mfọnido ye akpanikọ, inịm ima-mfọnido inọ ediwak tọsịn, ifen ndudue ye ubiatibet ye idiọkn̄kpọ.’ Jehovah ikpụhọkede.—Ex. 34:6, 7.
18 Jehovah ama ọn̄wọn̄ọ ọnọ nditọ Israel oro ẹkekabarede esịt ete ke iyefen inọ mmọ ofụri ofụri. Enye ọkọdọhọ ke okposụkedi emi idiọkn̄kpọ mmọ ebietde “iduot,” ke imọ iyanam mmọ ẹfia nte “snow.” (Kot Isaiah 1:18.) Ntem, nso ke Jehovah ndisifen nnọ owo ekpep nnyịn? Ekpep ke enye ekeme ndifen nnọ nnyịn ofụri ofụri, ama akam edi imakabade esịt inyụn̄ iwụt esịtekọm iban̄a nte enye esifende ọnọ owo.
19. Nso ke idineme ke ibuotikọ oro etienede?
19 Sia Jehovah efende mme idiọkn̄kpọ nnyịn, didie ke ikeme ndikpebe enye ke nte inamde n̄kpọ ye kiet eken? Didie ke ikeme ndisifen nnọ mbon oro ẹnamde ikpọ idiọkn̄kpọ edi ẹnen̄ede ẹkabade esịt? Ibuotikọ oro etienede ayan̄wam nnyịn idụn̄ọde esịt nnyịn man inen̄ede ibiet Jehovah, Ete nnyịn emi “ọfọnde . . . onyụn̄ enyịmede ndifen nnọ” owo.—Ps. 86:5.
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 24]
Sia Jehovah esifende ọnọ owo, enye ama anam Manasseh afiak edi edidem ke Jerusalem
